SKKN Nâng cao kỹ năng hoạt động nhóm trong dạy Vẽ kĩ thuật - Công nghệ 11

I - MỞ ĐẦU
1.1. Lí do chọn đề tài
Trong những năm gần đây, sự nghiệp giáo dục và đào tạo nước ta tiếp tục phát
triển và được đầu tư nhiều hơn (Đại hội X – 2006). Cùng với việc đổi mới mục
tiêu và nội dung dạy học, vấn đề đổi mới phương pháp dạy học theo tư tưởng
hướng vào người học được đặt ra một cách bức thiết. Bản chất của dạy học
hướng vào người học là phát huy cao độ tính tự giác, tích cực, độc lập, sáng tạo
của người học. Người học là chủ thể hoạt động chiếm lĩnh những tri thức, kỹ
năng, kỹ xảo và thái độ chứ không phải lĩnh hội kiến thức một cách thụ động.
Để thực hiện được điều đó cần vận dụng khéo léo và có hiệu quả các phương
pháp và hình thức tổ chức dạy học hiện đại, trong đó dạy học theo phương pháp
nhóm tại lớp được xem là một trong những phương pháp dạy học có tác dụng
phát huy tính tích cực học tập của học sinh.
Hiện nay, nhiều nước trên thế giới đã ứng dụng phương pháp dạy học theo nhóm
hầu hết các trường học. Riêng ở nước ta, từ khi thực hiện đổi mới chương trình
giáo dục phổ thơng theo Nghị quyết Quốc hội khóa 10 “ Phương pháp giáo dục
phổ thơng phải phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh, phù hợp
với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn
luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại
niềm vui hứng thú học tập cho học sinh” [1], thì phương pháp hoạt động nhóm
khơng những được khuyến khích, vận động áp dụng, mà cịn coi đây là một tiêu
trí đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của người giáo viên khi lên lớp.
Môn Công nghệ 11 cũng như các mơn học khác, đã góp phần tham gia vào việc
thực hiện mục tiêu phát triển toàn diện nhân cách con người, tham gia vào việc
thực hiện đào tạo con người phát triển toàn diện con người thực hiện mục tiêu
giáo dục. Môn học cung cấp kiến thức cơ sở cho các em về kỹ thuật tổng hợp và
phát triển tư duy kỹ thuật, hướng nghiệp cho học sinh. Đó là nền tảng cho sự
phát triển đội ngũ công nhân, kỹ sư lành nghề cho sự nghiệp phát triển đất nước.

1

SangKienKinhNghiem.net


Trong thực tế, môn Công nghệ 11 đã được giảng dạy theo chương trình quy định
của Bộ Giáo dục và đào tạo, tuy nhiên còn bị xem nhẹ ở các trường Phổ thông,
chưa được quan tâm và cải tiến cách dạy và học. Trong quá trình dạy học, người
giáo viên chưa quan tâm đúng mức tới phương pháp và các phương tiện dạy học
để phát triển óc sáng tạo của học sinh sao cho phù hợp với tính chất mơn học.
Do vậy, người học cũng chưa say mê hứng thú tìm hiểu các vấn đề kỹ thuật đó
nữa mà chỉ học theo kiểu “đối phó”. Để có thể nâng cao chất lượng dạy và học
mơn Cơng nghệ 11, cần có những biện pháp cải tiến phương tiện, phương pháp
dạy và học để tạo hứng thú học tập cho cả thầy và trò. Một trong những biện
pháp đem lại hiệu quả cao trong việc phát huy cao độ tính tích cực học tập của
học sinh là phương pháp dạy học theo hoạt động nhóm.
Do đó, để góp phần nâng vào việc nâng cao chất lượng dạy và học môn Công
nghệ 11 trong trường THPT, tôi quyết định lựa chọn đề tài SKKN “ Nâng cao
kỹ năng hoạt động nhóm trong dạy Vẽ kĩ thuật - Cơng nghệ 11”
1.2. Mục đích nghiên cứu đề tài
Nâng cao kỹ năng hoạt động nhóm trong dạy Vẽ kĩ thuật - Công nghệ 11.
1.3. Đối tượng nghiên cứu đề tài
Kỹ năng dạy và học theo phương pháp hoạt động nhóm trong dạy Vẽ kĩ thuật Cơng nghệ 11.
1.4. Phương pháp nghiên cứu đề tài
- Đọc và nghiên cứu tài liệu
- Phân tích và tổng hợp lý thuyết
- Phương pháp điều tra
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm
- Phương pháp trò chuyện
II – Nội dung sáng kiến kinh nghiệm
2.1. Cơ sở lí luận của phương pháp dạy học theo nhóm
Luật Giáo dục, điều 24.2, đã ghi: "Phương pháp giáo dục phổ thơng phải

phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc
2

SangKienKinhNghiem.net


điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kĩ
năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui,
hứng thú học tập cho học sinh" [2].
Có thể nói cốt lõi của đổi mới dạy và học là hướng tới hoạt động học tập
chủ động, chống lại thói quen học tập thụ động.
Đáp ứng được yêu cầu đổi mới của ngành giáo dục, phương pháp dạy học
theo nhóm một mặt vừa chú trọng phát huy tính tích cực cao, tính chủ thể của
người học, mặt khác lại chú trọng sự phối hợp, hợp tác cao giữa các chủ thể
tham gia trong quá trình học tập, kết hợp tốt giữa năng lực cạnh tranh và năng
lực hợp tác ở người học.
2.1.1. Phương pháp dạy học
Phương pháp dạy học là một bộ phận hết sức quan trọng của quá trình dạy học.
Khi đã xác định được mục đích, nội dung dạy học thì phương pháp dạy của thầy
và phương pháp học của trò sẽ quyết định chất lượng của quá trình dạy học.
Phương pháp dạy học là phương pháp của hai chủ thể: phương pháp dạy của
giáo viên và phương pháp học của học sinh.
Vậy phương pháp dạy học là tổng hợp các cách thức hoạt động phối hợp của
giáo viên và học sinh. Trong đó, phương pháp dạy chỉ đạo phương pháp học
nhằm giúp học sinh tự giác, tự lực, tích cực, chủ động chiếm lĩnh hệ thống kiến
thức khoa học, hình thành và phát triển hệ thống kỹ năng hoạt động bao gồm kỹ
năng nhận thức, kỹ năng sáng tạo, kỹ xảo thực hành. [4]
Xét theo mặt ngoài (hình thức tổ chức của phương pháp) thì dạy học theo nhóm
là một phương pháp dạy học – phương pháp hoạt động nhóm.
2.1.2. Phương pháp hoạt động nhóm

- Về mặt nơi dung
Mặt nội dung của PPDH theo nhóm đề cập đến việc huy động sự phối hợp, hợp
tác giữa các chủ thể học, sự cộng hưởng ý tưởng của nhiều người để tạo nên sức
mạnh của trí tuệ. Về vấn đề này, một học giả đã nói: “ Nếu bạn có một quả táo,
tơi có một quả táo, chúng ta trao đổi cho nhau thì mỗi người cũng chỉ có một
3

SangKienKinhNghiem.net


quả táo. Song nếu bạn có một ý tưởng, tơi có một ý tưởng, chúng ta trao đổi cho
nhau thì mỗi người sẽ có hai ý tưởng” [5] .Tuy nhiên, bên cạnh việc đề cao sự
hợp tác, phối hợp trong học tập thì PPDH theo nhóm lại nhấn mạnh về thực
chất, học tập là một hoạt động cá nhân có tính tích cực cao. Việc học của mỗi
người khơng chỉ là việc thu nhận kiến thức cho cá nhân mà thể hiện tính chủ thể
của bản thân người học trong mối quan hệ với các chủ thể khác, với xã hội, hoàn
cảnh cụ thể diễn ra việc học. Việc thu nhận kiến thức thể hiện rõ tính chủ thể,
bản sắc văn hóa,… của mỗi người. Nó địi hỏi con người phải nỗ lực đấu tranh
để vươn lên. Tuy nhiên, những kiến thức mà cá nhân thu nhận được không phải
chỉ là kết quả hoạt động riêng biệt của cá nhân người học mà là những điều con
người thu nhận được thơng qua q trình cọ sát, chia sẻ, hợp tác. Nếu khơng có
quan hệ, khơng có sự thúc đẩy của hoàn cảnh sống, của xã hội, của bạn học, con
người khơng có động lực học. Tuy nhiên, để học được, học có hiệu quả, sự hợp
tác, khích lệ của bạn học chính là những tác động tích cực thúc đẩy, tạo nên
động lực học tập cho người học; Còn sự cạnh tranh, đấu tranh giữa những nhận
thức trái ngược nhau đã tạo nên động lực thơi thúc sự tìm tịi chân lý của mỗi cá
nhân, thúc đẩy cá nhân hoạt động để tự khẳng định mình. Như vậy, PPDH theo
nhóm một mặt vừa chú trọng phát huy tính tích cực cao, tính chủ thể của người
học; Mặt khác lại chú trọng sự phối hợp, hợp tác cao giữa các chủ thể đó trong
q trình học tập. Cần kết hợp tốt giữa năng lực cạnh tranh và năng lực hợp tác

ở người học. Để sử dụng có hiệu quả PPDH theo nhóm, GV cần phải chú trọng
xây dựng trách nhiệm cá nhân và trách nhiệm nhóm, xây dựng vị thế của mỗi
người học trong nhóm và trong lớp, hình thành kỹ năng làm việc nhóm cho HS.
- Về mặt hình thức
Những kết quả nghiên cứu của Tâm lý học xã hội – lịch sử ngay từ thời
Vưgôtxki đã chứng minh vai trò xã hội, thực chất là các mối quan hệ xã hội
trong quá trình hình thành tâm lý người. Quá trình xã hội hóa con người diễn ra
nhanh hay chậm, mức độ cao hay thấp phụ thuộc vào các mối quan hệ xã hội
của chính con người đó. Mối quan hệ xã hội của con người càng đa dạng thì đời
4

SangKienKinhNghiem.net


sống tinh thần càng phong phú, dấu ấn con người để lại càng sâu đậm, ảnh
hưởng của người đó càng lớn. Mối quan hệ xã hội giữa các chủ thể học vừa tạo
ra những yếu tố kích thích, là động lực thúc đẩy động cơ học tập tích cực của
mỗi cá nhân, vừa tạo ra mơi trường học tập tích cực, hỗ trợ các cá thể học tập.
Như vậy, sử dụng PPDH theo nhóm là phải tạo ra các mối quan hệ tương tác đa
chiều giữa những người học, tương tác đa chiều và trực tiếp càng có hiệu quả;
Cần sử dụng các mối quan hệ tương tác ấy như một phương tiện để tổ chức dạy
học có hiệu quả.
- Mối quan hệ giữa nội dung và hình thức
Nhóm – dẫn đến sự hợp tác : Hợp tác là cùng chung sức để đạt mục tiêu chung,
cùng chia sẻ, trao đổi, hỗ trợ, khuyến khích, ủng hộ để nhân lên sức mạnh của
mỗi cá nhân. [4]
Nhóm – dẫn đến sự cạnh tranh lành mạnh: Sự cạnh tranh giữa các cá nhân trong
nhóm, giữa các nhóm với nhau là cơ sở thúc đẩy mâu thuẫn nhận thức xã hội, là
động lực của sự phát triển theo như thuyết mâu thuẫn nhận thức xã hội của J.
Piagie.Sự hợp tác và cạnh tranh lành mạnh vừa tạo ra, nhân lên các tương tác đa

chiều, vừa có tính chất ràng buộc, chi phối giữa các cá nhân, các nhóm, địi hỏi
sự phối hợp và hợp tác; đồng thời tạo ra sự kích thích, sự thi đua giữa họ. [4]
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng phương pháp dạy học theo nhóm
Qua khảo sát, điều tra cho thấy thực trạng sử dụng phương pháp hoạt động
nhóm của giáo viên cịn chưa thường xun. Nguyên nhân chủ yếu của thực
trạng này là do thói quen đã từ rất lâu của giáo viên thường sử dụng PPDH
thuyết trình, thiếu thời gian (do nội dung các bài học của môn Công nghệ 11
tương đối dài), học sinh chưa có kỹ năng hoạt động nhóm, sĩ số lớp q đơng, cơ
sở vật chất cịn thiếu thốn chưa đáp ứng được những yêu cầu đổi mới về phương
pháp giảng dạy….
2.3. Các giải pháp để giải quyết vấn đề
2.3.1. Về kỹ năng tổ chức, quản lý hoạt động nhóm
5

SangKienKinhNghiem.net


a. Kỹ năng chuẩn bị cho hoạt động nhóm
Xét về mặt nội dung, hoạt động nhóm là một hoạt động dạy học, vì vậy do
mục đích khá phong phú nên nội dung cũng rất phong phú: hoạt động nhóm nêu
vấn đề, hoạt động nhóm đặt vấn đề, hoạt động nhóm sửa bài tập, hoạt động
nhóm mang tính chất ơn tập chương… Tuy nhiên người giáo viên cần chú ý một
số vấn đề sau:
- Nội dung của hoạt động nhóm khơng nên q dễ, q đơn giản – vì khi đó
khơng cần huy động trí tuệ tập thể, một cá nhân cũng có thể làm được.
- Nội dung của hoạt động nhóm thích hợp nhất cho các bài ơn tập chương
hay những nội dung cần sự so sánh, đối chiếu các khái niệm hay các bài tập khó,
dài hoặc nhiều câu độc lập…
- Cần chú ý tất cả các tình huống có thể xảy ra khi học sinh hoạt động như
bài tập có nhiều hướng giải (để tìm hiểu sâu kiến thức trong giờ luyện tập), bài

tập dễ gây nhầm lẫn (học sinh không hiểu thật sâu sẽ dễ mắc sai lầm qua đó sẽ
củng cố được kiến thức), bài tập đặt vấn đề, bài tập gây tình huống… nhằm phục
vụ cho sự đa dạng trong dạy học ứng với từng bài dạy mà giáo viên thiết kế.
- Độ khó trong bài tập, cơng việc được giao cũng phải tương thích với trình
độ của học sinh, tùy vào trình độ của mỗi nhóm, của mỗi lớp mà giáo viên có
thể bố trí nội dung bài tập khó, dễ khác nhau.
- Hoạt động nhóm là một hoạt động dạy học nên cần bố trí thời gian, số lần
tổ chức một cách hài hòa với các phương pháp dạy học khác, tránh gây nên sự
nhàm chán cho học sinh.
b. Tổ chức và quản lý hoạt động nhóm
- Phải phối hợp với giáo viên chủ nhiệm lớp để chia nhóm một cách hợp lý
nhất, nghĩa là trong mỗi nhóm phải có học sinh yếu, học sinh khá…. Nhìn chung
phải chia đều sức học ở các nhóm để tránh sự ganh tỵ, so bì trong học sinh.
Ngồi ra hợp lý cịn được xem xét dưới góc độ số học sinh/ 1 nhóm, số học sinh
phù hợp với nhiệm vụ hoạt động nhóm và đặc điểm, đặc trưng của từng lớp.

6

SangKienKinhNghiem.net


- Phân cơng trong mỗi nhóm phải thật hợp lý, bước đầu có thể chỉ định
những em học khá, giỏi làm trưởng nhóm, thư ký, người thuyết trình… Về sau,
khi đã thực sự quen với hoạt động nhóm thì có thể cho các em tự phân cơng theo
cách hốn vị…
- Đặc biệt chú ý cách quản lý trong hoạt động nhóm sao cho hiệu quả, mỗi
học sinh dù giỏi, khá hay yếu, kém đều được nói và phải nói lên chính kiến của
mình. Đây là điều rất khó, muốn vậy trước hết mỗi giáo viên phải gương mẫu
thể hiện rõ quan điểm của mình: Tơn trọng, trân trọng ý kiến của mọi học sinh
cho dù đó là ý kiến sai hay đúng, cho dù đó là học sinh khá hay yếu… Từ đó,

theo gương của giáo viên, các em sẽ biết lắng nghe lẫn nhau cho dù ý kiến đó có
khác thường, đối lập với ý kiến, với cách làm, cách giải thông thường… Trên cơ
sở biết lắng nghe, các em sẽ đi đến tranh luận, sau khi tranh luận sẽ đi đến thống
nhất để giải quyết yêu cầu của bài tập nhóm. Cũng chính vấn đề tranh luận và
thảo luận nhóm mà giờ dạy theo phương pháp dạy học theo nhóm sẽ hơi ồn ào,
vì vậy người giáo viên phải nhắc nhở các em ở mức độ không làm ảnh hưởng
đến các lớp bên cạnh.
c. Tiến trình hoạt động nhóm
Để học sinh hoạt động nhóm hiệu quả, ngồi việc phải được thực hiện
hoạt động nhóm một cách thường xuyên, giáo viên cần chú ý một số vấn đề sau:
- Phải giải thích rõ yêu cầu của hoạt động, cách thể hiện các yêu cầu đó trên
phim trong, phiếu giao bài tập hay máy chiếu…
- Phải có sự phân cơng hợp lý rõ ràng: trưởng nhóm, thư ký, thuyết trình
viên… (nếu học sinh chưa có thói quen và kỹ năng hoạt động nhóm), khi học
sinh đã có thói quen, kỹ năng cơ bản hoạt động nhóm thì ngược lại hãy cho các
em tự phân công, cao hơn nữa khi đã thành thạo hãy đề nghị các em hốn đổi vị
trí, vai trị ln phiên trong nhóm.
- Phải có quy định cụ thể một khoảng thời gian ứng với công việc được
giao sao cho không thiếu cũng không thừa thời gian (nếu thừa thời gian dễ dẫn
đến HS trao đổi việc riêng, gây mất trật tự không cần thiết).
7

SangKienKinhNghiem.net


Trong khi hoạt động nhóm giáo viên phải quán xuyến hoạt động của các nhóm,
theo dõi các em trao đổi để hướng dẫn nếu cần, khuyến khích các em học sinh
chậm, nhắc nhở các em cùng tham gia với nhóm. Chú ý rằng học sinh hoạt động
nhóm khơng chỉ là góp ý vào cơng việc mà cũng có thể đặt câu hỏi: tại sao làm
như vậy? tại sao lại có kết quả như thế?.... Và trách nhiệm của mỗi nhóm là giải

thích cho các bạn, làm cho cả nhóm cùng hiểu bài – đó mới là ý nghĩa đích thực
của hoạt động nhóm. Ở mức độ cao hơn, giáo viên có thể mời bất kỳ bạn nào
trong nhóm lên thuyết trình để lấy điểm cho cả nhóm….[4]
- Nên u cầu học sinh thuyết trình kết quả sau khi đã hồn thành bài tập,
việc này nhằm rèn luyện khả năng thuyết trình, huấn luyện kỹ năng tiếp xúc với
tập thể…
- Nên cho các nhóm có ý kiến, hỏi những chỗ chưa hiểu, chất vấn những
nội dung chưa rõ ràng, những sáng kiến chưa đem lại kết quả - tại sao làm cách
đó mà khơng làm cách khác?....Đây là một ý rất hay trong việc cho học sinh
kiểm tra học sinh, tăng cường tính tích cực của quan hệ trị – trị.
- Người giáo viên nên có những nhận xét chung chio cả lớp và riêng với
từng nhóm (nếu cần), tổng kết sau mỗi hoạt động, trong đó nêu rõ những điểm
sai mà học sinh hay mắc phải, nêu rõ ưu, khuyết điểm sau khi thực hiện hoạt
động đó…
d. Tổng kết và kiểm tra, đánh giá
Kiểm tra kết quả của từng nhóm trong hoạt động nhóm là hết sức quan
trọng. Vì danh dự của nhóm, các em rất tích cực khi làm bài vì danh dự của bản
thân được thể hiện trên cơ sở danh dự của cả nhóm. Vì vậy khi tiến hành phương
pháp hoạt động nhóm thì người giáo viên ln phải có cách để kiểm tra, so sánh,
đối chiếu kết quả, cách làm bài của các nhóm với nhau, phải có khen – chê,
thưởng – phạt phân minh. Đây chính là hình thức: “Dùng cạnh tranh thúc đẩy
phát triển”. Khi hoạt động nhóm đã thực sự nhuần nhuyễn và đúng với ý nghĩa,
giáo viên có thể lấy điểm bài làm của cả nhóm thành điểm cá nhân của từng học

8

SangKienKinhNghiem.net


sinh. Nhưng nếu không tổ chức tốt, không làm đúng mục đích thì có thể xảy ra

trường hợp học sinh yếu ngồi chơi mà lại đạt điểm cao.
Có nhiều hình thức kiểm tra: nếu cả lớp cùng làm một bài tập thì có thể
kiểm tra đồng bộ, kiểm tra hết tất cả các nhóm, nếu chia nhóm làm nhiều bài tập
thì có thể kiểm tra xác suất…Chọn hình thức kiểm tra còn phụ thuộc vào quỹ
thời gian dành cho tiết đó, bài đó, tùy thuộc vào cách làm, cách sử dụng phương
tiện của mỗi giáo viên sao cho hiệu quả nhất nhưng lại tốn ít thời gian nhất,
nhằm dung hịa được quan hệ giữa thời lượng học và nội dung học.
Để bài dạy theo phương pháp hoạt động nhóm được tiến hành thành công
người giáo viên cần phải chuẩn bị kỹ lưỡng, thành thạo các đồ dùng dạy học cơ
bản phục vụ cho nhóm như máy tính, máy in, đèn chiếu Overhead, phim trong,
bút lông… Thông qua các dụng cụ này, giáo viên thể hiện được nội dung phần
bài tập, cơng việc để giao cho các nhóm với số lượng phong phú, đa dạng mà
không tốn nhiều thời gian trên lớp (nhưng người giáo viên sẽ tốn nhiều thời gian
ở nhà).
Hệ thống thư viện nhà trường cần phải được phát huy tối đa nhằm cung
cấp cho giáo viên và học sinh tài liệu tham khảo, các tài liệu cần thiết cho
phương pháp mới. Cần phát triển các nhà chức năng hơn nữa để phục vụ cho
việc dạy và học theo phương pháp mới.
2.3.3. Giải pháp về đổi mới phương pháp dạy học
Đảng và Nhà Nước đã có những qui định tạo nên một hành lang pháp lý để
mỗi giáo viên mạnh dạn thay đổi phương pháp dạy học sao cho phù hợp với học
sinh, ngày càng cải tiến, nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng dạy học. “Mục tiêu
của việc đổi mới chương trình giáo dục phổ thơng là xây dựng nội dung chương
trình, phương pháp giáo dục, sách giáo khoa phổ thông mới nhằm nâng cao chất
lượng giáo dục toàn diện thế hệ trẻ, đáp ứng yêu cầu phát triển nguồn nhân lực
phục vụ cơng nghiệp hố, hiện đại hoá đất nước, phù hợp với thực tiễn và truyền
thống Việt Nam; tiếp cận trình độ giáo dục phổ thơng ở các nước phát triển
trong khu vực và thế giới”.(Trích chỉ thị số 40 CT/TW năm 2004 của Ban bí thư
9

SangKienKinhNghiem.net


khóa IX). Có thể nói cốt lõi của đổi mới dạy và học là hướng tới hoạt động học
tập chủ động, chống lại thói quen học tập thụ động. Phương pháp dạy học phát
huy rất tốt tính tích cực của học sinh là dạy học theo nhóm. Trong nhóm học tập,
HS có cơ hội thể hiện bản thân và vừa có cơ hội hợp tác, trao đổi ý kiến với bạn
bè – tính xã hội của phương pháp cũng được thể hiện khi một nhóm HS cùng
nhau hợp sức cùng giải quyết một vấn đề chung, khi thảo luận cũng là dịp các
thành viên trong nhóm thể hiện tinh thần đồn kết với nhau, cùng hợp sức vì một
mục tiêu chung và kết quả chung.
2.3.4. Giải pháp nhằm khắc phục thói quen của người giáo viên
- Khắc phục tâm lý sợ mất vai trị: Có khơng ít giáo viên cho rằng hoạt
động nhóm sẽ làm giảm ảnh hưởng, vai trị của người thầy trong lớp học. Khi áp
dụng các phương pháp truyền thống người giáo viên thuần túy là người truyền
đạt kiến thức – người giáo viên là trung tâm của buổi học, trong khi hoạt động
nhóm, giáo viên sẽ chứng kiến sự xuất hiện của nhiều ý tưởng, cách giải hay,
sáng tạo của học sinh, và sự thay đổi tâm thế như vậy sẽ gây cho người dạy sự
hụt hẫng về vai trị trong q trình dạy học mà người giáo viên cần khắc phục
nhằm góp phần đưa phương pháp dạy học tích cực vào dạy học phổ thơng.
- Tâm lý ngại khó, sợ sai là nết tâm lý hầu như tồn tại trong mỗi con người
nói chung và người giáo viên nói riêng. Việc áp dụng những cái mới hơn không
dêc dàng được chấp nhận về mặt tâm lý, mà khi áp dụng phương pháp dạy học
mới- theo nhóm người giáo viên buộc phải biết sử dụng vi tính đèn chiếu
overhead phim trong, khâu in ấn….Tâm lý sợ sai sót vẫn cịn tồn tại trong
người giáo viên cần phải thay đổi để phương pháp dạy học tích cực – theo nhóm
nhanh được nhân rộng trong thục tế dạy học nói chung và dạy mơn Cơng nghệ
11 nói riêng.
- Giảm bớt áp lực về việc hồn thành chương trình, hoàn thành bài dạy: Bản
thân người giáo viên cũng rất muốn áp dụng các phương pháp dạy học mới vào

giảng dạy tuy nhiên mâu thuẫn xảy ra khi yêu cầu người giáo viên vừa phải hoàn
10

SangKienKinhNghiem.net


thành bài dạy lại vừa phải thay đổi phương pháp mới trong giảng dạy trong khi
nội dung môn học lại dài quá để áp dụng PPDH mới. Và để làm được điều này
cần ở mỗi người giáo viên một “nghệ thuật”, người giáo viên phải cố gắng suy
nghĩ, tìm tịi cách dạy, phương pháp dạy học sáng tạo hơn nữa để dung hịa được
cả hai u cầu đó. Và phương pháp hoạt động nhóm đã có cơ hội để chúng tỏ
tính ưu việt của mình trong nhu cầu đổi mới phương pháp của ngành Giáo dục.
2.3.5. Ứng dụng Công nghệ thơng tin vào dạy học
Sự phát triển nhanh chóng của Khoa học kỹ thuật làm cho chiếc máy tính
khơng cịn xa lạ với cả giáo viên và học sinh, tuy nhiên sử dụng như thế nào để
máy tính là cơng cụ đắc lực của dạy học theo hướng tích cực lại là một vấn đề
cần phải giải quyết ngay. Các giáo viên cần trang bị cho mình những kiến thức
cần thiết về các phần mềm dạy học bằng máy tính, như các phần mềm đồ họa,
phần mềm mô phỏng….Sử dụng thành thạo máy vi tính cũng như các đèn chiếu
Overhead trong dạy học để trực quan hóa q trình tiếp nhận kiến thức của học
sinh, phát triển thư viện, các phịng máy nối mạng internet để thuận tiện cho việc
tìm hiểu tài liệu hoạt động nhóm cho cả thầy và trị. Để là được điều này cần có
sự quan tâm, hỗ trợ rất lớn của lãnh đạo nhà trường về vấn để phổ cập tin học
trong nhà trường.
2.3.6. Thiết kế bài dạy điển hình theo phương pháp hoạt động nhóm
Chương 1: Vẽ kỹ thuật cơ sở
Bài 2: Hình chiếu vng góc
A/ Mục tiêu
Sau khi học xong bài học này, học sinh có thể:
1. Kiến thức

- Nêu được nội dung cơ bản của phương pháp hình chiếu vng góc.
- Nêu được vị trí của các hình chiếu trên bản vẽ. [3]
2. Kỹ năng

11

SangKienKinhNghiem.net


- Phân biệt được hai phương pháp chiếu góc thứ nhất và phương pháp chiếu
góc thứ ba.
- Thực hiện bài tập tìm hình chiếu vng góc với các vật thể đơn giản. [3]
3. Thái độ
Vận dụng để tìm hiểu về hình chiếu vng góc của các vật thể trong thực tế.
B/ Chuẩn bị về phương tiện dạy học
- Tranh vẽ phóng to hình 2.1, 2.2, 2.3, 2.4 SGK.
- Mơ hình 3 mặt phẳng hình chiếu và vật thể.
- Sách giáo khoa - sách giáo viên, giáo án, tài liệu phát tay, phiếu giao cơng
việc hoạt động nhóm.
- Học sinh đã đọc và nghiên cứu nội dung của bài “ Hình chiếu vng góc”.
C/ Tiến trình bài dạy
1. Ổn định lớp và kiểm tra bài cũ
- Ổn định lớp: Chỗ ngồi, sĩ số lớp, tư thế học tập của học sinh.
- Kiểm tra bài cũ:
Câu hỏi 1: Nhận xét một số kích thước ghi ở hình 1.8, kích thước nào ghi
sai?
Câu hỏi 2: Có các khổ giấy chính nào? Nêu cách vẽ khung bản vẽ và
khung tên?
2. Dạy bài mới:
Đặt vấn đề vào bài mới: Tiết trước chúng ta đã được tìm hiểu về bản vẽ

kỹ thuật, trên bản vẽ kỹ thuật thường các hình chiếu vng góc để biểu
diễn hình dạng của vật thể. Vậy hình chiếu vng góc được vẽ như thế
nào? Đó là nội dung của bài hơm nay chúng ta cần tìm hiểu “Hình chiếu
vng góc”
Hoạt động 1: Tìm hiểu về phương pháp chiếu góc thứ nhất (PPCG 1)
và phương pháp chiếu góc thứ ba (PPCG3)
Nội dung

Hoạt động dạy

Hoạt

động
12

SangKienKinhNghiem.net


học
I/ Phương pháp chiếu góc thứ - Giáo viên chia lớp nhất

HS

nhận

thành 4 nhóm học tập diện nhóm và

- Trong PPCG1, vật thể được đặt (Sơ đồ phân bố nhóm tiến hành hoạt
động nhóm.
trong 1 góc tạo thành bởi các mặt HS ở phần Phụ lục 12)

phẳng hình chiếu đứng, mặt phẳng - Do đặc thù hai PPCG - HS trả lời
hình chiếu bằng, mp hình chiếu có các nội dung nghiên các u cầu
cạnh vng góc với nhau từng đôi cứu tương ứng giống của
nhau nên thiết kế phiếu giao

một.

phiếu
cơng

hoạt
- Mp hình chiếu đứng ở sau, mp giao cơng việc hoạt động việc
hình chiếu bằng ở dưới, mp hình nhóm để tìm hiểu về nội động nhóm.
chiếu cạnh ở bên phải vật thể.

dung của cả 2 PPCG.

- HS thảo luận

- Các hướng chiếu từ trước, từ trên, - GV phát phiếu, tài liệu các câu hỏi và
từ trái theo thứ tự vng góc với mp phát tay (hình vẽ 2.1, 2.2 ghi ra giấy
hình chiếu đứng, bằng, cạnh.
- Sau khi chiếu vật thể lên các mphc
sẽ được các hình chiếu đứng A, hc
bằng B và hc cạnh C.
- Trên bản vẽ các hc được sắp xếp
có hệ thống theo hình chiếu đứng:

SGK) nêu thời gian thực A4, sau khi đã
hiện thảo luận nhóm, thống nhất ý

thời gian báo cáo.

kiến thì điền

- Ý kiến thảo luận của vào phiếu.
các nhóm được trình bày - HS có thể
ra giấy A4.

trình

bày

những ý kiến
Hình chiếu bằng B được đặt dưới - GV giúp đỡ các nhóm
của mình với
hình chiếu đứng A, hình chiếu cạnh hoạt động khi cần thiết,
GV trong quá
C đặt bên phải hình chiếu đứng A. nhận các ý kiến của HS
trình
hoạt
về hoạt động nhóm.
[3]
động nhóm.
Đề
nghị
các
nhóm
bắt
II/ Phương pháp chiếu góc thứ ba
đầu làm việc và tính giờ. - Các nhóm

- Trong PPCG3, vật thể được đặt
tiến hành thảo
- HS tiến hành thảo luận
13

SangKienKinhNghiem.net


trong một góc tạo thành bởi các nhóm.

luận

nhưng

mphc đứng, mphc bằng và mphc - GV giám sát tiến độ vẫn phải giữ
cạnh vng góc với nhau từng đơi làm việc của các nhóm, gìn trật tự ở
một.

khơng
giải quyết thắc mắc và mức
ảnh
- Mphc đứng ở trước, mphc bằng ở bất đồng kịp thời, thông làm
hưởng tới các
báo thời gian.
trên, mphc cạnh ở bên trái vật thể.
lớp bên cạnh.
- Các hướng chiếu từ trước, từ trên, - Hướng dẫn các nhóm
- Các nhóm
từ trái theo thứ tự vng góc với mp báo cáo.
hình chiếu đứng, bằng, cạnh.

- Nhận xét, đánh giá kết

- Sau khi chiếu vật thể lên các mphc quả hoạt động của từng
sẽ được các hình chiếu đứng A, hc nhóm, và đưa ra tổng kết
bằng B và hc cạnh C.

kiến thức cuối cùng.

- Trên bản vẽ các hc được sắp xếp

thảo luận trên
tinh thần đoàn
kết, với mục
tiêu cuối cùng
là hồn thành
phiếu.

có hệ thống theo hình chiếu đứng:
Hình chiếu bằng B được đặt ở trên
hình chiếu đứng A, hình chiếu cạnh
C đặt ở bên trái hình chiếu đứng A.
Hoạt động 2: Kiểm tra mức độ nhận thức bài học của HS
- Sử dụng phiếu bài tập cho HS tìm hình chiếu và hướng chiếu của các vật
thể đơn giản.
- Giáo viên nêu mục đích của Test ngắn là nhằm kiểm tra mức độ hiểu bài
của HS về PPCG1 và PPCG3.
- GV phát bài Test, yêu cầu làm việc trong thời gian đã định.
- Giám sát quá trình làm bài Test.
- Thu bài Test.

3. Củng cố và hướng dẫn về nhà
- Giáo viên nêu lại những nội dung chính của bài học.
14

SangKienKinhNghiem.net


- Yêu cầu HS về nhà đọc trước nội dung bài 3 “Thực hành: Vẽ các hình
chiếu của vật thể đơn giản”
- Dặn HS chuẩn bị dụng cụ vẽ, bút chì, giấy vẽ cho giờ thực hành sau.
4. Rút kinh nghiệm bài dạy
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
Thông qua tổ môn

15

SangKienKinhNghiem.net


PHỤ LỤC 1:

Trường THPT ………………………..
Môn Công nghệ 11

Phiếu số: 01
Mã số: VKT 1

Bài 2: Hình chiếu vng góc

PHIẾU GIAO CƠNG VIỆC HOẠT ĐỘNG NHĨM
Nhóm:……………….
Lớp: ………………...
- Cơng việc: “ Trình bày nội dung của PPCG 1 và PPCG 3” (3)
- Thời gian hoạt động nhóm: 20 phút
- Thời gian báo cáo kết quả: 2 phút
- Hình thức báo cáo: Đại diện nhóm lên trình bày kết quả
- Kết quả thảo luận trình bày vào phiếu giao cơng việc nhóm.
Câu hỏi: Học sinh nghiên cứu đề cương, hình vẽ và trả lời vào phiếu theo các
nội dung ghi trong bảng sau:

Phương
pháp

PPCG 1

PPCG 3

Nội dung
Vị trí của vật thể

16

SangKienKinhNghiem.net


Vị trí của mặt
phẳng hình chiếu

Vị trí của hướng
chiếu

Vị trí của hình
chiếu

17

SangKienKinhNghiem.net


PHỤ LỤC 2:
Trường THPT ………………………..

Phiếu số: 02

Môn Công nghệ 11

Mã số: VKT 11

Họ và tên HS: …………………………..Lớp: ………………………

PHIẾU GIAO BÀI TẬP
Bài 2: Hình chiếu vng góc
- Thời gian làm bài: 10 phút.
Câu hỏi:
Câu 1: Cho vật thể có hướng chiếu A, B, C và các hình 1, 2, 3, 4
B

1

2

3

4

C
A

a) Từ hướng nhìn A, ta có được hình nào?
A: 1

B: 2

C: 3

D: 4

b) Từ hướng nhìn B, ta có được hình nào?
A: 1

B: 2

C: 3

D: 4

c) Từ hướng nhìn C, ta có được hình nào?
A: 1

B: 2

C: 3

D: 4
18

SangKienKinhNghiem.net


Câu 2: Cho vật thể và các hình 1, 2, 3 , 4 như trên
Hãy đánh số thứ tự của các hình vào 2 bảng sau để được cách bố trí các
hình chiếu theo PPCG1, và PPCG3
PPCG1

PPCG3

19

SangKienKinhNghiem.net


III - KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận
Hoạt động nhóm là một phương pháp mạnh cho phép học sinh tham gia vào q
trình dạy - học. Nó khuyến khích các hành vi xã hội và suy nghĩ ở mức độ cao.
Để có hiệu quả tốt nhất khi áp dụng phương pháp này trong dạy học thì các yêu
cầu của phương pháp làm việc nhóm cần phải được suy nghĩ một cách sâu sắc.
Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và điều tra thực trạng về kỹ năng thực hiện

phương pháp hoạt động nhóm tại trường THPT cho thấy vấn đề nâng cao kỹ
năng hoạt động nhóm trong dạy học mơn Cơng nghệ 11 là hết sức cần thiết và
có tính khả thi.
3.2. Kiến nghị
Do điều kiện về thời gian, kinh nghiệm và hạn chế về mặt kinh phí nên đề tài
cũng chỉ đưa ra được một số giải pháp nhằm nâng cao kỹ năng thực hiện phương
pháp hoạt động nhóm trong dạy học môn Công nghệ 11 và thiết kế một bài dạy
điển hình theo phương pháp hoạt động nhóm.
Một số đề xuất:
- Cần tiếp tục xây dựng hệ thống các giải pháp nâng cao kỹ năng hoạt động
nhóm trong dạy học đầy đủ và có tính khả thi hơn nữa, số lượng bài giảng theo
phương pháp này cũng cần được xây dựng nhiều hơn với những bài có nội dung
phù hợp với phương pháp.
- Các bài giảng nên được thực nghiệm trên đối tượng thật để thấy được ưu điểm
cần phát huy và những nhược điểm cần sửa chữa, bổ sung để bài giảng được
hồn thiện và có tính khả thi.
- Phương pháp hoạt động nhóm cần được áp dụng thường xuyên hơn, sử dụng
kết hợp với các kỹ thuật và các biện pháp tích cực hóa hoạt động của HS, nghiên
cứu và áp dụng rộng rãi với các môn học khác để HS tiếp thu kiến thức hiệu quả
nhất.

20

SangKienKinhNghiem.net