Truyện hay "Đất Rừng phương nam" của nhà văn Đoàn Giỏi

ÀÊËT RÛÂNG PHÛÚNG NAM 1

MC LC
1. XỐM CHÚÅ NHỖ, MƯÅT VNG QỤ XA LẨ 3
2. TRONG TÛÃU QUẤN 12
3. ƯNG LẬO BẤN RÙỈN 30
4. ÀÏM KINH KHNG 40
5. ƯN LẨI NGÂY C 55
6. BÛÚÁC ÀÊÌU CÅC SƯËNG PHIÏU LÛU 68
7. GIA ÀỊNH BƯË NI TƯI 80
8. ÀI CÊU RÙỈN 87
9. ÀI LÊËY MÊÅT 97
10. TRONG LÏÌU NGÛÚÂI ÀÂN ƯNG CƯ ÀƯÅC GIÛÄA RÛÂNG 105
11. RÛÂNG CHẤY 112
12. CHẨM TRẤN VÚÁI HƯÍ 116
13. CẤI CHÏËT CA VỘ TÔNG 123
14. MI TÏN TH 134
15. PHÛÚÂNG SÙN CẤ SÊËU 141
16. QUA SRỐC MIÏN 153
17. SÊN CHIM 160
18. RÛÂNG ÀÛÚÁC CÂ MAU 166
19. DU KĐCH TRONG RÛÂNG 177
20. LÏN ÀÛÚÂNG CHIÏËN ÀÊËU 188




oaõn Gioói 2

Ra mửồt bỷỳỏc aõng, hoồc mửồt saõng khửn
(Ngaồn ngỷọ)

ÀÊËT RÛÂNG PHÛÚNG NAM 3

1. XỐM CHÚÅ NHỖ, MƯÅT VNG QỤ XA LẨ
"Cố lệ tûâ hưm bûúác lïn xốm chúå nây, mònh àậ bùỉt àêìu cåc
sưëng lûu lẩc rưìi chùng?" Nhûäng àïm giêåt mònh thûác giêëc, nùçm
nghe tiïëng giố rđt thï lûúng tûâ cấc cấnh àưìng xa mưng quẩnh vâ
lùỉng nghe tiïëng nûúác chẫy âo âo dûúái chên cêìu nûúác bùỉc ra con
kïnh thùèng tùỉp chẩy dâi vư têån trûúác ngưi chúå nây, tưi vêỵn thûúâng
vú vêín nghơ nhû vêåy. Tưi lẩc túái xốm chúå nây, tđnh ra àậ cố hún
nûãa thấng. Mưåt bíi tưëi, àoân thuìn vêån tẫi qn lûúng ca y
ban khấng chiïën Nam Bưå àưỵ lẩi àêy. Anh hổc sinh trûúâng cư-le,
ngûúâi trong ban tiïëp tïë àậ cho tưi theo thuìn tûâ Hêåu Giang àïën
àêy, bẫo tưi:
“Chó ghế lẩi àưå nûãa giúâ cho cấc ch lïn chúå mua thûác ùn. Cố
mën lïn búâ khưng? "
Tưi lùỉc àêìu. Anh bên vưỵ vai tưi, cûúâi lúán:
“Vêåy thò tưët quấ. Ngưìi trïn mui ngố lïn búâ chúi cng àûúåc.
Trưng chûâng àưì àẩc, em nhế!"
Anh lêìn theo àôn àâi bùỉc sang mưåt chiïëc thuìn khấc, vâ lể
lâng nhû con sốc, co ngûúâi trêo qua be mêëy chiïëc tam bẫn, mêëy
chiïëc xìng nhỗ ca nhûäng ngûúâi ài chúå àêåu ken dổc theo bïën rưìi
nhẫy phốc lïn búâ.
- Àûâng ài àêu nhế! ëng câ-phï xong anh sệ xëng cho ch
mây cấi bấnh!
Anh xưëc khêíu sng mư-de àeo bïn hưng, vêỵy vêỵy tưi vâ rûúán
hai chên, cưë nối thêåt to àïí cho tưi nghe thêëy.
- Rưìi! Nghe rưìi Anh cûá ài ài!

Tưi bùỉc tay lïn mưìm àấp lẩi. Tưi ngưìi àong àûa hai chên trïn
chiïëc mui thuìn chúã gẩo ngống lïn chúå. Àên mùng-sưng trong cấc
hiïåu bn, cấc tiïåm ùn ca ngûúâi Hoa kiïìu thùỉp lïn sấng rûåc. Chưỵ
khoẫng sên rưång, nhûäng ngûúâi àân bâ nưng dên mùåc qìn ấo bâ
ba àen, khùn rùçn àen vùỉt chếo qua vai ngưìi xïëp tûâng dậy dâi sau
nhûäng chiïëc cêìn xế to tûúáng, nhûäng chiïëc thng àûång àêìy ùỉp
khưng trưng rộ vâ khưng biïët àố lâ thûác gò mâ hổ mang ra chúå bấn.
Àoân Giỗi 4

Mưỵi ngûúâi bấn hâng àïìu thùỉp mưåt ngổn àên con úã chưỵ mònh ngưìi.
Vâ nhûäng ngûúâi ài chúå, cng cố nhiïìu ngûúâi cêìm theo trïn tay mưåt
ngổn àên. Àên ngûúâi mua, àên ngûúâi bấn cûá nhû sao sa. Tûâ trong
àấm ngûúâi ưìn âo vâ nhûäng ấnh lûãa àên ln ln di àưång úã tđt chưỵ
cëi chúå, bưỵng nưíi lïn bưën àêìu ngổn àëc chấy àỗ rûåc cng vúái
tiïëng trưëng, tiïëng thanh la khua rung dưìn dêåp.
- Hất Sún Àưng, chng mây úi!
- Lẩi coi con bế nhâo vông lûãa ài!
- Mau lïn, chng mây úi!
Bổn con nđt tûâ khùỉp cấc ngộ ngấch, tûâ trong cấc chưỵ tưëi, tûâ
dûúái thuìn, dûúái xìng trêo lïn, ba chên bưën cùèng reo hô chẩy vïì
chưỵ àấm hất rong. Tûå nhiïn hai chên tưi cng ngûáa ngấy mën
tn theo. Àậ bùỉt àêìu nghe tiïëng i ư ca ngûúâi Khấch mậi vộ giúái
thiïåu cấc mưn trònh diïỵn, vâ tiïëng vưỵ tay hoan hư ca àấm ngûúâi
xem vêy quanh. Tưi kiïỵng chên lïn coi hổ lâm gò àùçng êëy. Xa quấ,
chó thêëy àêìu ngûúâi lư như vâ mưỵi lc lẩi nghe tiïëng cûúâi khoấi trấ
dêåy lïn. "Lêu nay mònh xem chấn rưìi. Côn lẩ gò cấi thûá trô êëy!" Tưi
tûå nh thêìm nhû vêåy vâ khinh khónh nhòn vïì àấm ngûúâi hun
nấo àïí nến sûå thưi thc cûá dưìn trưëng trong ngûåc.
- Thùçng An côn ngưìi àêëy khưng?
Bấc tâi cưng giâ cêìm xêu thõt vâ mưåt múá rau cẫi vûâa bûúác lïn

àôn àâi vûâa hỗi giổng ưìm ưìm.
- Chấu côn àêy, bấc úi!
Tưi vưåi àấp, bng húi rẩo rûåc.
- Nê, mâ mây mën coi hất Sún Àưng khưng?
Bấc lẩi hỗi.
- Cấc anh bẫo chấu úã àêy coi chûâng thuìn.
Bấc tâi cưng vûát xêu thõt vâo cấi rưí, vùån lûng ën xûúng sưëng
nghe rùỉc rùỉc, húi thúã nùåc nưìng mi rûúåu.
- Mây àậ ùn thõt nai xâo cẫi rưỵ chûa? Sấng mai tao cho mây
nđch mưåt trêån, phẫi biïët nhấ!
Rưìi bấc cûúâi lúán:
ÀÊËT RÛÂNG PHÛÚNG NAM 5

- Tao ài àậ khùỉp ngổn ngìn sưng lẩch mâ chûa thêëy ai mêåp
nhû con mể ch quấn nây. Nố rốt ln cho tao nùm ly rûúåu tùm
bưìng mùỉt thỗ mâ khưng nhïíu ra ngoâi mưåt giổt chûá!
- Bấc cố lïn chúå ëng câ-phï khưng?
Tưi hỗi.
- Tao mâ câ-phï câ phấo gò mêåy? ÚÂ, mâ cấc chẫ àang lâm câ-
phï trong cấi quấn chưỵ àấm hất Sún Àưng àố! Thưi, cố tao úã àêy
rưìi. Cho mây lïn chúå chúi mưåt lất. Nhúá àûúâng trúã xëng bïën
khưng? Àûâng cố ài àêu xa, coi chûâng lẩc.
Trúâi úi, mưåt thùçng bế tûâ lổt lông mể àïën giúâ sưëng úã thânh phưë
nhû tưi mâ cố thïí lẩc trong cấi chúå nhỗ xûá qụ nây. Tưi cûúâi thêìm
trong tưëi, tûâ trïn mui gieo ngûúâi nhẫy àưåp xëng sẩp thuìn.
- Cûúâi gò àố mêåy, An?
Bấc nhûúáng mùỉt hỗi tưi.
- Khưng. Chấu cố cûúâi gò àêu?
- Bưå mây tûúãng tao say hẫ? Tao côn thêëy cấi bưng bêìn trưi
giûäa kïnh kia nhấ! Châ, nûúác giêåt rông rưìi.

- Chấu lïn àêy, bấc ẩ!
Khưng chúâ nghe bấc ûâ, thoấng cấi, tưi àậ àùåt chên túái búâ.
Chao ưi! Chúå gò mâ lẩ lng thïë nây? Bưå Têy sùỉp àấnh túái núi, nïn
ngûúâi ta àem vûúân bấch th ra phất mậi hay sao!
Mưåt con ba ba to gêìn bùçng cấi nong, àùåt lêåt ngûãa, cûá ngổ
ngåy búi búi bưën chên trûúác ưng c giâ ngưìi lim dim àưi mùỉt.
Nhûäng con ra vâng to gêìn bùçng cấi tư, àïìu tùm tùỉp, nhû àưí úã
cng mưåt khn ra, nùçm rt cưí trong mêëy chiïëc giỗ cêìn xế. Àêy lâ
mưåt con nai ngûúâi ta vûâa xễ thõt ra bấn, cấi th côn ngun chûa
lưåt da bây giûäa àưëng thõt àỗ hỗn trïn mưåt têëm lấ trêìm. Cua biïín
cng cố, ïëch cng cố, nghïu sô cng cố. Côn cấ tưm thò nhiïìu lùỉm,
à cấc loẩi cấ tưm, khưng kïí xiïët. Tưi bûúác thïm mêëy bûúác, qua
nhûäng àưëng trấi khốm chđn vâng tỗa thúm mi mêåt, thêëy hai con
trt nùçm khoanh, vẫy xïëp lẩi nhû nhûäng àưìng hâo lêëp lấnh. Cố
tiïëng chim gò mưí nhau kïu quang quấc trong chiïëc lưìng kệm chưỵ
tưëi tưëi: ngổn àên vûâa bõ cấnh chim àấnh nhau quẩt tùỉt, vâ ngûúâi
ch bấn chûa kõp thùỉp lïn. Mưåt ch khó con cûá nhẫy qua nhẫy lẩi
lia lõa, chúân vúân trêo lïn àưëng bđ ngư. Thêëy tưi ài qua, nố nhe rùng
khểc khểc, ngố tưi rưìi quay lẩi nhôm ngûúâi ch, dûúâng nhû mën
Àoân Giỗi 6

bẫo tưi hỗi gim tẩi sao cấi lậo rêåm rêu kia khưng thẫ mưëi dêy
xđch cưí ra àïí nố àûúåc tûå do ài chúi nhû tưi Àùçng chưỵ àấm hất
rong, mưåt trâng phấo nưíi lïn vang dêåy. Tưi chùèng côn têm trđ àêu
mâ nhòn ngố chung quanh nûäa. Tưi lẩi ba chên bưën cùèng nhùỉm
mùỉt nhùỉm mi lao vïì phđa tiïëng ưìn âo àang cố mưåt sûác cën ht
khưng cûúäng àûúåc. "Mònh chó coi mưåt cht thưi!" Tưi nghơ bng vâ
àûa mùỉt nhòn vâo trong ngưi quấn câ-phï nhỗ np dûúái tân cêy bậ
àêåu chưm chưím nhûäng gai. Cấi lûng g ca anh hổc sinh trûúâng
cư-le lêëp lố qua vai nhûäng ngûúâi dên qn tûå vïå àưåi nốn bùçng rưång

vânh thẫ trïỵ sau gấy. Tưi mën bấo cho anh biïët tưi àậ lïn àêy,
nhûng bng phên vên:
“Lúä ẫnh bẫo xëng thuìn thò sao? ÛÂ, mâ mònh chó cêìn coi
qua mưåt cht thưi mâ!".
- Chen àêu mâ chen dûä vêåy hẫ?
Mưåt thùçng bế ln ln, bếo c õch, trúån mùỉt hđch khuu tay
vâo hưng tưi.
- Cho tao coi mưåt cht mâ!
Nghe tưi nối bùçng mưåt giổng nhûúâng nhõn, thùçng bế tûác thúâi
nếp ngûúâi qua àïí cho tưi lấch vâo, rưìi nố nhe rùng cûúâi lâm nhû tưi
vúái nố àậ quen tûâ hưìi nâo.
- Mây múái túái â? Hưìi nậy vûâa diïỵn trô hai con khó kếo xe mï
lùỉm!
- ÛÂ, mònh múái túái!
Tưi àấp cho cố àấp, khưng côn ch nghe nố kïí nhûäng gò bïn
tai nûäa. Ngûúâi khấch mậi vộ mùåc qìn ấo chện mâu àen àậ bấn
qua mưåt lûúåt thëc cao, bùỉt àêìu giúái thiïåu tiïët mc "Em bế mûúâi
tíi nhâo qua vông lûãa".
- Trô nây àïm qua cố diïỵn rưìi. Khưng thïí tẫ àûúåc mâ!
Thùçng bế ln ln bếo c õch lẩi ró tai tưi, giổng àêìy tûå hâo vïì
cấi chuån nố àậ àûúåc xem trûúác tưi. Mưåt em bế gấi mùåc bưå qìn
ấo bùçng xa tanh mâu àỗ, tốc tïët quẫ àâo, mang àưi hâi vẫi àen
bûúác ra, ci châo khấn giẫ. Chiïëc vông sùỉt qën giễ têím dêìu lưìng
giûäa mưåt khung gưỵ hònh chûä nhêåt, dûång àûáng cúä ngang têìm mùỉt
tưi, bây giûäa hiïån trûúâng. Dûát loẩt vưỵ tay chung quanh, ngûúâi
Khấch giâ cêìm ngổn àëc chêm vâo chiïëc vông qën giễ. Tûác thúâi
mưåt vêìng lûãa hònh trôn nhû chiïëc bấnh xe lûãa ca Na-tra phûåc
ÀÊËT RÛÂNG PHÛÚNG NAM 7

chấy v v. Em bế lẩi nghiïng àêìu châo mổi ngûúâi rưìi dn chên

mưåt cấi, chẩy túái ba bûúác gieo mònh nhû mưåt con thoi bay qua vông
lûãa. Mùỉt tưi hoa lïn, chó côn thêëy cấi bống àố lao qua lao lẩi xun
ngang vêìng lûãa, vâ hai tai tưi ài vò tiïëng reo hô, tiïëng vưỵ tay
vang dêåy.
- Àïm qua, nố nhâo sấu lêìn mâ bûäa nay nố tùng lïn túái tấm
lêìn! Mây thêëy ghï chûa?
Thùçng bế ln ln bếo c õch lẩi hđch tưi, vïnh mùåt nối. Trong
lc ngûúâi Khấch cêìm mêëy chai rûúåu thëc ài vông quanh châo
hâng thò em bế vûâa àûáng thúã vûâa àûa hai bân tay nhỗ phi phi
nhûäng súåi tốc chấy trûúác trấn. Dûúâng nhû àïm nay sưë thëc bấn
àûúåc đt ỗi quấ. Ngûúâi Khấch mùåt bìn bìn, àùåt mêëy chai rûúåu
thëc lïn cấi rûúng lúán mâu àen, cưë lâm ra vễ tûúi tónh:
- Ưng bâ cư bấc xem xong trô nây, rưìi hùéng mua gim sau
cng àûúåc. Hêìy! Tẫ lưì lïn
Tiïëng trưëng, tiïëng thanh la lẩi khua rung dưìn dêåp. Ưng ta
cêìm mưåt nùỉm dao con sấng loấng tung lïn bùỉt tûâng chiïëc mưåt, rưìi
lêìn lûúåt cùỉm têët cẫ mûúâi hai con dao êëy vâo nhûäng khe húã àc
trong cấi vông sùỉt côn àang rûâng rûåc lûãa. Nhûäng mi dao nhổn
hònh lấ trc àâo lêëp lấnh ấnh thếp trùỉng xanh tua ta chơa ngûúåc
vâo trong, câng lâm thu hểp cấi khoẫng trôn ban nậy vûâa à mưåt
thên mònh ngûúâi chui qua. Ngûúâi Khấch liïëc nhòn mêëy ngûúâi àấnh
trưëng àấnh thanh la, ra hiïåu ngûâng tay. Ưng ta nhûúáng mùỉt hết
lïn mưåt tiïëng, rng mònh thu ngûúâi lẩi, vâ lêåp tûác dn chên bay
qua giûäa nhûäng mi dao tua ta. Tưi nhùỉm mùỉt lẩi. Trúâi úi! Chó
nhđch ra mưåt phên, bêët cûá úã phđa nâo thò nhûäng mi dao sùỉc nhổn
nhû gûúm kia cng àêm xốc lt vâo da thõt. Ưng ta lao ài lao lẩi ba
lêìn nhû vêåy, mâ trưng sùỉc mùåt vâ húi thúã khưng cht biïën àưíi.
- Ngûúâi lúán lâm khưng hay. Em bế lâm múái hay!
Ngûúâi khấch vung tay giúái thiïåu. Em bế gấi bûúác ra, nghiïng
àêìu châo mổi ngûúâi. Hai bân chên ài àưi hâi vẫi àen nhỗ xđu khúãi

àưång giêỵm lïn giêỵm xëng mưåt chưỵ trïn mùåt àêët lúãm chúãm nhûäng
hôn cåi. Tưi hưìi hưåp quấ. Àưi mưi em bế run run. Rộ râng lâ nố
àang cưë trêën tơnh trûúác pht biïíu diïỵn cấi trô vư cng nguy hiïím
nây!
- Cố ba úã àêy, con!
Àoân Giỗi 8

Ngûúâi Khấch nối bùçng giổng khuën khđch vui vễ, nhûng cùåp
mùỉt ưng ta trưng nghiïm nghõ àấng súå. Em bế tûác thúâi hết lïn mưåt
tiïëng nhû bưë, dn chên bay xun qua giûäa vông dao rûåc chấy.
Chung quanh im phùng phùỉc. Mổi ngûúâi khưng kõp vưỵ tay. Cố lệ vò
sûå thấn phc cng vúái nưỵi lo súå thay cho em bế cng mưåt lc êåp
vâo lâm choấng ngúåp mổi trấi tim ngûúâi. Em bế lao qua vông dao
lêìn thûá nhêët, rêët dïỵ dâng. Em lẩi mđm mưi lao qua lêìn thûá hai.
Àïën lêìn thûá ba, thò tiïëng thết kinh hoâng ca nhûäng ngûúâi xem
nưíi lïn chung quanh chối tai tưi. Em bế àậ ngậ bưí xëng, bân chên
phẫi mùỉc vâo mưåt mi dao. Ngûúâi xem chẩy a vâo. Ưng Khấch
giâ ưm ngang lûng con gúä chiïëc hâi àen ra khỗi mi dao. Mưåt dông
mấu àỗ tûâ trong vïët thûúng bân chên em bế tn ra nhû sëi.
- Khưng hïì gò mâ! Dấn mưåt lấ thëc cao, khỗi ngay thưi!
Ưng Khấch vûâa nối vûâa rùỉc mưåt đt thëc cêìm mấu mâu àen
àïí hân miïång vïët thûúng, vâ trao àûáa con gấi cho mưåt bâ xêím vấc
àûa xëng chiïëc thuìn àêåu trong mưåt con mûúng gêìn àêëy. Bổn
trễ nhỗ n n chen lêën chẩy theo coi. Mùåc dêìu àấm hất vêỵn tiïëp
tc biïíu diïỵn, nhûng tưi khưng côn lông dẩ nâo xem nûäa. Tưi cng
chẩy theo àấm trễ, lêìn xëng mế nûúác àûáng ngố vâo thuìn. Em
bế ngưìi tûåa lûng vâo mui, àưi mùỉt to àen lay lấy nhòn xëng vïët
thûúng trïn mu bân chên àậ àûúåc bố mưåt lấ thëc cao. Khưng thêëy
mấu chẫy nûäa. Nhûng bân chên cûá run run, lêu lêu lẩi giêåt mưåt
cấi, khiïën em phẫi nhùỉm mùỉt lẩi. Bâ xêím cêìm ngổn àên soi vâo

chên con, trông mùỉt àỗ hoe.
- Con cố àau lùỉm khưng, con?
Em bế nhùỉm nghiïìn mùỉt, hai bân tay bốp chùåt trïn ưëng
chên, lùỉc lùỉc àêìu. Mưåt giổt nûúác mùỉt ngûúâi mể rúi xëng bân chên
nhỗ ca àûáa con àau. Em bế múã choâng mùỉt ra, hưët hoẫng nhòn
mể, nhû vûâa bõ mưåt giổt nûúác sưi rúi trng vâo chên.
- Khưng cố lâm sao àêu, mấ â? Bët bët mưåt tđ thưi!
Vûâa nối, cư bế vûâa qâ tay ưm ngang lûng mể vâ cưë nhoễn
cûúâi cho mể n lông. Nhûng sau àố mưåt chưëc, em lẩi nhùỉm mùỉt
lẩi. Mêëy giổt mưì hưi rõn rõn tûúm ra trïn vêìng trấn nhỗ. Tưi biïët
chùỉc rùçng em bế àang àau lùỉm.
Tưi khưng dấm àûáng nhòn nûäa, bên trúã lïn chúå. Bêëy giúâ, àấm
hất cng vûâa tan. Tưi sûåc nhúá ra lâ mònh àậ ài lêu quấ. Tưi liïìn
chẩy vâo quấn câ-phï. Khưng thêëy anh hổc sinh cư-le àêu. Tưi
ÀÊËT RÛÂNG PHÛÚNG NAM 9

nhùçm hûúáng àêìu ngổn cêy bâng khư, chẩy mưåt mẩch vïì. Àoân
thuìn vêån tẫi qn lûúng khưng côn chiïëc nâo àêåu úã àố nûäa. Tưi
chẩy dổc theo bïën chúå mưåt quậng, hy vổng hổ vûâa rúâi ài, mònh côn
cố thïí àíi theo kõp. Trúâi tưëi quấ. Lûãa àên trïn sưng dêìn dêìn thûa
thúát. Chúå cng àậ tan rưìi. Tưi trêo lïn mưåt àưëng gẩch, àûáng ngống
theo lân nûúác lêëp loấng ấnh sao xi xi trïn dông kïnh khưng
biïët chẫy vïì àêu. Mưåt ngûúâi àân bâ quẫy àưi thng xëng bïën lêëy
nûúác, àûáng lẩi nhòn tưi hưìi lêu, rưìi hỗi:
- Nhỗ! Phẫi mây úã trong àoân thuìn vêån tẫi khưng?
- Dẩ, phẫi!
Tưi vưåi àấp, bng húi mûâng
- Hổ ài àêu rưìi, dò?
- Trúâi úi! Mây ài àêu mâ hổ tòm mây khùỉp cẫ chúå? Hổ ài rưìi.
Ài tûâ tấm hoấnh nâo rưìi! Nhưí sâo tûâ hưìi nûúác múái rông.

Vâ ngûúâi àân bâ chếp miïång:
- Châ, dûúâng nhû hổ àûúåc lïånh ài ngay hay sao êëy. Gêëp lùỉm
thò phẫi?
- Dò cố nghe nối hổ ài àêu khưng?
Tưi lẩi hỗi lẩi.
- Chuån qn sûå mâ, biïët sao àûúåc! Thïë mây cng khưng
biïët â? Hổ khưng nối vúái mây â?
- Khưng, dò ẩ!
- Mây cố ba mấ, anh em gò trïn thuìn khưng?
- Khưng. Chấu ài quấ giang thưi.
Ngûúâi àân bâ chânh mưi ra, dâi giổng:
- Thẫo nâo! Ngûúâi ta cố viïåc ca ngûúâi ta chûá. Ai bẫo cûá
ham chúi, ài nhûäng àêu!
Ngûúâi àân bâ khưng nối gò nûäa, lùèng lùång xëng bïën gấnh
nûúác lïn chúå. Tûå nhiïn tưi thêëy trong lông rûng rûng mën khốc
Ban ngây tưi tha thêín ài dổc theo bïën, mong cố gùåp ngûúâi nâo
quen trong àoân thuìn vêån tẫi qn lûúng trúã lẩi àêy khưng. Ban
àïm, tưi vâo ng trong chúå, chui dûúái gêìm mưåt thúát bấn thõt lúån
ca ngûúâi Hoa kiïìu. Nhûäng ngûúâi àân bâ trong chúå gổi tưi lâ thùçng
bế tẫn cû. Nghe àêu hưìi thấng trûúác, chúå nây chó hổp bíi sấng.
Àoân Giỗi 10

Hún thấng nay, chúå nhốm sët ngây, cố àïm mậi àïën chđn mûúâi
giúâ khuya múái tan. Ngûúâi tẫn cû úã cấc vng trïn àưí xëng n n
nhû nûúác. Mùåt nûúác dông kïnh khưng mêëy lc ngúát tiïëng khua
àưång mấi chêo. Cấi chúå con nùçm trïn ngậ ba kïnh ca xûá lâng qụ
hễo lấnh nây trúã nïn àưng vui nhưån nhõp nhû mưåt trêën nhỗ. Ngûúâi
tûâ Sâi Gôn chẩy xëng túái àêy cng cố. Ngûúâi vng Tiïìn Giang,
Hêåu Giang cng cố. Nhiïìu con m àân bâ mùåc ấo la trùỉng bư-àï,
che d àêìm, nng na nng nđnh rến bûúác ài lïn chúå, mùỉt cûá ngố

xëng chên dếp xùng-àan, súå bn àêët vêëy bêín qìn. Tiïìn bẩc àûång
nûát vđ, nhûng mua gò cng chï ỗng chï eo, trẫ giấ rễ mẩt. Tưi chó
nghe hổ than phiïìn vúái nhau rùçng:
“Lđnh mònh dúã quấ, khưng chùån nưíi Têy", rùçng "chẩy vâo àêy
khưng cố nûúác àấ ëng, khưng cố nûúác ngổt tùỉm". Thêëy tưi lẫng
vẫng àïën gêìn chưỵ thuìn hổ, hổ nhòn chông chổc vâo tưi, bưå nhû
mën ùn thõt:
“Ài, ài, thùçng nhỗ. Mô mêỵm toan ùn cùỉp hẫ?" Tưi ûác àïën
mën khốc. Cố ai quen, gùåp tưi bêy giúâ cng khưng nhêån ra tưi
nûäa àêu. Ngưìi bố gưëi trïn cêìu nhòn xëng nûúác, chđnh tưi cng khố
nhêån ra mònh trong cấi hònh th quấi dõ nây. Tốc tưi àậ mổc dâi
gêìn ph gấy, hai qìng mùỉt hộm sêu, cưí gêìy nhom nhû cưí cô ma.
Chiïëc ấo vết-tưng bùçng ka-ki trùỉng ca anh hổc sinh cư-le cho tưi,
giúâ àêy àậ biïën thânh mâu chấo lông, vẩt ấo ph xëng têån gưëi, cûá
kïu loẩt xoẩt theo mưỵi bûúác ài. Côn chiïëc qìn ài bùçng vẫi àen
ca tưi thò bẩc phïëch ra, hai ưëng rấch te tua nhû bõ cấ chưët róa. Ai
nhúâ viïåc gò, tưi cng gip. Mêëy thđm bấn cấ nhúâ tưi khiïng thng
mng, xấch nûúác cho hổ thay nûúác rưång cấ.
- Em bế! Vấc cho qua bố mđa ài!
- Em bế! Àưåi thng tưm lïn chúå gip dò ài!
- Nhỗ! Nhỗ! Chẩy xëng mế kïnh cùỉm lẩi cêy sâo ca dò sùỉp
trưi kia!
Kễ cho tưi nùỉm xưi, ngûúâi cho tưi gối bùỉp. Khưng ai biïët tưi tûâ
àêu trưi giẩt túái. Ngây nâo tưi cng tẩt qua trûúác ngưi quấn rûúåu
mưåt lêìn. Biïët àêu bấc tâi cưng giâ hưm nổ chùèng qua ngang mâ
ghế lẩi àêy? Nhûäng ngây àêìu ma mûa nùm 1946 cûá ò ẩch nùång nïì
lï ài tûâng bûúác khố khùn nhû ngûúâi àân bâ sùỉp úã cûä cûá trúã dẩ mậi
mâ vêỵn chûa àễ àûúåc. úã cấi vng nûúác mùån miïìn têy Nam Bưå nây,
ngûúâi ta mong mûa nhû bổn trễ con chng tưi mong mể vïì chúå.
Mûa cố nûúác ngổt ëng, cố nûúác cây bûâa, nhûng àiïìu quan trổng

ÀÊËT RÛÂNG PHÛÚNG NAM 11

nhêët trûúác mùỉt, lâ mûa cố thïí lâm chêåm bûúác ca àõch trong cấc
cåc tiïën cưng, gêy trúã ngẩi cho chng trïn cấc nễo àûúâng hânh
qn vò trún trûúåt, sònh lêìy. Trúâi câng sùỉp mûa thò câng oi bûác khố
chõu. Ban ngây, mùåt trúâi àưí nùỉng chang chang, nống nhû giưåi lûãa.
Chó khi àïm àïën múái cố àưi cht giố lao xao tûâ hûúáng võnh Thấi
Lan thưíi túái. Thûúâng thûúâng, àïm nâo ngûúâi trong chúå cng xấch
chiïëu ra ngưìi dổc búâ kïnh hống mất, coi thuìn tẫn cû vâ thuìn
chúã Cưång hôa vïå binh tûâ mẩn trïn trêíy xëng. Quấn rûúåu dò Tû
Bếo lâ núi t hổp nhûäng ngûúâi thûác khuya nhêët, cố khi àïën mưåt
hai giúâ sấng hậy côn àỗ àên vâ ran tiïëng nối cûúâi.
Àoân Giỗi 12

2. TRONG TÛÃU QUẤN
Tưi thûúâng lên la àïën quấn dò Tû Bếo, búãi l do mong gùåp
ngûúâi quen. Nhûng côn mưåt lệ khấc nûäa, lâ úã àố, tưi cố thïí nghe à
mổi thûá chuån trïn àúâi. Viïåc gò vûâa xẫy ra úã bêët cûá xố hễm nâo
quanh chúå, lêåp tûác trong quấn dò Tû Bếo mổi ngûúâi biïët ngay. Tûâ
nhûäng tin tûác nống hưíi úã mùåt trêån Vâm Xấng nhû " mưåt chiïën sơ
ta bõ thûúng, khc råt lôi ra, anh lêëy tay nhết vâo, khưng rïn mưåt
tiïëng", cho àïën chuån "ưng Tưí sû Bưì àïì truìn dẩy phếp mâu cho
Tïì Thiïn Àẩi Thấnh nhû thïë nâo " tưi àïìu cố thïí nghe àûúåc úã
àêy. Àố lâ mưåt ngưi quấn nhỗ xïåch xẩc, trưëng trûúác trưëng sau, cêët
dûåa bïn búâ kïnh dûúái bống mưåt cêy gấo cưí th. Mấi lấ rấch thng
lưỵ chưỵ, ban ngây nùỉng soi xëng mùåt chiïëc bân dâi, thẫ nhûäng
bống trûáng võt xëng bïn mêm ngûúâi ngưìi nhêåu, vâ ban àïm,
ngûúâi ta cố thïí ëng cẫ mưåt vò sao xanh rúi trong lông cưëc. Quấn
rûúåu dò Tû Bếo nưíi tiïëng vïì thûá rûúåu tùm ngổt giổng, phẫng phêët
mi chấy khï nưìi mâ khưng nhâ nâo cêët àûúåc, vïì tâi xâo nêëu cấc

mốn thõt rûâng mâ cấc lậo giâ tđnh hay bưng phêng àậ nûác núã khen
rùçng "nhùỉm xong mưåt miïëng, thêëy ngûúâi phêën hûáng, trễ trấng ra
ngay". Nhiïìu ngûúâi tin nhû vêåy. Chûá nhû tưi, tưi nghơ rùçng nhûäng
ngûúâi lui túái núi àêy lâ búãi tûå thối quen cưë hûäu ca hổ. Mâ bâ ch
quấn vưën lâ mưåt ngûúâi àậi bưi xúãi lúãi, khưng bao giúâ àïí phêåt lông
bêët cûá mưåt ưng khấch nâo d khố tđnh àïën àêu. Duy chó cố mưåt
àiïìu mâ ai cng biïët nhûng cng chùèng ai nối ra, lâ trong sûå dïỵ
dậi hâo phống ca bâ ta, d thïë nâo thò thïë, mưåt àưìng xu cng
khưng lổt àûúåc qua cấnh tay nhúân nhêỵy bống múä ca bâ, vò bâ
khưng àïí mònh chõu thiïåt vúái ai bao giúâ. Chùèng vêåy mâ mưåt hưm,
bâ ta àậ bẫo tưi:
“Tao thêëy mây sưëng hưím rây úã chúå nây nhû con chố hoang.
Tưåi quấ! Vïì àêy mâ úã, tiïëp gip tao viïåc vùåt trong quấn. Mây sệ
tha hưì ùn, tha hưì ëng. Côn nhû cưng xấ "
Bâ ta im lùång mưåt lc, st sõt mi:
ÀÊËT RÛÂNG PHÛÚNG NAM 13

“Nối chuån cưng xấ, hốa ra chấu úã àúå cho dò sao? Dò cố mưåt
thên mưåt mònh. Dò coi chấu nhû con thưi. Mể con mâ tđnh chuån
tiïìn bẩc thò côn ra cấi nghơa gò!"
Tưi àûáng lùång ài mưåt lc lêu, bâng hoâng khưng biïët àấp ra
sao. Trûúác mùỉt tưi, dông kïnh xanh ngùỉt lùång lệ chẩy ht vâo chên
trúâi. Mưåt cấnh bìm nhỗ xđu bưìng bïình trïn khối nûúác, úã mưåt núi
nâo xa lùỉm, àưi khi khưng trưng rộ, dûúâng nûãa thûåc nûãa hû. Quay
nhòn vïì hûúáng qụ nhâ, chó thêëy mêy trúâi àn cao nhû ni. Ngây
mai tưi sệ ài vïì àêu, sưëng ra sao, tưi chûa biïët. Tưi chùèng úã àêy thò
côn úã àêu nûäa? Tưi gêåt àêìu chùèng nghơ ngúåi gò.
- Vêng. Chấu sệ úã àêy vúái dò!
Tưi trúã thânh thùçng nhỗ hêìu rûúåu trong quấn dò Tû Bếo bùỉt
àêìu tûâ hưm àố.

- Cêìm hâo bẩc àêy, ra chúå mâ cùỉt tốc ngay ài!
Bâ ta vûâa truìn lïånh cho tưi, vûâa thấo mêëy cêy kim bùng
câi miïång ti ấo chđch àûa lïn ngêåm ngang mưìm, vâ mốc tûâ trong
miïång ti thêm àen vò bêín múä ra mưåt nùỉm giêëy bẩc, nhùåt mưåt túâ
hâo gii vâo tay tưi. Khi tưi cùỉt tốc xong, trúã vïì quấn thò thêëy bâ ta
li hi ngưìi khêu bïn chiïëc rưí may.
- Lẩi ûúám thûã cấi qìn ài coi nâo. Dò khêu cho mây àêëy.
Bâ ta àûáng dêåy, cêìm mẫnh la àen vûâa cùỉt ra tûâ ưëng qìn
dâi c ca bâ, chó cêìn khêu mưåt àûúâng lûng vâ mưåt àûúâng khoết
àấy lâ thânh mưåt chiïëc qìn ài. Tưi mùåc thûã, thêëy hậy côn quấ
rưång.
- Cêìm bấnh xâ-phông thúm ca dò, xëng bïën tùỉm ài. Rưìi lïn
mâ mùåc qìn múái, con!
Bâ ta ngổt ngâo bẫo tưi. Bâ ta nối vúái tưi rêët đt, lúâi lệ dõu
dâng, nhûng mưỵi cêu lâ mưåt mïånh lïånh. Sau khi tùỉm rûãa xong, tưi
vưåi mùåc chiïëc qìn la àen ngùỉn vâo. Bâ ta ngưìi nheo mùỉt, cûúâi
lâm rung rung hai tẫng múä ca àưi gô mấ bống nhêỵy, ngùỉm tưi hưìi
lêu.
- Tûúm àa! Sẩch sệ thúm tho nhû vêåy múái cố thïí hêìu khấch
àûúåc. Chûá àûáng gêìn ngûúâi ta mâ hưi nhû c thò hổ gộ chai lïn àêìu
biïët khưng? Mâ trưng mây mùåt mi cng sấng lấng àêëy. Cố chûä
nghơa gò bỗ ti khưng?
- Dẩ, chấu àậ àưỵ xếp-phi-ca thấng sấu nùm ngoấi.
Àoân Giỗi 14

- Thiïåt chûá? Trúâi, thùçng nây giỗi àa! Múái mûúâi bưën mûúâi lùm
tíi mâ àưỵ phi-ca thò giỗi lùỉm. ÚÂ, hưìi tao côn con gấi, cố mưåt ưng
giấo phi-ca ch àïën tao, nhûng dun trúâi khưng àõnh. Châ, ngây
xûa àưỵ phi-ca lâ àậ nïn ưng nổ ưng kia rưìi. Khưí cho mây, gùåp thúâi
bíi loẩn ly! Thïë ba mấ chấu àêu?

- Dẩ, úã xa lùỉm!
Tưi àấp cấch miïỵn cûúäng. Thêëy tưi khưng mën nối, bâ ta
cng thưi khưng hỗi. Bâ ta vưën lâ ngûúâi khưn ngoan, lõch thiïåp vâ
tûâng trẫi, ln ln àoấn trûúác mổi ngûúâi, biïët lc nâo nïn nối,
lc nâo nïn khưng vâ nïn chêëm dûát cêu chuån úã chưỵ nâo. Àiïìu
nây, tưi nhêån ra trong nhûäng àùåc tđnh ca bâ ta chó qua vâi ngây
sau thưi. Kïí ra thò khấch rûúåu ca quấn dò Tû Bếo khưng thiïëu
hẩng nâo. Nhûäng tay vư cưng rưìi nghïì, la câ ngưìi tấn dốc sët
ngây cng cố. Nhûäng ngûúâi tẫn cû, cùỉm thuìn tẩt lïn ëng chến
rûúåu rưìi quây quẫ ài ngay cng cố. Bổn con bn vâo ngưìi chó cưët
lêëy chưỵ gùåp gúä, trao àưíi tin tûác cấc lìng hâng àûúng khan hiïëm,
vâ àïí kiïëm mốn xâo nûúáng khoấi khêíu hún lâ vò cêìn rûúåu. Àưi khi,
mưåt vâi ngûúâi lđnh Cưång hôa vïå binh cố tíi lến rúâi chưỵ tr qn
vâo lâm mưåt cưëc rûúåu khan, trûúác khi ra khỗi quấn cûá àûa ưëng tay
ấo chi ria mếp vâ dùån ài dùån lẩi tưi:
“Nây, ch em, hïỵ cố ban chó huy àïën hỗi thò nối khưng cố ai
túái ëng rûúåu àêy cẫ nhế! Nhúá nhế!"
Chó trong vâi hưm, tưi àậ quen mùåt hêìu hïët nhûäng àïå tûã Lûu
Linh ca xốm chúå nây. Nhûng trong àấm ngûúâi thûúâng lui túái núi
àêy, tưi chó àùåc biïåt ch cố hai ngûúâi. Mưåt lâ lậo Ba Ng. Dûúâng
nhû lc nâo cng cố lậo tc trûåc trong quấn. Nối cho àng thò lậo
ta khưng phẫi lâ tay mẩnh rûúåu. Nhûng lậo cố thïí lai rai ëng
àûúåc sët ngây. Nhûäng chuån tiïëu lêm, nhûäng chuån giang hưì
mậ thûúång, lậo kïí ài kïí lẩi vúái mổi ngûúâi, tưi nghe àïën thåc lâu
nhûng vêỵn thđch nghe. Búãi mưỵi lêìn kïí, lậo thûúâng hay thïm thùỉt
vâo nhûäng chi tiïët bêët ngúâ khiïën tưi phẫi cûúâi bô ra; hóåc cng cố
mưåt àưi chưỵ mâ lêìn trûúác kïí dâi dông, lậo àậ biïët khếo lếo tûúác bỗ
ài cho cêu chuån thïm trôn trơnh, dïỵ nghe hún. Nhûäng lc àưng
khấch, lậo àûáng dêåy nhûúâng chưỵ cho ngûúâi múái túái. Àưi khi lậo côn
bûng hưå bất àơa gip bâ ch quấn. Dò Tû Bếo mïën lậo vò cấi tâi

àûa chuån vâ giûä khấch khưng cưng ca lậo, nïn thónh thoẫng bâ
ta cng àậi lậo ct rûúåu kêm theo mưåt con khư cấ lẩt nûúáng. Ai
múâi rûúåu lậo àïìu ëng, khưng tûâ chưëi. Nhûng chó ëng mưåt chến
cho vui bng ngûúâi ta thưi. Khưng bao giúâ lậo ëng àïën chến thûá
ÀÊËT RÛÂNG PHÛÚNG NAM 15

hai. "Mònh lâ ngûúâi biïët tûå trổng. Mònh cố phẫi lâ thùçng giâ nất
rûúåu àêu!" Lậo thûúâng lê nhê nối mưåt mònh nhû vêåy. Cûá mưỵi ngûúâi
mưåt chến rûúåu múâi, mưỵi ngây àïm lậo Ba Ng cố thïí ëng tđnh ra
àïën mưåt, hai lđt! Lậo ln ln cúãi trêìn, ấo chó àïí vùỉt húâ bïn vai,
bẫo:
“Àïí vêåy cho nố mất". Lậo chó mùåc àưåc chiïëc qìn ài: da mùåt,
da lûng àỗ nhû cua låc. Dûúâng nhû bêëm vâo bêët cûá chưỵ nâo trong
thên hònh lậo cng cố thïí chẫy rûúåu ra ngay àûúåc Àố lâ ngûúâi
thûá nhêët. Ngûúâi thûá hai lâ Tû Mùỉm. Khưng biïët y úã àêu, tïn thêåt
lâ gò. Chó biïët rùçng y thûúâng chúã mùỉm lốc, mùỉm trï, àưi khi chúã cẫ
dûâa khư vâ bđ rúå trong chiïëc ghe lûúân bấn dổc theo cấc xốm búâ
kïnh, nïn àưìng bâo gổi y lâ Tû Mùỉm. Côn ngûúâi àân bâ trẩc ba
mûúi tíi mâ Tû Mùỉm bẫo lâ vúå y thò khưng mêëy khi thêëy bûúác lïn
búâ. Cố lêìn, tưi nghe lậo Ba Ng che tay lïn miïång bẫo vúái dò Tû
Bếo:
“Châ, bưå thùçng Tû Mùỉm cố ngẫi hay sao mâ nố châi àûúåc con
núäm àểp quấ. Khưng phẫi vúå hùỉn àêu. Dûát khoất lâ khưng phẫi, bâ
chõ ẩ!" Tû Mùỉm ngûúâi dong dỗng cao, nûúác da xanh mết, tốc cùỉt
bom-bï, mấi tốc trûúác trấn r xëng têån gô mấ bïn phẫi. Àưi mùỉt
y rêët bế vâ sùỉc lẩ lng, trông mùỉt àẫo ài àẫo lẩi rêët nhanh vâ
khưng hïì nhòn thùèng vâo ai bao giúâ. Mưåt bíi sấng, lc tưi àang
bûng rưí tưm câng xanh tûâ chúå vïì àûúâng thò nghe tiïëng tâu bay vê
vê tûâ hûúáng Sốc Trùng lûúån àïën. Ngûúâi trong chúå xư nhau chẩy
tấn loẩn. Chiïëc tâu bay àẫo hai vông trïn xốm Ngậ Ba Kïnh, bay

rêët chêåm nhûng thêåt cao, nghiïng qua nghiïng lẩi quan sất rưìi thẫ
xëng mưåt àưëng truìn àún. Nhûäng túâ truìn àún ta ra, bõ giố
cën bay ài vïì mẩn rûâng trâm cấch chúå cố àïën vâi ngân bûúác.
Khưng biïët bổn giùåc nối gò trong êëy. Nhûng khi tưi vïì àïën quấn,
thò gùåp ngay lậo Ba Ng àûáng chûãi oang oang:
- Tưí cha thùçng Têy. Mây bẫnh thò xëng àêy! Chûá bay trïn
trúâi thẫ giêëy xëng thò cng chûa gổi lâ bẫnh
Lậo nđu rưí tưm ca tưi lẩi, hỗi:
- Mây cố nhùåt àûúåc túâ bấo nâo àt trong nây khưng?
- Khưng Tưi àấp.
- Truìn àún nố kïu gổi Viïåt Minh àêìu hâng àêëy!
- Sao bấc biïët? Bấc nhùåt àûúåc â?
Àoân Giỗi 16

- Nhùåt àêu mâ nhùåt. Thùçng Tû Mùỉm nố vûâa bẫo thïë àêëy. Cấi
thùçng coi vêåy mâ nhất. Nố múái nghe húi tâu bay mưåt cht, àậ
xëng ghe chêo ài tët rưìi!
Tûâ àố àïën chiïìu, gùåp ai lậo Ba Ng cng nối ài nối lẩi cố bao
nhiïu chuån àố. Vâ cêu chuån giûäa nhûäng ngûúâi trong quấn cûá
xoay quanh vêën àïì:
“Têy sùỉp tiïën cưng vâo àêy! Liïåu chng ta cố chùån nưíi
khưng?"
Vâo lc chẩng vẩng, trúâi bưỵng nưíi giố to. Tiïëng sêëm nưí chất
cha trïn nhûäng vêìng mêy àen sò mưỵi lc nhû mën sâ thêëp
xëng ngổn cêy. Mûa bùỉt àêìu rúi lưåp àưåp nhûäng hẩt to vâ nùång
trïn mấi lấ. Nhûng chó âo qua mưåt loẩt rưìi tẩnh ngay. Lậo Ba Ng
àûáng trûúác quấn, nhòn theo nhûäng lân chúáp kïu:
- Mûa ài ưng! Mën mûa thò cûá mûa ài. Sao cûá lâm khố khùn
cho ngûúâi ta vêåy?
- Nïëu mûa to thò Têy côn chûa dấm vâo àêu, phẫi khưng anh

Ba?
Dò Tû Bếo lẩch bâ lẩch bẩch nhû con võt mấi xiïm, ra àûáng
bïn cẩnh lậo, vûâa thúã dâi vûâa hỗi ph hổa.
- Dûát khoất lâ mûa thò nố khưng dấm tiïën cưng. Nố toân ài
giây, gùåp àêët trún trûúåt ngậ bỗ mể ài. Hưìi àùçng cûåu cấc ưíng rẫi
quẫ m u trïn lưå, Têy ài ngậ lẩch cẩch. Thïë lâ dao, mấc, mậ têëu
mònh cûá xưng ra chếm nố nhû chếm chëi!
Tưi dổn rûãa bất àơa xong, khưng côn viïåc gò lâm cng ra àûáng
hống chuån bïn lậo. Bưỵng nghe dûúái kïnh cố ngûúâi hỗi:
- Quấn dò Tû cố côn gò nhêåu khưng?
- Â, thùçng Sấu tun truìn!
Lậo Ba Ng kïu khệ. Dò Tû Bếo tûác thúâi quất tưi:
- Vâo nhốm bïëp lïn. Con nđt mâ biïët cấi gò, lc nâo cng chûåc
nghe.
Vâ bâ ta àấp vổng ra kïnh.
- Vư khưëi! Côn vư khưëi!
Tưi ngưìi trong bïëp vûâa nhốm lûãa, vûâa àûa mùỉt nhòn ra. Nghe
tiïëng xìng cêåp bïën, khua lưåp cưåp. Dò Tû Bếo chẩy vâo cêìm cêy
ÀÊËT RÛÂNG PHÛÚNG NAM 17

phêët trêìn bùçng cëng quâi dûâa nûúác quết lẩch xẩch trïn bân rûúåu.
"Chùỉc lâ cố khấch sưåp àêy!"
Tưi nghơ thêìm nhû vêåy, vò nghe lậo Ba Ng dẩ dẩ hai ba
tiïëng, bưå kđnh cêín lùỉm. Rưìi thêëy anh Sấu tun truìn mưì hưi mưì
kï nhïỵ nhẩi, tay xấch mưåt bao câ roông cưng vùn giêëy túâ, khom
ngûúâi bûúác qua mấi giổt, vâo àùåt phõch cấi bao lïn bân. Lậo Ba
Ng khïå nïå ưm mưåt chiïëc ba-lư to tûúáng râng rõt nhûäng dêy da,
lêëm lem bn àêët, thêån trổng ài tûâng bûúác vâo vâ sệ sâng àùåt lïn
chiïëc chộng tre, cẩnh cûãa ra vâo bïëp. Mưåt ngûúâi àân ưng trẩc hùm
sấu hùm bẫy tíi, cao lïu nghïu, mùåc bưå qn phc ka-ki mâu

rïu, thùỉt lûng da rưång bẫn, khêíu sng poổc-hoổc àeo trïỵ bïn hưng,
tay xấch àưi giây vẫi, tay cêìm chiïëc m vẫi kiïíu hûúáng àẩo bûúác
vâo àûa mùỉt ngùỉm nghđa mưåt vông trong quấn rưìi thong thẫ kếo
ghïë ngưìi xëng. Anh Sấu tun truìn giúái thiïåu vúái dò Tû Bếo:
- Àêy lâ ưng Hunh Têën, àùåc phấi viïn ca Tưíng hânh dinh
y ban khấng chiïën Nam Bưå, úã miïìn Àưng múái túái!
Dò Tû Bếo chùỉp hai tay trûúác bng ci àêìu châo, nối gò lđ nhđ
trong mưìm khưng nghe rộ, chó thêëy àưi mưi run run cấch cẫm
àưång. Ưng khấch àûáng dêåy, toết miïång cûúâi, khệ nghiïng àêìu châo
àấp lïỵ rưìi nối cấch thên mêåt tûå nhiïn:
- Kiïën cùỉn bng dûä rưìi àêëy! Dò cố gò cho chng tưi lâm ba hưåt
cho àúä àối cấi àậ
Lậo Ba Ng båt miïång àấp ngay:
- Côn nûãa rấ bn tûúi. Cố thïí ùn vúái thõt bô xâo lấ cấch. Côn
nhêåu thò àêu nhû nhâ côn mêëy con tưm câng nûúáng, phẫi khưng
bâ chõ? Mâ rûúåu hưm nay khưng àùång ngon!
Dò Tû Bếo gêåt àêìu lia lõa:
- Mën ùn cúm cng àûúåc. Tưi chõu khố nêëu. Chùèng mêëy
thã mâ! Bùỉt gâ lâm xế phay ùn thưi.
Anh Sấu tun truìn vûâa lau mưì hưi vûâa nët nûúác bổt,
giổng sưët råt:
- Dò mën cho ùn thûác gò cng àûúåc. Cố bao nhiïu cûá dổn hïët
ra àêy. Nhûng phẫi gêëp lïn!
Lậo Ba Ng lùng xùng gip bâ ch quấn pha êëm trâ, àùåt lïn
bân múâi khấch. Anh Sấu tun truìn bẫo tưi àem cho ẫnh mưåt đt
Àoân Giỗi 18

bn tûúi, rưìi ẫnh rt trong bao câ-roông ra mưåt cån giêëy nhùåt lêëy
hai túâ rưång khưí nhêët p lïn bân, bẫo tưi phïët bn vâo.
- Châ, cố khêíu hiïåu gò múái hẫ ch Sấu?

Lậo Ba Ng tô mô hỗi.
- Phẫi! Vûâa lơnh trïn qån vïì àêy. Bấc kï gip cấi ghïë cho tưi
dấn lïn vấch ài.
Anh Sấu tun truìn àûáng lïn ghïë, cêìm túâ khêíu hiïåu ngùỉm
nghđa cho cên bùçng hai àêìu rưìi tûâ tûâ ấp vâo vấch lấ. Dấn xong mưåt
túâ, anh thong thẫ dấn nưët túâ thûá hai. Tưi cêìm àên soi lïn, nhòn
trên trên vâo nhûäng dông chûä khùỉc gưỵ in mưåc bẫn mâ tưi àậ àổc
nhiïìu lêìn trïn cấc túâ khêíu hiïåu dấn àêìy úã nhûäng nễo àûúâng tưi àậ
vûúåt qua. “Àưåc lêåp hay lâ chïët! Nûúác Viïåt Nam ca ngûúâi Viïåt
Nam!” Anh Sấu tun truìn lẩi lưi ra mưåt túâ giêëy khưí nhỗ in chûä
chò, côn thúm phûác mi mûåc àỗ ty-pư, dấn vâo vấch ngang têìm
mùỉt ngûúâi ngưìi úã bân. Lậo Ba Ng lêím nhêím àấnh vêìn:
- Khúâ Ưng khưng, àúâ i ài Khưng ài lđnh chúâ o cho
Khưng ài lđnh cho giùåc!
Àưi mùỉt trôn ra, nết mùåt trang nghiïm, lậo Ba Ng lêìn lûúåt
vûâa àấnh vêìn vûâa àổc hïët nhûäng khêíu hiïåu nhû nhûäng lúâi thïì viïët
lïn bùçng mấu: Khưng ài lđnh cho giùåc! Khưng bấn lûúng thûåc cho
giùåc! Khưng àûa àûúâng chó lưëi cho giùåc! Ai cố dao dng dao, cố mấc
dng mấc, mưỵi ngûúâi dên lâ mưåt ngûúâi lđnh, mưỵi thûúác àêët lâ mưåt
chiïën hâo, sùén sâng hy sinh bẫo vïå nïìn àưåc lêåp cho Tưí qëc! Àổc
xong rưìi, lậo Ba Ng lùèng lùång bûúác àïën chưỵ mốc ấo, lêëy cấi ấo bâ
ba àen ca lậo gi gi mêëy cấi. Àoẩn lậo mùåc vâo, câi cẫ cc cưí cêín
thêån. Lậo cûá àûáng nhòn lïn nhûäng dông chûä àỗ chối nhû mấu kia,
hai bân tay vët ài vët lẩi nhûäng nïëp ấo nhùn nheo àậ lêu khưng
mùåc túái. Khưng biïët cố phẫi vò cún giố to lc nậy khiïën lậo bõ lẩnh,
hay búãi lệ nâo khấc tưi khưng àûúåc rộ. Chûá trưng nết mùåt lo lùỉng
vâ cûã chó trang nghiïm ca lậo thò tưi thêëy giưëng nhû lậo àang
àûáng bïn giûúâng mưåt ngûúâi bïånh thêåp tûã nhêët sinh. Kinh nghiïåm
úã nhûäng núi khấc thò vúái tònh hònh nây, chùỉc chùỉn lâ chó trong
vông mưåt tìn lïỵ nûäa thưi, giùåc Phấp sệ tiïën àïën àêy

- Trúâi úi, mây cố vâo bûng àơa thõt bô ra gim tao mưåt cht
khưng? Lâm gò mâ àûáng chïët gđ ngoâi àố vêåy?
Dò Tû Bếo trong bïëp eo ếo gổi vổng ra. Tưi giêåt mònh chẩy
vâo, sut nûäa ngậ bưí xëng ngẩch cûãa. Lậo Ba Ng khưng vâo
ÀÊËT RÛÂNG PHÛÚNG NAM 19

gip tưi mưåt tay nhû mổi khi, lậo lùång lệ ra àûáng trûúác bïën ht
thëc lấ mưåt lc rưìi bỗ ài àêu mêët. Coi bưå ưng Hunh Têën vâ anh
Sấu tun truìn àối dûä. Chùèng mêëy chưëc mâ hai ngûúâi àậ lâm
sẩch rấ bn vâ hai àơa thõt bô xâo to tûúáng. Ưng Hunh Têën vûún
vai àûáng dêåy, co dỵi chên tay, cûúâi hò hò:
- Tûâ sấng àïën giúâ, hai anh em thay nhau chêo mưåt mẩch
chùèng cố hưåt cúm bỗ bng. Ùn bûäa bn ngon quấ. Ûúác chûâng côn
mưåt rấ nûäa, chng tưi cng nđch hïët!
Anh Sấu tun truìn quay sang hỗi dò Tû Bếo àang chùỉp
hai tay trûúác bng, àûáng bïn gốc bân hêìu khấch:
- Àưå mêëy giúâ thò liïn lẩc úã Thúái Bònh lïn túái?
- Súám thò cng chđn mûúâi giúâ. Trúâi àêët nây, ngûúåc nûúác
ngûúåc giố, hổ cố thïí lïn khuya hún Cấc ưng cûá úã lẩi nghó cho àúä
mïåt.
Dò Tû Bếo àấp thong thẫ, cố mën cêìm khấch.
- Cố gò nhêåu, dò mang ra vûát àố cho chng tưi!
Ưng Hunh Têën nối cấch vui vễ.
- Dùçn bng rưìi, bêy giúâ cố thïí lai rai àûúåc chûá hẫ, àưìng chđ
Sấu?
Tưi quẩt than hú lẩi mêëy con tưm câng nûúáng sùén, to cúä cưí
tay ngûúâi lúán mâ dò Tû Bếo côn cêët trong chẩn. Trong khi àố, anh
Sấu tun truìn cêìm àên ra sau quấn ngùỉt mêëy ngổn rau rùm,
côn ưng Hunh Têën thò giânh vúái dò Tû àïí tûå tay ưng ta giậ bất
mëi úát cho vui.

- Bấc Ba Ng ài àêu rưìi hẫ dò Tû?
Anh Sấu tun truìn chúåt hỗi.
- ƯËi, cố trúâi biïët ưíng ài àêu! Mën àïën thò àïën, mën ài thò
ài.
- Nhêåu mâ thiïëu bấc êëy thò khưng vui!
- Cố tưi àêy, ch Sấu ẩ!
Lậo Ba Ng tûâ ngoâi nối vổng vâo.
- May quấ, chó lo vïì khưng kõp.
Àoân Giỗi 20

Lậo Ba Ng bûúác vâo, àùåt mưåt lđt rûúåu trong nhû mùỉt mêo
lïn bân, xoa xoa hai bân tay rưìi àan mûúâi ngốn tay vâo nhau,
nghiïng àêìu ngùỉm chai rûúåu:
- Tưi chẩy vâo têån xốm Trâm, nâi lẩi ca hổ àêy. Khưng mêëy
thã
Àïí khấch xa ëng rûúåu khưng àùång ngon sệ mang tiïëng àêët
Rẩch Giấ, Bẩc Liïu mònh! Khi ba ngûúâi àậ ngưìi vâo bân, sùỉp sûãa
rốt rûúåu thò cố mưåt bống ngûúâi mùåc qn phc mâu àen, khoấc ca-
pưët, lom khom bûúác theo ấnh sấng àên, ài vâo quấn. Tưi nhêån ra
ngay àố lâ anh phên àưåi trûúãng Cưång hôa vïå binh vûâa vïì àống
qn úã xốm trïn àậ mêëy hưm nay. Ưng Hunh Têën bưỵng xư ghïë
àûáng dêåy, àưi mùỉt trôn thao lấo nhòn anh phên àưåi trûúãng, côn
anh phên àưåi trûúãng thò àûáng sûäng lẩi úã chưỵ ngẩch cûãa, mưìm hấ
hưëc ra. Hai ngûúâi im lùång nhòn nhau, rưìi cẫ hai cng lao túái ưm lêëy
nhau, tay àêëm àêëm vâo lûng nhau thm thp:
- Trúâi úi, tao tûúãng mây chïët rưìi!
- Tao cng tûúãng mây chïët rưìi!
- Vêåy ra khưng thùçng nâo chïët cẫ
Hai ngûúâi cng tranh nhau nối. Khưng côn nghe cêu nâo lâ
ca ngûúâi nâo. Nhûäng tiïëng nối bùçng giổng cûúâng trấng sưi nưíi vưì

vêåp tn ra cng vúái nhûäng tiïëng cûúâi vui vễ, mûâng rúä ca àưi bẩn
tònh cúâ gùåp lẩi, cûá xóỉn lêëy nhau.
- Sao nghe mây chïët úã mùåt trêån Gô Cưng rưìi? Ngưìi xëng
àêy!
Ưng Hunh Têën kếo ghïë múâi anh phên àưåi trûúãng.
- Chïët thïë nâo àûúåc? ÚÂ, mònh cố bõ thûúng úã Vâm Lấng, Gô
Cưng, - anh phên àưåi trûúãng lưåt ấo ca-pưët nếm lïn chộng, múã cc
ấo trỗ vâo vïët sểo trïn ngûåc.
- Xun tûâ trûúác trưí ra sau lûng, thng mưåt lưỵ phưíi, cêìm
chiïëc àa thổc qua àûúåc. Bổt cûá tn ra phò phò. Cẫ mấu cẫ bổt.
Vêåy mâ chó hún thấng sau mònh àậ dêåy, ra chó huy chiïën àêëu!
- Sûác mây thò ca-nưng bùỉn cng khưng chïët!
Ưng Hunh Têën cûúâi hò hò
Anh phên àưåi trûúãng bêëy giúâ múái ngùỉm nhòn ưng Hunh Têën
tûâ àêìu àïën chên:
ÀÊËT RÛÂNG PHÛÚNG NAM 21

- Mây vûâa túái àêy â? Bêy giúâ chùỉc lâm to lùỉm hẫ? Nhûng
chûa qn sûå lùỉm! Hậy côn cấi mậ ca anh sinh viïn
Anh phên àưåi trûúãng bưỵng nhïëch mếp cûúâi, khưng nhòn vâo
ưng Hunh Têën nûäa mâ chó ngố ra ngoâi trúâi tưëi àen mưåt lc rưìi tûâ
tûâ quay lẩi, giổng trêìm hùèn xëng, húi bìn, pha àûúåm đt nhiïìu
chua chất:
- Nghe anh em bẫo lâ cêåu cố theo phấi àoân anh Giâu ài hưåi
kiïën vúái Gúâ-ra-xêy! Thùçng Gúâ-ra-xêy bùỉt cêåu bỗ vâo bao bưë nhêån
xëng cưëng Sâi Gôn
- Chúå Lúán, chïët rậ thêy tûâ cëi thấng 10 nùm ngoấi mâ!
- ƯËi! Anh em ghết mònh, hổ bõa ra hổ nối vêåy, chûá mònh cố ài
hưåi kiïën hưåi mưëi bao giúâ! Mâ hổ ghết cng phẫi thưi!
Ưng Hunh Têën nối chêåm rậi.

- Chuån côn dâi, hùéng ëng mưåt cưëc rûúåu mûâng àậ.
Lậo Ba Ng àûáng dêåy, tay phẫi ngûãa ra, tay trấi cêìm chai
rûúåu múã nt lấ chëi cùỉn vâo mưìm, àùåt chai rûúåu nùçm xi trïn
lông bân tay phẫi, tûâ tûâ xoay bân tay p xëng rốt rûúåu ra cưëc, khi
cưëc rûúåu vûâa àêìy, lậo nhể nhâng ën ngûãa bân tay àûa cưí chai
rûúåu xưëc nghiïng lïn. Dông rûúåu nhỗ vâ thanh nhû súåi chó bõ cùỉt
àûát khỗi miïång chai, tt xëng mùåt cưëc àêìy, lâm si bưìng mêëy cấi
tùm nhỗ chẩy vông quanh. Lậo rốt ln bưën cưëc, àïìu tùm tùỉp nhû
vêåy, khưng hïì nhïíu ra bân mưåt giổt rûúåu nâo.
- Trúâi úi! Ưng giâ rốt rûúåu àểp quấ! Nhû nghïå sơ biïíu diïỵn
êëy!
Ưng Hunh Têën kïu lïn. Lậo Ba Ng vët ria mếp, àùåt chai
rûúåu xëng bân:
- Nối cấc àưìng chđ tha lưỵi, chûá tưi khưí súã vâ hïët nghiïåp vò
rûúåu múái chó hổc àûúåc cấi trô nây. Àậ ëng rûúåu thò phẫi biïët rốt
rûúåu, sao cho àûâng cố giổt phđ giổt phẩm nâo rúi vậi xëng bân.
Cng nhû ngûúâi lđnh cêìm sng, phẫi bùỉn bấch phất bấch trng,
bùỉn sao cho àûâng trêåt mưåt viïn. Chúá àïí mưåt thùçng Têy nâo chẩy
thoất!
Anh Sấu tun truìn cûúâi ha hẫ:
- Bấc Ba bûäa nay xët khêíu thânh vùn. Vư ban tun truìn
cưng tấc vúái tưi ài, cha nưåi! Cấc àưìng chđ thêëy chûa, ngấn dên àêët
Àoân Giỗi 22

Chùỉc-Bùng nây chûa? Rûúåu chûa vâo mâ lúâi chêu ngổc àậ tn ra
rưìi!
Dò Tû Bếo vûâa cûúâi mm mđm vûâa cùỉt chanh ra vùỉt rûúái lïn
mêëy con tưm câng nûúáng bốc vỗ.
- Bâ ch ëng vúái chng tưi mưåt ly cho vui,
Ưng Hunh Têën hai tay bûng cưëc rûúåu lïn àûa sang múâi dò

Tû Bếo. Dò Tû Bếo lùỉc àêìu qìy qåy:
- Tưi xin vư phếp cấc ưng. Tưi khưng ëng àûúåc mâ! Àïí tưi ài
lo cho cấc ưng nưìi chấo gâ dùçn bng àïí bíi khuya ài àûúâng.
Bưën ngûúâi chẩm cưëc, ëng cẩn. Hổ ht thëc lấ vâ thưíi khối
ra um nhâ. Rûúåu àûúåc vâi tìn, ưng Hunh Têën bùỉt àêìu dùång
hùỉng nối:
- Àêy toân àưìng chđ, bâ con anh em cẫ thưi. Chùèng ai xa lẩ gò
mâ phẫi giêëu. Anh em hổ khưng rộ, hổ ghết mònh lâ chuån têët
nhiïn thưi. Mònh chùèng cố ài hưåi kiïën vúái thùçng Gúâ-ra-xêy àêu.
Mònh lâ cấi thấ gò! Vẫ lẩi, nối cho cng, nïëu cêìn bẫo vïå cấc "anh
lúán" thò dêỵu vâo hang cổp, mònh cng chùèng tûâ nan Mònh ài lâm
cêån vïå, ngûúâi cêån vïå àưåc nhêët, àûa anh Giâu ài gùåp thùçng àẩi tấ
Nhêåt úã àònh An Lẩc àïí bân vïì cấc thïí thûác chín bõ gùåp thùçng Gúâ-
ra-xêy. Thùçng giùåc giâ nây nố lêåp kïë hoận binh àïí chúâ tiïëp viïån,
trong khi cấc sû àoân dên qn cấch mẩng ca ta vêỵn côn vêy àùåc
chung quanh Sâi Gôn
- Chúå Lúán. Têët nhiïn lâ sau àố, cåc hưåi àâm úã khu nhâ Hui-
bon-hoa trong Chúå Lúán chùèng àem lẩi kïët quẫ nâo. Cố thïí nối lâ
anh em côn thêåt thâ, chûá khưng phẫi ngấn gò nố àêu!
Anh phên àưåi trûúãng chânh mưi ra, khưng biïët anh cûúâi hay
khưng cûúâi, chó thêëy àưi cêìu vai rung rung:
- Khưng ngấn mâ lẩi toan àònh chiïën vúái chng nố?
- Anh em nhiïìu ngûúâi àậ nối vâ nghơ nhû cêåu.
Ưng Hunh Têën nối chêåm rậi, giổng ưn tưìn.
- Trong lc toân thïí dên chng quët xưng ra bốp chïët qn
giùåc xêm lûúåc mâ nối àònh chiïën thò ai mâ khưng ûác? Cố thïí nối
cấc tûúáng lậnh úã mùåt trêån Sâi Gôn - Chúå Lúán khưng ai ch trûúng
vêåy àêu!
ÀÊËT RÛÂNG PHÛÚNG NAM 23

- Khưng ch trûúng, khưng tấn thânh mâ cố cåc hưåi kiïën
êëy?
Anh phên àưåi trûúãng nhỗm dêåy, nối cùỉt ngang
Ưng Hunh Têën lùång thinh, rốt rûúåu cho mònh, cêìm cưëc lïn
ëng tûâng ngm nhỗ. Nết mùåt ưng trúã nïn àùm chiïu, rùỉn rỗi lẩ.
Dûúâng nhû ưng khưng phẫi con ngûúâi liïën thóỉng vui tđnh nhû khi
múái bûúác vâo quấn lc chêåp tưëi. Ưng nối:
- Nống lâm gò? Thong thẫ mònh kïí cho cêåu nghe. Mưåt lêìn
nûäa, mònh khùèng àõnh lâ khưng ai ch trûúng àònh chiïën. Bùçng cúá
lâ trong hưåi nghõ cấc tûúáng lậnh ca mùåt trêån Sâi Gôn
- Chúå Lúán tẩi Tưíng hânh dinh ca y ban khấng chiïën Nam
Bưå tẩi chúå Àïåm
- Cố nhûäng ai nâo?
Anh phên àưåi trûúãng bêëy giúâ múái ngưìi xëng ghïë, chùm ch
nghe.
- Àưng lùỉm! Mònh khưng nhúá hïët Têët nhiïn lâ cố anh Trêìn
Vùn Giâu, anh Hunh Vùn Tiïíng, anh Tûâ Vùn Ri, anh Hai Rêu,
anh Nguỵn Lûu, anh Mûúâi Trđ, anh Tû T vâ anh Ba Dûúng. Cêåu
nhúá Tû T khưng? Trúâi úi, cố thïí nối cha êëy lâ mưåt ấc-xú-nan, khùỉp
ngûúâi àeo àêìy v khđ. Nâo dao gùm, sng lc, nâo gûúm Nhêåt lẩi
àeo ưëng nhôm, àưåi nốn sùỉt, mang ghïåt, ài giây àinh. Tû T giûä mùåt
trêån Bân Cúâ, Chúå Ài êëy mâ!
- Nhúá rưìi! Khi mònh rt xëng M Tho, côn nghe nối anh
Nguỵn Lûu lậnh àẩo cưng àoân nưåi thânh Sâi Gôn
- Chúå Lúán àấnh nhiïìu trêån sûúáng lùỉm, phẫi khưng?
- ÛÂ, Nguỵn Lûu thò côn nối gò nûäa! Dên Cưn Àẫo vïì mâ!
- Nối ngay chưỵ cåc hưåi nghõ êëy nghe nâo!
- Lc àang hổp thò anh Ba Dûúng àấp mưåt chiïëc tâu sùỉt tûâ
Bònh Xun ài túái. Cêåu biïët anh Ba Dûúng chûá? Xûa nay vêỵn vêåy.
Th lậnh Bònh Xun, dên anh chõ mâ lc nâo cng khiïm tưën, ưn

hôa, đt nối Trong cåc hổp, Ba Dûúng chó lùång lệ ngưìi nghe, hai
tay tò vâo thânh chiïëc bân trôn vông gộ, mùåt cêím thẩch, thûá mùåt
bân lc nâo cng lẩnh nhû nûúác àấ êëy. Mổi ngûúâi bân cậi lung
tung viïåc nïn ngûng bùỉn hay khưng ngûng bùỉn. Àúåi cho mổi ngûúâi
ngúát tiïëng, bêëy giúâ anh Ba Dûúng múái àûáng dêåy, thong thẫ rt
trong ti ấo bânh-tư ra mưåt cấi chai, àùåt cưåp xëng giûäa mùåt bân.
Àoân Giỗi 24

Biïët gò khưng? Trúâi úi, trong chai toân lâ nhûäng ngốn tay ngûúâi
ngêm rûúåu. Anh nối:
“Àêy lâ kiïën ca anh em Bònh Xun phất biïíu vúái hưåi
nghõ, khi nghe nối cố lïånh àònh chiïën". Rưìi anh nghiïm giổng, tiïëp:
“Hổ chùåt ngốn tay thïì trûúác bân thúâ Tưí qëc, trûúác ẫnh C
Hưì lâ nhêët àõnh àấnh àïën cng Cấc anh ra ngoâi kia mâ coi
chiïëc tâu ca tưi. Ti Têy úã Rẩch Kiïën nố bùỉn tưi nhû vêåy àố!".
- Thïë thò côn ài hưåi nghõ vúái Gúâ-ra-xêy lâm chố gò nûäa?
Anh phên àưåi trûúãng vung tay, nối nhû quất.
- Ài lâ ài, côn àấnh lâ àấnh! Hai vêën àïì khấc nhau. Vêën àïì
ch ëu lâ àấnh. Mònh kïí cho cêåu nghe vûâa rưìi àố. Anh em cố ai
rt lui àêu!
Ưng Hunh Têën côn toan nối àiïìu gò nûäa àố, chûâng nhû sùỉp
nối mưåt cêu quët liïåt lùỉm thò phẫi, nhûng ưng lẩi thưi, mùåt lêìm
lêìm, mốc thëc lấ ra àưët ht cấch bûåc dổc. Anh phên àưåi trûúãng
chêëm àêìu ngốn tay trỗ vâo rûúåu vệ vệ lïn mùåt bân. Côn anh Sấu
tun truìn vâ lậo Ba Ng thò ngưìi àûa mùỉt nhòn nhau. Tưi thêëy
mổi ngûúâi im lùång, tûå nhiïn mònh cng àûáng ngêy ra, khưng dấm
àưång cûåa. Trong quấn chó côn nghe tiïëng ci nưí lếp bếp vâ tiïëng
nûúác sưi reo àïìu àïìu sau bïëp. Lêu lêu, trúâi lẩi chúáp lïn mưåt cấi.
Mùåt nûúác dông kïnh sấng rûåc trong ấnh chúáp. Nhûäng àêìu ngổn
cêy trâm vâ chiïëc xìng khưng àang båc bïn kia búâ hiïån lïn

xanh biïëc, dûúâng nhû trúâi àêët cỗ cêy vâ nhûäng gúån sống lùn tùn
khưng ngúát vưỵ nhể àưi búâ kia thẫy àïìu rung rung trong sùỉc xanh
k ẫo, mùỉt ngûúâi chûa kõp trưng rộ àậ biïën mêët vâo bống tưëi. Mưåt
giổng hất bìn ca anh thanh niïn nâo àố, àang thẫ thuìn trưi
theo dông kïnh, nghe mưỵi lc mưåt gêìn. " Ngoâi hiïn giổt mûa
thu thấnh thốt rúi Phông vùỉng " Lậo Ba Ng tûác thúâi àûáng
dêåy, bûúác thònh thõch ra ngoâi.
- Ghe ai chêo lẩc xẩc àố?
Lậo hỗi. Dûúái thuìn cố tiïëng àấp:
- Ài chúã ci vïì àêy, ưng nưåi. Xết giêëy hẫ?
- Dûúái ghe cố ai bïånh sùỉp chïët phẫi khưng?
Lậo Ba Ng lẩi hỗi, giổng cay àưåc.
- Cố ai bïånh gò àêu! Àûâng cố tr mẩt!
ÀÊËT RÛÂNG PHÛÚNG NAM 25

- Hûâ, vêåy mâ tûúãng thùçng nâo àang mùỉc dõch mùỉc giố gò dûúái
ghe àố chúá. Bưå sùỉp chïët sao mâ rïn khûâ khûâ vêåy? Bêy giúâ khưng
phẫi lâ lc hất cấi giổng mêo ûúát àố nûäa, nghe chûa?
Khưng cố tiïëng trẫ lúâi. Tiïëng chêo khua mưỵi lc mưåt xa. Lậo
Ba Ng thúã phò phò, bûúác vâo quấn cúãi ấo ra nếm bïn chộng cấi
xoẩch. Anh Sấu tun truìn liïëc sang ưng Hunh Têën vâ anh
phên àưåi trûúãng, cưë nđn cûúâi. Khi thêëy hai ngûúâi nây cng àang
nhõn cûúâi nhû mònh, anh Sấu tun truìn khưng nđn nưíi nûäa, bên
phò mưåt tiïëng vâ mưåt trâng cûúâi ha hẫ vt nưí ra.
- Ch Sấu, ch cûúâi tưi cấi gò?
Lậo Ba Ng toan ngưìi xëng ghïë lẩi thưi, mùỉt lậo dấn vâo àưi
mưi àang cûúâi rung rung trong ấnh àên àỗ khế ca anh Sấu.
- Ha! ha! ha! Ai cûúâi gò bấc àêu!
- Bưå lậo giâ nây nối bêåy â? Hûâ, ch lâm tun truìn ch hấ
chùèng biïët "Qëc gia hûng vong, thêët phu hûäu trấch", sao? Nûúác

nhâ côn mêët, àïën mưåt thùçng mể rûúåt nhû lậo àêy cng côn cố
trấch nhiïåm mâ!
Bêy giúâ thò ưng Hunh Têën, anh phên àưåi trûúãng vâ cẫ dò Tû
Bếo vûâa úã bïëp qụåt mưì hưi trấn bûúác ra cng àïìu cûúâi lïn thânh
tiïëng. Khi lậo Ba Ng hiïíu ra rùçng àố lâ nhûäng trâng cûúâi tấn
thûúãng, lậo bên vët ria quay mùåt vâo trong tưëi lẫm nhẫm mưåt
mònh:
- Cố húi lưë bõch mưåt cht! Nhûng tưi giâ rưìi, thêëy àêu thò nối
àố vêåy thưi. Nâo, bâ chõ àậ cùỉt tiïët gâ chûa? Tưi gip mưåt tay.
- Thưi, cấm ún. Chấo sùỉp dổn ra àûúåc rưìi àêëy!
Dò Tû Bếo nối bùçng giổng thanh thanh kếo dâi lâm dun
kiïíu nhû côn trễ. Bâ ta sệ sâng xùỉn tay ấo lïn, bân tay bếo nc
cêìm chai rûúåu rốt liïn tiïëp ra bưën chiïëc cưëc. Bưën cưëc rûúåu rốt bưìng
mùỉt thỗ àïìu tùm tùỉp, xïëp mưåt hâng ngay ngùỉn dûúái ấnh àên lung
linh, tûúãng nhû rûúåu sùỉp trân cẫ ra ngoâi nhûng tuåt nhiïn
khưng hïì thêëy cố mưåt giổt rûúåu nâo rúi xëng mùåt bân
Àïm hưm àố, mậi àïën mûúâi hai giúâ khuya vêỵn khưng thêëy
xìng liïn lẩc dûúái Thúái Bònh lïn. Ưng Hunh Têën sưët råt khưng
chúâ àûúåc nûäa, bên cêåy anh Sấu tun truìn tòm ngûúâi àûa ưng ài.
Lậo Ba Ng xung phong nhêån lậnh chiïëc tam bẫn ca anh Sấu
tun truìn chêo àûa ưng Hunh Têën. Anh phên àưåi trûúãng lêu