Đánh giá chung về chính sách quản lý nhà nước đối với rượu nhập khẩu thời gian qua ở việt nam

TẠP CHÍ CONG TMNG

ĐÁNH GIÁ CHUNG VE
CHÍNH SÁCH QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC

ĐƠÌ VỚI RƯỢU NHẬP KHẨU

THỜI GIAN QUA ở VIỆT NAM

• DƯƠNG THÁI TRUNG

TĨM TẮT:

Bài viết đánh giá thực trạng chính sách quản lý nhà nước của Việt Nam đối với kinh doanh
rượu nhập khẩu (RNK) bao gồm các chính sách quản lý thương nhân; chính sách thuế; chính sách

quản lý chất lượng RNK; chính sách về điều kiện kinh doanh và phân phối RNK ở Việt Nam;
Trình bày các kết quả đạt được cũng như các hạn chế, khó khăn vướng mắc trong công tác quản lý

nhà nước trong kinh doanh rượu nói chung, RNK nói riêng.
Từ khóa: rượu nhập khẩu, quản lý nhà nước, chính sách quản lý.

1. Đặt vấn đề

Theo Luật Thương mại năm 2005: rượu là
hàng hóa, dịch vụ cấm kinh doanh, hạn chế kinh
doanh và kinh doanh có điều kiện. Cịn theo Luật
Đầu tư năm 2020, kinh doanh mặt hàng rượu là

Với quan điểm rượu là mặt hàng hạn chế kinh
doanh, là ngành nghề kinh doanh có điều kiện,

khơng khuyến khích tiêu dùng, Chính phủ đã ban
hành đồng bộ nhiều văn bản pháp luật để quản lý

kinh doanh rượu nói chung, RNK nói riêng nhằm

chơng tác hại của rượu bia năm 2019 quy định
Nhà nước phải có chính sách để giảm tính sẩn có,

đảm bảo hài hịa lợi ích của doanh nghiệp, người
dân, Nhà nước và đúng với các quy định tại các
điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên cũng

dễ tiếp cận của rượu, nghĩa là chính sách nhà nước
được xây dựng để hạn chế nguồn cung rượu, trong

như các cam kết quốc tế của Việt Nam trong các
hiệp định thương mại tự do. Tuy nhiên, tổng lượng

đó có RNK. Hiện, rượu sản xuất trong nước và
nhập khẩu (NK)để kinh doanh được quy định tại
một số văn bản quy phạm pháp luật như Nghị định
số 105/2017/NĐ-CP, Nghị định số 17/2020/NĐCP và một sô' văn bản pháp luật liên quan khác.

RNK vào Việt Nam giai đoạn 2013 - 2021 vẫn ở
mức cao, trung bình 19,6 triệu lít mỗi năm (Tỷ lệ

loại hình kinh doanh có điều kiện. Luật Phịng,

72

Số9-Tháng 5/2022

tăng lượng RNK vào Việt Nam giai đoạn 2013 2021 trung bình 5,4% một năm). Việt Nam hiện là
thị trường tiêu thụ rượu lớn trong đó có RNK. Điều


KINH TÊ

này đã gây ra khơng ít các hệ lụy cho người dân

và xã hội từ việc sử dụng rượu.

Trị giá tính thuế NK rượu là trị giá hải quan;

thời điểm tính thuế NK rượu là thời điểm đăng ký

Vì vậy, việc nghiên cứu, phân tích thực trạng

tờ khai hải quan. RNK thuộc đối tượng chịu thuế

chính sách quản lý nhà nước đối với kinh doanh

phải nộp thuế trước khi thông quan hoặc giải

RNK thời gian qua, đánh giá các kết quả đạt được,

phóng RNK theo quy định.

cũng như các hạn chế trong công tác quản lý nhà
nước trong kinh doanh rượu nói chung, RNK nói

riêng, làm cơ sở đưa ra những giải pháp hoàn
thiện quản lý NN về kinh doanh RNK là cần thiết.

2. Chính sách quản lý thương nhân kinh
doanh RNK của Việt Nam

2.1.2. về thuế tiêu thụ đặc biệt

Theo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt 2008, 2014;
Luật Sửa đổi các Luật về Thuế 2014, 2016 và
2022, RNK thuộc đối tượng phải nộp thuế tiêu thụ
đặc biệt.

Hiện nay, thực hiện nộp thuế tiêu thụ đặc biệt

2.1. Chính sách thuếđối với RNK

đối với RNK ở Việt Nam được thực hiện theo

RNK ở Việt Nam hiện phải chịu 3 loại thuế sau:

Nghị định số 108/2015/NĐ-CP, Nghị định sô'

2.1.1. về thuếNK

100/2016/NĐ-CP và Nghị định số 14/2019/NĐ-CP

Hiện nay, thuế nhập khẩu đô'i với rượu ở Việt

của Chính phủ.

NK năm 2016 và Nghị định số 134/2016/NĐ-CP

Theo đó, RNK từ 20 độ trở lên hiện áp mức
thuế suất 35%. Trong đó, giá tính thuế tiêu thụ

của Chính phủ.

đặc biệt đơ'i với RNK là giá bán ra, giá cung ứng

Nam thực hiện theo Luật Thuế xuất khẩu, thuế

Thuế suất đối với RNK gồm:

(i) Thuế suất ưu đãi áp dụng đối với RNK có
xuất xứ từ nước, nhóm nước hoặc vùng lãnh thổ

thực hiện đối xử tối huệ quốc trong quan hệ
thương mại với Việt Nam; rượu từ khu phi thuế
quan NK vào thị trường trong nước đáp ứng điều

dịch vụ chưa có thuế tiêu thụ đặc biệt và chưa có

thuê giá trị gia tăng. Trường hợp RNK được miễn,
giảm thuế NK, thì giá tính thuế không bao gồm số
thuế NK được miễn, giảm.

RNK vào Việt Nam không thuộc đối tượng
phải nộp thuế tiêu thụ đặc biệt, gồm:

(i) Rượu là quà tặng cho cơ quan nhà nước, tổ

kiện xuất xứ từ nước, nhóm nước hoặc vùng lãnh
thổ thực hiện đối xử tói huệ quốc trong quan hệ

chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức

thương mại với Việt Nam;

chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ

(ii) Thuế suất ưu đãi đặc biệt áp dụng đối với
RNK có xuất xứ từ nước, nhóm nước hoặc vùng
lãnh thổ có thỏa thuận ưu đãi đặc biệt về thuế NK

chức xã hội - nghề nghiệp, đơn vị vũ trang nhân

dân, quà biếu, quà tặng cho cá nhân tại Việt Nam
theo mức quy định;

trong quan hệ thương mại với Việt Nam; rượu từ
khu phi thuế quan NK vào thị trường trong nước đáp
ứng điều kiện xuất xứ từ nước, nhóm nước hoặc
vùng lãnh thổ có thỏa thuận ưu đãi đặc biệt về thuế

(ii) Rượu chuyển quá cảnh hoặc mượn đường
qua cửa khẩu, biên giới Việt Nam, rượu chuyển

NK trong quan hệ thương mại với Việt Nam;

khẩu, tái NK không phải nộp thuế NK, thuế xuất
khẩu trong thời hạn theo quy định của pháp luật

(iii) Thuế suất thông thường áp dụng đô'i với

khẩu theo quy định;
(iii) Rượu tạm NK, tái xuất khẩu và tạm xuất

RNK không thuộc các trường hợp trước đây. Thuê
suất thông thường được quy định bằng 150% thuế

về thuế xuất khẩu, thuế NK;

suất ưu đãi của từng mặt hàng rượu tương ứng.
Trường hợp mức thuế suất ưu đãi bằng 0% sẽ áp
dụng mức thuế suất thông thường đối với RNK.

theo tiêu chuẩn miễn trừ ngoại giao; rượu mang
theo người trong tiêu chuẩn hành lý miễn thuế;
RNK để bán miễn thuế theo quy định của pháp

(iv) Đồ dùng của tổ chức, cá nhân nước ngoài

SỐ 9 - Tháng 5/2022

73


TẠP CHÍ CƠNG THƯƠNG

luật; RNK từ nước ngồi vào khu phi thuế quan,

thùng, téc lớn về chiết ra chai hoặc sản xuất rượu

rượu từ nội địa bán vào khu phi thuế quan và chỉ

thành phẩm thì thùng, téc khơng phải dán tem.

sử dụng trong khu phi thuế quan, rượu được mua
bán giữa các khu phi thuế quan với nhau.

2.1.3. về thuế giá trị gia tăng

Đơ'i với rượu đóng chai NK qua các cửa khẩu:

Doanh nghiệp thực hiện và tự chịu trách nhiệm
việc dán tem RNK tại cơ sở của doanh nghiệp và

năm 2014, 2016: hàng hóa dịch vụ sử dụng cho
sản xuất kinh doanh và tiêu dùng ở Việt Nam đều

báo cáo với cơ quan Hải quan nơi đăng ký làm thủ
tục NK sô' lượng thực sử dụng (ghi rõ số sêri tem)
trước khi thông quan. Đối với rượu thành phẩm
dạng thùng, téc NK về đóng chai trong nước:

phải chịu thuế giá trị gia tăng. Trong đó, thuế suất

Doanh nghiệp thực hiện và tự chịu trách nhiệm

thuế giá trị gia tăng đơi với RNK nhằm mục đích

việc dán tem RNK tại cơ sở đóng chai trước khi
đưa ra thị trường để tiêu thụ. Tổng cục Hải quan

Theo Luật Thuế giá trị gia tăng năm 2008,
2013, Luật Sửa đổi một số Luật về các loại thuế

kinh doanh là 10%.
Hiện nay, việc thực hiện nộp thuế giá trị gia

tăng đối với RNK theo quy định tại Nghị định số
209/2013/NĐ-CP và Nghị định số 12/2015/ND-CP
của Chính phủ.

Giá tính thuế đốì với RNK kinh doanh = giá
nhập tại cửa khẩu + thuế NK + thuế tiêu thụ đặc

biệt. Giá nhập tại cửa khẩu được xác định theo
quy định về giá tính thuế hàng NK. Bên cạnh đó,

phương pháp khấu trừ thuế áp dụng đối với cơ sở
kinh doanh thực hiện đầy đủ chế độ kế tốn, hóa

đơn, chứng từ theo quy định của pháp luật về kế

tốn, hóa đơn, chứng từ.
2.2. Chính sách quản lý chất lượng RNK

thực hiện in, phát hành tem RNK.

Tem sản phẩm RNK chỉ được bán cho các tổ

chức, cá nhân có Giấy phép phân phối rượu cịn
hiệu lực. Tổng cục Hải quan chịu trách nhiệm cấp
tem rượu cho Cục Hải quan các tỉnh, thành phố sử
dụng theo nhu cầu của các đơn vị đã đăng ký theo

định kỳ hàng năm. Căn cứ số lượng RNK do người

khaihải quan khai, cơ quan Hải quan nơi đăng ký
làm thủ tục NK có trách nhiệm bán tem cho doanh
nghiệp NK và ghi rõ số lượng, số sêri tem thực sử

dụng vào tờ khai Hải quan NK rượu.
2.2.2. về ghi nhãn RNK

Nghị định số 43/2017/NĐ-CP và Nghị định số

tem dán phải theo đúng quy định của liên Bộ Tài
chính - Cơng Thương.

111/2021/NĐ-CP của Chính phủ quy định: RNK
vào Việt Nam mà trên nhãn chưa thể hiện hoặc
thể hiện chưa đủ những nội dung bắt buộc bằng
tiêng Việt thì pỉlâi có nhãn phụ thể hiện những nội
dung bắt buộc bằng tiếng Việt và giữ nguyên
nhãn gốc của hàng hóa. Nội dung ghi bằng tiếng

Theo Thơng tư số 15/2020/TT-BTC quy định
RNK phải được đóng thành chai (bao gồm cả hũ,

Việt phải tương ứng với nội dung ghi trên nhãn
gốc. Ngoài ra, các nội dung được phép ghi bằng

bình, lọ, can, túi, hộp, thùng), mỗi chai được dán

các ngơn ngữ khác có gốc chữ cái La tinh như:
Tên quốc tế hoặc tên khoa học của thành phần,
thành phần định lượng của mặt hàng rượu trong

2.2.1. về dán tem RNK
Theo Nghị định số 105/2017/NĐ-CP và Nghị
định SỐÌ7/2020/NĐ-CP: RNK phải được dán tem,

một (01) con tem. Trường hợp chai rượu có sử
dụng màng bóng kính bọc bên ngồi thì tem phải

được dán vào chai trước khi được đóng màng bóng

trường hợp khơng dịch được ra tiếng Việt hoặc
dịch được ra tiếng Việt nhưng khơng có nghĩa;

kính phủ bên ngồi. Tem rượu được dán vắt qua
nơi rượu có thể được lấy ra trên bao bì chứa sản
phẩm rượu (nắp chai, nắp hũ, nắp bình, vịi rượu

Tên và địa chỉ doanh nghiệp nước ngồi có liên
quan đến sản xuất mặt hàng rượu.

hoặc vị trí tương tự) đảm bảo khi mở nắp thì tem

sẽ rách và khơng thể sử dụng lại. Trường hợp NK

Nhãn phụ sử dụng đôi với RNK, phải được gắn
trên RNK hoặc bao bì thương phẩm của RNK và

74

SỐ9-Tháng 5/2022


KINH TỂ

của nhãn gốc. Nội dung ghi trên nhãn phụ là nội

nhãn hàng hóa. Ngồi ra, RNK chỉ thực hiện việc
san chia, sang chiết để đóng gói, đóng chai khi

dung dịch nguyên ra tiếng Việt từ các nội dung bắt

được tổ chức, cá nhân sản xuất ra mặt hàng rượu

buộc ghi trên nhãn gốc và bổ sung các nội dung

cho phép và phải bảo đảm chất lượng như công bố

bắt buộc khác cịn thiếu theo tính chất của RNK.

của nhà sản xuất trên nhãn gốc.

không được che khuất những nội dung bắt buộc

Tổ chức, cá nhân ghi nhãn phải chịu trách nhiệm

về tính chính xác, trung thực của nội dung ghi. Nội
dung ghi trên nhãn phụ gồm cả nội dung được ghi
bổ sung không làm hiểu sai nội dung trên nhãn
gốc và phải phản ánh đúng bản chất và nguồn gốc
của RNK.
Rượu được NK để lưu thông tại Việt Nam thì

2.2.3. Kiểm tra nhà nước về chất lượng và an
tồn thực phẩm
RNK phải được đăng ký bản công bố hợp quy
tại cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam trước khi

NK và phải được câp “Thông báo kết quả xác
nhận thực phẩm đạt u cầu NK” đốì với từng lơ

ghi tên và địa chỉ của tổ chức, cá nhân sản xuất và

hàng theo các quy định hiện hành. Rượu chỉ được
NK vào Việt Nam qua các cửa khẩu quốc tế.

ghi tên, địa chỉ của tổ chức, cá nhân NK. Đốì với

Ngồi các chứng từ xuất trình cho cơ quan hải

rượu được NK để lưu thơng tại Việt Nam thì ghi tên
và địa chỉ của tổ chức, cá nhân sản xuất gắn với

quan khi làm thủ tục NK theo quy định, thương
nhân NK phải xuất trình thêm Giấy chỉ định hoặc

xuất xứ của RNK và ghi tên, địa chỉ của chủ sở hữu
số đăng ký lưu hành rượu. RNK của tổ chức, cá

ủy quyền là phân phối, nhà NK của chính hãng
sản xuất, kinh doanh hoặc hợp đồng đại lý của

nhân làm đại lý bán hàng trực tiếp cho thương

hãng sản xuất, kinh doanh mặt hàng đó.

nhân nước ngồi NK vào Việt Nam thì ghi tên và
địa chỉ của tổ chức, cá nhân sản xuất và tên, địa chỉ
của tổ chức, cá nhân làm đại lý bán hàng hóa đó.

Kiểm tra nhà nước về chất lượng và an tồn
thực phẩm đơi với RNK hiện nay đang thực hiện
theo quy định tại Luật Tiêu chuẩn và quy chuẩn

Tổ chức, cá nhân chịu trách nhiệm ghi nhãn

kỹ thuật năm 2006; Luật Chất lượng sản phẩm,

hàng hóa kểcả nhãn phụ phải bảo đảm ghi nhãn

hàng hóa năm 2007; Luật An tồn thực phẩm năm

trung thực, rõ ràng, chính xác, phản ánh đúng bản

chất của mặt hàng rượu. Nội dung bắt buộc phải
thể hiện trên nhãn RNK, phải thể hiện các nội

2010, Nghị định số 15/2018/NĐ-CP, Nghị định số

dung: Tên rượu; Tên và địa chỉ của tổ chức, cá

dụng cụ, vật liệu bao gói, chứa đựng RNK phải tuân
thủ các điều kiện: Phải được đăng ký bản công bố
hợp quy tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền trước
khi NK; Phải được cấp “Thơng báo kết quả xác
nhận rượu đạt yêu cầu NK” đối với từng lô hàng
của cơ quan kiểm tra được chỉ định theo quy định;
Trong trường hợp Việt Nam chưa có quy chuẩn kỹ

nhân chịu trách nhiệm về rượu; Xuất xứ rượu; Các
nội dung khác theo tính chất của mỗi loại rượu.

RNK để lưu thông tại Việt Nam ghi tên vàđịa
chỉcủa tổchức, cá nhân sản xuất và ghi tên, địa chỉ
của tổ chức, cá nhân NK. RNK được sản xuất tại
nhiều cơ sở sản xuất khác nhau, có cùng thương
hiệu thìghi tên và địa chỉcủa tổchức, cá nhân là
chủ sỡ hữu thương hiệu đó hoặc tên và địa chỉtổ

chức, cá nhân chịu trách nhiệm về hàng hóa ở
Việt Nam trên nhãn hàng hóa nếu được chủ sở
hữu thương hiệu đó cho phép, nhưng phải bảo đảm
truy xuất được cơ sở sản xuất ra hàng hóa khi cần
thiết và/hoặc khi có yêu cầu của cơ quan có thẩm

quyền quản lý và ghi rõ xuất xứ hàng hóa trên

74/2018/NĐ-CP, Nghị định số 08/2015/NĐ-CP.

Điều kiện bảo đảm an tồn đơi với RNK: Rượu,

thuật tương ứng đơ'i với loại rượu, dụng cụ, vật liệu
bao gói, chứa đựng RNK thì áp dụng theo thỏa
thuận quốc tế, điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã
hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên.

Rượu, dụng cụ, vật liệu bao gói, chứa đựng
RNK phải được kiểm tra theo quy định của nhà
nước Việt Nam về an toàn thực phẩm, trừ trường
hợp được miễn kiểm tra nhà nước về an toàn thực
SỐ9-Tháng 5/2022

75


TẠP CHÍ CƠNG THƯƠNG

phẩm theo quy định của Chính phủ. RNK từ nước

3.2.

có ký kết điều ước quốc tế với Việt Nam về thừa

Theo quy định của Luật Phòng, chống tác hại

nhận lẫn nhau đốì với hoạt động chứng nhận an

của rượu, bia năm 2019 và Nghị định sô'

Quản lý việc quảng cáo đơi với RNK

tồn thực phẩm được áp dụng chế độ kiểm tra

24/2020/NĐ-CP: các hành vi bị nghiêm câ'm đó là

giảm, trừ trường hợp có cảnh báo hoặc phát hiện

quảng cáo rượu có độ cồn từ 15° trở lên, đồng thời

có dấu hiệu vi phạm các quy định của pháp luật
Việt Nam về an toàn thực phẩm. Việc miễn kiểm
tra nhà nước về an tồn thực phẩm đơi với một sô'

quy định quản lý việc quảng cáo rượu, bia có độ
cồn dưới 5,5° cũng như quản lý việc quảng cáo
rượu có độ cồn từ 5,5° đến dưới 15o và bia có độ
cồn từ 5,5° trở lên, cụ thể:

mặt hàng RNK theo trình tự, thủ tục kiểm tra nhà
nước về an toàn thực phẩm tại nước sẽ xuât khẩu

- Ngoài trường hợp quy định tại điểm c khoản 3

mặt hàng rượu vào Việt Nam theo điều ước quốc

Điều 12 Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia,

tế mà Việt Nam là thành viên.

trường hợp được quảng cáo rượu, bia có độ cồn

3. Chính sách quản lý hoạt động phân phôi

RNK
3.1. Địa điểm không được kinh doanh bán
buôn, bán rẻ RNK

Hiện tại, khơng có quy định riêng của pháp
luật đối với địa điểm không được kinh doanh bán

buôn, bán lẻ RNK. Kinh doanh bán bn, bán lẻ

rượu nói chung và RNK nói riêng phài được hoạt
động tại những địa điểm mà pháp luật khơng cấm.
Luật Phịng, chống tác hại của rượu, bia năm 2019

và Nghị định số 24/2020/NĐ-CP đã quy định
những địa điểm không bán rượu, bia, bao gồm:
các cơ sở y tế, nơi khám chữa bệnh và chăm sóc

sức khỏe (bệnh viện, viện điều dưỡng và phục hồi
chức năng, phòng khám đa khoa khu vực và trạm
y tế xã, phường, thị trấn); các cơ sở giáo dục (mầm
non, giáo dục tiểu học, trung học cơ sở, trung học

phổ thông, giáo dục đại học, sư phạm, cao đẳng,
đại học tại chức, các trung tâm giáo dục thường
xuyên và các trung tâm dạy nghề khác); các cơ sở,
khu vực chăm sóc, ni dưỡng, vui chơi, giải trí
dành cho người chưa đủ 18 tuổi; các cơ sở cai

nghiện, cơ sở giáo dục bắt buộc, trường giáo

dưỡng, cơ sở giam giữ phạm nhân và cơ sở giam
giữ khác; các cơ sở bảo trợ xã hội (các cơ sở trợ
giúp xã hội công lập và ngồi cơng lập); những
nơi làm việc của cơ quan nhà nước, tổ chức chính
trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã
hội - nghề nghiệp, đơn vị sự nghiệp công lập, trừ
địa điểm được phép kinh doanh rượu, bia.
7Ĩ

SƠ' 9 - Tháng 5/2022

dưới 5,5° trên báo nói, báo hình trong thời gian từ
18-21 giờ hằng ngày bao gồm các quảng cáo rượu,
bia của đơn vị tài trợ tại địa điểm diễn ra chương
trình đại hội thể thao, giải thi đâu thể thao quy mô

khu vực, châu lục hoặc thế giới tổ chức tại Việt

Nam được phát sóng trực tiếp trên báo nói, báo
hình. Quảng cáo rượu, bia có độ cồn dưới 5,5° trên
phương tiện quảng cáo ngoài trời phải tuân thủ
các quy định của Nhà nước đã ban hành.

- Quảng cáo rượu có độ cồn dưới 15° và bia
phải có cảnh báo để phịng, chống tác hại của

rượu, bia bảo đảm các quy định của Nhà nước đã
ban hành.
3.3.

Quản lý việc khuyến mại đối với RNK

Theo Luật Phịng, chơng tác hại của rượu, bia
năm 2019, Nghị định số 81/2018/NĐ-CP: Các

hành vi bị nghiêm cấm gồm: Bán, cung cấp,
khuyến mại rượu, bia cho người chưa đủ 18 tuổi;
Khuyến mại trong hoạt động kinh doanh rượu, bia
có độ cồn từ 15° trở lên; Sử dụng rượu, bia có độ
cồn từ 15° trở lên để khuyến mại dưới mọi hình
thức. Đồng thời, tổ chức, cá nhân thực hiện
khuyến mại rượu, bia có độ cồn dưới 15° phải tuân
thủ các quy định của pháp luật về khuyến mại.
3.4. Điều kiện bán RNK theo hình thức thương
mại điện tử

Nghị định sơ' 24/2020/NĐ-CP quy định RNK
được bán theo hình thức thương mại điện tử trước
hết phải bảo đảm tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật,
chất lượng sản phẩm, hàng hóa và an toàn thực

KINH TÊ

phẩm theo quy định của pháp luật. Tiếp theo,

50%. Tuy nhiên, quy hoạch tập trung phát triển

RNK được bán theo hình thức thương mại điện tử

chất lượng và giá trị rượu.

phải đáp ứng điều kiện theo quy định của pháp
luật về thương mại điện tử.

Tuy nhiên, theo quy định Luật Quy hoạch năm

2017 và Nghị định so 37/2019/NĐ-CP, kinh doanh

Đồng thời, điều kiện bán RNK theo hình thức

rượu nói chung và kinh doanh NK rượu nói riêng

thương mại điện tử phải thực hiện biện pháp ngăn

được tích hợp vào các quy hoạch có liên quan và

truy cập, lìm

là một nội dung của quy hoạch tổng thể quốc gia,

kiếm thông tin và mua rượu, bia bảo đảm các yêu

cầu: có ứng dụng khai báo tên, tuổi của người truy

quy hoạch không gian biển quô'c gia, quy hoạch

cập trước khi người đó truy cập, tìm kiếm thơng
tin; khai báo các thơng tin về tên, địa chỉ cư trú

hoạch. Hiện nay, kinh doanh rượu đang được xem

ngừa người chưa đủ 18 tuổi tiếp cân,

của người mua, thơng tin thanh tốn qua tài khoản,
thẻ ngân hàng hoặc các phương thức thanh tốn
khơng dùng tiền mặt khác khi người đó thực hiện
giao dịch mua RNK; thông tin về sản phẩm RNK

trên website thương mại điện tử của tổ chức, cá

nhân bán rượu không được liên kết, quảng bá đến
các trang khác liên quan.

3.5.

Quy hoạch đối với kinh doanh RNK

Công tác quy hoạch phát triển ngành Bia -

Rrượu - Nước giải khát nói chung được Nhà nước

quan tâm chỉ đạo sát sao. Trước đây có các văn

bản, như: Quyết định số 28/2002/QĐ-TTg, Quyết
định sô' 58/2003/QĐ-TTg, Quyết định sô'
2435/QĐ-BCT đã nêu rõ định hướng phát triển:

vùng được lập để thực hiện việc tích hợp quy
xét, quyết định lựa chọn phương án tích hợp các
hợp phần quy hoạch vào quy hoạch cần lập đối
4. Đánh giá chung

4.1. Những kết quả đạt được
Thứ nhất, quản lý nhà nước đối với kinh doanh
RNK ở Việt Nam đã trải qua q trình lịch sử xây
dựng và thực hiện chính sách tương đối dài. Từ

ngày 25/5/1956, Phủ Thủ tướng đã ban hành văn
bản quản lý nhà nước đầu tiên đối với kinh doanh
rượu nói chung và kinh doanh RNK nói riêng, đó
là Nghị định sơ' 897-TTg. Kể từ đó, một hệ thống

các văn bản quy phạm pháp luật về quản lý nhà
nước đối với kinh doanh RNK được hoàn thiện qua
từng giai đoạn kinh tê' - xã hội khác nhau.

Thứ hai, trong bơ'i cảnh tồn cầu hóa và hội

“Tăng cường hợp tác với các hãng rượu lớn trên
thê' giới để sản xuất rượu chất lượng cao thay thê'

nhập kinh tê' quốc tế, các văn bản quy phạm pháp
luật về quản lý nhà nước đối với kinh doanh RNK

NK và xuất khẩu ”.

ở Việt Nam đã được xây dựng và hoàn thiện phù
hợp với các điều ước quô'c tê' song phương và đa
phương mà Việt Nam ký kết hoặc gia nhập.

Hiện nay, quy hoạch ngành Rượu, bia được
thực hiện theo Quyết định số 2219/QĐ-BCT và
Quyết định sô' 3690/QĐ-BCT với mục tiêu xây
dựng ngành Rượu Việt Nam thành ngành công
nghiệp hiện đại, xứng đáng với vị trí, vai trị trong
nền kinh tế, có thương hiệu mạnh trên thị trường,
sản phẩm có chất lượng cao, đa dạng về chủng
loại, mẫu mã, bảo đảm an toàn thực phẩm và sức

khỏe cộng đồng, cạnh tranh tốt trong quá trình hội
nhập, đáp ứng được nhu cầu trong nước và xuất
khẩu. Quy hoạch này đặt ra mục tiêu sản xuất đến
năm 2020, 2025 và 2035 không thay đổi về khối
lượng, cả nước sản xuất khoảng 350 triệu lít rượu,
trong đó rượu sản xuất cơng nghiệp chiếm từ 40 -

Thứ ba, quản lý nhà nước đô'i với kinh doanh
RNK ở Việt Nam được thực thi thơng qua các
chính sách quản lý thương nhân kinh doanh. Do
rượu thuộc danh mục ngành, nghề đầu tư kinh
doanh có điều kiện, do vậy tổ chức, cá nhân hoạt
động kinh doanh rượu phải tuân thủ các quy định
của pháp luật hiện hành. Trước hết, thương nhân

kinh doanh RNK phải có giấy phép, đồng thời

thương nhân phải tuân thủ các quy định của pháp
luật về bảo vệ mơi trường, an tồn thực phẩm,

phịng cháy và chữa cháy. Thương nhân phải NK
rượu nguồn gốc hợp pháp; niêm yết bản sao hợp
SỐ9-Tháng 5/2022

77


TẠP CHÍ CƠNG THIÍƠNG

lệ giấy phép đã được cơ quan có thẩm quyền; cấp

tại các địa điểm bán rượu của thương nhân và chỉ

buộc thương nhân kinh doanh RNK phải có trách
nhiệm trong hoạt động thơng tin, giáo dục, truyền

được NK, bán rượu theo nội dung ghi trong giấy

thông về Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia

phép đã được cấp; thực hiện chế độ báo cáo và

năm 2019, bao gồm chính sách, pháp luật của Nhà

các nghĩa vụ theo quy định.

nước về phòng, chống tác hại của rượu, bia; các

Thứ tư, quản lý nhà nước đối với kinh doanh

RNK ở Việt Nam được thực thi thơng qua hệ
thống chính sách thuế, bao gồm thuế NK, thuế
tiêu thụ đặc biệt và thuế giá trị gia tăng. Thuế NK

hành vi bị nghiêm cấm trong phòng, chống lác hai
của rượu, bia; các chế tài xử phạt và vận động cá
nhân, tổ chức tuân thủ quy định của pháp luật về

phòng, chống tác hại của rượu, bia; quyền, nghĩa

đôi với RNK vào Việt Nam được xây dựng và
hoàn thiện theo các cam kết quốc tế song phương

vụ của cá nhân và trách nhiệm của cơ quan, tổ

và đa phương mà Việt Nam ký kết hoặc gia nhập,

hại của rượu, bia; tác hại của rượu, bia; tác hại của

nhát là phù hợp với các Hiệp định thương mại tự
do thế hệ mới.

rượu, bia giả, khơng bảo đảm chất lượng, an tồn
thực phẩm; các mức độ nguy cơ khi uống rượu,

Thứ năm, quản lý nhà nước đối với kinh doanh
RNK ở Việt Nam được thực thi thơng qua hệ thống
chính sách quản lý chất lượng, xuất xứ hàng hóa.

bia; các biện pháp giảm tác hại của rượu, bia.

Thứ sáu, quản lý nhà nước đôi với kinh doanh
RNK ở Việt Nam được thực thi thông qua chính
sách về điều kiện kinh doanh và điều kiện phân
phối (quy định địa điểm khơng được kinh doanh

chính sách giá, quy định về giá tối thiểu nhằm

bán buôn, bán lẻ rượu; quy định về quảng cáo đối

nước và RNK. Nhìn chung, chưa có những quy

với rượu, tiếp thị, khuyến mại rượu; và các quy
định điều kiện bán rượu theo hình thức thương mại

định trên cơ sở phơi hợp hài hịa giữa đặc thù rượu
là mặt hàng kinh doanh có điều kiện, chính sách

điện tử).

quản lý phải theo hướng giảm mức tiêu thụ chứ

chức, gia đình, cộng đồng trong phịng, chống tác

Ba là, quản lý nhà nước đối với kinh doanh

RNK ở Việt Nam chưa có những quy định về
giảm mức tiêu thụ RNK; quy định mức giá tối
thiểu đốì với những chủng loại hoặc nhóm rượu cụ
thể, áp dụng chung đối với rượu sản xuất trong

4.2. Những hạn chế, tồn tại và ngun nhân

khơng phải theo hướng khuyến khích tiêu dùng,

Một là, điều kiện quản lý thương nhân kinh

nhưng phải đảm bảo phù hợp với các cam kết

doanh NK rượu còn chưa chặt chẽ. Quản lý thương
nhân kinh doanh RNK chưa hướng tới việc giảm
nguồn cung rượu và giảm mức tiêu thụ rượu, bia nói

quốc tế song phương và đa phương mà Việt Nam
ký kèt hoặc gia nhập trong bôi cảnh tồn cầu hóa
và hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay.

chung và RNK nói riêng. Thương nhân kinh doanh
RNK trong thời gian qua tăng nhanh cả về số lượng
và quy mơ. Chưa có giải pháp hữu hiệu để hạn chế
mức tăng hoặc giảm số lượng và quy mô thương
nhân kinh doanh RNK theo đúng tinh thần của Luật
Phòng, chống tác hại của rượu, bia năm 2019.

Bốn là, chính sách thuế đối với RNK chưa phù

Hai là, quản lý nhà nước đơi với kinh doanh
RNK chưa gắn với những chính sách quy định
nhằm nâng cao trách nhiệm của thương nhân kinh
doanh RNK ở Việt Nam về hoạt động thông tin,
giáo dục, truyền thơng về phịng, chơng tác hại
của rượu, bia. Chưa có những quy định cụ thể bắt
78

SỐ9-Tháng 5/2022

hợp, mức thuế đốì với RNK vào Việt Nam tương
đơi thấp dẫn đến giá RNK rẻ, có tính cạnh tranh
cao so với rượu sản xuât trong nước. Cụ thể: mức

thuế đối với RNK vào Việt Nam là do: (i) trị giá
hải quan đốì với RNK chưa phù hợp với thực tiễn;
(ii) thuế suất thuế NK đối với những quốc gia

không ký hiệp định thương mại tự do với Việt
Nam còn ở mức thấp; (iii) thuế suất thuế tiêu thụ
đặc biệt đôi với rượu nói chung cịn thấp, chưa phù
hợp với Luật Phịng, chơng tác hại của rượu, bia
năm 2019; (iv) chưa có cơ chế thuế suất thuế giá


KINH TÊ

trị gia tăng riêng đối với từng nhóm rượu, xuất xứ
rượu bao gồm RNK.

đôi với kinh doanh RNK ở Việt Nam hiện nay
đang theo hướng “phát triển”, bao gồm cả về phát

lương và an toàn thực phẩm đối với mặt hàng

doanh, phát triển mặt hàng
RNK,... là đang đi ngược lại với chính sách phịng,

RNK cịn nhiều bất cập, chưa phù hợp với tình

chống tác hại của rượu, bia.

Năm là, công tác kiểm tra nhà nước về chất

triển thương nhân kinh

hành tại

Bảy là, quản lý nhà nước đối với kinh doanh

Việt Nam chưa bảo đảm tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ

RNK nói riêng cũng như quản lý là nước đối với

thuật, chất lượng sản phẩm, hàng hóa và an tồn
thực phẩm theo quy định của Luật Phịng, chống

kinh doanh rượu nói chung chưa thực sự theo
hướng hạn chế sự tiếp cận của người tiêu dùng.

Chưa có những cơ chế, giải pháp hữu hiệu để: (i)

hình thực tế. RNK được kinh doanh, lưu

tác hại của rượu, bia năm 2019. Các luật có liên
quan đến kiểm tra nhà nước về chất lượng và an

hạn chế tính sẵn có của rượu, (ii) quy định cụ thể

tồn thực phẩm đơi với mặt hàng RNK đều được

hoặc các quy định khả thi về địa điểm công cộng

ban hành trên 10 năm, chưa được rà soát, sửa đổi,

khơng được uống rượu, bia, (iii) hạn chế hình ảnh
diễn viên uống rượu, bia trong tác phẩm điện ảnh,

bổ sung cho phù hợp.

Sáu là, hoạt động kinh doanh rượu nói chung

và kinh doanh RNK nói riêng theo Luật Thương
mại là mặt hàng hạn chế kinh doanh và lĩnh vực
kinh doanh có điều kiện theo Luật Đầu tư năm
2014 và Luật Đầu tư năm 2020. Vì vậy, phải
“thiết kế” chính sách quản lý chặt chẽ, là “rào

sân khấu, truyền hình, (iv) quản lý việc quảng cáo
rượu có độ cồn dưới 15 độ và bia (vi) ngăn ngừa

người chưa đủ 18 tuổi tiếp cận, truy cập, tìm kiếm
thơng tin và mua rượu, bia trong hoạt động bán

rượu, bia theo hình thức thương mại điện tử cũng
như các cơ chế, biện pháp hữu hiệu khác.

cản” nhằm hạn chế thương nhân tham gia thị
trường để giảm nguồn cung rượu ra thị trường theo

Tám là, việc thực hiện thơng tin, giáo dục,
truyền thơng về phịng, chống tác hại của rượu,

tinh thần Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia

bia chưa được các cấp, các ngành quan tâm, chỉ
đạo quyết liệt.

năm 2019. Tuy nhiên, theo tinh thần của Nghị
quyết số 68/NQ-CP, thời gian qua các điều kiện

kinh doanh rượu nói chung, RNK nói riêng được
nới lỏng và cắt giảm nhiều là chưa phù hợp không

nên cào bằng các lĩnh vực kinh doanh để cắt giảm

điều kiện kinh doanh. Như vậy, quản lý nhà nước

Chín là, cơng tác kiểm tra, kiểm soát hoạt động

kinh doanh rượu mặc dù đã nỗ lực và có nhiều kết

quả nhưng do nguyên nhân khách quan và chủ
quan nên việc vi phạm pháp luật trong kinh doanh
rượu vẫn còn diễn ra khá phổ biến ■

TÀI LIỆU THAM KHẢO:
1.

Quốc hội (2005). Luật sô'36/2005/QH11: Luật Thương mại, ban hành ngày 14 tháng 6 năm 2005.

2.

Quốc hội (2016). Luật sô' 107/2016/QH13: Luật Thuếxuất khẩu, thuê'nhập khẩu, ban hành ngày 16/4/2016.

3.

Quốc hội (2019). Luật sô'44/2019/QH14: Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia, ban hành ngày 14/6/2019.

4.

Chính phủ (2015). Nghị định sốl08/2015/NĐ-CP ngày 28/10/2015 quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một sô'

điều của Luật Thuê'tiêu thụ đặc biệt và Luật Sửa đổi, bổ sung một sô điều của luật Thuế tiêu thụ đặc biệt.
5.

Chính phủ (2016). Nghị định SỐ100/2016/NĐ-CP ngày 01/7/2016 quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một

sô điều của Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuê giá trị gia tăng, Luật Thuê tiêu thụ đặc biệt và Luật
Quản lý thuế.

SỐ9-Tháng 5/2022

79


TẠP CHÍ CƠNG THƯƠNG

6.

Chính phủ (2017). Nghị định sơ'105/2017/NĐ-CP ngày

7.

Chính phủ (2020). Nghị định sô' 17/2020/NĐ-CP ngày 05/02/2010 sửa đổi,

14/9/2017 về kinh doanh rượu.

bổ sưng một sô'điều của các nghị định

liên quan đến điều kiện đầu tư kinh doanh thuộc lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Công Thương.
Ngày nhận bài: 1/3/2022

Ngày phản biện đánh giá và sửa chữa: 1/4/2022
Ngày chấp nhận đăng bài: 11/4/2022
Thông tin tác giả:
ThS. DƯƠNG THÁI TRUNG

Vụ Thị trường trong nước, Bộ Công Thương

GENERAL ASSESSMENTS OF VIETNAM’S POLICIES

ON MANAGING BUSINESSES RELATING
TO IMPORTED WINES
• Master. DUONG THAI TRUNG

Department of Domestic Markets
Ministry of Industry and Trade

ABSTRACT:
This study assesses the current policies of Vietnam on managing businesses relating to

imported wines such as: policies for imported wine traders, tax policies, polices on the quality of
imported wines, and policies on conditions of doing businesses relating to imported wines. This
study is to evaluate achieved results, and point out limitations and difficulties in the state
management of wine businesses in general, and imported wine businesses in particular.
Keywords: imported wines, state management, policies on management of imported wines.

80

So 9 - Tháng 5/2022