Run vô căn potx

Run vô căn

Run vô căn là một chứng có thể gặp ở vị thành niên, người trưởng thành nhưng
người cao tuổi (NCT) chiếm tỉ lệ cao hơn cả. Bệnh không liên quan đến giới tính
và chủng tộc, hiếm gặp ở trẻ nhỏ.
Những dấu hiệu về run vô căn
Run vô căn thuộc loại lành tính. Tuy vậy, đôi khi xuất hiện run là triệu chứng chỉ
điểm của một rối loạn vận động nên được gọi là run vô căn. Nguyên nhân dẫn tới
chứng run vô căn hiện chưa được biết một cách toàn diện, mặc dù các nhà khoa
học cho rằng đó là do vùng tiểu não (vùng kiểm soát các cơ bắp) làm việc kém
hiệu quả và một số tác giả đã chứng minh cho thấy có tới hơn 50% số ca run vô
căn do đột biến gen. Có 2 loại gen có liên quan đến chứng run vô căn là ETM1 và
ETM2.
Một số tác nhân tuy không phải là nguyên nhân chính gây run vô căn nhưng là các
yếu tố thuận lợi làm xuất hiện hoặc làm tăng thêm cường độ run (cảm giác đau
đớn, khó chịu). Trong các yếu tố thuận lợi, đáng chú ý nhất là tác động về tinh thần
như: vui hoặc buồn, căng thẳng thần kinh quá mức (stress).

Mặc dù run vô căn có thể xảy ra ở bất kỳ bộ phận nào của
cơ thể, nhưng xuất hiện nhiều nhất ở bàn tay, ngón tay
Ngoài ra, run vô căn còn có thể do yếu tố gia đình (có khoảng 50% trường hợp)
hoặc do tuổi tác. Thống kê cho thấy tuổi càng cao thì càng có nguy cơ bị run vô
căn (ở Mỹ run vô căn chủ yếu gặp ở lứa tuổi trên 60).
Run vô căn chỉ có một triệu chứng duy nhất đó là run khi vận động. Run vô căn
xuất hiện âm thầm, tiến triển chậm. Biểu hiện của run vô căn thường là cử động
bàn tay bị run, cùng lúc cánh tay, đầu, lưỡi và thanh quản cũng bị ảnh hưởng. Mặc
dù run vô căn có thể xảy ra ở bất kỳ bộ phận nào của cơ thể, nhưng xuất hiện nhiều
nhất ở bàn tay, ngón tay, nhất là khi bệnh nhân cố làm những việc đơn giản nhưng

cần sự khéo léo như như rót nước uống, viết chữ, luồn kim, cầm lược chải đầu,
trang điểm (nữ) hoặc cầm đũa để ăn. Có trường hợp còn bị run ở đầu, ở cánh tay
hay là run lưỡi (run giọng nói). Thường thấy bệnh nhân bị run ở cả 2 tay, nhưng có
một số bệnh nhân chỉ bị run 1 tay. Thời tiết khắc nghiệt cũng làm ảnh hưởng đến
chứng run vô căn (quá nóng hay quá lạnh làm các triệu chứng nặng hơn), hoặc khi
người bệnh bị mệt mỏi, lo âu, cũng làm cho tần số, biên độ run có thể tăng lên. Thể
bệnh hay gặp hơn là các triệu chứng xuất hiện ở tuổi từ trung niên đến NCT. Run
vô căn thường bắt đầu từ từ, có một số ít trường hợp run vô căn xảy ra ở tuổi vị
thành niên, sau đó thuyên giảm nhưng sẽ xuất hiện trở lại khi có tuổi. Run vô căn
thường hết khi bệnh nhân ngủ hoặc nghỉ ngơi.
Khác biệt với Parkinson
Chứng run vô căn và bệnh Parkinson có sự khác nhau ở 3 điểm cơ bản là run vô
căn (điển hình) xảy ra run tay khi bàn tay làm việc, còn run do Parkinson rõ rệt
nhất là khi bàn tay buông thõng hoặc khi đặt tay trên lòng, run khi nghỉ ngơi, run
nhỏ (4 - 8 lần trong 1 giây).
Thứ đến là chứng run vô căn không gây ảnh hưởng đến các vấn đề về sức khỏe nói
chung và hoàn toàn không ảnh hưởng tới tuổi thọ, trong khi đó bệnh Parkinson
thường đi kèm với tư thế gù, giảm chuyển động vung tay khi đi bộ, chi cứng, cử
động chậm hoặc bị giảm trí nhớ.
Và cuối cùng là chứng run vô căn có thể bao gồm cả tay, đầu và lưỡi còn bệnh
Parkinson chỉ run tay mà không ảnh hưởng đến đầu. Bệnh nhân Parkinson thường
không có tiền sử gia đình và triệu chứng run của bệnh này không cải thiện với
rượu. Có nghĩa là khi run vô căn mà uống một chút rượu thì có thể giảm run, tuy
vậy người bị run vô căn không được lạm dụng vì có nguy cơ sẽ nghiện rượu, mà
khi nghiện rượu thì còn nguy hiểm hơn.
Khi bị run vô căn nên làm gì?
Trong nhiều trường hợp, nếu chắc chắn không có bệnh gì nặng hơn đi kèm thì run
vô căn thể nhẹ không cần điều trị. Tuy vậy, cần có sự động viên khích lệ, chăm sóc
cả vật chất lẫn tinh thần và làm an tâm người bệnh để bệnh không tăng nặng. Động
viên tốt sẽ làm cho người bệnh sẽ tránh được ngại tiếp xúc hoặc tránh được trầm

cảm.
Cần thay đổi lối sống, ăn uống đủ lượng, đủ chất, tránh các stress, không nên sử
dụng các chất kích thích như thuốc lá, thuốc lào, cà phê, trà đặc hoặc không nên để
lạnh quá hoặc nóng quá. Nên lưu ý là chất caffein có trong cà phê và nước chè có
thể kích thích cơ thể sản sinh ra nhiều chất adrênalin khiến run nặng hơn. Nếu có
điều kiện thì trước bữa ăn có thể uống một ly rượu vang đỏ (không được lạm
dụng).
Trong trường hợp cần thiết có thể dùng thuốc. Hai loại thuốc thường được sử dụng
nhất trong điều trị run vô căn thể nặng là Propranolol (làm giảm biên độ run) và
primidone (chống co giật). Nhưng cần dùng theo chỉ định của bác sĩ.
PGS.TS. BÙI KHẮC HẬU