U tủy pdf

GV. ĐÀM XUÂN TÙNG.
BỘ MÔN NGOẠI TQ
ĐHYD CẦN THƠ
Qua bài này học viên có thể:
1. Mô tả dịch tể học của u tủy.
2. Trình bày phân loại giải phẩu bệnh và tần xuất của u
tủy.
3. Trình bày các triệu chứng lâm sàng
4. Trình bày các hình ảnh học các loại u tủy thường
gặp.
5. Nêu hướng điều trị u tủy.

U tủy là những khối u cột sống và trong ống sống.

Những u này có thể phát xuất từ nhiều tổ chức
như: tủy sống, rể thần kinh, màng tủy, mạch máu,
cột sống hay mô quanh cột sống.

U tủy có thể nguyên phát hay thứ phát.

Tần suất của u tủy nguyên phát là 0,9-
2,5/100.000/năm.

tăng gần đây nhờ chụp cộng hưởng từ.

Chiếm 15% u nguyên phát của hệ thần kinh trung
ương.

5 ca tử vong/1triệu dân/năm.

Giới: nam=nữ trong đa số u tủy.


u màng tủy thường gặp ở giới nữ.

u di căn phế quản chủ yếu ở nam giới.

Tuổi: đa số 50, có thể gặp mọi lứa tuổi.

Nguyễn hùng Minh và cs., qua phẩu thuật 343 ca u
tủy trong 10 năm, tuổi trung bình là 20-50.

Vị trí:

Theo Greeberg MS , u ngoài màng cứng chiếm 55%,

u trong màng cứng –ngoài tủy 40%

u nội tủy là 5%.

Mô học:

75% u tủy nguyên phát là u màng tủy hay u rể thần
kinh;

50% là u lành tính.

Theo BS Minh, u màng tủy và u rể thần kinh cũng
chiếm đa số 69,08%.
U NGUYÊN PHÁT
NGOÀI MÀNG CỨNG TRONG MÀNG CỨNG
LÀNH TÍNH NGOÀI TỦY

U MẠCH MÁU U MÀNG TỦY
U SỤN U TẾ BÀO SCHWANN
U SỤN XƯƠNG U SỢI THẦN KINH
U XƯƠNG U MÀNG NỘI TỦY
U NGUYÊN BÀO XƯƠNG
ÁC TÍNH U NỘI TỦY
SARCOM XƯƠNG U TẾ BÀO SAO, U MÀNG NỘI TỦY
SARCOM SỤN
U NGUYÊN SỤN
SARCOM EWING
U TỦY BÀO
U ĐẠI BÀO
NGƯỜI LỚN TRẺ EM
NGOÀI MÀNG CỨNG 78% NGOÀI MÀNG CỨNG 18%
U DI CĂN 118 U DI CĂN 1
U TỦY BÀO 19 LYMPHOMA 1
U SỢI THẦN KINH 15
LYMPHOMA 14
KHÁC 7
TRONG MÀNG CỨNG 18% TRONG MÀNG CỨNG 64%
U MÀNG TỦY 22 U BIỂU BÌ/THƯỢNG
BÌ
6
U SCHWANNOMA 13 KHÁC 1
KHÁC 4
NỘI TỦY 4% NỘI TỦY 18%
U TẾ BÀO SAO 8 U TẾ BÀO SAO
KHÁC 1

U tủy thường biểu hiện qua 3 hội chứng, riêng lẻ

hay phối hợp.

Hội chứng cột sống:

hội chứng nơi tổn thương: tổn thương một hay
nhiều rể thần kinh sống.

hội chứng dưới nơi tổn thương

Rối loạn cảm giác:
•
triệu chứng của thừng sau, đau dữ dội, cảm giác
dòng điện chạy qua, cảm giác bỏng hay lạnh;
•
cảm giác đoạn chi bị siết, cần tìm rối loạn cảm giác
sâu, đau-nhiệt.

Rối loạn vận động: hội chứng tháp, đi lặc cách hồi
kiểu tủy, yếu/liệt hai chi hay tứ chi.

Triệu chứng DTT tùy thuộc vị trí u.

Chèn ép tủy cổ cao: dấu hiệu hành tủy, liệt các thần
kinh sọ dưới như IX, X, XI, XII.

Chèn ép tủy cổ thấp: kèm hội chứng Claude
Bernard- Horner.

Chèn ép chóp tủy/chùm đuôi ngựa: đau thần kinh
bịt, rối loạn cơ vòng…


Nếu tổn thương dưới L2, chỉ có 2 hội chứng đầu.

Các xét nghiệm sinh học:

XN máu-sinh hóa.

XN đặc biệt: đánh dấu u, điện di protein.

XN dịch não tủy: phân ly đạm-tế bào, tìm tế bào
ung thư.

nghiệm pháp Queckensted-Stookey.

Hình ảnh Học

X Quang tiêu chuẩn
•
Tập trung vùng nghi ngờ
•
3 tư thế thẳng, nghiêng, nghiêng ¾:
•
Hình ảnh đặc xương thân đốt: đốt sống ngà voi.
•
Hình ảnh hủy xương ở thân đốt sống hay chân
cung: dấu “đốt sống chột”, di căn.
•
Xẹp 1 hay nhiều đốt sống.
•
Cột sống vẹo hay gù.

•
Biến dạng khu trú như tăng khoảng cách giữa
hai chân cung (dấu Elsberg),
•
rộng lổ liên hợp (u rể thần kinh kiểu đồng hồ
cát).
•
Tăng kích thướt phần mềm cạnh cột sống.

CT Scanner

Xét nghiệm quan trọng trong u có nguồn gốc xương;

thực hiện lớp cắt mỏng, tái tạo 3D; nghiên cứu cấu
trúc xương sống và phần mềm;

hạn chế đối với tổn thương rể-tủy sống. Tiêm thuốc
cản quang iôt để đánh giá u và mạch máu.

Tủy đồ- cắt lớp (Myelo-Scan)

Tăng độ nhạy chẩn đoán u tủy, hạn chế yếu điểm
của CT Scan.

Chỉ định cho bệnh nhân chống chỉ định chụp MRI.

Cộng hưởng từ (CHT)

Quan trọng nhất trong u tủy.


Khảo sát tổn thương trong 3D, phân tích chính xác hình
dạng và cấu trúc các yếu tố trong ống sống.

Hạn chế trong tổn thương xương và chống chỉ định ở
bệnh nhân mang dụng cụ kim khí

Khảo sát ở T1w, T2w và T1+gadolinium.

bất thường kích thướt và cấu trúc của tủy sống gợi ý khối
u nội tủy.

Tổn thương ngoài tủy, trong ống sống gợi ý: u rể
thần kinh, hay u màng tủy.

Tổn thương cột sống gây biến đổi xương và phần
mềm quanh cột sống.

Xạ hình xương

Chụp xạ hình xương với Technetium 99m (99mTc),
tìm tổn thương di căn xương.

Chụp mạch máu tủy

Dùng phương pháp Seldinger; đánh giá u nhiều
mạch máu như u nguyên bào mạch máu

Gây thuyên tắc trước mổ để giảm chảy máu;


Đánh giá sự tương quan của khối u với các mạch
máu quan trọng (động mạch sống, động mạch
phình thắt lưng).

CHẨN ĐOÁN XÁC ĐỊNH:

Dựa vào triệu chứng chèn ép tủy và cộng hưởng
từ+/- CT Scan.

sinh thiết u dưới hướng dẫn của CT Scan.

Hội chứng chèn ép tủy diễn biến chậm thường có
tiên lượng khá hơn chèn ép tủy cấp.

CHẨN ĐOÁN PHÂN BIỆT:

Nhiễm trùng: lao cột sống, viêm đốt sống-đĩa đệm
thường do vi khuẩn tụ cầu.

Thoát vị đĩa đệm

Thoái hóa: xơ teo rải rác, xơ teo cột bên.

Rổng ống tủy (syringomyelie).

U NGOÀI MÀNG CỨNG

U DI CĂN

thường gặp nhất chiếm 2/3 trường hợp,


cột sống thư 3 sau phổi và gan.

80-90% đã biết K nguyên phát.

đa số trên 50 tuổi.

K nguyên phát thường phổi, vú, tuyến tiền liệt,
thận, tuyến giáp, ung thư máu, ống tiêu hóa, da.

vị trí: cột sống lưng, thắt lưng và thân đốt sống.

K di căn đến cột sống theo 3 đường :

Tĩnh mạch di căn ngược vào các tĩnh mạch cột
sống và ngoài màng cứng (giả thuyết Batson).

Theo đường động mạch.

Đường lân cận.

điều trị nội khoa:

Thuốc giảm đau: Tramadol, Morphine.

Corticoit liều cao khi có dấu yếu liệt (SoluMedrol,
Dexamethasone).

Hóa trị: khi đã biết K nguyên phát.


Xạ trị: phối hợp với phẩu thuật và giảm đau

Tổng liều 20-25 Gy.

Thường phối hợp với corticoit.

thuyên tắc-tạo hình đốt sống:

Đối với loại u di căn có nhiều mạch máu như K
thận, tuyến giáp gây thuyên tắc trước mổ để giảm
chảy máu.