Bài thu hoạch lớp CCLLCT môn TTHCM tính thời đại trong tư tưởng hồ chí minh

1

MỞ ĐẦU
Chủ tịch Hồ Chí Minh - lãnh tụ thiên tài, anh hùng giải phóng dân tộc,
nhà văn hố kiệt xuất của dân tộc Việt Nam, người sáng lập ra Đảng Cộng sản
Việt Nam là người cầm lái vĩ đại đưa con thuyền cách mạng Việt Nam từ một
nước thuộc địa nửa phong kiến bỏ qua giai đoạn phát triển tư bản chủ nghĩa
tiến lên chủ nghĩa xã hội.
Người đã để lại cho dân tộc ta, Đảng ta một kho tàng di sản tư tưởng quý
báu, tài sản tinh thần vô giá của Đảng và của dân tộc ta. Từ thực tiễn thắng lợi
của cách mạng Việt Nam, Đảng ta luôn khẳng định, “chủ nghĩa Mác - Lênin,
tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng tư tưởng, là kim chỉ nam cho mọi hành
động của Đảng”, là nền tảng tinh thần của xã hội, là động lực và nguồn sức
mạnh to lớn để nhân dân ta phát huy nội lực, khắc phục khó khăn, xây dựng
đất nước khơng ngừng phát triển.


2

NỘI DUNG
1. Khái niệm về tư tưởng Hồ Chí Minh
Tư tưởng Hồ Chí Minh được hình thành và phát triển trong quá trình
lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc nghiên cứu, vận dụng chủ nghĩa Mác - Lênin vào
điều kiện Việt Nam, lãnh đạo Đảng và nhân dân ta đấu tranh giải phóng dân
tộc, xây dựng xã hội mới. Trong q trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam,
Đảng Cộng sản Việt Nam đã vận dụng những nội dung của tư tưởng Hồ Chí
Minh vào thực tiễn cách mạng nước ta. Tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ
VII (tháng 6-1991), trên cơ sở nghiên cứu lý luận và tổng kết thực tiễn, lẩn
đầu tiên Đảng Cộng sản Việt Nam đã đưa ra khái niệm về tư tưởng Hồ Chí
Minh và khẳng định: “cùng với chủ nghĩa Mác - Lênin, Đảng nêu cao tư
tưởng Hồ Chí Minh”2 Đến Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX (năm 2001),

khái niệm và nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh đã được xác định rõ hơn.
Kế thừa Đại hội IX, Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ
lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011) đã nêu định nghĩa tư
tưởng Hồ Chí Minh: “Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống quan điểm toàn
diện và sâu sắc về những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam, kết quả của
sự vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện cụ thể
của nước ta, kế thừa và phát triển các giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc,
tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại; là tài sản tinh thần vô cùng to lớn và quý
giá của Đảng và dân tộc ta, mãi mãi soi đường cho sự nghiệp cách mạng của
nhân dân ta giành thắng lợi”3.
Tư tưởng Hồ Chí Minh có ý nghĩa to lớn đối với cách mạng Việt Nam và
dân tộc Việt Nam. Cùng với chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh là
nền tảng tư tưởng của Đảng ta. Tư tưởng Hồ Chí Minh soi đường cho cuộc
đấu tranh của nhân dân ta giành thắng lợi, là tài sản tinh thần to lớn của Đảng
và dân tộc ta.


3

2. Nguồn gốc hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh
2.1. Nguồn gốc lý luận
a) Tư tưởng Hồ Chí Minh là kết quả của sự vận dụng và phát triển sáng
tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện cụ thể của nước ta
Từ chủ nghĩa yêu nước, Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin,
tiếp thu bản chất khoa học và cách mạng của học thuyết này. Trong quá trình
lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Người đã vận dụng và phát triển sáng tạo
những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin để giải quyết thành công
những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam, đưa cách mạng Việt Nam đi từ
thắng lợi này đến thắng lợi khác. Kết quả vận dụng sáng tạo và phát triển đó
là tư tưởng Hồ Chí Minh, sự bổ sung vào kho tàng lý luận của chủ nghĩa

Mác - Lênin.
b) Tư tưởng Hồ Chí Minh là kết quả của sự kế thừa các giá trị truyền
thống tốt đẹp của dân tộc
Chủ nghĩa yêu nước truyền thống, ý chí độc lập, tự cường, đoàn kết,
nhân ái, khoan dung, ý thức cộng đồng; lạc quan yêu đời, cần cù, thông minh,
sáng tạo... của dân tộc Việt Nam được Hồ Chí Minh tiếp thu, vận dụng và phát
triển. Tư tưởng của Người là sự kết tinh những tinh hoa văn hóa, tinh thần, trí
tuệ, đạo đức của dân tộc Việt Nam. Vì vậy, Đảng ta đã khẳng định: Dân tộc ta,
nhân dân ta, non sông đất nước ta đã sinh ra Hồ Chủ tịch, người anh hùng dân
tộc vĩ đại. Và chính Người đã làm rạng rỡ dân tộc ta, nhân dân ta, non sơng đất
nước ta.
c) Tư tưởng Hồ Chí Minh là kết quả của việc tiếp thu tinh hoa văn hóa
nhân loại
Trong suốt cuộc đời mình, đặc biệt trong q trình tìm đường cứu nước,
Hồ Chí Minh ln tìm tịi, học hỏi và tiếp thu có chọn lọc, có phê phán các


4

quan điểm, tư tưởng trên thế giới, cả phương Đông và phương Tây, vận dụng
vào thực tiễn Việt Nam, phát triển thành tư tưởng Hồ Chí Minh.
* Tinh hoa văn hóa phương Đơng
- Nho giáo: Hồ Chí Minh đã kế thừa triết lý hành động, triết lý nhân
sinh; tu dưỡng đạo đức, là tinh thần ham học. Tư tưởng xây dựng một xã hội
bình trị, thế giới đại đồng, với nền sản xuất và tài sản chung… (Khổng Tử).
- Phật giáo: Hồ Chí Minh đã kế thừa tư tưởng vị tha yêu thương con
người, từ bi, bác ái, chống điều ác; nếp sống có đạo đức, giản dị, chăm lo làm
điều thiện.
- Lão giáo: Kế thừa, phát triển tư tưởng gắn bó với thiên nhiên, bảo vệ
mơi trường sống, đưa con người thốt khỏi vịng danh lợi.

- Tư tưởng tam dân: Nội dung cơ bản của tư tưởng “Tam dân” đó là dân
tộc độc lập, dân quyền tự do, dân sinh hạnh phúc; nội dung này phù hợp với
đòi hỏi, điều kiện của nước ta đó là dân tộc cần độc lập; người dân cần cuộc
sống ấm no, hạnh phúc và đây chính là tư tưởng tích cực nhất, gần nhất của tư
tưởng Tam dân mà Người đã tiếp thu.
* Tinh hoa văn hóa phương Tây
- Kế thừa tư tưởng dân chủ của chủ nghĩa dân tộc, tinh thần nhân văn
trong cuộc cách mạng Mỹ 1776.
- Tư tưởng của giê - su: lòng nhân ái cao cả, yêu thương con người, xả
thân cứu thế…
- Những tư tưởng về quyền dân tộc, quyền con người và tư tưởng dân
chủ tiến bộ là bình đẳng - tự do - bác ái của cách mạng Pháp (1789).
- Tư tưởng tiến bộ của các nhà khai sáng như Pháp như Voltaire, Rousso,
Montesquieu về xã hội công dân, khẳng định quyền làm chủ của người dân.


5

Chủ nghĩa yêu nước là động lực thúc đẩy Hồ Chí Minh đến với chủ
nghĩa Mác - Lênin, làm cho chủ nghĩa yêu nước Việt Nam có nội dung mới,
tầm cao mới. Chủ nghĩa Mác - Lênin nâng các giá trị truyền thống tốt đẹp của
dân tộc và tinh hoa văn hóa nhân loại lên, trở nên có định hướng khoa học và
cách mạng đúng đắn. Tinh hoa văn hóa nhân loại làm phong phú và sâu sắc
thêm chủ nghĩa yêu nước và tư tưởng xã hội chủ nghĩa ở Hồ Chí Minh.
2.2. Nguồn gốc thực tiễn
2.2.1. Thực tiễn Việt Nam
- Năm 1858, thực dân Pháp nổ súng xâm lược nước ta, cuộc xâm lược đã
làm thay đổi tính chất xã hội Việt Nam. Việt Nam từ một nước phong kiến
độc lập trở thành một nước phong kiến thuộc địa, Việt Nam bị mất độc lập,
bị xóa tên trên bản đồ chính trị thế giới

- Phong trào yêu nước diễn ra sôi nổi với nhiều khuynh hướng khác nhau
như phong trào yêu nước theo khuynh hướng phong kiến (phong trào Cần
Vương), phong trào yêu nước theo khuynh hướng dân chủ tư sản (phong trào
Đông Du, Duy Tân, Đông kinh nghĩa thục), phong trào yêu nước của nông
dân (khởi nghĩa Yên Thế)… tất cả các phong trào đều thất bại. Cách mạng
Việt Nam đầu thế kỷ XX rơi vào bế tắc, khủng hoảng về đường lối cứu nước;
đòi hỏi cần một con đường cứu nước mới, lực lượng lãnh đạo phù hợp để giúp
nhân dân đấu tranh giành độc lập.
2.2.2. Thực tiễn thế giới
Chủ nghĩa tư bản phát triển chuyển từ tự do cạnh tranh sang giai đoạn chủ
nghĩa đế quốc, làm xuất hiện mâu thuẫn mới giữa các dân tộc thuộc địa và các
nước đế quốc, làm nảy sinh con đường cứu nước ở các nước thuộc địa và Việt
Nam, trong đó có con đường cứu nước của Nguyễn Tất Thành - Hồ Chí Minh.
- Cách mạng tháng Mười Nga thành công, mở ra bước ngoặt cho phong
trào cách mạng giải phóng dân tộc, mở ra thời đại mới - thời đại quá độ từ chủ
nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội trên phạm vi toàn thế giới. Cách mạng


6

tháng Mười Nga là cơ sở thực tiễn để Nguyễn Ái Quốc lựa chọn và hình
thành con đường cách mạng cho cách mạng Việt Nam.
- Quốc tế cộng sản ra đời (3/1919) đã tạo những tiền đề và điều kiện cơ
bản thúc đẩy phong trào giải phóng dân tộc ở các nước thuộc địa phát triển
với xu hướng và tính chất mới. Đây là cơ sở về cách tổ chức hoạt động cách
mạng trong con đường cứu nước của Nguyễn Ái Quốc
2.3. Phẩm chất cá nhân Hồ Chí Minh
Những điều kiện trên cũng đã đến với nhiều người cùng thời với Hồ Chí
Minh, nhưng chỉ với Hồ Chí Minh những điều kiện đó mới được kết hợp lại,
phát triển lên, trở thành tư tưởng Hồ Chí Minh vì:

Thứ nhất, điều đó gắn với khả năng tư duy độc lập, tự chủ, sáng tạo, sự
tinh tường, sáng suốt trong nghiên cứu, tìm hiểu. Hồ Chí Minh là con người
thơng minh, có tầm nhìn chiến lược, bao quát thời đại và khả năng dự báo
tương lai.
Thứ hai, là sự khổ công học tập nhằm chiếm lĩnh vốn tri thức phong phú
của nhân loại, kinh nghiệm đấu tranh của nhân dân thế giới trong phong trào
giải phóng dân tộc, phong trào cơng nhân quốc tế.
Thứ ba, trong quá trình đi đến chủ nghĩa Mác - Lênin, Hồ Chí Minh đã
trải qua cuộc sống của người cơng nhân lao động thực sự, ln hịa mình với
đời sống của giai cấp cần lao. Chính đó là yếu tố chủ quan then chốt, quyết
định bước chuyển từ chủ nghĩa yêu nước đến chủ nghĩa Mác - Lênin; để
Người trở thành một chiến sĩ cách mạng nhiệt thành, thương yêu những người
cùng khổ, sẵn sàng hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì hạnh phúc của
nhân dân. Hồ Chí Minh là người có hồi bão lớn, tâm hồn của một nhà yêu
nước, một chiến sĩ nhiệt thành cách mạng, với tình yêu thương bao la, ln
phấn đấu hi sinh vì độc lập, tự do cho dân tộc


7

Cùng với những năng lực bẩm sinh, những phẩm chất cá nhân cao quý
trên đã giúp Hồ Chí Minh tiếp nhận, chọn lọc, chuyển hóa, phát triển những
tinh hoa của dân tộc và thời đại thành tư tưởng đặc sắc Hồ Chí Minh.
3. Đặc điểm của tư tưởng Hồ Chí Minh
3.1. Tư tưởng Hồ Chí Minh có q trình phát triển lâu dài và là một hệ
thống mở
Xét về nguồn gốc, tư tưởng Hồ Chí Minh có q trình phát triển lâu dài
khơng có giáo điều, thiên kiến mà là một hệ thống mở và trân trọng với các
giá trị văn hóa của dân tộc mình, của các dân tộc khác và của cả nhân loại và
là tư tưởng của sự đổi mới, phản ánh tính độc lập, tự chủ và sáng tạo.

Thứ hai, tư tưởng Hồ Chí Minh nổi bật là tư tưởng chính trị
Với nội dung cơ bản, chủ đạo là giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp
và giải phóng con người, là độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội nên đặc điểm
nổi bật nhất của tư tưởng Hồ Chí Minh là tư tưởng chính trị.
Thứ ba, tư tưởng Hồ Chí Minh thống nhất biện chứng với phương pháp,
phong cách Hồ Chí Minh.
Sự thống nhất giữa tư tưởng với phương pháp trở thành phong cách Hồ
Chí Minh là sự thống nhất biện chứng giữa lý luận và thực tiễn, đồng thời
phản ánh sự thống nhất giữa những thuộc tính bản chất của tư tưởng Hồ Chí
Minh là khoa học, cách mạng và nhân văn.
Tư tưởng Hồ Chí Minh là sự thống nhất giữa lý luận và thực tiễn, lý luận
và thực hành, trở thành phong cách Hồ Chí Minh hướng tới các hoạt động
mang tính hiệu quả cao, khơng hình thức, lãng phí.
4. Những nội dung cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh
Đại hội đại biểu đàn quốc lần thứ IX của Đảng đã nêu những nội dung
cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh là:
- Tư tưởng về giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng con
người.


8

- Tư tưởng về độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, kết hợp sức
mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại.
- Tư tưởng về sức mạnh của nhân dân, của khối đại đoàn kết dân tộc.
- Tư tưởng về quyền làm chủ của nhân dân, xây dựng Nhà nước thật sự
của dân, do dân, vì dân.
- Tư tưởng về quốc phịng tồn dân, xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân.
- Tư tưởng về phát triển kinh tế và văn hóa, khơng ngừng nâng cao đời
sống vật chất và tinh thần của nhân dân.

- Tư tưởng về đạo đức cách mạng, cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô
tư.
- Tư tưởng về chăm lo bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau.
- Tư tưởng về xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, cán bộ, đảng viên
vừa là người lãnh đạo, vừa là người đầy tớ thật trung thành của nhân dân.
5. Giá trị của Tư tưởng Hồ Chí Minh
- Đối với dân tộc:
+ Tư tưởng Hồ Chí Minh là sự kết tinh của trí tuệ cả dân tộc, được nâng
lên ở tầm cao mới.
+ Tư tưởng Hồ Chí Minh soi sáng, dẫn dắt cách mạng Việt Nam trong
suốt tiến trình cách mạng giải phóng dân tộc và cách mạng xã hội chủ nghĩa.
+ Tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng tư tưởng kim chỉ nam cho mọi
hành động của Đảng và cách mạng Việt Nam hiện tại và tương lai.
- Đối với nhân loại:
+ Tư tưởng Hồ Chí Minh góp phần vào cuộc đấu tranh chung cho sự
nghiệp giải phóng dân tộc ở các nước thuộc địa, đấu tranh vì hịa bình, dân
chủ và tiến bộ xã hội.
+ Tư tưởng Hồ Chí Minh là hiện thân khát vọng của các dân tộc mong
muốn được khẳng định bản sắc văn hóa của mình.


9

+ Tư tưởng Hồ Chí Minh là hiện thân mong muốn tăng cường sự hiểu
biết lẫn nhau giữa các dân tộc.


10

KẾT LUẬN

Không phải ngày nay chúng ta mới thấy được ý nghĩa và giá trị thời đại
của tư tưởng Hồ Chí Minh. Từ rất lâu, nhân loại tiến bộ trên thế giới, nhất là
những trí thức lớn, những chính khách giàu lòng bác ái, đã từng ca ngợi và
bày tỏ sự khâm phục tư tưởng và tấm gương đạo đức của Người. Nhưng, có
thể nói, trong bối cảnh thế giới đang có những diễn biến phức tạp, đan xen
những thời cơ và thử thách, những tiêu cực và tích cực, những nghịch lý cuộc
đời, sự tha hóa, biến chất của một bộ phận cán bộ, đảng viên... thì ý nghĩa và
giá trị thời đại của tư tưởng Hồ Chí Minh càng được tỏa sáng hơn bao giờ hết.
Với mục tiêu giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp và giải phóng con
người được thiết kế dựa trên cơ sở những văn hóa và yêu cầu chung của dân
tộc, nhân ơloại, tư tưởng Hồ Chí Minh là ngọn cờ thắng lợi của cách mạng
Việt Nam.


11

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Giáo trình Tư tưởng Hồ Chí Minh (Hệ cao cấp lý luận chính trị),
Nxb. Lý luận chính trị, H2016.
2. Hồ Chí Minh tồn tập, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, H. 2011.
3. Đại tướng Võ Nguyên Giáp: Tư tưởng Hồ Chí minh và con đường
cách mạng Việt Nam, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, H. 1997.
4. Đảng Cộng sản Việt Nam (2011), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn
quốc lần thứ XI, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội.
5. Đảng Cộng sản Việt Nam (2016), Văn kiện Đại hội đại biểu tồn
quốc lần thứ XII, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội.