Thất diệp đởm - Một cây thuốc quý có tác dụng hạ cholesteron máu và chống lão hoa doc

Thất diệp đởm - Một cây thuốc quý có tác dụng hạ
cholesteron máu và chống lão hoa



Cây thất diệp đởm có tên khoa học là Gynostemmattis sp., thuộc họ Curcubitaceae,
cây thuốc này đã được một số nước Châu á nghiên cứu, đặc biệt là Trung Quốc.
Thất diệp đởm là một trong những cây thuốc có khả năng chống ôxy hoá tế bào,
cây mọc tự nhiên ở vùng cao. Hình thái thực vật chi Gynostemmattis là loài thân
thảo, giây nhỏ dài có tua cuốn (vòi như bầu bí), lá có dạng chân gà, thường có 5 - 7
lá nhỏ, quả hình cầu, khi chín có mầu đen. Thời kì ra hoa từ tháng 6 - 8, thời kì ra
quả tháng 9 - 10, thu hoạch vào tháng 11 - 12 hàng năm.


Thành phần hoá học: Có Saponosid flavonoit, theo tài liệu (Fang và cộng sự) đã
phân lập được 3 chất xác định là Rutinombuosid và 1 axít hữu cơ là axít malonic.

Tác dụng và sử dụng: ở Trung quốc người ta đã dùng chế phẩm bào chế từ cây thất
diệp đởm dưới dạng chè thuốc, thuốc sắc với công dụng tiêu viêm, giải độc, chỉ ho,
dưỡng tâm an thần, chống lão hoá và làm thuốc bổ. Dịch chiết trong nước của cây
có tác dụng chống lão hoá, kéo dài tuổi thọ, giảm cholesterol. Trong năm 1996 các
nhà khoa học Trung Quốc đã nghiên cứu và thông báo Thất diệp đởm có tác dụng
bảo vệ cho chuột tránh được sự tác động của tia bức xạ
(Chen - W C, Ham DM). Cũng theo tài liệu Trung Quốc cây thất diệp đởm mọc ở
Chiết giang, Quảng Đông, Quảng Tây - Trung Quốc.

Ở nước ta cho đến nay, nghiên cứu về cây thất diệp đởm chưa nhiều, theo tài liệu
thực vật chí Đông Dương của Pháp “Flove genarale de L indochine” (M.H.
lecomte) có ghi về chi Gynostemmattis và cho biết cây thuộc chi này mọc nhiều ở
một số vùng thuộc Miền Bắc Việt Nam. Theo GS Vũ Văn Chuyên giám định mẫu
cây lấy ở Cao Bằng đúng là Gynostemmpedata Bl, họ bí, tên đồng nghĩa là
Gynostemma pentaphyllum (Thunb.) Makino.

Gần đây qua khảo sát 1 số chỉ số về hoá sinh lipit ở 322 bệnh nhân của DS Bạch
Thị Trinh tại bệnh viện 19/8 cho thấy chỉ số (Cholesterol 5,18 mml/l) chiếm tỷ lệ
18,5%, ở những người này đã có triệu chứng xơ vữa động mạch, huyết áp tăng, đau
vùng tim. Nhiều nhà khoa học đã cho rằng sự lão hoá xét cho cùng quy về một
phản ứng hoá học là do tích tụ những tổn hại gốc tự do gây nên. Trong quá trình
chuyển hoá tế bào có nhiếu chất thải được sinh ra, một trong những chất nguy hại
chính là các gốc tự do, những gốc tự do này hoạt động rất mạnh có khả năng phản
ứng với nhiều phân tử khoáng. Hiện tượng này tiếp diễn lâu dài, gây ra nhiều tổn
hại cho tế bào, sinh ra nhiều bệnh tật như ung thư, tim mạch và hiện tượng lão hoá
như nếp nhăn, hư khớp Hiện tại có nhiều thuốc đang được sử dụng để làm tăng
tuổi thọ, tuy nhiên về tác hại chưa lường trước được.

Thất diệp đởm là một trong những cây thuốc có khả năng chống ôxy hoá tế bào,
nghiên cứu thất diệp đởm làm thuốc hạ cholesterol và chống lão hoá từ thảo mộc
bằng nguồn dược liệu trong nước là một nhu cầu cấp thiết hiện nay.

Chúng tôi đã đến khảo sát ở Cao Bằng (vào tháng 10 - 11) thì thấy thời gian này
cây đã cho thu hoạch hạt, cây mọc nhiều trên núi đá, bò và có nhiều vòi cuốn trên
các loại cây khác mọc cùng chỗ. Đồng bào ở đây thường thu hái cây về làm chè
uống và gọi là cây “Nhân sâm” (hay còn gọi là cây B12 thuốc bổ). Theo tác giả
Nguyễn Tiến Dẫn (luận văn tốt nghiệp thạc sỹ dược học) đã nghiên cứu và định
lượng flavonoit toàn phần cũng như đã định lượng saponin toàn phần của cây thất
diệp đởm. Qua nghiên cứu đã khẳng định khả năng hạ cholesterol máu của dịch

chiết dược liệu có tác dụng ức chế sự tăng cholesterol máu ở chuột ăn cholesterol
hàng ngày 71% so với nhóm đối chứng. Riêng nói về nghiên cứu trồng trọt để chủ
động nguồn nguyên liệu sản xuất thuốc thì chưa có tác giả nào đề cập đến, kể cả
trồng trọt tại nơi nguyên thuỷ có điều kiện sinh thái phù hợp cho cây mọc tự nhiên
(Cao bằng) cũng như các nơi khác.

Chúng tôi đã quan tâm đến việc chủ động trồng trọt, để tạo nguyên liệu cho sản
xuất thuốc mới và được sự đồng ý của Ban Giám đốc Viện dược liệu, chúng tôI đã
tiến hành thu thập hạt giống cây thất diệp đởm từ Cao bằng về gieo trồng và theo
dõi tình hình sinh trưởng, phát triển ở Hà nội. Xác định hàm lượng hoạt chất có
trong cây trồng so với cây mọc tự nhiên ở Cao Bằng. Đã thu hoạch dược liệu, định
lượng được hàm lượng Flavoloit và Saponin toàn phần.

Kết quả cho thấy hạt sau khi gieo khoảng 4 - 6 ngày đã bắt đầu mọc, tỷ lệ mọc cao
tới 80%. Từ ngày hạt mọc đến khi đưa cây ra ruộng trồng là 80 ngày, chiều cao cây
lúc trồng là 6 - 7 cm và tỷ lệ cây sống tới 95%. Cây thích ứng với thời vụ gieo hạt
vào tháng 11 ở đồng bằng (Thanh trì - Hà nội).

Theo dõi về sự sinh trưởng và phát triển của cây Thất diệp đởm trồng tại Hà nội,
chúng tôi đã có những kết quả như sau:

Sau 15 ngày trồng cây đã có 8 - 12 lá và cao là 18 - 36cm. Đến 60 ngày sau cây đã
cao tới 78 – 140 cm và có số lá nhiều, lúc này đã bắt đầu ra nhánh cấp II. Cây đã
sinh trưởng và phát triển khá tốt.

Tuy nhiên cây Thất diệp đởm có nguồn gốc mọc tự nhiên trên núi cao, dưới tán
rừng và được đeo bám, che bóng bởi nhiều loài cây khác, do vậy khi đưa xuống
đồng bằng trồng trực tiếp trên ruộng không được che bóng, nên vào tháng 6 - 7 trời
quá nóng cây tàn lụi. Những cây được trồng trong chậu thí nghiệm đặt dưới tán các
cây khác vẫn sống, tình hình sinh trưởng phát triển bình thường. Chúng ta cần tiếp

tục nghiên cứu thí nghiệm trồng cây thất diệp đởm dưới tán các cây khác tại đồng
bằng sẽ có thêm kết luận chính xác.

Cuối tháng 5 dược liệu được thu hoach, mẫu phơi khô dưới nắng. Phân tích hàm
lượng Flavoloit và Saponin, so sánh với mẫu thu hái tự nhiên ở rừng núi Cao Bằng.
Chất lượng của 2 loại mẫu dược liệu được thể hiện dưới bảng sau:
Chất lượng dược liệu

Mẫu kiểm nghiệm
1. Mẫu Dược liệu trồng ở Hà Nội
2. Mẫu Dược liệu lấy từ Cao Bằng (theo số liệu nghiên cứu của DS. Nguyễn Tiến Dân–Trư
ờng ĐH D

Qua số liệu bảng trên, so sánh hàm lượng Flavoloit và Saponin toàn phần của cây
trồng ở Hà nội là 5,02 0,32 và 8,19 0,41 còn của cây thu hái tự nhiên ở Cao bằng
là 5,58 0,58 và 8,36 0,39 thì ta thấy: Cây trồng ở Hà Nội không thua kém mấy so
với cây mọc tự nhiên ở Cao Bằng. Sự thua kém này có thể lý giải cây trồng ở Hà
nội có thời gian sinh trưởng và phát triển là 120 ngày, trong lúc đó dược liệu thu
hoạch từ cây mọc tự nhiên trong rừng ở Cao bằng có thời gian sinh trưởng và phát
triển dài hơn, cây sống năm này qua năm khác nên sự tích luỹ hoạt chất Flavoloit
và Saponin cao hơn. Kết quả này cho phép chúng ta khẳng định chất lượng dược
liệu thất diệp đởm từ trồng trọt ở Hà nội là rất tốt, có ý nghĩa quan trọng và làm cơ
sở cho việc nghiên cứu sản xuất phát triển đại trà trên nhiều vùng khác nhau, tạo
nguồn nguyên liệu chủ động cho sản xuất thuốc mới trong nước.