RƯỢU VÀ SỨC KHỎE TÂM THẦN docx

RƯỢU VÀ SỨC KHỎE TÂM THẦN
BS Lê Quốc Nam
Chuyên khoa tâm thần
Một người khi uống rượu bia khi nào gọi là say?
Rượu bia nói chung có tác dụng ức chế hệ thần kinh trung ương giống như một
số loại thuốc ngủ hay thuốc an thần nhẹ. Từ dân gian “say” ám chỉ đến các thay
đổi về mặt hành vi, cảm xúc, ngôn ngữ… do rượu gây ra đối với người uống.
Mức độ thay đổi này tùy thuộc vào nhiều yếu tố như nồng độ rượu, số lượng
rượu uống vào, tình trạng dạ dày lúc uống, khả năng giải độc của gan… Người
uống rượu bia khi say sẽ có một số biểu hiện sau:
- Nói nhiều hay lè nhè
- Cử động lung tung hay không chính xác
- Mắt nhìn lờ đờ
- Đi đứng loạng choạng
- Dễ xuất hiện các cơn bùng nổ, gây hấn
- Nếu say nặng thì tự ngã gục hay ngủ say tại bàn …
Khi uống say, rượu sẽ tác động đến tri giác và thần kinh ra sao?
Tác động của rượu đến tri giác và hệ thần kinh tùy thuộc nồng độ rượu trong
máu:
- Mức độ 0,05% nồng độ rượu trong máu: có sự giảm sút về mặt suy nghĩ, phán
xét và kiềm chế, thường đương sự nói nhiều, hơi kích động nhẹ.
- Mức độ 0,1% nồng độ rượu trong máu: xuất hiện các cử động vụng về, cầm
nắm vật dụng không chính xác.
- Mức độ 0,2% nồng độ rượu trong máu: chức năng vùng vận động và kiểm soát
hành vi cảm xúc của não bị ức chế nên dễ xuất hiện các cơn bùng nổ giận dữ,
gây hấn, đi đứng loạng choạng.
- Mức độ 0,3% nồng độ rượu trong máu: xuất hiện tình trạng lú lẫn hay sững sờ,
đương sự không còn nhận thức rõ môi trường xung quanh.
- Mức độ 0,4 – 0,5% nồng độ rượu trong máu: hôn mê.
- Nếu nồng độ cao hơn: các trung tâm kiểm soát nhịp thở và nhịp tim ở não bị
ảnh hưởng và đương sự có thể chết do suy hô hấp.

Với người nghiện, rượu sẽ ảnh hưởng như thế nào đến tâm thần?
1. Ảnh hưởng cấp: ngộ độc rượu cấp
Thường xuất hiện khi bệnh nhân uống nhiều rượu nên nồng độ rượu trong máu
tăng cao. Biểu hiện: nói nhiều, hung hăng hay ngược lại im lìm, lúc vui lúc
buồn thay đổi nhanh chóng, thỉnh thoảng cười hay khóc. Cuối cùng là lơ mơ,
hôn mê và tử vong.
2. Ảnh hưởng mãn:
Hội chứng cai rượu
Thường xuất hiện sau khi ngưng hay giảm uống rượu ở bệnh nhân nghiện rượu.
Các triệu chứng sau đây thường xuất hiện trong vòng từ vài giờ đến vài ngày:
toát mồ hôi, mạch nhanh, run tay nhiều, mất ngủ, buồn nôn hay nôn, ảo giác,
kích động, lo âu, co giật.
Sa sút tâm thần do rượu
Sau nhiều năm uống rượu bệnh nhân có vài biểu hiện sau: giảm trí nhớ, không
đọc được tên người hay đồ vật, không thể đọc hay viết, không nhớ công dụng
của những thứ xung quanh, không nhớ tên đường, không thể làm việc nhà, nặng
hơn nửa là không tự vệ sinh cá nhân và ăn uống.
Loạn thần do rượu
Thường gặp nhất là bệnh nhân nghe ảo thanh, tức là nghe một giọng nói tưởng
tượng vang lên bên tai mà bệnh nhân cứ tưởng là thật. Nội dung giọng nói
thường là trách cứ hay đe dọa. Một số bệnh nhân khác lại có hoang tưởng tức là
những suy nghĩ vô lý không dựa trên các sự kiện thực tế nhưng bệnh nhân lại
cho là hoàn toàn chính xác, không thể giải thích hay phê phán được. Nội dung
hoang tưởng thường là ghen tuông hay bị hại.
Rối loạn trầm cảm
Có thể xuất hiện trước hoặc sau thời điểm bệnh nhân nghiện rượu. Bệnh nhân
xuất hiện các triệu chứng sau: buồn bã kéo dài, không ham thích gì cả, luôn cảm
thấy mệt mỏi, cảm thấy bản thân vô giá trị, thiếu tự tin, hay do dự không quyết
đoán, khó ngủ, ăn kém, nhìn tương lai bi quan, có ý nghĩ muốn chết.
Rối loạn lo âu

Có thể xuất hiện trước hoặc sau thời điểm bệnh nhân nghiện rượu. Biểu hiện
ban đầu là bệnh nhân cảm thấy lo lắng quá mức, kéo dài và thường xuyên về
những vấn đề nhỏ nhặt trong cuộc sống thí dụ như ngày mai phải đi chợ mua cái
gì, chiều mai dự đám cưới phải mặc bộ đồ gì… Có bệnh nhân lại tỏ ra rất sợ hãi
khi phải đi một mình ra đường, khi phải ở nhà một mình, khi phải đi xe buýt,
taxi, máy bay hay vào thang máy, khi gặp đám tang, khi phải tiếp xúc với một ai
đó, khi phải phát biểu trước một tập thể… Cũng có trường hợp bệnh nhân luôn
cảm thấy lo âu nhưng không biết mình đang lo cụ thể về điều gì. Họ biết rõ cảm
giác lo lắng này là vô lý và quá mức nhưng không thể dẹp đi hay ngăn nó xuất
hiện được. Kèm theo cảm giác lo âu là một số biểu hiện cơ thể và thần kinh thực
vật như căng thẳng bắp cơ, đau cơ, nhức đầu, khó ngủ, dễ bực tức, cảm thấy bứt
rứt, khó tập trung, dễ giật mình, khó nuốt, nôn và buồn nôn, toát mồ hôi, run…
Rối loạn giấc ngủ
Nếu uống rượu trước khi ngủ thì đầu tiên sẽ có hiệu quả giúp bệnh nhân đi vào
giấc ngủ nhanh hơn. Chính vì tác dụng an thần này mà nhiều người đã uống
rượu với mong muốn dễ ngủ hơn. Tuy nhiên sau đó rượu lại có những tác động
xấu đối với giấc ngủ. Bệnh nhân sẽ ngủ chập chờn, không ngủ sâu, thức dậy
nhiều lần trong đêm và ngủ lại rất khó khăn. Nếu tiếp tục sử dụng rượu lâu dài
thì hiệu quả an thần sẽ giảm trong khi tác động gây xáo trộn giấc ngủ ngày càng
tăng. Rối loạn giấc ngủ kiểu này thường gây ra mệt mỏi và buồn ngủ ban ngày.