Kiểm soát các dòng vốn nóng vì mục tiêu phát triền bền vững của nền kinh tế Việt nam

B

GIÁO D C VÀ ðÀO T O

TRƯ NG ð I H C KINH T TP HCM
---------------------

CƠNG TRÌNH D

THI

GI I THƯ NG NGHIÊN C U KHOA H C SINH VIÊN
“NHÀ KINH T TR - NĂM 2008”

TÊN CƠNG TRÌNH:

“KI M SỐT CÁC DỊNG V N “NĨNG” VÌ M C TIÊU
PHÁT TRI N B N V NG C A N N KINH T VI T NAM”
THU C NHÓM NGHÀNH: Khoa h c kinh t

H tên tác gi : TR N NGUY N ð C HỊA

Nam/N : Nam

Trư ng nhóm: TR N NGUY N ð C HỊA
L p: TC15

Năm th : 4/S năm đào t o: 4

Khoa: TÀI CHÍNH DOANH NGHI P
Ngư i hư ng d n: TS NGUY N TH UYÊN UYÊN

Là khóa lu n t t nghi p


B

GIÁO D C VÀ ðÀO T O

TRƯ NG ð I H C KINH T TP HCM
---------------------

CƠNG TRÌNH D

THI

GI I THƯ NG NGHIÊN C U KHOA H C SINH VIÊN
“NHÀ KINH T TR - NĂM 2008”

TÊN CƠNG TRÌNH:

“KI M SỐT CÁC DỊNG V N “NĨNG” VÌ M C TIÊU
PHÁT TRI N B N V NG C A N N KINH T VI T NAM”
THU C NHÓM NGHÀNH: Khoa h c kinh t


I

M CL C
PH N M ð U.......................................................................................
1. Tính c p thi t c a ñ tài ...............................................................................................
2. M c tiêu c a ñ tài ........................................................................................................

3. Phương pháp nghiên c u .............................................................................................
4. D ki n sau ñ tài..........................................................................................................
5. K t c u ñ tài .................................................................................................................

PH N N I DUNG...................................................................................
CHƯƠNG 1. CƠ S LÝ LU N ..................................................................... 1
1.1. TOÀN C NH V CÁC DÒNG V N ð

VÀO VI T NAM ..........................................1

1.1.1. Cơ s lý lu n v các dịng v n đ u tư ................................................................ 1
1.1.1.1 Ngu n v n ñ u tư t trong nư c ................................................................... 1
1.1.1.2 Ngu n v n đ u tư t ngồi nư c ................................................................... 1
1.1.2 Vai trị c a các dịng v n đ u tư ñ i v i s phát tri n c a n n kinh t ........... 2
1.1.2.1 Vai trò c a dịng v n FDI đ i v i s phát tri n c a n n kinh t ............... 2
1.1.2.2 Vai trị c a dịng v n đ u tư gián ti p .......................................................... 3
1.1.2.3 Vai trò c a dịng v n h tr phát tri n chính th c ODA ........................... 3
1.1.3 T i sao l i g i là các dịng v n “nóng” và nh ng tác đ ng khó lư ng
c a nó ................................................................................................................................. 3
1.1.3.1 Các đ c trưng c a dịng v n nóng ................................................................. 3
1.1.3.2 Nh ng tác đ ng c a dịng v n nóng .............................................................. 4


II
1.2 KI M SOÁT V N VÀ CÁC PHƯƠNG TH C KI M SỐT V N................................ 4

1.2.1 Ki m sốt v n và l ch s ki m soát v n .............................................................. 4
1.2.1.1 Ki m soát v n .................................................................................................. 4
1.2.1.2 L ch s ki m soát v n ..................................................................................... 4
1.2.2 T i sao ph i ki m soát v n và m c đích ki m sốt v n ................................... 8

1.2.2.1 T i sao ph i ki m soát v n ............................................................................. 8
1.2.2.2 M c đích ki m sốt v n ................................................................................. 8
1.2.3 Các phương pháp đ ki m sốt v n ................................................................... 10
1.3 TÁC ð NG C A KI M SOÁT V N ð N S

PHÁT TRI N C A N N KINH

T TRONG B I C NH ðANG THEO XU HƯ NG T

DO HĨA TÀI CHÍNH ..............11

1.3.1 L i ích đem l i t vi c ki m soát v n ................................................................. 11
1.3.2 Nh ng b t l i do vi c th c hi n ki m sốt các dịng v n .............................................11

1.3.3 Bài h c ki m soát v n t 2 qu c gia là Trung Qu c, Chile ............................. 11
1.3.3.1 Bài h c ki m soát v n t Trung Qu c........................................................... 11
1.3.3.2 Kinh nghi m ki m soát v n c a Chile ........................................................... 13

CHƯƠNG 2. TH C TR NG KI M SOÁT CÁC DÒNG V N ð C
BI T LÀ CÁC DÒNG V N “NÓNG”

VI T NAM .................................. 15

2.1. TH C TR NG VÀ TÁC ð NG C A CÁC DÒNG V N VÀO VI T NAM
TRONG TH I GIAN QUA ................................................................................................. 15

2.1.1 Th c tr ng và tác ñ ng c a FDI ñ i v i n n kinh t ........................................ 15
2.1.1.1 Th c tr ng thu hút FDI .................................................................................. 15
2.1.1.2 Tác ñ ng c a ñ u tư FDI ñ i v i n n kinh t ............................................... 16
2.1.2 Phân tích th c tr ng và tác đ ng c a dòng v n FPI lên TTCK Vi t

Nam .................................................................................................................................... 19
*Giai ño n t ñ u năm 2005 ñ n nay ....................................................................... 19
Th i kỳ 1 (năm 2005): Giai ño n chuy n mình c a con G u ............................ 20
Th i kỳ 2 (năm 2006 và ñ n Q I năm 2007): Giai đo n c a nh ng k
l c …................................................................................................................................... 21


III

Th i kỳ 3 (Ba Q cịn l i 2007) Th i kỳ c a s ñi u ch nh .............................. 22
Th i kỳ 4 (ð u năm 2008) TTCK Vi t Nam lao d c .......................................... 25
2.2. TH C TR NG KI M SỐT CÁC DỊNG V N ð C BI T LÀ CÁC DỊNG
V N “NĨNG”

VI T NAM TH I GIAN QUA .................................................................... 26

2.2.1. Tác ñ ng c a chính sách t giá........................................................................... 26
2.2.2. Tác đ ng c a chính sách ti n t .......................................................................... 27
2.2.2.1. V đi u hành lãi su t ..................................................................................... 27
2.2.2.2. V qu n lý ngo i h i...................................................................................... 29
Nh ng chính sách ki m sốt dịng v n vào ............................................................ 29
Nh ng chính sách ki m sốt dịng v n ra .............................................................. 32
2.3 ðÁNH GIÁ KI M SOÁT V N T I VI T NAM THÔNG QUA KI M ð NH
NGANG GIÁ LÃI SU T IRP ...................................................................................................33

CHƯƠNG 3. CÁC GI I PHÁP ð SU T KI M SỐT CÁC DỊNG
V N VÀ ð C BI T LÀ CÁC DỊNG V N “NĨNG” VÌ M C TIÊU
PHÁT TRI N B N V NG C A N N KINH T

........................................ 35

3.1. GI I PHÁP CHUNG............................................................................................................. 35

3.1.1 Xây d ng m t th trư ng m phát tri n............................................................. 35
3.1.1.1 Xây d ng th trư ng trái phi u phát tri n.................................................... 35
3.1.1.2 Phát huy ñ u tư ra nư c ngoài....................................................................... 37
3.1.1.3 Gi i pháp s d ng t t các kho n ñ u tư nư c ngoài hi u qu ................... 38
3.1.2 Thành l p các y ban qu n lý và ki m soát v n ................................................ 38
3.1.2.1 Th ng kê các dịng v n đ vào Vi t Nam ...................................................... 38
3.1.2.2 Xây d ng đ nh m c tín nhi m........................................................................ 38
3.1.2.3 Kh c ph c tình tr ng b t cân x ng thông tin trên th trư ng.................... 39
3.2. GI I PHÁP KI M SOÁT TR C TI P TRÊN TTCK VI T NAM................................41

3.2.1 Áp d ng các bi n pháp ki m soát v n c a n ð vào th c ti n Vi t
Nam ................................................................................................................................... 41


IV

3.2.1.1 Phưong pháp ki m sốt các dịng v n c a n ð ........................................ 41
3.2.1.2 Áp d ng vào ñi u ki n th c ti n Vi t Nam ................................................... 42
3.2.2 Áp d ng các bi n pháp ki m soát v n c a Trung Qu c vào th c ti n
Vi t Nam ............................................................................................................................ 42
3.2.2.1 Phương pháp ki m sốt các dịng v n c a Trung Qu c ............................. 42
3.2.2.2 Áp d ng vào ñi u ki n th c ti n Vi t Nam .................................................. 42
3.3. GI I PHÁP KI M SOÁT GIÁN TI P TRÊN TTCK VI T NAM .................................43

3.3.1 Gi i pháp chung.................................................................................................... 43
3.3.1.1 S d ng linh ho t các chính sách t giá, ti n t và tài khóa........................ 43
3.3.1.2 Gia tăng d tr ngo i h i và kh năng chuy n ñ i ñ ng Vi t Nam ........... 44

3.3.2 Gi i pháp riêng ñ i v i th trư ng ch ng khoán............................................... 45
3.3.2.1 ðánh thu vào l i nhu n ñ i v i ñ u tư ng n h n vào ch ng khoán......... 45
3.3.2.2 Giám sát vi c cho vay, c m c ch ng khoán t i các ngân hàng
thương m i......................................................................................................................... 46
3.3.3.3 Phương pháp ki m sốt các dịng v n gián ti p ñư c Trung Qu c
áp d ng trên TTCK .......................................................................................................... 46
3.4 KI M SOÁT ð U CƠ VÀ KINH DOANH N I GIÁN ....................................................48

3.4.1 Cách hi u ñúng v đ u cơ .................................................................................... 48
3.4.2 Làm gì đ kh c ph c ñi u này ............................................................................ 48
3.4.3 Gi i pháp h n ch ñ u cơ và kinh doanh n i gián trên TTCK........................ 49
3.4.4 Gi i pháp h n ch ñ u cơ và kinh doanh n i gián trên TT BðS ..................... 49

TÀI LI U THAM KH O...................................................................... …
PH L C................................................................................................. …



V

DANH SÁCH B NG BI U
Chương 1
B ng 1.1: Tóm t t các m c đích ki m sốt v n tương ng v i t ng hoàn c nh
c th ………………………………………………………………….Trang 9
B ng 1.2: Xu hư ng lãi su t c a Malaysia và M ……………….Ph l c s 1

Chương 2
B ng 2.1: Bi u ñ FDI giai ño n 1986-1990…………….Ph l c s 2 trang s 1
B ng 2.2: Bi u ñ FDI giai ño n 1991-1997…………….Ph l c s 2 trang s 1
B ng 2.3: Bi u ñ FDI giai ño n 1998-2000 …………....Ph l c s 2 trang s 2

B ng 2.4: Bi u ñ FDI giai ño n 2001-2004………….....Ph l c s 2 trang s 3
B ng 2.5: Bi u ñ FDI giai ño n 2005-2008 …………………………Trang 15
B ng 2.6: T tr ng FPI trong cơ c u v n c a nhà nư c trư c 1997
……………………………………………………………Ph l c s 4 trang s 1
B ng 2.7: T tr ng FPI/FDI giai ño n 2000-20040 ……...Ph l c s 4 trang s 1
B ng 2.8: S li u tài kho n NðT NN giai ño n 2001-2004
…………………………………………………………... Ph l c s 4 trang s 2
B ng 2.9: Bi u ñ giao d ch c a NðT NN giai ño n 2001-2004
……………………………………………………………Ph l c s 4 trang s 2
B ng 2.10: Bi u ñ ch s Vn-Index giai ño n 2001-2004
……………………………………………………………Ph l c s 4 trang s 3
B ng 2.11: Bi u ñ ch s Vn-Index giai ño n 2005 ñ n nay ……….Trang 20
B ng 2.12: Bi u ñ ch s Vn-Index năm 2005………………………Trang 20
B ng 2.13: Bi u ñ ch s VN-Index giai ño n 2006- QI 2007……....Trang 21
B ng 2.14: Bi u ñ ch s index trên sàn HASTC giai ño n 2006- 2007
………………………………………………………………………...Trang 22
B ng 2.15: Top-10 “bull market” …………………………………….Trang 22
B ng 2.16: T l tăng trư ng TTCK t i châu Á ……………………..Trang 22
B ng 2.17: Vn-Index giai ño n ñi u ch nh …………………………...Trang 23
B ng 2.18: S lư ng Tài kho n c a các nhà ñ u tư …………………..Trang 23
B ng 2.19: Bi u ñ s lư ng tài kho n các nhà ñ u tư nư c ngoài 2005 -


VI

6/2007 …………………………………………………………………Trang 24
B ng 2.20: B ng bi u và ñ th t ng giá tr v n hoá NðTNN n m gi .Trang 24
B ng 2.21:Tình hình s h u c phi u tiêu bi u c a NðT NN t i ngày
31/12/2007 …………………………………………………………….Trang 25
B ng 2.22: Bi u ñ Vn-Index ñ n 4/2008 …………………………….Trang 25

B ng 2.23:ODA cam k t 1997-2003 ………………………Ph l c s 5 trang 1
B ng 2.24: ð th ODA gi i ngân 2005 …………………….Ph l c s 5 trang 2
B ng 2.25: Cơ c u ODA gi i ngân theo nghành …………..Ph l c s 5 trang 3
B ng 2.26: B ng lãi su t ODA giai ño n 1992-2004 ……….Ph l c s 5 trang 4
B ng 2.27: Lư ng ki u h i vào Vi t Nam giai ño n 1999-2007 (tri u USD)
………………………………………………………………..Ph l c s 5 trang 6
B ng 2.28: B ng s li u c th t giá kì h n và t giá giao ngay USD/VND giai
ño n 2000-2008 ……………………………………………..Ph l c s 6 trang 1
B ng 2.29: ð th chênh l ch lãi su t Gi a VND và USD trong th i kỳ quan sát
là ……………………………………………………………..Ph l c s 6 trang 6
B ng 2.30: ð th t l gi a t giá kỳ h n và t giá giao ngay USD/VND trong
th i kỳ quan sát là …………………………………………...Ph l c s 6 trang 6
B ng 2.31: K t qu h i qui b ng phương pháp OLS …………………..Trang 33


VII

DANH M C CÁC T

VI T T T

BðS: B t ð ng S n.
ðTNN: ð u tư nư c ngoài
FDI: V n ñ u tư tr c ti p c a t ch c, cá nhân nư c ngoài.
FPI: V n ñ u tư gián ti p c a t ch c, cá nhân nư c ngoài.
NHTW: Ngân Hàng Trung Ương
NðT: Nhà ñ u tư.
NðT NN: Nhà ñ u tư nư c ngoài.
ODA: V n vi n tr phát tri n chính th c.
TT BðS: Th trư ng B t ð ng S n

TTCK: Th trư ng ch ng khoán.
TT GDCK: Trung tâm Giao d ch ch ng khoán.
UBCKNN: y ban ch ng khoán nhà nư c.


PH N M

ð U

1. Tính c p thi t c a ñ tài
2. M c tiêu ñ tài
3. Phương pháp Nghiên C u
4. D ki n sau ñ tài
5. K t c u ñ tài


VIII

1. Tính c p thi t c a đ tài
Trong q trình xây d ng và phát tri n đ t nư c, vi c thu hút ñư c lu ng v n l n s là
ti n ñ giúp đ t nư c đ y nhanh q trình Cơng Nghi p Hóa, Hi n ð i Hóa đ t nư c t ng
bư c đi lên thốt nghèo.
Vi c Vi t Nam thu hút ñư c khá nhi u lu ng v n trong kho n gian g n ñây cho th y
các nhà ñ u tư nư c ngồi (NðT NN) đánh giá cao cơng cu c đ i m i và phát tri n n n
kinh t c a Vi t Nam.
Bên c nh vai trò to l n c a dịng v n đ u tư, vi c thu hút quá nhi u lu ng v n cịn gây
đ n nh ng tác đ ng khơng t t ñ n n n kinh t n u khơng có nh ng bi n pháp s d ng và
ñi u ti t h p lý. Bài h c t các cu c kh ng ho ng c a Chile, Châu Á ñã minh ch ng khá rõ
ñi u ñó.
ð tránh sa vào v t xe ñ c a các nư c trên c n có cái nhìn đúng ñ n v Ki m Soát

V n ñ ng th i có nh ng gi i pháp Ki m Sốt V n phù h p nh m tránh s ñ v , ñ m b o
s phát tri n b n v ng c a n n kinh t Vi t Nam. ðó cũng là lý do chính gi thích vì sao
Em ch n đ tài “KI M SỐT CÁC DỊNG V N “NĨNG” ð VÀO VI T NAM VÌ M C
TIÊU PHÁT TRI N B N V NG C A N N KINH T ” này làm ð tài t t nghi p và ñ tài

nghiên c u khoa h c.
2. M c tiêu ñ tài
Ph n ánh m t cách khách quan, trung th c tình hình các ngu n v n ñ vào Vi t Nam trong
th i gian qua. Trên cơ s nhìn nh n nh ng thành công và h n ch t th c tr ng ki m sốt
các dịng v n c a Vi t Nam, ñ tài mu n ñưa ra m t s đ su t nh m ki m sốt các lu ng
v n m t cách hi u qu vì m c tiêu phát tri n b n v ng c a n n kinh t Vi t Nam.
3. Phương pháp Nghiên C u
ð tài s d ng các phương pháp kh o sát, th ng kê, k th a có ch n l c đ ng th i v n
d ng cơ s lý lu n đ tìm hi u, phân tích và đánh giá th c tr ng cũng như tác đ ng c a các
dịng v n “nóng” đ n n n kinh t Vi t Nam. ð tài cũng ñ su t các gi i pháp thi t th c
nh m ki m soát các dịng v n vì m c tiêu tăng trư ng b n v ng c a n n kinh t Vi t Nam.


IX

4. D ki n sau ñ tài
V i m c ñích là ñ tài nghiên c u Khoa h c c a sinh viên t i trư ng ð i H c Kinh T
Thành Ph HCM tuy nhiên do h n ch v th i gian, trình đ và kinh nghi m, nên khơng
hồn tồn tham v ng có th s tìm hi u, kh o sát và phân tích h t th c tr ng và tác ñ ng
c a các dịng v n “nóng” đ n các lĩnh v c trong xã h i.
Mong r ng ñ tài s có đi u ki n ti p t c ñư c nghiên c u, kh o sát, ki m ch ng đ y
đ hơn và trên cơ s đó có th c ng c ho c b sung thêm các gi i pháp, ñ xu t nh m ñ t
ñư c hi u qu thi t th c hơn và b n v ng.
5. K t c u ñ tài
N i dung chính c a đ tài chia làm 3 chương:

Chương 1: Cơ s lý lu n.
Chương 2: Th c tr ng ki m sốt các dịng v n đ c bi t là các dịng v n “nóng”
Vi t Nam.
Chương 3: Các Gi i pháp ñ su t ki m sốt các dịng v n và đ c bi t là các dịng
v n “nóng” vì m c tiêu phát tri n b n v ng c a n n kinh t Vi t Nam.


PH N N I DUNG

CHƯƠNG 1.
CƠ S

LÝ LU N

CHƯƠNG 2.
TH C TR NG KI M SỐT CÁC DỊNG V N ð C BI T LÀ CÁC DỊNG V N
“NĨNG”

VI T NAM

CHƯƠNG 3.
CÁC GI I PHÁP ð SU T KI M SỐT CÁC DỊNG V N VÀ ð C BI T LÀ
CÁC DỊNG V N “NĨNG” VÌ M C TIÊU PHÁT TRI N B N V NG C A N N
KINH T VI T NAM


1

Chương 1

CƠ S

LÝ LU N

1.1. TOÀN C NH V CÁC DÒNG V N ð

VÀO VI T NAM

1.1.1.Cơ s lý lu n v các dịng v n đ u tư
Trong q trình xây d ng và phát tri n đ t nư c b t kì m t qu c gia nào cũng c n có ngu n
l c r t l n ñ ti n hành tài tr cho các ho t ñ ng ñ u tư vào các h ng m c xây d ng cơ b n (trư ng
h c, b nh vi n…), vào h th ng tài chính, vào h th ng cơng ngh …ðó là ti n ñ ñ thúc ñ y ñ t
nư c đi lên thốt nghèo.
Ngu n v n đó có th là ngu n ñư c huy ñ ng t trong nư c thơng qua vi c huy đ ng v n t
trong dân b ng các công c như Trái Phi u, Cơng trái…Ho c huy đ ng t các ngu n v n nư c
ngồi thơng qua vi c huy ñ ng t các ngu n ñ u tư tr c ti p, ñ u tư gián ti p, ñi vay nư c ngoài,
và ti p nh n các kho n h tr phát tri n…
1.1.1.1. Ngu n v n ñ u tư t trong nư c
Thư ng ñư c nhà nư c huy ñ ng t trong dân b ng cách phát hành Trái Phi u, Công trái…
Ti m năng c a ngu n v n t trong nư c là r t l n tuy nhiên l i khó có kh năng huy đ ng
đư c ngu n v n l n b i nhi u nguyên nhân.
+ Tâm lý c a ngư i Vi t Nam nói riêng và ngư i Á ðơng nói chung là thích gi ti n,
vàng…trong nhà.
+ M c lãi su t tr cho các kho n huy ñ ng th p hơn lãi su t mà các ngân hàng thương m i tr
cho ngư i dân, th i gian ñáo h n l i lâu…
Tuy nhiên trong nh ng năm g n ñây cùng v i s phát tri n c a Th Trư ng Ch ng Khoán
(TTCK) ngu n v n này càng ñư c huy ñ ng nhi u hơn cho các doanh nghi p thông qua các lo i c
phi u, ch ng khoán n …
1.1.1.2. Ngu n v n đ u tư t ngồi nư c
Có đư c t

các kho n vay c a chính ph thơng qua vi c phát hành trái Phi u Chính Ph , t

vi c vay h tr phát tri n (ODA), các ngu n ñ u tư tr c ti p, ñ u tư gián ti p…Ngu n v n nư c
ngồi có vai trị khá quan tr ng trong q trình tăng trư ng c a n n kinh t Vi t Nam trong nh ng
năm v a qua.
ð u tư tr c ti p nư c ngoài (FDI = Foreign Direct Investment)
Theo Pháp L nh v ho t ñ ng kinh doanh ngo i h i thì “ð u tư tr c ti p nư c ngoài vào Vi t
Nam là vi c ngư i không cư trú chuy n v n vào Vi t Nam ñ ti n hành các ho t ñ ng ñ u tư kinh
doanh trên cơ s thành l p và tham gia qu n lý các doanh nghi p ho c các hình th c khác theo quy
ñ nh c a pháp lu t Vi t Nam”.


2
Còn theo t ch c thương m i th gi i WTO ñ nh nghĩa:
“ð u tư tr c ti p nư c ngoài (FDI) x y ra khi m t nhà ñ u tư t m t nư c (nư c ch đ u tư)
có đư c m t tài s n

m t nư c khác (nư c thu hút ñ u tư) cùng v i quy n qu n lý tài s n đó.

Phương di n qu n lý là ñi u ñ phân bi t FDI v i các cơng c tài chính khác. Trong ph n l n
trư ng h p, c nhà ñ u tư l n tài s n mà ngư i đó qu n lý

nư c ngoài là các cơ s kinh doanh”.

Trong nh ng trư ng h p này, nhà ñ u tư thư ng hay đư c g i là "cơng ty m " và các tài s n ñư c
g i là "công ty con" hay "chi nhánh công ty".
Ngu n v n FDI trong nh ng năm g n ñây tăng lên ñáng k và ñóng góp nhi u vào quá trình
tăng trư ng c a n n kinh t Vi t Nam.
ð u tư gián ti p nư c ngồi (thư ng đư c vi t t t là FPI = Foreign Portfolio Investment)

Theo ñi u 3 c a lu t ñ u tư c a Vi t Nam đư c thơng qua năm 2005 và có hi u l c 7.2006 ñã
th hi n rõ: “Ð u tư gián ti p là hình th c đ u tư thông qua vi c mua c ph n, c phi u, trái phi u,
các gi y t có giá khác, qu đ u tư ch ng khốn và thơng qua các đ nh ch tài chính trung gian
khác mà nhà đ u tư khơng tr c ti p tham gia qu n lý ho t ñ ng ñ u tư”. Theo cách hi u này: ð u
tư gián ti p nư c ngồi là kho n đ u tư gián ti p do các nhà ñ u tư nư c ngồi (NðT NN) th c
hi n thơng qua hai hình th c:
+ Nhà đ u tư tr c ti p mua c ph n, c phi u, trái phi u và các gi y t có giá khác c a doanh
nghi p, chính ph và các t ch c ñư c phép phát hành trên th trư ng tài chính.
+ Nhà đ u tư gián ti p th c hi n thơng qua qu đ u tư ch ng khốn ho c đ nh ch tài chính
trung gian khác trên th trư ng tài chính.
Cịn theo IMF: “ð u tư gián ti p nư c ngoài (Foreign Portfolio Investment – FPI) là ho t
đ ng mua ch ng khốn (c phi u ho c trái phi u) ñư c phát hành b i m t công ty ho c cơ quan
chính ph c a m t nư c khác trên th trư ng tài chính trong nư c ho c nư c ngồi.”
Ngồi ngu n v n đ u tư tr c ti p FDI, ngu n v n đ u tư gián ti p FPI, cịn có m t s ngu n
khác cũng đóng góp vai trị quan tr ng trong s phát tri n ñi lên c a n n kinh t mà đi n hình như
H tr Phát tri n chính th c (ODA)…
H tr phát tri n chính th c (ODA=Official Development Assistance)
Là m t hình th c đ u tư nư c ngồi (ðTNN). G i là h tr b i vì các kho n ñ u tư này
thư ng là các kho n cho vay không lãi su t ho c lãi su t th p v i th i gian vay cũng như đáo h n
và ân h n dài. ðơi khi còn g i là vi n tr phát tri n. G i là phát tri n vì m c tiêu danh nghĩa c a
các kho n ñ u tư này là phát tri n kinh t và nâng cao phúc l i

nư c đư c đ u tư. Cịn g i là

chính th c, vì nó thư ng là cho Nhà Nư c vay.

1.1.2. Vai trò c a dòng v n ñ u tư ñ i v i s phát tri n c a n n kinh t
1.1.2.1. Vai trò c a dòng v n FDI v i s phát tri n n n kinh t
+ Vai trò quan tr ng nh t c a FDI chính là gi i quy t tình tr ng thi u v n cho n n kinh t do

3
tích lu n i b th p.
+ Vi c thu hút dịng đ u tư nư c ngồi giúp các nư c phát tri n n n kinh t trong nư c c i
thi n h th ng h t ng cơ s khi ngu n v n này s d ng đúng m c đích và phát huy h t tác d ng
c a nó.
+ Dịng v n FDI giúp các nư c ñang phát tri n ñ y m nh t c ñ phát tri n n n kinh t thông
qua vi c t o ra nh ng doanh nghi p m i ho c làm gia tăng qui mô c a doanh nghi p.
+ Các d án FDI cịn góp ph n t o ra mơi trư ng c nh tranh là ñ ng l c thúc ñ y n n kinh t
phát tri n ñ ng th i làm gi m các kho ng n nư c ngồi thêm vào đó thơng qua ti p nh n FDI, các
nư c phát tri n có đi u ki n ti p nh n k thu t, công ngh và kinh nghi m qu n lý tiên ti n t nư c
ngồi.
1.1.2.2. Vai trị c a dịng v n đ u tư gián ti p (FPI)
+ Góp ph n làm tăng ngu n v n trên th trư ng n i đ a làm gi m chi phí v n thơng qua đa
d ng hóa r i ro.
+ V i ti m l c m nh, các NðT NN s góp ph n tích c c vào phát tri n h th ng tài chính n i
đ a hoàn thi n các th ch và cơ ch th trư ng.
+ Góp ph n nâng cao năng l c và hi u qu qu n lý nhà nư c theo các yêu c u c a n n kinh t
th trư ng trong quá trình h i nh p qu c t .
1.1.2.3. Vai trò c a dòng v n h tr phát tri n chính th c ODA
V i lãi su t r t th p (trung bình t 1-2%/năm) cùng v i th i gian ñáo h n và ân h n lâu (2540 năm m i ph i hoàn tr và th i gian ân h n 8-10 năm) ngu n v n ODA là kênh cung c p v n r t
hi u qu trong q trình đ u tư vào các h n m c cơ b n bênh c nh đó v i khoa hoc k th t hi n ñ i
ñ i ngũ k thu t cao và cung cách qu n lý hi n ñ i là cơ h i t t cho ta h c t p t t cũng như chuy n
giao công ngh .

1.1.3. T i sao l i g i là các dịng v n “nóng” và nh ng tác đ ng khó lư ng c a nó.
Trong đ tài này tơi xin đ c p đ n m t khái ni m m i nhưng ñư c nh c ñ n nhi u trong
kho ng th i gian g n đây đó là dịng v n “nóng” và đ c bi t là dịng v n ngo i “nóng” đ vào th
trư ng Vi t Nam trong kho ng th i gian g n ñây.
1.1.3.1 Các đ c trưng c a dịng v n “nóng” là:

+ Th i gian ñ vào th trư ng thư ng là lúc th trư ng đang lúc sơi đ ng và m c đích ch y u
là đ u cơ, trong th i gian này thư ng x y ra hi n tư ng “bong bóng” trên th trư ng.
+ S lư ng v n ñ vào thư ng l n thông qua các qu .
+ Th i gian lưu l i c a dòng v n ng n.
+ Khi rút ra thư ng cũng r t nhanh.
T nh ng ñ c trưng ñó ta có th ñưa ra khái ni m v dịng v n vào “nóng” như sau:
Dịng v n vào “nóng” là nh ng dịng v n ñ vào Vi t Nam v i s lư ng l n và lưu l i trong


4
m t th i gian ng n v i m c đích tìm ki m t su t sinh l i vư t tr i. Chính vì đ u này ñã gây ra
nh ng tác ñ ng khó lư ng ñ n th trư ng nói riêng và h th ng tài chính nói chung.
1.1.3.2. Nh ng tác đ ng c a dịng v n vào nóng.
+ Gây ra s ñánh giá sai l ch v giá tr th c c a tài s n mà mà đi n hình là B t ð ng S n
(BðS).
+ Vi c ñ u tư thơng qua mua đi bán l i lịng vịng làm gia tăng “bong bóng” trên th trư ng.
+ Gây tác ñ ng lên h th ng t giá h i đối do cung ti n ngo i t quá l n, ti p theo là l m
phát cao.
+ Gây ra s canh tranh không lành m nh trong ñ u tư, vi c xu t hi n ñ u cơ, kinh doanh n i
gián, vi c ch y ñua lãi su t gi a các ngân hàng.
+ Kéo theo các nhà ñ u cơ trong nư c cũng tham gia cu c chơi chính đ u này d n ñ n cái
ngư i ta v n hay g i là “tâm lý b y ñàn” càng làm méo mó s phát tri n c a th trư ng.
+ M t khi dòng v n này rút ra cùng m t lúc s có th đưa qu c gia vào cu c kh ng ho ng tài
chính nghiêm tr ng
Căn c theo ñ nh nghĩa này rõ ràng vi c xem xét dịng v n nào là “nóng” và trong t ng
kho ng th i gian c th s có nh ng đi u ki n khơng hồn tồn khơng gi ng nhau. ð nh nghĩa
cũng đưa ra m t ý tư ng m i là không ph i ch có dịng v n FPI xem là dịng v n nóng,

đây các

dịng v n khác cũng có th li t vào danh sách là dịng v n “nóng” như dịng ti n t các ngân hàng
đ ra q nóng vào th trư ng B t ð ng s n (TT BðS), dịng ki u h i đ v vì m c đích đ u cơ
BðS trên danh nghĩa là g i t ng ngư i thân và c dòng FDI n u như trong kho ng th i gian nh t
ñ nh ñ vào quá nhi u làm gây nên gánh n ng do bi n ñ ng quá l n c a h th ng t giá.
Chính vì s nhìn nh n r ng như v y nên v i t ng dịng v n đ c thù khác nhau c n áp d ng
các bi n pháp khác nhau trên cơ s ph i h p chung nh t, ñ ng b nh t ñ ñ t ñư c m c tiêu là xây
d ng n n kinh t Viêt Nam phát tri n m t cách b n v ng. ðó chính là m c đích chính mà tơi
th c hi n đ tài này.
1.2. KI M SOÁT V N VÀ CÁC PHƯƠNG TH C KI M SỐT V N

1.2.1. Ki m sốt v n và l ch s ki m soát v n
1.2.1.1. Ki m soát v n
Là th c hi n các bi n pháp can thi p c a chính ph dư i nhi u hình th c khác nhau, đ tác
đ ng (h n ch ) lên dòng v n nư c ngoài ch y vào và ch y ra kh i m t qu c gia ñ nh m ñ t m c
tiêu nh t đ nh c a chính ph .
Trong khi

Vi t Nam thu t ng này ch m i ñư c nh c ñ n trong m t vài năm g n ñây do s

tăng trư ng quá nóng c a TTCK và TT BðS thì nó đã ñư c ñ c p ñ n t lâu trên th gi i.
1.2.1.2. L ch s Ki n soát v n
T nh ng năm 1940 ñ n nh ng năm 1980 ki m soát v n, hay h n ch lư ng ti n chuy n qua


5
biên gi i, tr thành tiêu chu n trên th gi i.

Châu Âu, b t kỳ ai c n ngo i t đ bn bán v i

nư c khác (cịn g i là “giao d ch vãng lai”) ñ mua hàng hố ho c d ch v , đ u có th có đư c

ngo i t . Tuy nhiên khơng d dàng có ti n đ có th s d ng cho vi c ñ u cơ ti n t , ho c ñ mua
ho c bán ch ng khoán trên các TTCK c a các nư c khác.
S có nh ng t giá ngo i h i đ c bi t, thư ng là cao hơn, áp d ng cho nh ng giao d ch như
v y. Các cá nhân ph i va ch m v i chính sách ki m soát v n khi h xu t ngo i: thư ng thì h ch
đư c mang theo m t lư ng ngo i t nh t ñ nh.
M i vi c không ph i luôn luôn di n ra như v y t trư c kia. Vào th k 19 khơng có nư c
nào áp đ t ch đ ki m sốt v n. Tuy nhiên m t ph n vì chưa có cơng ngh cao, v n di chuy n
ch m hơn nhi u so v i t c ñ hi n nay. ð n t n nh ng năm 1930, th gi i v n cịn theo ch đ b n
v vàng – m t h th ng theo đó t t c lư ng n i t ph i ñư c ñ m b o b ng d tr vàng c a chính
ph . Th c ch t là chính ph h a s quy đ i tồn b n i t ra vàng v i m t t giá khơng thay đ i.
ð i Kh ng ho ng

M ñã phá v và bãi b ch ñ b n v vàng: ñ gi ñư c ch đ này c n

có m t q trình thi u phát, và s r t khó khăn đ th c hi n q trình này, đ c bi t là trong th i kỳ
suy thoái kinh t nghiêm tr ng. Các nư c khác cũng ñ ng th i b ch ñ này, m i nư c ñ u hy
v ng r ng gi i thoát t giá h i đối kh i “cái áo ch t” c a ch ñ b n v vàng s thúc ñ y xu t
kh u. Nhưng t t nhiên là khi t t c các nư c cùng ñ ng th i làm như v y thì s khơng nư c nào
tăng đư c xu t kh u, tình tr ng m t cân đ i v n khơng đư c gi i quy t, và đ ng ti n thì b y u ñi.
Các nư c bu c ph i áp d ng chính sách ki m sốt v n.
Chi n tranh th gi i th Hai s p k t thúc và các nư c công nghi p tiên ti n c g ng thi t l p
l i tr t t kinh t toàn c u. T i h i ngh Breton Woods m t h th ng t giá n ñ nh ñư c thành l p
và Qu Ti n t Qu c t (IMF) ra ñ i ñ giúp h th ng này ho t ñ ng. H th ng này ñư c ñ t ra ñ
t p trung vào thương m i, nó xoay quanh vi c gi m b t các h n ch v t giá h i đối g n v i
thương m i, m t q trình đư c g i là t do hoá tài kho n vãng lai. H th ng này ñư c ñưa ra
nh m gi t giá h i đối

m c n đ nh và đ m b o lư ng ngo i h i lúc nào cũng có s n, c hai

y u t này ñ u c n thi t cho ho t ñ ng thương m i. Ngày nay, h u như t t c các nư c đ u đã t do

hố tài kho n vãng lai.
Trong khi M luôn luôn m c a th trư ng v n tr hai th i kỳ ng n trong th i gian ð i kh ng
ho ng năm 1929 và th p k 70. Thì đ n t n th p k 60 m t vài nư c Châu Âu m i d n d n n i
l ng các h n ch và xu hư ng này lan ra r t t t cho ñ n th p k 90, ph n l n các nư c phát tri n
trên th gi i đã hồn tồn t do hố tài kho n v n. T i các nư c có chính sách này m i ngư i đ u
có th bán và mua b t kỳ ngo i t nào ñã ñư c t do hoá v i b t kỳ lý do nào. Yêu c u báo cáo duy
nh t là ñ ñ m b o các quy ñ nh v thu . Ti n có th chuy n t nơi này sang nơi khác đ mua
ch ng khốn

nư c ngồi, đ ñ u tư

các nư c khác hay mua các ngo i t . Ngay sau đó, các th

trư ng h i đối kh ng l b t đ u phát tri n

New York, London, Frankfurt and Tokyo nh ng


6
thành ph tr thành trung tâm th trư ng ti n t chính, ho t đ ng kinh doanh cũng r t sôi n i
Singapore và HongKong.
Anh bãi b ki m soát năm 1979, ð c năm 1984. Nư c Châu Âu cu i cùng b ki m soát là
B ðào Nha và Ailen vào ñ u nh ng năm 1990. Các nư c Châu Âu ghìm t giá gi a các ñ ng ti n
c a h v i nhau và ñư c giao d ch trong m t biên ñ ñư c g i là Ch ñ T giá h i đối Châu Âu.
M t vài nư c ñang phát tri n như Trung Qu c,
các nư c khác ñ c bi t

n ñ , Sri Lanka v n gi ch đ ki m sốt, nhưng

M La tinh và ðơng Á đã b t đ u t do hố.

T i các nư c đang phát tri n q trình này đư c b t đ u

Chile vào đ u th p k 70 và ngay

sau đó lan ra t t c các nư c La tinh khác. Châu Á tham gia trị chơi t do hố tài kho n vãng lai
mu n hơn, kho ng m t th p k sau đó. Khi các rào c n b xố b , ti n b t đ u tràn vào các nư c
ñang phát tri n. Các nhà ñ u tư nư c ngoài háo h c mua ch ng khốn và trái phi u c a các cơng ty
các nư c ñang phát tri n, cũng như cho các công ty này vay ti n. Trong cu c h p thư ng niên
H ng Kông vào tháng 9 năm 1997 IMF ñã v n ñ ng các nư c thành viên ñ thay ñ i ñi u l cho
phép t ch c này thúc ñ y vi c t do hố hồn tồn tài kho n v n.
Tuy nhiên như c đi m c a q trình này cũng r t tr m tr ng và hàng lo t các cu c kh ng
hồng tài chính tồn c u b t ñ u t cu i th p k 90 đã làm đ i dịng xu hư ng t do hố th trư ng
v n. Các dịng v n

t ch y vào các nư c ñang phát tri n có chính sách t do hố tài kho n v n

làm cho ñ ng n i t c a các nư c này tăng giá m nh so v i đơ la M . Và khi các nhà đ u tư b m t
ni m tin vào n n kinh t c a các nư c này thì h b t ñ u rút v n ra. Các ñ ng n i t l i s t giá r t
nhanh so v i đơ la M làm cho các nư c đang phát tri n càng khó tr n và các nhà ñ u tư càng
m t ni m tin. Nh ng năm sau khi t do hoá th trư ng v n lan r ng ñư c ñánh d u b ng hàng lo t
các cu c kh ng ho ng tài chính, bao g m kh ng ho ng Châu Á năm 1997, kh ng ho ng
năm 1998,

Brazil năm 1999,

Nga

Th Nhĩ Kỳ và Argentina năm 2001. Trên 100 nư c ñã b rơi vào

kh ng ho ng trong vịng 30 năm qua. Tuy có nhi u y u t khác nhau d n ñ n nh ng cu c kh ng
ho ng trên, t do hoá th trư ng v n thư ng là m t y u t quan tr ng: ph n l n các nư c b ñ y
vào kh ng ho ng do t c đ chóng m t c a dịng v n ñ vào, và m t vài trư ng h p như Thái lan
thì các v n đ đã s n có trong n i b n n kinh t trư c kh ng ho ng ñã b nhân lên g p nhi u l n
b i ngu n v n t nư c ngồi đ vào.
Năm 1997 kh ng ho ng

Châu Á b t ñ u khi các nhà ñ u tư ngo i h i b t ñ u bán các ñ ng

ti n Châu Á ra. Các nư c b k t trong m t th khó ñ i phó. M t trong nh ng cách ñ c n dịng v n
ch y ra bên ngồi là nâng lãi su t, tuy nhiên các nư c ñang phát tri n nh n th y r ng tăng lãi su t
s làm t n h i r t l n ñ n ngành ngân hàng. Lãi su t cao có nghĩa là các cá nhân và cơng ty ñang
vay ti n s khó tr ñư c n . Khi ngư i vay ng ng tr n các ngân hàng s phá s n và s ng ng cho
vay. Các nư c kém phát tri n hơn khơng có m t TTCK m nh và vì v y h d a r t nhi u vào các
ngân hàng ñ có v n m r ng kinh doanh và t o cơng ăn vi c làm. Ngân hàng đóng c a có th d n


7
ñ n vi c n n kinh t ng ng phát tri n. Sau khi h th ng ti n t s p ñ

Thái lan, Hàn qu c và

Indonesia h th ng ngân hàng các nư c này cũng s p ñ . S vi c càng tr nên t i t , các ngân
hàng thương m i có quan h lâu dài v i các nư c b

nh hư ng c a kh ng ho ng cũng ngưng cho

vay. K t c c là hàng lo t công ty phá s n và t l th t nghi p tăng nhanh. T ng s n ph m qu c n i
c a các nư c này gi m t 15-20% khi các nhà ñ u tư rút v n.
Nhi u ngư i b t ñ u ñ t câu h i là li u t do hoá th trư ng v n quá nhanh và tràn lan có th t

s là m t ý tư ng t t hay không – t i sao l i ph i thu hút hàng trăm tri u ti n v n ñ u tư nư c
ngồi, làm giá tr đ ng n i t tăng nhanh, sau đó l i ph i ch ng ki n ngu n v n này b rút ñi?
Nh ng ngư i này lưu ý ñ n trư ng h p c a Trung Qu c,

n ð nh ng nư c có ki m sốt v n và

h u như không b kh ng ho ng nh hư ng t i. Năm 1998 Malaysia áp ñ t ki m sốt ti n nóng và,
m t m c nào đó đã ch ng minh đư c là bi n pháp này có hi u qu hơn nhi u ngư i d đốn.
ð n mùa hè năm 1999, nhà kinh t cao c p c a IMF Michael Mussa ñã chính th c th a nh n
m c ñ r i ro c a chính sách này và đ ngh thay ñ i ñi u l ñư c rút l i. Tháng 11 năm 2001, Phó
t ng giám đ c m i c a IMF Anne Krueger th a nh n r ng áp d ng ki m soát v n trong tình tr ng
kh ng ho ng kinh t có th là vi c nên làm.
Ý tư ng ki m sốt v n cũng có th dùng như m t bi n pháp phịng ng a, đ ngăn c n v n
vay ng n h n quá m c, và vi c này ngày càng ñư c nhi u nhà kinh t cao c p th a nh n.
Ý tư ng ki m soát v n xu t hi n t i Vi t Nam trong th i gian ng n g n ñây xu t phát t vi c
tăng trư ng quá nóng c a TTCK và TT BðS, h th ng tài chính, ngân hàng c a Vi t Nam chưa
đư c hồn thi n… làm cho nhi u ngư i lo ng i Vi t Nam s sa vào v t xe ñ c a Thái Lan năm
1997. Cũng theo Thông báo s 20/TB-VPCP ngày 29/1/2007, Th tư ng Chính ph yêu c u các
b , ngành liên quan căn c theo lu t pháp hi n hành và ch c năng, th m quy n c a mình đ ch
đ ng nghiên c u, ban hành ho c trình c p có th m quy n ban hành các quy ñ nh ki m soát TTCK.
Liên quan t i s tham gia c a nhà đ u tư và các qu nư c ngồi, Chính ph yêu c u Ngân hàng
Nhà Nư c ch trì và ph i h p v i B Tài Chính ch đ ng xây d ng, c ng c v t ch c và áp
d ng các công c qu n lý thích h p đ b o đ m giám sát ñư c lu ng v n ñ u tư nư c ngoài vào
TTCK, trong m i liên h gi a TTCK và th trư ng ti n t . ð ng th i, nghiên c u ñ xu t vi c b
sung, s a ñ i các văn b n hư ng d n Pháp l nh Ngo i H i, trong đó có vi c g i và rút v n c a nhà
ñ u tư nư c ngồi. Chính nh ng đi u đó mà vào ngày 15.2.2007 trích ngu n tin t Ngân hàng
ANZ cho r ng Vi t Nam ñang chu n b áp d ng m t lo t bi n pháp qu n lý dòng v n ra - vào
tương t như Thái Lan ñ gi m nhi t trên TTCK.
V y t i sao ph i ki m soát v n và m c ñich cu i cùng c a nó có ph i đơn thu n ch là đ
gi m nhi t TTCK và TT BðS hay không hay cịn có gi khác?

8

1.2.2. T i sao ph i ki m soát v n và m c đích c a ki m sốt v n
1.2.2.1 T i sao ph i ki m soát v n:
M t ñi u c n kh ng ñ nh ngay t đ u là Ki m sốt v n nh m m c đích đ t đư c nh ng m c
tiêu đ ra trong q trình xây d ng và phát tri n n n kinh t . M c tiêu đó có th là ch ng l m phát,
n ñ nh s phát tri n c a n n kinh t , n ñ nh th trư ng và ch ng l i các nguy cơ kh ng ho ng
ti m n c a n n kinh t …
Như ta ñã bi t NðT NN mu n ñ ti n ñ u tư vào Vi t Nam thì đ u tiên ph i đem ngo i t ñ
ñ i l y n i t . K t thúc q trình kinh doanh NðT NN s đem c v n l n l i ñ i l y ngo i t và
mang v nư c n u mu n. Chính lu ng ngo i t này ngồi vi c có vai trị quan tr ng v i n n kinh t
như đã trình bày

trên cịn có m t h n ch không nh là làm cho l m phát tăng do cung ti n tăng

nhi u, v i nh ng dịng v n “nóng” đ vào thì v n ñ này càng tr nên nghiêm tr ng hơn b i s
khơng n đ nh c a nó cùng v i hi n tư ng ñ u cơ mà k t qu là làm cho các th trư ng phát tri n
r t nóng cùng hi n tư ng “bong bóng” d n đ n k t c c là tr giá th c c a tài s n b đánh giá sai…
và khi th trư ng khơng th ki m sốt n i n a thì vi c n ra các cu c kh ng ho ng tài chính là vi c
khó tránh kh i. L ch s ñã t ng ch ng ki n các s vi c tương t mà đi n hình là cu c kh ng ho ng
c a Chile trong giai ño n 1991-1998 và cu c kh ng ho ng tài chính ti n t Châu Á.
Chính vai trị quan tr ng c a các chính sách Ki m sốt v n nên c n hi u rõ t ng bi n pháp
khi đ ra các chính sách cùng v i m c đích c a nó khi quy t đ nh áp d ng vào th trư ng. Thông
qua các bi n pháp Ki m sốt mà trư c đây mà các qu c gia ñã s d ng là cơ h i t t đ chúng ta
tìm hi u rõ m c đích c a cơng vi c này.
1.2.2.2. M c đích c a ki m sốt v n
Có nhi u quan ñi m trư c ñây tranh lu n v m c tiêu ki m soát v n:
Quan đi m 1: Ki m sốt v n thơng qua h n ch cán cân tài kho n v n nh m c i thi n phúc

l i kinh t c a m t qu c gia b ng vi c bù đ p nh ng b t hồn h o c a th trư ng tài chính (bao
g m c b t hoàn h o do s b t cân x ng thơng tin).
Quan đi m 2: M c tiêu Ki m sốt v n là nh m đi u hoà nh ng mâu thu n v m c tiêu chính
sách x y ra khi c đ nh t giá h i đối ho c qu n lý q ch t t giá h i đối. Nh ng tranh lu n này
bao g m vi c b o t n tính đ c l p c a chính sách ti n t đ i v i chính sách ti n t tr c ti p hư ng
vào m c tiêu n i ñ a và vi c làm gi m áp l c lên t giá h i đối.
Quan ñi m 3: Ki m soát v n nh m b o v

n đ nh v tài chính và ti n t trong khi ph i đ i

phó v i dịng v n ngày càng tăng đ c bi t là s lo l ng v
+ H u qu l m phát do v n vào quá l n.
+ Khu v c cơng ty và Ngân hàng khơng đánh giá ñ y ñ r i ro trong b i c nh qu n lý t giá
h i đối q ch t ch , b ng vi c cung c p s ñ m b o ng m v t giá h i đối đã khuy n khích
vi c xây d ng m t v th ngo i h i không b o hi m đ h tr nh ng chính sách ki m ch tài chính


9
nh m cung c p ngu n tài tr r cho ngân hàng c a chính ph và các khu v c ưu tiên.
B ng1.1: Tóm t t các m c đích ki m sốt v n tương ng v i t ng hồn c nh c th
M c đích

Hư ng

c a ki m

ki m

Phương pháp

soát

soát

H u h t các

Thu hút v n /

Ki m sốt dịng v n ra cho phép các

Tài tr cho

nư c gi m nhanh l m phát b ng vi c

Dịng

các n l c sau

đưa ra t giá c ñ nh và gi cho lãi su t

v n ra

chi n tranh

trong nư c th p
Các chính ph

Ki m ch tài
tr và phân
ph i tín d ng

Ví d

nư c tham gia
trong th
chi n th nh t
và th hai

s

d ng h

th ng tài

chính đ khuy n khích các nghành cơng
nghi p đư c b o h đ tăng hi u qu
ho t đ ng. Có th s

Dịng

d ng ki m sốt v n ra

v n đ ngăn ng a ch y ra nư c ngồi đ

Ph bi n
các nư c phát
tri n

tìm ki m l i nhu n cao
ði u ch nh

thâm h t cán
cân thanh
toán

ði u ch nh
th ng dư cán
cân thanh
toán
Ngăn ng a

Ki m soát các dòng v n ra làm gi m c u
v tài s n nư c ngồi mà khơng c n Các
chính sách th t ch t ti n t hay phá giá. dòng
ði u này cho phép m t t l l m phát v n ra
cao hơn các bi n pháp khác
Ki m soát v n làm gi m c u và tài s n
n i ñ a mà khơng c n chính sách m

Các

r ng ti n t ho c ñ nh giá l i. ði u này dòng
cho phép m t t l l m phát th p hơn các v n ra
bi n pháp khác
H n ch dịng v n vào đ tăng tính n

b t n ti m n đ nh Kinh t

vĩ mơ b ng vi c gi m Dòng

c a dòng v n

lư ng v n có th đ t qu c gia vào m t v n vào

vào

cu c kh ng ho ng

Ngăn ng a
b t n tài
chính

Ki m sốt v n có th h n ch ho c thay
đ i thành ph n c a dòng v n qu c t có Dịng
kh năng tr m tr ng thêm các b t n tài v n vào
chính

T i M : Thu
cân b ng lãi
su t 1963 –
1974

K ho ch
Bardepot
ð c năm
1972 – 1974

Encaje Chile
năm 1991 –
1998

Encaje Chile
năm 1991 –
1998


10

Ngăn ng a
ñ nh giá cao
hơn giá tr
th c

Vi c h n ch dòng v n vào ngăn ng a
s c n thi t c a chính sách n i l ng ti n
t và l m phát trong nư c cao hơn đi u
mà có th gây ra m t s đ nh giá cao

Dịng
v n vào

Encaje Chile
năm 1991 –
1998

hơn giá tr th c c a ñ ng n i t

H n ch s
h u nư c

S h u v tài s n nư c ngoài v tài s n

ngồi so v i

n i đ a đ c bi t là các ngu n l c t

các tài s n

nhiên có th t o ra nhi u phi n tối

Dịng

ði u 27 Hi n

v n vào Pháp Mexico

trong nư c
Ti t ki m duy
trì cho tiêu
dùng trong
nư c

L i ích c a vi c ñ u tư vào n n kinh t
trong nư c khơng th tích lũy m t cách
ñ y ñ ñ ti t ki m cho n n kinh t như
là m t l h ng v y. ð làm t t hơn có

Dịng
v n ra

th h n ch dòng v n ra

Vi c ki m soát nh m tách riêng khu v c

B o v các

tài chính trong nư c kh i ph n cịn l i Dịng

đ nh ch tài

c a th gi i cho phép các đ nh ch tài v n vào

chính trong

chính trong nư c đ t đư c s

nư c

b ng đ c nh tranh trong th trưịng th

thăng và dịng
v n ra

gi i

1.2.3. Các phương pháp đ ki m sốt các dịng v n
V phương di n lý thuy t, có hai hình th c ki m sốt v n là ki m soát v n tr c ti p (hay cịn
g i là ki m sốt mang tính hành chính) và ki m sốt gián ti p (ki m soát d a trên cơ s th trư ng)
Ki m soát v n tr c ti p là vi c h n ch nh ng giao d ch v n, nh ng kho n thanh tốn liên
quan đ n giao d ch v n và vi c chuy n ti n b ng nh ng qui ñ nh mang tính ch t hành chính (như
đ t ra các th t c kê khai, m room...). Vi c Chính ph d ng l i m room cho các NðT NN chính
là bi n pháp ki m sốt v n mang tính hành chính.

Ki m sốt v n d a trên cơ s th trư ng là vi c h n ch nh ng bi n đ ng c a dịng v n và
nh ng giao d ch khác thông qua các bi n pháp th trư ng, ch y u là làm cho các giao d ch v n
ph i t n kém nhi u chi phí hơn, t đó h n ch (không ph i ngăn c m) các giao d ch này.
Vi c ki m soát như th có th x y ra dư i các hình th c khác nhau mà đi n hình nh t là ñánh
thu cao trên các dòng v n ng n h n, ñi li n v i vi c mi n thu đ i v i các dịng v n mang tính dài
h n. Ho c như vi c yêu c u các đ nh ch tài chính mu n đi vay ho c phát hành c phi u thì c n


11
ph i đư c x p h ng tín nhi m, như trư ng h p c a Ngân hàng ð u tư và phát tri n Vi t Nam m i
đây. ðây chính là nh ng phương th c mà chúng ta c n ph i th c hi n trong th i gian t i.
Trong hai bi n pháp trên, c n ph i h n ch ñ n m c th p nh t bi n pháp ki m sốt mang tính
hành chính. Ngo i tr m t s ngành ngh và lĩnh v c nh y c m, vi c d ng l i ch trương m room
(ki m sốt tr c ti p) đ ng lo t cho các lĩnh v c như trong th i gian qua là đi u mà Chính Ph c n
ph i xem xét l i b i nó nh hư ng r t l n ñ n ch trương thu hút v n hi n nay.
1.3. TÁC ð NG C A KI M SOÁT V N ð N S

PHÁT TRI N C A N N KINH T

TRONG B I C NH N N KINH T ðANG THEO SU HƯ NG T

DO HỐ TÀI CHÍNH

1.3.1. L i ích đem l i t vi c ki m soát v n
+ Kh năng ki m sốt ho t đ ng th trư ng nư c ngồi có th là phương châm t t ñ h n ch
lu ng v n nư c vào và ngăn ch n áp l c ñ u ra.
+ B o đ m chính sách t ch c a chính sách ti n t khi ph i đ i m t v i nguy cơ l m phát do
nh ng lu ng v n vào liên t c, nh t là nh ng lu ng v n vào ng n h n.
+ Kh c ph c như c ñi m c a dòng v n ñ u tư nư c ngoài.
+ Gi m b t r i ro trên TTCK.

+ B ng các bi n pháp can thi p c a chính ph dư i nhi u hình th c khác nhau đ h n ch lên
dịng v n nư c ngoài và ch y ra kh i m t qu c gia nh m ñ t ñư c nh ng m c tiêu nh t ñ nh.

1.3.2. Nh ng b t l i do vi c th c hi n ki m sốt các dịng v n
+ Làm m t ñi cơ h i thu hút v n ñ u tư khi các qu c gia ñang c nh tranh nhau quy t li t trong
vi c thu hút ngu n v n ñ u tư.
+ Các bi n pháp ki m sốt có th d n ñ n ph n ng tiêu c c hơn t các th trư ng Tài chính
qu c t và làm suy gi m lịng tin c a nhà đ u tư qu c t .
+ Ki m soát v n khơng có tác d ng kéo dài khi đ i m t v i các ñ ng cơ tránh ki m soát v n
nh t là thu nh p h p d n và kỳ v ng l n c a th trư ng vào vi c gi m t giá h i đối.
+ Các bi n pháp hi u qu h n ch r i ro c a các giao d ch b t h p pháp, bao g m đ u tư tr c
ti p nư c ngồi và các giao d ch phòng ng a liên quan ñ n thương m i nhưng có th làm tăng chi
phí ti p c n th trư ng v n qu c t .

1.3.3. Bài h c ki m soát v n t hai qu c gia là Trung Qu c, Chile
Có nhi u bài h c ki m sốt v n t các nư c có q trình đi lên tương t như Vi t Nam.
Trong đó có ba bài h c c n ph i xem xét và nghiên c u t 3 nư c là Trung Qu c, Chile và
Malaysia (Riêng c a Malaysia tham kh o PH L C s 1)
1.3.3.1. Bài h c ki m soát v n t Trung Qu c.
Trong su t th p k 1990, th m chí ngay c khi x y ra kh ng ho ng tài chính - ti n t Châu Á,
Trung Qu c ln đ t đư c m c tăng trư ng cao k l c (t c đ tăng trư ng trung bình 9,5% th i kỳ