Luận văn thạc sĩ USSH công tác báo chí của đảng từ năm 1996 đến năm 2010

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

TẠ THỊ NGỌC TÚ

CÔNG TÁC BÁO CHÍ CỦA ĐẢNG
TỪ NĂM 1996 ĐẾN NĂM 2010

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC LỊCH SỬ

HÀ NỘI - 2013

0

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

TẠ THỊ NGỌC TÚ

CÔNG TÁC BÁO CHÍ CỦA ĐẢNG
TỪ NĂM 1996 ĐẾN NĂM 2010

Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành: Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam
Mã số: 60 22 56

Người hướng dẫn khoa học: TS. Lưu Trần Luân

HÀ NỘI - 2013

1

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ................................................................................................................. 5
Chương 1: ĐẢNG LÃNH ĐẠO BÁO CHÍ CÁCH MẠNG VIỆT NAM PHỤC
VỤ SỰ NGHIỆP ĐẨY MẠNH CễNG NGHIỆP HểA, HIỆN ĐẠI HểA
VÀ HỘI NHẬP QUỐC TẾ (1996-2010)

12

1.1. Cụng tỏc bỏo chớ của Đảng giai đoạn đầu đổi mới .................................... 12
1.1.1. Sự nghiệp đổi mới với cụng tỏc bỏo chớ của Đảng ........................... 12
1.1.2. Thành tựu của bỏo chớ cỏch mạng Việt Nam trong 10 năm đầu
đổi mới ................................................................................................. 15
1.2

Đảng lónh đạo bỏo chớ cỏch mạng Việt Nam phục vụ sự nghiệp đẩy
mạnh cụng nghiệp húa, hiện đại húa và hội nhập quốc tế ......................... 18
1.2.1. Sự nghiệp đẩy mạnh cụng nghiệp húa, hiện đại húa và hội nhập
quốc tế với cụng tỏc bỏo chớ ............................................................... 18
1.2.2. Những quan điểm định hướng cho hoạt động bỏo chớ ..................... 21
1.2.3. Tăng cường lónh đạo bỏo chớ thụng qua Nhà nước và cỏc đồn
thể chớnh trị-xó hội ............................................................................. 37
1.2.4. Chỉ đạo tăng cường vai trũ của Hội Nhà bỏo và xõy dựng đội
ngũ những người làm bỏo chuyờn nghiệp .......................................... 53

Chương 2: NHỮNG THÀNH TỰU VÀ HẠN CHẾ CHỦ YẾU CỦA BÁO CHÍ
CÁCH MẠNG VIỆT NAM (1996-2010) ..........................................................................63
2.1. Sự phỏt triển nhanh của cỏc cơ quan bỏo chớ và đội ngũ những người làm
bỏo .............................................................................................................................. 63
2.1.1. Số lượng cỏc cơ quan bỏo chớ tăng lờn mạnh mẽ ...................................... 63
2.1.2. Đội ngũ những người làm bỏo phỏt triển nhanh và tinh thụng
nghề nghiệp ......................................................................................... 66
2.2. Bỏo chớ gúp phần to lớn vào cụng tỏc tư tưởng của Đảng ..................................... 67
2.2.1. Phản ỏnh kịp thời những hoạt động quan trọng của Đảng, Nhà nước ................. 67
2.2.2. Giữ vững định hướng tư tưởng .................................................................... 68
2.2.3. Phản ỏnh kịp thời, sõu sắc những thành tựu đổi mới của đất nước................ 69

1

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


2.2.4. Đấu tranh khụng khoan nhượng với những quan điểm sai trỏi và
cỏc hiện tượng tiờu cực .................................................................................. 71
2.2.5. Tuyờn truyền đối ngoại bước đầu cú những chuyển biến ......................... 74
2.3. Một số hạn chế, khuyết điểm của bỏo chớ ................................................................ 77
2.3.1. Đội ngũ bỏo chớ phỏt triển nhanh nhưng thiếu những cõy bỳt chớnh
luận .......................................................................................................... 77
2.3.2. Nặng về phờ phỏn, ớt biểu dương ................................................................ 78
2.3.3. Tuyờn truyền đối ngoại cũn kộm hiệu quả ................................................. 79
2.3.4. Đấu tranh với những quan điểm sai trỏi, thự địch chưa sắc bộn .............. 80
2.4. Nguyờn nhõn của những hạn chế, khuyết điểm của bỏo chớ trong thời gian
qua .............................................................................................................................. 81
2.4.1. Phương thức lónh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước đối với bỏo
chớ chậm đổi mới ........................................................................................... 81

2.4.2. Năng lực, bản lĩnh, trỏch nhiệm của đội ngũ những người làm bỏo
cũn bất cập, hạn chế ....................................................................................... 82
2.4.3. Cụng tỏc đào tạo, bồi dưỡng, quy hoạch, sử dụng cỏn bộ, phúng
viờn, nhõn viờn ở một số cơ quan bỏo chớ chưa đỏp ứng yờu cầu............ 83
2.4.4. Cụng tỏc tổng kết thực tiễn, nghiờn cứu lý luận về bỏo chớ khụng
theo kịp sự phỏt triển của bỏo chớ ............................................................... 84
2.4.5. Chiến lược thụng tin quốc gia, cụng tỏc quy hoạch phỏt triển bỏo
chớ chưa theo kịp bước phỏt triển của bỏo chớ .......................................... 84
2.4.6. Tỏc động tiờu cực từ bờn ngoài .................................................................... 85
Chương 3: KINH NGHIỆM VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ CẦN TIẾP TỤC ĐỔI MỚI
NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ CễNG TÁC BÁO CHÍ CỦA ĐẢNG ................. 89
3.1. Bài học kinh nghiệm ................................................................................................... 89
3.1.1 Tăng cường vai trũ lónh đạo của Đảng với bỏo chớ................................... 89
3.1.2. Tăng cường sự quản lý của Nhà nước với bỏo chớ ................................... 90
3.1.3. Xõy dựng đội ngũ làm bỏo cú trỡnh độ chuyờn mụn và đạo đức nghề
nghiệp ............................................................................................................... 90

2

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


3.2. Một số vấn đề cần tiếp tục đổi mới nhằm nõng cao hiệu quả cụng tỏc bỏo chớ
của Đảng .................................................................................................................... 91
3.2.1. Một số vấn đề mới nảy sinh trong hoạt động bỏo chớ................................ 91
3.2.2. Một số giải phỏp nhằm nõng cao hiệu quả lónh đạo của Đảng đối
với bỏo chớ ...................................................................................................... 98
KẾT LUẬN....................................................................................................................... 104
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 91

3

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BCH

Ban Chấp hành

CNH

Cơng nghiệp hóa

CNXH

Chủ nghĩa xã hội

CTQG

Chính trị quốc gia

HĐH

Hiện đại hóa

KHKT

Khoa học kỹ thuật

TW

Trung ương

XHCN

Xã hội chủ nghĩa

4

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Báo chí là một trong những phương tiện nâng cao trình độ dân trí, văn
hố của một dân tộc, là một bộ phận không tách rời của sự nghiệp cách mạng.
Ngay từ khi ra đời, Đảng ta đã xác định rõ vai trò của báo chí trong việc thực
hiện các nhiệm vụ cách mạng và ln đặt báo chí dưới sự lãnh đạo của Đảng,
khẳng định báo chí là vũ khí tư tưởng sắc bén của Đảng trong cuộc đấu tranh
giành độc lập dân tộc và xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Trong các thời kỳ cách mạng, báo chí ln là vũ khí sắc bén, có sức
mạnh vơ song trên lĩnh vực tư tưởng. Qua hai cuộc kháng chiến chống thực
dân Pháp và đế quốc Mỹ, báo chí đã phản ánh sinh động, kịp thời mọi khía
cạnh, mọi thắng lợi trên khắp các mặt trận suốt mấy chục năm kháng chiến
trường kỳ, vĩ đại. Bước vào thời kỳ cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội, Đảng ta
càng nhận thức đầy đủ hơn vai trị của báo chí. Đặc biệt, từ sau Đại hội VI của
Đảng năm 1986, Đảng ta xác định: Sách, báo là công cụ rất quan trọng trên
mặt trận tư tưởng, góp phần đẩy mạnh cơng cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ

Tổ quốc XHCN. Chỉ thị số 08-CT/TW ngày 31-3-1992 của Ban Bí thư khố
VII về tăng cường sự lãnh đạo và quản lý nhằm nâng cao chất lượng và hiệu
quả cơng tác báo chí xuất bản nhấn mạnh: “Báo chí, xuất bản dù là cơ quan
của Đảng, của Nhà nước, của các đoàn thể quần chúng hay của tổ chức xã hội
đều đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng và hoạt động theo pháp luật”. Bước vào
thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước, Đảng ta tiếp tục khẳng định: “Báo
chí - xuất bản đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước trong
khuôn khổ pháp luật”, đồng thời cũng chỉ rõ báo chí phải ln đi đầu trong
việc bảo vệ chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chính
sách của Đảng và Nhà nước, chủ đề trung tâm của hoạt động báo chí là độc
lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội.
5

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Trong giai đoạn hiện nay, báo chí là ngọn cờ cách mạng tập hợp, đoàn
kết, cổ vũ toàn thể các tầng lớp nhân dân hăng hái tiến hành công cuộc CNH,
HĐH nước nhà. Báo chí là lực lượng xung kích trên mặt trận tư tưởng, là
công cụ thông tin nhanh nhất, phổ cập nhất, là phương tiện thường xuyên tiếp
xúc với nhân dân và giải đáp những vấn đề mới do cuộc sống đặt ra. Đảng
lãnh đạo báo chí là điều kiện quan trọng để báo chí khơi dậy được nhiệt tình
cách mạng, sức sáng tạo và tiềm năng trí tuệ to lớn của nhân dân, tổng kết các
kinh nghiệm phong phú, sinh động từ thực tiễn để góp phần hồn thiện đường
lối, chính sách của Đảng. Sự phát triển của báo chí là thành tựu, đồng thời là
động lực to lớn của sự nghiệp đổi mới do Đảng khởi xướng và lãnh đạo. Tuy
nhiên, trong bối cảnh mới của thời kỳ hội nhập đã tạo ra những cơ hội cũng
như thách thức cho hoạt động báo chí. Bên cạnh những thành tựu đã đạt được,
hoạt động báo chí cịn những thiếu sót, hạn chế. Tình trạng thương mại hóa và
xu hướng xa rời tơn chỉ, mục đích chậm được ngăn chặn, khắc phục ảnh

hưởng xấu đến dư luận xã hội. Cơng tác báo chí nhìn chung cịn nhiều bất cập
và chưa theo kịp sự phát triển của xã hội. Vì vậy, để đảm bảo tính chính trị,
tính giai cấp của báo chí phục vụ cách mạng trong giai đoạn mới thì việc tăng
cường sự lãnh đạo của Đảng và quản lý của Nhà nước đối với báo chí là hết
sức cần thiết và cấp bách.
Nghiên cứu sự lãnh đạo của Đảng đối với báo chí trong thời kỳ đổi mới là
việc làm cần thiết, có ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc. Với lý do đó, chúng
tơi chọn đề tài: “Cơng tác báo chí của Đảng từ năm 1996 đến năm 2010” làm
đề tài luận văn thạc sĩ, chuyên ngành Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam.
Nghiên cứu về sự lãnh đạo của Đảng đối với báo chí trong giai đoạn này
khơng chỉ có ý nghĩa góp phần tổng kết sự lãnh đạo của Đảng, tổng kết kinh
nghiệm trong chặng đường vừa qua, mà cịn góp phần tích cực tạo cơ sở cho
việc hoạch định đường lối, chủ trương của Đảng trong lãnh đạo cơng tác báo
chí hiện tại và trong thời kỳ tiếp theo.
6

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Báo chí có vai trị rất quan trọng trong sự phát triển của đất nước nên đã
được nhiều tác giả quan tâm nghiên cứu và đạt được nhiều kết quả.
Từ trước đến nay đã có khá nhiều cơng trình nghiên cứu sự lãnh đạo của
Đảng đối với cơng tác báo chí nói chung và báo chí trong thời kỳ đổi mới nói
riêng từ những góc độ khác nhau, có thể kể những cơng trình sau:
Cuốn sách: Vai trị lãnh đạo của Đảng đối với báo chí trong thời kỳ đổi
mới của Nguyễn Vũ Tiến, Nxb CTQG, đã đi sâu phân tích sự lãnh đạo của
Đảng đối với báo chí trong những năm đầu đổi mới (từ 1986-2003) và
những vấn đề đặt ra cho sự lãnh đạo của Đảng đối với báo chí trong giai
đoạn mới. Cuốn Đảng lãnh đạo cơng tác tư tưởng trong thời kỳ đổi mới của

Nguyễn Danh Tiên, Nxb CTQG đã trình bày khái quát sự lãnh đạo công tác
tư tưởng của Đảng trong sự nghiệp đổi mới, trong đó cơng tác báo chí cũng
là một bộ phận cấu thành. Cuốn Về diện mạo báo chí Việt Nam của Phan
Quang, Nxb CTQG, 2001 đã cho chúng ta cái nhìn tổng thể về nền báo chí
Việt Nam trong thời kỳ đổi mới, những thành tựu và hạn chế, cũng như những
xu hướng mới trong phát triển báo chí. Cuốn Quản lý và phát triển báo chí
của Lê Thanh Bình, Nxb CTQG, 2004 trình bày những quan điểm và chủ
trương của Đảng nhằm quản lý có hiệu quả và phát triển báo chí trong tình
hình hiện nay. Quan điểm của Đảng và Nhà nước về công tác tư tưởng, lý
luận và quản lý báo chí của Nguyễn Văn Dững, Đề cương bài giảng, Khoa
Báo chí, Học viện Báo chí và Tuyên truyền, Hà Nội đã nêu bật những quan
điểm của Đảng về cơng tác báo chí hiện nay.
Bên cạnh các tài liệu sách, các bài viết trên các tạp chí, báo điện tử cũng
là nguồn tư liệu quý giúp tác giả tham khảo phục vụ cho đề tài luận văn của
mình. Có thể kể tên những cơng trình nghiên cứu sau: Đỗ Q Dỗn: Thể chế
hố đường lối, quan điểm của Đảng về báo chí, xuất bản thành chính sách,
pháp luật của nhà nước, Tạp chí Cộng sản, số 129 năm 2010; Nguyễn Văn
7

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Dững: Nâng cao tính chuyên nghiệp của báo chí cách mạng, Tạp chí Lý luận
chính trị, số tháng 6/2008; Lê Dỗn Hợp: Quản lý báo chí trong sự nghiệp đổi
mới đất nước hiện nay, Tạp chí Cộng sản, số 776 tháng 6/2007. Trung Hiếu:
Sự lãnh đạo của Đảng với báo chí, Báo điện tử ĐCS Việt Nam, năm 2009.
Nguyễn Thế Kỷ, Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với báo chí trước u
cầu mới, Tạp chí Quốc phịng tồn dân, số 63 năm 2011. Nguyễn Thanh
Long: Đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với các cơ quan báo chí
nước ta hiện nay, Tạp chí Lý luận chính trị, số 6/2004. Tạ Ngọc Tấn: Một số

vấn đề về phát triển báo chí nước ta hiện nay, Tạp chí Cộng sản, số 775 năm
2007. Trần Đăng Tuấn, Một số vấn đề về lãnh đạo, quản lý báo chí trong tình
hình hiện nay, Tạp chí Cộng sản, số 6/2007. Mai Tùng: Những bài học từ
thực tiễn 80 năm Đảng lãnh đạo báo chí, ... Những bài
viết, tham luận về báo chí và cơng tác báo chí của Đảng được đăng tải trên
các báo, tạp chí và các báo điện tử là nguồn tư liệu hết sức phong phú, cung
cấp cho tác giả trong q trình hồn thành luận văn.
Ngồi ra, tác giả cũng đã tiếp cận với một số đề tài luận văn tiến sĩ, thạc sĩ
đã bảo vệ thành cơng. Đảng lãnh đạo cơng tác báo chí thời kỳ 1939-1945 của
Trần Thị Bích Hải, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, 2005. Luận văn
đi sâu nghiên cứu đường lối lãnh đạo của Đảng giai đoạn 1939-1945. Tuy
nhiên luận văn mới chỉ dừng lại ở sự lãnh đạo của Đảng với báo chí thời kỳ
vận động giải phóng dân tộc. Đảng lãnh đạo cơng tác báo chí phục vụ sự
nghiệp kháng chiến kiến quốc 1945-1954 của Khổng Đức Thiêm, Học viện
Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, 2006 cũng trình bày cụ thể sự lãnh đạo của
Đảng đối với báo chí cách mạng và cũng dừng lại ở giai đoạn kháng chiến
chống Pháp. Luận văn thạc sĩ truyền thông đại chúng: Các quan điểm chỉ đạo
của Đảng đối với báo chí từ Đại hội VIII đến Đại hội X của Đảng của
Nguyễn Thị Minh Huế, Học viện Báo chí và Tuyên truyền. Luận văn đã khảo
sát các văn kiện, nghị quyết, chỉ thị của Đảng đối với báo chí, từ đó nêu quan
8

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


điểm lãnh đạo của Đảng, rút ra những bài học kinh nghiệm cũng như những
đề xuất nhằm tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với báo chí. Tuy nhiên,
luận văn thiên về liệt kê, trình bày nội dung các văn kiện, nghị quyết, chỉ thị...
theo từng đại hội, từng thời kỳ nên đơi chỗ cịn trùng lặp về nội dung, chưa
thấy được một cách hệ thống nội dung và phương thức lãnh đạo của Đảng đối

với báo chí.
Các cơng trình trên đã đề cập những chủ trương , chính sách của Đảng
về cơng tác báo chí một cách chung nhấ t , tuy nhiên chưa đi sâu, trình bày có
hê ̣ thớ ng và phân tích đường lối , cách thức tổ chức của Đảng đối với công
tác báo chí. Để có một cái nhìn tồn diện và cụ thể về cơng tác báo chí của
Đảng từ năm 1996 đến năm 2010 thì nhất thiết phải có sự tổng hợp một cách
cụ thể, hệ thống từ chủ trương, đường lối của Đảng đến việc hưởng ứng, áp
dụng những chủ trương ấy trong cơng tác báo chí và những kết quả đạt được
cụ thể của cơng tác đó. Tuy vậy, những tài liệu đó có ý nghĩa hết sức quan
trọng, là một phần tư liệu quý giá để gợi ý cho tác giả nghiên cứu sâu hơn,
toàn diện hơn vấn đề: "Cơng tác báo chí của Đảng từ năm 1996 đến năm
2010", đồng thời bổ sung thêm tư liệu về sự lãnh đạo của Đảng trên lĩnh vực
báo chí tư tưởng.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Đề tài Luận văn nhằm góp phần luận giải cơ sở lý luận và thực tiễn các
quan điểm của Đảng về sự lãnh đạo cơng tác báo chí từ năm 1996 đến năm
2010. Từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm quý báu trong công tác lãnh
đạo của Đảng với báo chí cũng như chính các cơ quan báo chí.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Trên cơ sở lý luận và thực tiễn làm rõ sự lãnh đạo của Đảng đối với công
9

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


tác báo chí. Nội dung và phương thức lãnh đạo của Đảng đối với báo chí.
- Nghiên cứu, phân tích bước đầu các quan điểm của Đảng về báo chí từ
năm 1996 đến năm 2010.
- Phân tích kết quả khảo sát, liên hệ thực tiễn và bước đầu đề xuất một số

giải pháp nhằm nâng cao năng lực và hiệu quả cơng tác báo chí của Đảng.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Những quan điểm, chủ trương và biện pháp của Đảng đối với công tác
báo chí từ năm 1996 đến năm 2010.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Thời gian: từ năm 1996 đến năm 2010 (từ Đại hội VIII đến Đại hội X).
Tuy nhiên trong luận văn cũng đề cập đến cơng tác báo chí trước năm 1996,
mặt khác quá trình làm luận văn cũng đề cập đến một số tư liệu sau năm 2010
để có thêm cơ sở đánh giá.
- Khơng gian: Nghiên cứu sự lãnh đạo của Đảng đối với báo chí nói
chung trên phạm vi cả nước.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
- Cơ sở lý luận: Nguồn tư liệu chính của luận văn là hệ thống các văn
kiện của Đảng, các chỉ thị, quyết định... thể hiện sự lãnh đạo của Đảng với
báo chí. Đồng thời là các tài liệu sách, báo liên quan đến sự lãnh đạo của
Đảng với báo chí.
- Phương pháp nghiên cứu: Để hồn thành luận văn, bên cạnh việc áp
dụng phương pháp lịch sử và phương pháp lơgíc, tác giả sử dụng phương
pháp phân tích, khái quát, tổng hợp... để chắt lọc bổ sung thơng tin có liên
quan phục vụ cho đề tài.
10

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


6. Đóng góp mới về khoa học của luận văn
- Tập hợp, hệ thống hóa và xử lý các nguồn tư liệu có liên quan đến sự lãnh
đạo của Đảng đối với báo chí Việt Nam trong giai đoạn 1996-2010. Khẳng định
những thành tựu mà Đảng đã đạt được, nêu những hạn chế trong q trình lãnh

đạo cơng tác báo chí. Rút ra những kinh nghiệm làm cơ sở cho việc hoạch định
chủ trương, chính sách của Đảng với báo chí trong thời kỳ kế tiếp.
- Luận văn sẽ góp thêm tài liệu tham khảo cho sinh viên, giáo viên cũng
như những người quan tâm tới việc nghiên cứu về cơng tác báo chí của Đảng.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục, bảng biểu thống kê và tài liệu
tham khảo, luận văn được kết cấu thành 3 chương:
Chương 1: Đảng lãnh đạo báo chí cách mạng Việt Nam phục vụ sự
nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế
(1996-2010)
Chương 2: Thành tựu của báo chí cách mạng Việt Nam (1996-2010)
Chương 3: Kinh nghiệm và một số vấn đề cần tiếp tục đổi mới nhằm
nâng cao hiệu quả công tác báo chí của Đảng

11

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Chương 1
ĐẢNG LÃNH ĐẠO BÁO CHÍ CÁCH MẠNG VIỆT NAM PHỤC VỤ
SỰ NGHIỆP ĐẨY MẠNH CƠNG NGHIỆP HĨA, HIỆN ĐẠI HĨA
VÀ HỘI NHẬP QUỐC TẾ (1996-2010)
1.1. Cơng tác báo chí của Đảng giai đoạn đầu đổi mới
1.1.1. Sự nghiệp đổi mới với cơng tác báo chí của Đảng
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng Cộng sản Việt Nam (121986) trở thành mốc quan trọng đánh dấu bước chuyển sang thời kỳ đổi mới
của Việt Nam. Nghị quyết Đại hội xác định: ''đổi mới toàn diện trên mọi lĩnh
vực'', ''trọng tâm trước mắt là đổi mới chính sách kinh tế'', ''giữ vững ổn định
chính trị là tiền đề để bảo đảm thực hiện thắng lợi công cuộc đổi mới''. Đại hội
VI khẳng định quyết tâm tiếp tục thực hiện thắng lợi hai nhiệm vụ chiến lược

xây dựng thành công CNXH và bảo vệ vững chắc Tổ quốc XHCN. Từ Đại hội
này, Đảng đã đặt ra vấn đề đổi mới toàn diện, trước hết, trên lĩnh vực quản lý
kinh tế và sản xuất. Trong khi không ngừng chăm lo nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc,
Đảng và nhân dân ta tiếp tục đặt lên hàng đầu nhiệm vụ xây dựng CNXH, xây
dựng chế độ làm chủ tập thể, nền kinh tế mới, nền văn hóa mới và con người
mới XHCN. Những mục tiêu cụ thể được đặt ra gồm: sản xuất đủ tiêu dùng và
có tích lũy, tạo ra một cơ cấu kinh tế hợp lý nhằm phát triển sản xuất, xây dựng
và hoàn thiện một bước quan hệ sản xuất mới, tạo ra chuyển biến tốt về mặt xã
hội, bảo đảm nhu cầu củng cố quốc phòng và an ninh.
Đại hội lần thứ VI của Đảng chỉ rõ: Để tăng cường sức chiến đấu và
năng lực tổ chức thực tiễn của mình, Đảng phải đổi mới về nhiều mặt...
trong đó có đổi mới báo chí.
Vấn đề đổi mới báo chí cũng theo luồng gió đổi mới sau Đại hội Đảng
lần thứ VI được đặt ra hết sức quyết liệt. Hội nghị thường kỳ BCH Hội Nhà
12

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


báo Việt Nam cuối năm 1986 nhằm tiếp thu các quan điểm mới của Trung
ương về dự thảo Báo cáo chính trị và nội dung tuyên truyền của báo chí
phục vụ Đại hội VI của Đảng. Một trong những trọng tâm của Hội nghị
BCH Hội Nhà báo Việt Nam là quán triệt tinh thần chỉ đạo, đổi mới của
Đảng trên các lĩnh vực công tác, trước hết là trên lĩnh vực quản lý kinh tế xã hội, trong đó có cơng tác báo chí. Đây là lần đầu tiên, vấn đề đổi mới báo
chí được nêu ra một cách thẳng thắn và quyết tâm trong hội nghị thường kỳ
của Hội Nhà báo. Hội nghị nhấn mạnh: phải đổi mới tư duy, đổi mới phong
cách, đổi mới tổ chức và cán bộ trong báo chí mới có thể tiến kịp sự phát
triển của cách mạng và báo chí mới phát huy được đầy đủ chức năng là công
cụ của Đảng, là cầu nối liền giữa Đảng với quần chúng.
Tại Đại hội lần thứ V Hội Nhà báo Việt Nam (10-1989), vấn đề đổi mới

báo chí đã được đánh giá cụ thể và có tầm chiến lược. Với tiêu đề Đổi mới
báo chí vì sự nghiệp đổi mới của đất nước của BCH khóa IV tại Đại hội đã
khẳng định sự phát triển của báo chí thể hiện rõ qua phong trào đổi mới báo
chí phục vụ sự nghiệp đổi mới của đất nước. Từ những thành tựu và khuyết
điểm của báo chí Việt Nam trong q trình đổi mới, Đại hội V đã đưa ra quan
điểm đổi mới báo chí: Báo chí thể hiện tiếng nói của Đảng, đồng thời là diễn
đàn của nhân dân; sự lãnh đạo của Đảng đối với báo chí; mở rộng dân chủ với
tinh thần dân chủ trong báo chí. Có thể nói tư tưởng lấy dân làm gốc, dân biết,
dân bàn, dân làm, dân kiểm tra của Đảng đã thực sự thấm sâu vào quá trình
đổi mới báo chí.
Ngày 20-1-1990, Quốc hội đã thơng qua và chính thức cơng bố Luật Báo
chí mới. Luật Báo chí thể hiện trung thực những bước đi về những quan điểm
cơ bản trong cơng cuộc đổi mới báo chí của Đảng và Nhà nước cũng như ý
nguyện của toàn dân. Luật Báo chí xác định, dù là cơ quan thông tin, ngôn
luận của bất cứ cơ quan, tổ chức nào cũng là diễn đàn của nhân dân. Nhà
nước tạo điều kiện để công dân thực hiện quyền tự do báo chí, quyền tự do
13

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


ngơn luận trên báo chí và để phát huy đúng vai trị của mình. Báo chí khơng
bị kiểm duyệt trước khi in, phát sóng. Quyền thơng tin và quyền được tự do
thông tin của nhân dân đã được thể hiện trong Luật Báo chí. Có thể nói Luật
Báo chí năm 1990 đã thể hiện khá trung thực những bước tiến quan trọng về
tư duy của Đảng và Nhà nước ta trong cơng cuộc đổi mới báo chí cũng như ý
nguyện của tồn dân. Luật Báo chí ra đời cũng chính do sự phát triển nội tại
của báo chí Việt Nam, là kết quả của cả một quá trình tự vận động để đổi mới
báo chí, đóng góp vào cơng cuộc chung của tồn đất nước ở thời điểm đó.
Nhằm cụ thể hoá Nghị quyết Đại hội VI của Đảng, Ban Bí thư Trung

ương Đảng đã ra Chỉ thị số 63-CT/TW, ngày 25-7-1990 về Tăng cường sự
lãnh đạo của Đảng đối với cơng tác báo chí, xuất bản. Có thể nói rằng, đây là
văn kiện quan trọng đầu tiên nêu rõ nội dung, phương thức lãnh đạo của Đảng
đối với báo chí; đồng thời, xác định các cơng việc mà Đảng, Nhà nước cần
thực hiện để lãnh đạo, quản lý báo chí; trách nhiệm của cơ quan chủ quản;
trách nhiệm, quyền hạn của người phụ trách cơ quan báo chí và việc thành lập
các tổ chức đảng trong các cơ quan báo chí. Từ cụ thế các cơng việc của chủ
thể lãnh đạo, quản lý (Đảng và Nhà nước) đến khách thể lãnh đạo, quản lý
(các cơ quan báo chí), Chỉ thị số 63-CT/TW khẳng định vai trò lãnh đạo của
Đảng đối với báo chí cũng như chỉ ra các cơng việc cụ thể cần tiến hành để
thực hiện sự lãnh đạo này.
Đại hội VII của Đảng thông qua Cương lĩnh xây dựng đất nước trong
thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (Cương lĩnh 1991). Trong cương lĩnh,
phần nói về báo chí, Đảng ta khẳng định : “Bảo đảm quyền được thông tin,
quyền tự do sáng tạo của công dân. Phát triển các phương tiện thông tin đại
chúng, thông tin đa dạng nhiều chiều, kịp thời, chân thực và bổ ích” [ 2,
tr.15].
Trước yêu cầu mới của sự nghiệp báo chí, ngày 31-3-1992, Ban Bí thư
Trung ương Đảng ra Chỉ thị số 08-CT/TW về tăng cường sự lãnh đạo và quản
14

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


lý nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác báo chí, xuất bản. Chỉ thị
số 08- CT/TW ghi nhận những ưu điểm, thành tích của báo chí, xuất bản,
đồng thời chỉ rõ những khuyết điểm, yếu kém của lĩnh vực công tác này trong
những năm đầu thực hiện cơng cuộc đổi mới. Ban Chấp hành Trung ương
(khóa VII) ra Nghị quyết số 09-NQ/TW, ngày 18-2-1995 về Một số định
hướng lớn trong cơng tác tư tưởng. Trong đó, Đảng yêu cầu phải: nâng cao

chất lượng, hiệu quả của báo chí; coi trọng cơng tác bồi dưỡng cán bộ, nhất là
cán bộ phụ trách báo chí, nắm vững và chủ động thực hiện đúng đắn, sáng tạo
các định hướng chính trị, tư tưởng của Đảng; đấu tranh có hiệu quả chống
tham nhũng, tiêu cực, chống âm mưu "diễn biến hoà bình" của các thế lực thù
địch.
1.1.2. Thành tựu của báo chí cách mạng Việt Nam trong 10 năm đầu
đổi mới (1986-1996)
Sau 10 năm tiến hành sự nghiệp đổi mới, sự lãnh đạo sâu sát của Đảng
đã tạo ra những bước phát triển mới cho báo chí. Có thể nói, thời kỳ đổi mới
đất nước là thời kỳ có điều kiện tốt nhất, phát triển mạnh mẽ nhất của báo chí
Việt Nam, cả về số lượng, chất lượng, loại hình báo chí và đội ngũ những
người làm báo, phong phú về nội dung và cái nhìn đa chiều của báo chí trước
những vấn đề lớn của đất nước và thế giới. Đây chính là thời điểm mà báo chí
Việt Nam bắt đầu tiếp cận với nền báo chí hiện đại với việc từng bước xóa bỏ
bao cấp, phát triển đa dạng, mạnh mẽ các loại hình báo chí.
Trước hết, báo chí có sự phát triển nhanh về số lượng ấn phẩm, loại hình,
khơng ngừng nâng cao chất lượng và hình thức của các loại hình báo chí.
Trước năm 1986, cả nước mới có gần 100 đơn vị báo chí; trong đó, chỉ có 4 tờ
báo ra hằng ngày, 2 đài quốc gia là Đài Truyền hình Việt Nam và Đài Tiếng
nói Việt Nam. Số ấn phẩm, thời lượng, chương trình phát sóng, nhìn chung,
rất hạn chế. Hầu hết các đơn vị báo ngành, đoàn thể ra từ một đến hai kỳ/tuần;

15

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


lượng phát hành ít, trừ báo Nhân Dân, Quân đội nhân dân, Hà Nội mới, Sài
Gịn giải phóng, các tờ báo khác chủ yếu phát hành trang nội bộ. Sự bùng nổ
của báo chí bắt đầu từ năm 1986, đặc biệt là từ đầu thập kỷ 90 của thế kỷ XX.

Cả nước đã có tới 687 cơ quan báo chí, bao gồm 172 báo, 448 tạp chí; 67 đài
phát thanh, truyền hình (2 đài quốc gia) với hơn 803 ấn phẩm, sản phẩm báo
chí; hơn 600 đài truyền thanh huyện; 88 báo điện tử, trên 2.000 bản tin; số
bản in đạt gần 800 triệu/năm, bình quân xấp xỉ 9 bản/người/năm. Đến năm
1997, cả nước đã có 450 đơn vị báo chí với 563 ấn phẩm các loại gồm 153 tờ
báo, 290 tạp chí, phát hành 565 triệu bản/năm [63,tr.15].
Về loại hình, báo chí điện tử ra đời và phát triển đã đưa lại sự hoàn chỉnh
cho hệ thống báo nước ta với 4 loại hình: báo viết, báo nói, báo hình, báo điện
tử trên mạng internet. Đội ngũ báo chí điện tử, báo chí trực tuyến phát triển
mạnh mẽ cùng với các nhà cung cấp dịch vụ internet tạo nên một mạng thơng
tin báo chí điện tử sơi động có sức thu hút hàng triệu lượt người truy cập hằng
ngày, với 17 trang website phát trên mạng internet. Cả nước 2 đài phát thanh
và truyền hình quốc gia, hơn chục đài phát thanh và truyền hình khu vực, 64
đài phát thanh, truyền hình ở các tỉnh, thành phố. Cơng suất, thời lượng phát
sóng, diện phủ sóng của phát thanh và truyền hình tăng lên đáng kể, khơng
chỉ phủ sóng rộng khắp trong nước, cả khu vực nông thôn, hải đảo, vùng sâu,
vùng xa mà còn vươn ra nhiều nước trên thế giới. Hệ thống đài, trạm phát
thanh, truyền hình các khu vực, tỉnh, thành đến quận, huyện và các vùng dân
cư quan trọng đã được hình thành. Trên 80% số hộ được xem Đài Truyền
hình quốc gia. Nhiều cơ quan báo chí đã có cơ quan thường trú ở nước ngồi.
Cơng nghệ làm báo có bước tiến về nhiều mặt và ngày càng hiện đại. Nhiều
phương tiện kỹ thuật mới trong báo chí, xuất bản được sử dụng, tạo điều kiện
cho việc thông tin nhanh hơn và nâng cao chất lượng in ấn, trình bày. Kỹ
thuật hiện đại về phát thanh, truyền hình giúp đưa nhanh âm thanh, hình ảnh
có chất lượng cao đến với người nghe, người xem trên địa bàn rộng, không
16

LUAN VAN CHAT LUONG download : add

những ở trong nước mà cịn đưa thơng tin ra thế giới.
Về đội ngũ làm báo, trước năm 1986, cả nước chỉ có vài nghìn người
hoạt động báo chí chun nghiệp, được cấp thẻ. Đến năm 1997, đội ngũ làm
báo lên tới 7.560 người, chưa kể hàng nghìn người mới tham gia đội ngũ báo
chí nhưng chưa đủ điều kiện gia nhập Hội Nhà báo Việt Nam, trong đó 71%
có trình độ đại học trở lên, 25% có trình độ ngoại ngữ trình độ B trở lên. Số
lượng tuyển sinh và đào tạo tập trung và tại chức đại học báo chí lên tới
400 - 500 người/năm. Đã có 3 cơ sở đào tạo cán bộ báo chí là Phân viện Báo
chí và Tuyên truyền (bắt đầu đào tạo từ năm 1962), Khoa Báo chí - Trường
đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội (bắt đầu đào tạo từ năm 1991),
Khoa Ngữ văn và Báo chí - Trường đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn
thành phố Hồ Chí Minh (bắt đầu đào tạo từ năm 1992). Số lượng sinh viên
theo học báo chí lên tới hàng nghìn người.
Nội dung thơng tin của báo chí ngày càng phong phú, hiệu quả. Nhiều cơ
quan thông tin đại chúng đã đi đúng hướng, đổi mới thông tin thông qua việc
mở rộng thơng tin, báo chí phổ biến và giải thích đường lối, quan điểm của
Đảng, phản ánh những hoạt động tích cực ở cơ sở, giới thiệu những kinh
nghiệm sáng tạo của quần chúng, góp phần làm cho các nghị quyết của Đảng
đi vào cuộc sống, mang lại hiệu quả rõ rệt, nhất là trong công cuộc cải cách
kinh tế. Để đạt được mục tiêu đó, các báo, đài đã cố gắng thực hiện truyền tải
những thông tin đa chiều, làm cho thông tin đa dạng, phong phú hơn. Tin
trong nước, tin thế giới được chọn lọc từ nhiều nguồn, biên tập lại và trình
bày tập trung, hấp dẫn, bổ ích hơn.
Từ đổi mới nội dung, báo đài đã có nhiều cố gắng tìm tịi cải tiến cách
trình bày cho đẹp hơn, sinh động và hấp dẫn hơn. Thể loại báo chí ngày càng
phong phú, đặc biệt là các thể loại tin tức, phóng sự điều tra, bút ký, ghi
nhanh, phỏng vấn, ảnh phóng sự, ảnh phê bình... Đài Tiếng nói Việt Nam, Đài
Truyền hình Việt Nam tìm tịi cải tiến các chương trình. Một số báo hằng
17

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


ngày, hằng tuần ra số chủ nhật, số cuối tháng, trình bày đẹp, in trên giấy tốt,
nội dung phong phú, truyền bá nhiều kiến thức, được bạn đọc hoan nghênh.
Hệ thống phát thanh, truyền hình, thơng tấn xã vừa đi vừa tìm tịi, cải tiến về
nghiệp vụ, rèn luyện cán bộ làm báo, vừa cố gắng tăng cường và hiện đại hóa
từng bước cơ sở vật chất - kỹ thuật.
Cơng cuộc đổi mới báo chí phải tiến hành tồn diện và đồng bộ: đổi mới
nội dung, cải tiến hình thức đề tài, đi đôi với tăng cường cơ sở vật chất - kỹ
thuật và bồi dưỡng cán bộ. Vai trò và sự đóng góp to lớn của báo chí đối với
sự nghiệp đổi mới đất nước được Đảng, Nhà nước và nhân dân ta ghi nhận,
đánh giá cao.
1.2. Đảng lãnh đạo báo chí cách mạng Việt Nam phục vụ sự nghiệp
đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế
1.2.1. Sự nghiệp đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập
quốc tế với cơng tác báo chí của Đảng
Đại hội VIII của Đảng (6-1996) khẳng định, nước ta đã ra khỏi khủng
hoảng kinh tế - xã hội, hoàn thành chặng đường đầu tiên trong thời kỳ quá
độ và tiếp tục bước vào thời kỳ mới: Đẩy mạnh sự nghiệp CNH và HĐH
đất nước. Mục tiêu là phấn đấu đưa nước ta cơ bản trở thành nước công
nghiệp vào năm 2020.
“ Xây dựng nước ta thành một nước cơng nghiệp có cơ sở vật chất - kỹ
thuật hiện đại, cơ cấu kinh tế hợp lý, quan hệ sản xuất tiến bộ, phù hợp với
trình độ phát triển của lực lượng sản xuất. Làm cho dân giàu, nước mạnh, xã
hội công bằng, văn minh, xây dựng thành công CNXH” [30, tr.18].
Đại hội VIII của Đảng đã chỉ ra phương hướng, nhiệm vụ cho những năm
tới, chuẩn bị hành trang để Đảng ta và nhân dân ta bước vào thế kỷ XXI. Điều
đó càng địi hỏi sự nghiệp báo chí, xuất bản và đội ngũ những người chỉ đạo,
quản lý và hoạt động trên lĩnh vực đặc biệt quan trọng và nhạy cảm này phải

18

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


không ngừng vươn lên, tiếp tục đổi mới hoạt động của mình, phấn đấu để ngày
càng có nhiều tác phẩm báo chí xuất sắc, có tác động cổ vũ phong trào cách
mạng của nhân dân, đẩy mạnh sự nghiệp CNH, HĐH đất nước, thực hiện mục
tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, văn minh, vững bước đi lên
CNXH.
Trên cơ sở mục tiêu ấy, để báo chí có thể phục vụ kịp thời nhiệm vụ
chính trị của thời kỳ mới, những nhiệm vụ của báo chí được Đảng ta xác định:
“Sớm hoạch định một chiến lược quốc gia về thông tin; coi trọng việc
nâng cao chất lượng thông tin đại chúng, tính chân thật, tính chiến đấu và đa
dạng của thông tin; coi trọng việc phát hiện và đề cao các nhân tố mới, đồng
thời với việc phát hiện và phê phán các hiện tượng tiêu cực. Tăng cường các
thông tin đối ngoại” [30, tr.112].
Đại hội chỉ rõ, trong những năm tới, trên thế giới, hồ bình, hợp tác, phát
triển vẫn là xu thế lớn nhưng chiến tranh, xung đột dân tộc, tôn giáo, tranh
chấp về biên giới lãnh thổ, hoạt động khủng bố... tiếp tục diễn ra ở nhiều nơi
với tính chất rất phức tạp. Các mâu thuẫn lớn của thời đại và cuộc đấu tranh
tư tưởng vẫn rất gay gắt. Sự phát triển của khoa học - cơng nghệ, tồn cầu hố
kinh tế và thơng tin quốc tế tạo ra những cơ hội phát triển nhưng cũng tạo ra
khơng ít khó khăn, thách thức cho các nước, nhất là các nước đang phát triển.
Ở trong nước, sự nghiệp đổi mới toàn diện đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc tiếp tục được đẩy mạnh; thế và lực, uy tín quốc tế của đất nước ngày
càng được nâng cao tạo ra những thời cơ, thuận lợi mới, nhưng những biến
đổi mạnh mẽ của cơ cấu giai cấp, xã hội, sự đa dạng về lợi ích kinh tế, sự
chênh lệch về trình độ phát triển giữa các vùng, phân hoá giàu, nghèo giữa
các tầng lớp dân cư, các tiêu cực và tệ nạn xã hội (quan liêu, tham nhũng,

lãng phí...) tạo ra những khó khăn và thách thức lớn đối với sự ổn định, phát
triển đất nước, đối với cơng tác báo chí.
“Trong bối cảnh đó, sự nghiệp cách mạng của Đảng và nhân dân ta đòi
19

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


hỏi cơng tác báo chí phải đổi mới mạnh mẽ nội dung, phương pháp, không
ngừng nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động” [9, tr.4].
Ngày 17-10-1997, Bộ Chính trị (khóa VIII) ban hành Chỉ thị số 22CT/TW về Tiếp tục đổi mới và tăng cường sự lãnh đạo quản lý cơng tác báo
chí. Sau khi đánh giá và đúc rút bài học trong lãnh đạo, chỉ đạo cơng tác báo
chí của Đảng từ khi có Chỉ thị số 08-CT/TW, Chỉ thị số 22-CT/TW khẳng
định quan điểm, mục tiêu cơ bản trong hoạt động báo chí, chỉ ra những
nhiệm vụ chủ yếu của các cơ quan lãnh đạo, quản lý báo chí, các cơ quan
báo chí và những người làm báo; khắc phục các yếu kém, khuyết điểm của
báo chí trong cơ chế thị trường, mở cửa.
Nghị quyết Trung ương 5 (khóa VIII) xác định quyết tâm hiện đại hóa
hệ thống thông tin đại chúng; sắp xếp hợp lý nhằm tăng hiệu quả thông tin;
xây dựng và từng bước thực hiện chiến lược truyền thông quốc gia phù hợp
đặc điểm nước ta và xu thế phát triển thông tin của thế giới; ngăn chặn, hạn
chế tiêu cực qua mạng internet; không ngừng nâng cao trình độ chính trị và
nghiệp vụ, chất lượng tư tưởng, văn hóa của hệ thống thơng tin đại chúng;
khắc phục khuynh hướng thương mại hóa trong hoạt động báo chí; đặc biệt
chăm lo định hướng chính trị tư tưởng, văn hóa,chun mơn cũng như điều
kiện vật chất, kỹ thuật đối với báo chí.
Nghị quyết Đại hội IX của Đảng, khi đề cập đến công tác lãnh đạo của
Đảng đối với báo chí đã khẳng định một quan điểm mới, mang tính khoa
học:
“Phát triển đi đơi với quản lý tốt... Báo chí làm tốt chức năng tuyên

truyền thực hiện đường lối chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước;
phát hiện những nhân tố mới, cái hay cái đẹp trong xã hội, giới thiệu gương
người tốt việc tốt, những điển hình tiên tiến, phê phán các hiện tượng tiêu
cực, uốn nắn những nhận thức lệch lạc, đấu tranh với những quan điểm sai
trái; coi trọng nâng cao tính chân thật, tính giáo dục và tính chiến đấu của
20

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


thơng tin... Khắc phục khuynh hướng “thương mại hóa” trong hoạt động báo
chí, xuất bản. Nâng cao bản lĩnh chính trị, tư tưởng ý thức trách nhiệm, trình
độ văn hóa và nghề nghiệp, phẩm chất đạo đức của đội ngũ báo chí” [33,
tr.116].
Sau Đại hội IX, Hội nghị Trung ương 5 (khóa IX) ra Nghị quyết về
cơng tác tư tưởng, lý luận. Về cơng tác báo chí, Nghị quyết nhấn mạnh: “báo
chí nước ta là báo chí cách mạng, đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự lãnh
đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước, sự giám sát và xây dựng của nhân
dân” [31, tr.124].
Ở nhiệm kỳ khóa IX, tại Hội nghị lần thứ 5, Ban Chấp hành Trung
ương đã ra Nghị quyết 16-NQ/TW Về nhiệm vụ chủ yếu của cơng tác tư
tưởng, lý luận trong tình hình mới, trong đó nhấn mạnh đến yêu cầu: nâng cao
chất lượng và hiệu quả công tác tuyên truyền cổ động, báo chí- xuất bản, văn
hóa- văn nghệ, thơng tin đối ngoại. Bộ Chính trị, Ban Bí thư cũng ban hành
một số chỉ thị, thông báo nhằm tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với cơng
tác báo chí trong thời kỳ mới.
1.2.2. Những quan điểm định hướng cho hoạt động báo chí
Đường lối chính trị của báo chí là cương lĩnh, đường lối, nghị quyết của
Đảng, là nội dung lãnh đạo cơ bản, tổng quát nhất của Đảng đối với báo chí.
Đường lối của Đảng xác định những quan điểm, mục tiêu, phương hướng chủ

yếu của Đảng, chỉ ra những động lực, những hình thức, những phương tiện
chủ yếu để đạt mục tiêu trong một thời kỳ nhất định. Đường lối chính trị của
Đảng là hệ thống những quan điểm, Nghị quyết của Đảng liên quan đến các
vấn đề cơ bản nhất của một giai đoạn cách mạng, bao gồm các mặt chính trị,
kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh, quốc phịng, đối ngoại và có ý nghĩa trong
phạm vi cả nước. Đường lối đúng đắn của Đảng có ý nghĩa hết sức quan trọng
đối với báo chí. Đường lối đúng đắn tự nó đã chứa đựng những nội dung

21

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


thơng tin có sức sống, sức hấp dẫn, tính bổ ích cho báo chí; xã hội đón nhận
thơng tin từ báo chí để hiểu sâu sắc đầy đủ và kịp thời đường lối, chủ trương
của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và những vận động, thay đổi
đang diễn ra xung quanh. Từ đường lối chủ trương đúng đắn, từng thời kỳ
Đảng định hướng cụ thể cho báo chí thơng qua việc xác định các nhiệm vụ
chính trị mà báo chí phải thực hiện.
1.2.2.1. Giữ vững định hướng tư tưởng
Báo chí nước ta là báo chí XHCN, của nhân dân, do nhân dân, vì nhân
dân, gắn liền với dân chủ XHCN, khơng phục vụ mục đích, quyền lợi của
riêng một cá nhân, lực lượng nào nên không thể tách rời yếu tố định hướng
chính trị tư tưởng. Lãnh đạo, quản lý hệ thống báo chí bảo đảm đúng định
hướng chính trị tư tưởng là vấn đề có ý nghĩa quan trọng trong công tác lãnh
đạo, quản lý hệ thống báo chí. Đánh mất định hướng chính trị, mất niềm tin,
báo chí sẽ trở thành lực lượng tiêu cực, có sức phá hoại ghê gớm. Bởi vậy
phải luôn luôn giữ vững định hướng chính trị tư tưởng cho báo chí, làm cho
báo chí trở thành cơng cụ đấu tranh tư tưởng sắc bén trong xã hội.
Tại Đại hội lần thứ II Hội Nhà báo Việt Nam, ngày 16-4-1959, Chủ tịch

Hồ Chí Minh dặn dị:
"Tất cả những người làm báo phải có lập trường chính trị vững chắc.
Chính trị phải làm chủ. Đường lối chính trị đúng thì những việc khác mới
đúng được. Cho nên các báo chí của ta đều phải có đường lối chính trị đúng"
[40, tr.414].
Định hướng tư tưởng là hoạt động có mục đích, tức chủ thể làm cơng
tác thơng tin vào việc phục vụ mục đích chính trị, kinh tế và xã hội, phục vụ
lợi ích nhân dân và đất nước. Định hướng thông tin không cho phép những
thông tin vô bổ, làm chệch hướng hành động của nhân dân.Với nội dung
thơng tin có định hướng đúng đắn, chân thật, có sức thuyết phục, báo chí có

22

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


khả năng hình thành dư luận xã hội, dẫn đến hành động xã hội phù hợp. Báo
chí khơng chỉ là vũ khí tư tưởng sắc bén, lợi hại mà cịn là người cổ động tập
thể, người tổ chức tập thể, điều này càng đúng trong thời đại bùng nổ thông
tin như hiện nay.
Cuối thập niên 80 của thế kỉ XX, cuộc khủng hoảng dẫn tới sự sụp đổ
của mơ hình CNXH ở Liên Xô và Đông Âu cùng với sự tác động tiêu cực của
tình hình phức tạp của thế giới đã khiến khơng ít cán bộ, đảng viên và nhân
dân hoang mang, dao động. Các thế lực thù địch, phản động đẩy mạnh chống
phá. Ở giai đoạn cam go ấy, Đảng ta tiếp tục khẳng định:
“Báo chí có trách nhiệm góp phần làm cho thế giới quan Mác- Lênin và
tư tưởng Hồ Chí Minh giữ vị trí chủ đạo, động viên tồn Đảng tồn dân vượt
qua khó khăn, thử thách, năng động, sáng tạo trong việc thực hiện Nghị quyết
Đại hội VII của Đảng, giữ vững ổn định chính trị, tiếp tục đẩy mạnh công
cuộc đổi mới, đưa đất nước ra khỏi tình trạng khủng hoảng kinh tế- xã hội,

giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa” [ 2, tr.2].
Được sự lãnh đạo, chỉ đạo, định hướng đúng đắn, kịp thời của Đảng, báo
chí nước ta đã nhận rõ con đường, kiên định quan điểm, lập trường, khắc phục
khó khăn, non yếu; tập trung tuyên truyền, cổ vũ công cuộc đổi mới, xứng
đáng là tiếng nói của Đảng, Nhà nước, các tổ chức chính trị, xã hội, nghề
nghiệp, vừa là diễn đàn tin cậy của nhân dân.
Định hướng của Đảng đối với báo chí trong cơng cuộc đổi mới đất nước
là định hướng XHCN. Sự lãnh đạo của Đảng đối với báo chí chính là góp
phần đảm bảo để báo chí vừa đáp ứng nhu cầu thơng tin của cơng chúng, vừa
góp phần định hướng tư tưởng hành động cho cả xã hội. Nhờ có sự lãnh đạo
của Đảng, báo chí bám sát và nắm vững nhiệm vụ chính trị trong từng thời kỳ
cách mạng, những trọng tâm công tác cũng như sự điều chỉnh sách lược cách
mạng của Đảng trong từng thời điểm. Bên cạnh đó, Đảng cịn cung cấp thơng
tin cho báo chí một cách xác thực, toàn diện, cập nhật, cần thiết cho việc
23

LUAN VAN CHAT LUONG download : add