Tiểu luận cơ sở lý luận báo chí

HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN
VIỆN BÁO CHÍ

BÀI THU HOẠCH
MƠN: CƠ SỞ LÝ LUẬN BÁO CHÍ
ĐỀ BÀI:
Anh (chị) hãy viết thu hoạch về một vấn đề
trong học phần Cơ sở lý luận báo chí, mà bản thân tâm đắc nhất

Sinh viên thực hiện:
Lớp:
Chuyên ngành:
Mã sinh viên:
Giáo viên hướng dẫn:

Nguyễn Trung Nam
K...
Báo chí
xxxx

PGS, TS Nguyễn Văn Dững.

Hà Nội, năm 2022


MỞ ĐẦU
Báo chí là một loại hình phương tiện truyền thơng đại chúng hiện đại, có
vai trị rất quan trọng đối với đời sống xã hội. Báo chí đảm nhiệm nhiều chức
năng xã hội như: chức năng thông tin – giao tiếp; chức năng tư tưởng; chức năng
khai sáng, giải trí; chức năng quản lý, giám sát và phản biện xã hội; chức năng
kinh tế - dịch vụ. Trong đó, chức năng thông tin là một chức năng cơ bản và

quan trọng nhất của báo chí.
Trước sự sự tiến bộ vượt bậc của khoa học kỹ thuật và công nghệ, nhất là
kể từ khi internet và mạng xã hội xuất hiện và trở nên phổ biến ở Việt Nam thì
Báo chí Việt Nam ngày càng phát triển mạnh mẽ với sự xuất hiện của nhiều loại
hình báo chí mới, đặc biệt trong đó phải nói đến là sự ra đời và bùng nổ của loại
hình báo mạng điện tử. Sự xuất hiện của các loại hình báo chí mới đã đáp ứng
được nhu cầu nhanh chóng trong việc thực hiện chức năng thơng tin của báo chí.
Tuy nhiên, Song song với đó thì xã hội cũng ngày càng phát triển, có nhiều vấn
đề mới nảy sinh do đó địi hỏi báo chí phải làm tốt các chức năng của mình, nhất
là chức thông tin. Việc học tập, nghiên cứu và tổng kết rút kinh nghiệm về chức
năng thông tin của báo chí sẽ góp phần tích cực vào mục đích làm tốt và hồn
thiện vai trị, nghĩa vụ của báo chí đối với xã hội.
Dưới sự hướng dẫn của giáo viên bộ mơn Cơ sở lý luận báo chí, sau khi
được học tập, nghiên cứu môn học và bản thân tiến hành khảo sát thực trạng một
số tờ báo mạng điện tử ở Việt Nam hiện nay, thì trong bài thu hoạch này em xin
được trình bày một khía cạnh, góc nhìn nhỏ về vấn đề thực hiện chức năng
thơng tin của báo chí ở Việt Nam hiện nay.
Kết cấu của bài thu hoạch gồm có các nội dung như sau:
I. Chức năng của báo chí.
II. Thực trạng việc thực hiện chức năng thơng tin của báo chí Việt Nam
hiện nay và các giải pháp khắc phục.
III. Trách nhiệm của Nhà báo trong việc góp phần thực hiện tốt chức năng
thơng tin của báo chí Việt Nam hiện nay.


NỘI DUNG
I. CHỨC NĂNG CỦA BÁO CHÍ
1. Các chức năng cơ bản của báo chí
* Báo chí có 5 chức năng cơ bản
- Chức năng thông tin - giao tiếp

Là chức năng khởi nguồn, chức năng cơ bản nhất của báo chí.
- Chức năng tư tưởng
Chức năng tư tưởng của báo chí là khả năng báo chí tham gia vào quá
trình tuyên truyền, quảng bá hệ tư tưởng, làm cho hệ tư tưởng này có thể lan
truyền rộng rãi và chiếm ưu thế trong đời sống tinh thần của nhân dân. Chức
năng tư tưởng thể hiện sự gắn bó nhất quán, máu thịt của báo chí với một hệ tư
tưởng nào đó, thể hiện xuyên suốt trong tác phẩm và sản phẩm báo chí, cũng
như trong mọi hoạt động nghề nghiệp nhà báo nói chung. Mỗi nền báo chí, mỗi
cơ quan báo chí đều có khuynh hướng tư tưởng chủ đạo - khuynh hướng tư
tưởng chiếm ưu thế của mình, thể hiện ở chỗ nó phụng sự cho hệ tư tưởng của
giai cấp nào đó. Do đó, báo chí dù tun bố cơng khai hay khơng, dưới mọi hình
thức, về cơ bản, thực chất và chủ yếu là cổ vũ, truyền bá, đấu tranh bảo vệ cho
một hệ tư tưởng nhất định.
Là chức năng xuyên suốt thể hiện tính mục đích của báo chí. Tiếp cận ở
chức năng này cho thấy báo chí là phương tiện làm cơng tác tư tưởng rất lợi hại.
Thơng tin báo chí tác động vào tư tưởng, tình cảm của cơng
chúng, từ đó làm thay đổi nhận thức, thái độ và hành vi của
công chúng. Chính vì vậy, các nhà cách mạng, nhà hoạt động
chính trị đều nắm lấy báo chí để làm vũ khí tư tưởng. Họ sáng
lập ra các tờ báo hoặc sử dụng các tờ báo để công bố, bày tỏ
quan điểm, chính kiến, hệ tư tưởng tiến bộ tới quần chúng để
góp phần cải tạo và phát triển xã hội. Cịn ở Việt Nam với chức
năng này báo chí là cơng cụ, phương tiện quan trọng của Đảng
dùng để truyền bá hệ tư tưởng của Đảng, giáo dục lý luận Mác
3


Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh và làm cho hệ tư tưởng – lý luận
này trở thành chủ đạo, chiếm ưu thế trong đời sống tư tưởng,
tinh thần của nhân dân với mục đích góp phần xây dựng xã hội,

đất nước Việt Nam trở nên tốt đẹp hơn.
- Chức năng khai sáng, giải trí
+ Khai sáng là hoạt động truyền bá những tri thức toàn diện để nâng cao
dân trí, nâng cao trình độ văn hóa, hiểu biết cho cơng chúng.
+ Giải trí là hoạt động sử dụng hữu ích thời gian nhàn rỗi làm cho đầu óc
thảnh thơi, tái tạo sức lao động một cách hiệu quả.
Khai sáng, giải trí là chức năng khách quan của báo chí, có mối liên hệ
mật thiết với các chức năng tư tưởng và chức năng quản lý giám sát của báo
chí. Trong hoạt động thơng tin hàng ngày, báo chí một mặt phổ biến kiến thức
mới, truyền bá những tri thức văn hóa tồn diện nhằm nâng cao trình độ hiểu
biết, văn hóa của cơng chúng, mặt khác, giúp cho cơng chúng sử dụng thời
gian nhàn rỗi một cách hữu ích và dễ chịu, tạo điều kiện nghỉ ngơi, tái tạo sức
lao động.
Sự phát triển rộng khắp của các loại hình báo chí là tiền đề quan trọng để
cung cấp thơng tin, nâng cao trình độ hiểu biết, văn hóa của cơng chúng, đồng
thời thơng qua báo chí xã hội hóa, đại chúng hóa những giá trị văn hóa tinh thần
của nhân dân, giúp cho mọi thành viên trong xã hội có điều kiện bổ sung vốn tri
thức, làm phong phú thêm đời sống văn hóa, tinh thần của mình. Đây chính là
điều kiện, là phương tiện để con người phát triển một cách tồn diện - mục đích
cao cả của chế độ, mơ ước ngàn đời của nhân loại.
Như vậy chức năng khai sáng, giải chí được hiểu rằng: Báo chí khơng chỉ
là kênh thơng tin - truyền thơng quan trọng cung cấp thơng tin, kiến thức mà cịn
là diễn đàn trao đổi, chia sẻ kỹ năng và kinh nghiệm phong phú nhằm nâng cao
trình độ dân trí, đáp ứng nhu cầu phát triển bền vững.
- Chức năng quản lý, giám sát và phản biện xã hội
Chức năng quản lý báo chí thể hiện ở chỗ, báo chí duy trì và phát triển
mối liên hệ chặt chẽ giữa chủ thể và khách thể quản lý thơng qua việc duy trì
4

và phát triển dịng thơng tin hai chiều, bảo đảm cho các quyết định quản lý
được thông suốt và thực thi trong thực tế. Có nghĩa là: Một mặt, với khả năng
nhanh chóng, kịp thời, chính xác và rộng khắp, báo chí là những phương tiện
có ưu thế tuyệt đối trong việc chuyển đến khách thể quản lý những thông tin
dưới dạng các quyết định quản lý – lãnh đạo. Mặt khác, báo chí phản ánh
thực trạng tình hình khơng chỉ của đối tượng quản lý một cách đa dạng,
phong phú, chính xác và kịp thời ... tới xã hội, tới chủ thể quản lý, giúp cho
chủ thể quản lý có thêm những nguồn thơng tin để soạn thảo và tổ chức các
quyết định quản lý.
Chức năng giám sát xã hội của báo chí là q trình giám sát mọi lúc, mọi
nơi. Với mục đích xã hội hóa những việc làm tốt và những sai phạm của các cá
nhân hoặc tổ chức nào đó để khơi nguồn và định hướng dư luận xã hội theo
hướng ủng hộ hoặc chỉ trích, tạo áp lực dư luận và buộc các cơ quan cơng quyền
giải quyết, giải thích và giải đáp trước nhân dân, trước công luận.
Chức năng phản biện xã hội của báo chí là q trình góp phần khơi thức,
tập hợp nguồn lực trí tuệ và cảm xúc của tồn dân, trước hết là đội ngũ tri thức,
nhất là các chuyên gia về các lĩnh vực khác nhau, góp ý cho các quyết sách lớn
của Nhà nước trong quá trình xây dựng và thực hiện nhằm bảo đảm sự phát triển
bền vững của đất nước.
- Chức năng kinh tế - dịch vụ
Đây là chức năng xuất phát từ đòi hỏi khách quan của hoạt động báo chí
trong nền kinh tế thị trường. Tức là sản phẩm báo chí cũng có giá trị và giá trị sử
dụng, có giá thành và giá bán, chịu chi phối bởi quy luật cung cầu của thị
trường. Tuy nhiên sản phẩm báo chí là sản phẩm hàng hóa đặc biệt.
* Trong các chức năng nêu trên thì chức năng thơng tin là chức năng cơ
bản, chức năng khởi nguồn của báo chí. Vì báo chí ra đời và phát triển, trước
hết là nhằm thỏa mãn, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao nhu cầu thông tin của
con người và xã hội.
2. Chức năng thông tin
5

Tin tức nói chung và tin tức báo chí nói riêng bắt nguồn từ nhu cầu trao
đổi thông tin, giao tiếp của con người và xã hội. Con người luôn muốn biết
những gì đã và đang xảy ra xung quanh mình, từ gần gũi đến xa xơi, từ nơng đến
sâu. Đó là nhu cầu thực tế bảo đảm cho sự tồn tại và phát triển. Thông tin là nhu
cầu sống còn, nhu cầu phát triển của con người và xã hội, đồng thời là động lực
kích thích sự phát triển. Con người càng văn minh, xã hội càng phát triển thì nhu
cầu thơng tin, giao tiếp càng cao. Mặt khác khả năng đáp ứng nhu cầu thông tin
giao tiếp của con người và xã hội là một trong những chỉ báo cơ bản và quan
trọng nhất đánh giá trình độ phát triển. Thơng tin nói chung và sản phẩm báo chí
truyền thơng nói riêng có khả năng cải tạo diện mạo văn hóa của con người và
xã hội. Trong quá trình đáp ứng nhu cầu ấy, báo chí – truyền thơng góp phần tích
cực vào sự phát triển kinh tế - xã hội.
* Các yêu cầu cơ bản của chức năng thông tin
Để thực hiện tốt chức năng thông tin của báo chí thì các sản phẩm báo chí
cần phải đạt được một số các yêu cầu cơ bản như sau:
- Thứ nhất, thơng tin phải nhanh chóng, hợp thời
Tức là thơng tin nóng “hot”. Đây là một trong những yếu tố hàng đầu
tạo nên giá trị của sản phẩm báo chí. Nếu khái niệm nhanh chóng được hiểu
là khoảng thời gian từ khi sự kiện, vấn đề nảy sinh đến khi đông đảo công
chúng biết được qua các phương tiện truyền thơng, thì hợp thời là việc cơng
bố, việc xã hội hóa sự kiện, vấn đề ấy vào thời điểm nào đó có lợi nhất cho
cơng tác tư tưởng - chính trị cũng như cho cơng chúng xã hội và nhân dân
nói chung.
- Thứ hai, thơng tin phải bảo đảm tính phong phú, đa dạng và nhiều chiều
Nhu cầu thông tin, cũng như đời sống tinh thần của con người, không
chấp nhận sự đơn điệu, nghèo nàn. Một thông điệp dù hấp dẫn đến mấy thì cũng
có lúc trở nên nhàm chán. Một ấn phẩm truyền thông cũng cần phải thường
xuyên được cải tiến, thường xuyên “làm tươi”, làm mới để kích thích nhu cầu

tiếp nhận của cơng chúng.
6


- Thứ ba, thơng tin phải bảo đảm tính trung thực
Tính trung thực được biểu hiện ở các cấp độ sau:
+ Một là, sự kiện phải được thông báo xác thực, đúng bản chất, quy mơ
của nó. Khơng “có bé xé ra to”, khơng “có ít xt ra nhiều”, khơng “vo trịn bóp
méo”, khơng thêm thắt các chi tiết làm cho sự kiện bị sai lệch.
+ Hai là, sự kiện thơng tin được đặt trong tình hình, bối cảnh và tác động
tích cực tới các mối quan hệ đang đặt ra của công tác tư tưởng và tâm lý xã hội.
Sự kiện ấy tiêu biểu cho tình hình thời sự và những vấn đề đặt ra trong công tác
tư tưởng, trong sự quan tâm của công chúng xã hội và hướng vào giải quyết các
nhiệm vụ kinh tế - xã hội.
- Thứ tư, thông tin phải phù hợp với các quy tắc, giá trị xã hội, các
giá trị văn hóa và đạo lý dân tộc, phù hợp với sự phát triển và phục vụ sự
phát triển
Trước q trình tồn cầu hóa, khu vực hóa thì u cầu này ngày càng trở
nên quan trọng và cấp thiết. Nhất là trong việc làm thế nào để vừa giao lưu, tiếp
thu văn hóa của các dân tộc trên thế giới, vừa bảo tồn hệ giá trị văn hóa, đạo lý
của dân tộc và các quy tắc xã hội.
- Thứ năm, thông tin phải định hướng, hướng dẫn dư luận xã hội
Trong quá trình phát triển kinh tế xã hội sẽ có rất nhiều vấn đề mới nảy
sinh, nhất là trong thời đại ngày nay thế giới như được san phẳng, kết nối không
biên giới, xuyên quốc gia thì các vấn đề phức tạp, nảy sinh ngày càng xuất hiện
nhiều với tần số lớn. Do đó, yêu cầu định hướng, hướng dẫn dư luận xã hội là
một trong những yêu cầu quan trọng góp phần vào thực hiện tốt chức năng
thông tin của báo chí với mục đích ổn định tình hình chính trị xã hội, giữ vững
an ninh quốc gia, từ đó tạo mơi trường, điều kiện thuận lợi cho q trình phát
triển của đất nước.

II. THỰC TRẠNG VIỆC THỰC HIỆN CHỨC NĂNG THƠNG
TIN CỦA BÁO CHÍ VIỆT NAM HIỆN NAY VÀ CÁC GIẢI PHÁP
KHẮC PHỤC
7


1. Thực trạng
Trước sự bùng nổ mạnh mẽ của khoa học kỹ thuật và công nghệ, đặc biệt
là internet và mạng xã hội, thì đã đem tới một làn gió mới cho báo chí cách
mạng Việt Nam. Trong đó phải kể đến sự xuất hiện và phát triển mạnh mẽ của
báo mạng điện tử. Chính sự xuất hiện của các loại hình báo chí mới đã đáp ứng
được nhu cầu về thơng tin của cơng chúng một cách nhanh chóng và đa chiều.
Tuy nhiên, ngồi những kết quả tích cực mà nó đem lại thì sự phát triển nhanh
chóng, mạnh mẽ ấy cũng đã và đang còn gặp phải nhiều vấn đề và có những hệ
quả chưa tốt mà báo chí Việt Nam cần phải thay đổi cho phù hợp. Sau đây là
một số những dẫn chứng cụ thể thông qua việc khảo sát trên một số trang báo
mạng điện tử những năm gần đây ở Việt Nam.
1.1. Thông tin sai sự thật
Đây là một trong những vấn đề vẫn thường xuyên xảy ra trên một số trang
báo mạng điện tử trong những năm gần đây ở Việt Nam. Dưới đây là một số ví
dụ điển hình:
Ví dụ: Trên Báo điện tử Dân trí ngày 01/6/2021 có bài viết “Nam sinh 22
tuổi tử vong sau khi mắc Covid-19”. Đây là thông tin sai sự thật viết về nam
sinh 22 tuổi, xã Phước Vân, huyện Cần Đước, tỉnh Long An. Bài viết đã gây ảnh
hưởng xấu đến cơng tác phịng chống dịch bệnh ở thành phố Hồ Chí Minh và
tỉnh Long An tại thời điểm đó.
Hay trên báo Nhân dân số ra ngày 08/3/2020 có bài: “Xử phạt 4 cơ quan
báo chí vì thơng tin sai sự thật”. Theo đó: Cụ thể, Cục Báo chí (Bộ Thơng tin

và Truyền thơng) đã ban hành bốn quyết định xử phạt:

- Báo điện tử Dân Việt thông tin sai sự thật trong bài viết “Khởi tố, bắt
tạm giam ơng Tất Thành Cang, cựu Phó Bí thư TP Hồ Chí Minh” (do lỗi kỹ
thuật trong quá trình chuyển đổi hệ thống quản lý tin bài đã xuất bản bản tin
chờ), bị phạt tiền 3 triệu đồng.
- Báo điện tử Tổ quốc thông tin sai sự thật trong bài viết về Hội thảo
khoa học “Chủ tịch Hồ Chí Minh - Người sáng lập Nhà nước Việt Nam Dân
8


chủ Cộng hòa”, bị phạt tiền 12 triệu đồng.
- Báo điện tử Tin nhanh Việt Nam - VNExpress thông tin sai sự thật
trong bài viết về Lễ kỷ niệm 90 năm Ngày truyền thống ngành Tuyên giáo
của Ðảng, bị phạt tiền 12 triệu đồng; Báo Thanh niên thông tin sai sự thật
trong loạt bài viết đăng tháng 5-2020 về một số dự án đầu tư xây dựng theo
hình thức BT tại TP Hải Phòng, bị phạt tiền 45 triệu đồng.
Hay điển hình nữa là trong sự việc đăng tải thơng tin về việc WHO
chấp thuận kid xét nghiệm của Việt Á của một số các Cơ quan báo chí.
* Các thông tin sai sự thật trên đã gây ra những tác động và ảnh
hưởng xấu đến uy tín, danh dự, hình ảnh các cá nhân, tập thể và tổ chức ở
một số các cơ quan, đơn vị. Ngoài ra, một số thơng tin sai sự thật cịn rất
nguy hại, có thể tạo ra dư luận xấu trong xã hội, gây hoang mang dư luận,
mất ổn định chính trị, xã hội.
1.2. Thơng tin chưa chính xác, chưa được kiểm duyệt chặt chẽ trước
khi đăng
Đây cũng là một trong những vấn đề xảy ra khá phổ biến ở các cơ quan
báo chí hiện nay.
Ví dụ: Ngày 15/9/2021, trên Báo Tiền Phong điện tử đăng bài “Đại tướng
Phùng Quang Thanh là tấm gương Bộ đội Cụ Hồ tiêu biểu” phản ánh những
đóng góp, cống hiến của đồng chí Đại tướng Phùng Quang Thanh và Lễ tang
cấp Nhà nước của Đại tướng, Tuy nhiên do sơ suất của phóng viên viết bài,

khâu biên tập và việc tuân thủ quy trình duyệt bài thiếu sự cẩn thận, cụ thể,
sâu sát dẫn đến sai sót nghiêm trọng, chú thích ảnh nhầm tên đồng chí Đại
tướng Phùng Quang Thanh sang tên đồng chí Đại tướng Phan Văn Giang Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Bí thư Qn ủy Trung ương, Bộ trưởng Bộ Quốc
phòng.
Hay trên báo NGƯỜI LAO ĐỘNG số ra ngày 01/4/2015 có bài: “Thanh tra
kho bạc đánh vợ vỡ tim vì mặc váy ngắn đi ăn cưới”. Ở tiêu đề bài viết này
9


tác giả đã vơ tình quy chụp chung là cứ thanh tra kho bạc là đều đánh vợ mà
không chỉ đích danh một cá nhân nào. Trong khi bài viết chỉ đề cập đến một
cá nhân cụ thể. Chưa kể đến việc ở bài viết này với mục đích lên án hành vi
bạo lực gia đình ở Việt Nam thì vơ tình tác giả lại biến bài viết thành một lý
do nghiễm nhiên là vì mặc váy ngắn đi ăn cưới nên mới bị đánh. Và cũng vơ
tình bài viết đã cổ xúy cho một bộ phận vẫn còn những suy nghĩ, hành vi
lệch lạc về vấn nạn bạo lực gia đình ở Việt Nam.
Hoặc trên báo Tiền phong đăng ngày 29/5/2019, ở chuyên mục “Giáo
dục” có bài với tiêu đề Phơi bày “mưu ma chước quỷ” của cán bộ giáo dục. Tiêu
đề mang tính quy chụp tất cả các cán bộ giáo dục, trong khi bài viết chỉ đề cập
khuyết điểm của một số cán bộ trong ngành ở Sơn La. Hơn nữa, “mưu ma chước
quỷ” có nghĩa là mưu kế thâm độc và quỷ quyệt, nếu dùng từ ấy với các sai
phạm của một số cán bộ trong ngành giáo dục ở Sơn La liệu có phù hợp khơng?
Chắc chắn sẽ là khơng phù hợp.
Ngồi ra cịn rất nhiều các lỗi khác mà chúng ta vẫn thường mắc phải khi
thông tin về một vấn đề, sự kiện. Điều đó cho thấy q trình và quy trình kiểm
duyệt trước khi đăng tải của một số các Cơ quan báo chí ở Việt Nam chưa thực
sự chặt chẽ và cịn nhiều vấn đề cần phải khắc phục, thay đổi cho phù hợp.
1.3. Thông tin giật gân câu khách
Sự quan tâm thái quá của giới truyền thông đối với những thông tin bạo
lực, những scandal của giới người mẫu, ca sĩ, diễn viên, đang dẫn tới tình trạng

thiếu hụt thơng tin có tính giáo dục, phát hiện, cảnh báo mang ý nghĩa xã hội sâu
sắc nhưng lại dư thừa đến mức bội thực thơng tin giải trí, giật gân, thậm chí độc
hại, từ đó tạo ra một mơi trường cho những khuyết tật xã hội lây lan.
Thực trạng thông tin giật gân câu khách ngày càng nở rộ trên báo chí ở
Việt Nam hiện nay cho thấy những biến đổi tiêu cực của một bộ phận không nhỏ
những người làm báo đang vì lợi ích cá nhân, lợi ích kinh tế mà có thể bất chấp
những nguyên tắc, yêu cầu của chức năng cung cấp thơng tin tới cơng chúng.
Ví dụ: Trong vụ việc cả gia đình 4 người đi ơ tô bị mưa lũ mưa
10


lũ cuốn trơi xảy ra tại Định Hóa, Thái Ngun ngày 08/7/2017. Có rất nhiều
những tờ báo, trang tin điện tử thơng tin đã rút tít vơ đạo đức khi đặt tít “Mưa lũ
cuốn trơi ơ tơ chở 4 người: Cả gia đình đồn tụ nơi chín suối”.
Hay trên báo Tuổi trẻ thủ đơ số ra ngày 26/01/2022 có tít bài: “Quảng
Ninh: Mercedes – Benz E300 bị xe tải “Hôn Mông”, cộng đồng mạng khen
“Mông” quá cứng”.
Ở đây từ “Hôn mơng” và từ “mơng” là từ ngữ mang tính chất hết sức
nhạy cảm và tế nhị không phù hợp với bản chất của sự việc mà tác giả muốn gửi
tới bạn đọc. Đáng lẽ ra đây là một vụ tại nạn giao thông, tác giả nên sử dụng từ
ngữ phản ánh đúng tính chất, mức độ nghiêm trọng của sự việc thay vì giật tít
câu view bằng những ngơn từ nhạy cảm như vậy.
Dẫn tới tình trạng này có thể do nhiều những nguyên nhân khác nhau. Có
thể do các tờ báo chạy theo xu thế kinh tế thị trường, do nhiều tịa soạn hiện lấy
tiêu chí số lượng view để đánh giá, chấm công cho tin, bài… Tuy nhiên, dù là
bất cứ lý do nào thì cũng đều khơng phù hợp với yêu cầu về chức năng thông tin
của báo chí.
2. Các giải pháp khắc phục
Việc nâng cao chất lượng thơng tin báo chí trước hết xuất phát từ yêu cầu
tự thân của hoạt động báo chí. Đặc biệt yêu cầu này càng thêm bức thiết, nhất là

trong thời đại bùng nổ thông tin và bối cảnh quốc tế và trong nước tạo ra thời cơ
lớn, đồng thời cũng đặt ra những thách thức hết sức gay gắt cho lĩnh vực thông
tin nước ta hiện nay. Trước yêu cầu mới của sự phát triển, tất cả các loại hình
thơng tin báo chí đều hướng tới một mục tiêu chất lượng cao, coi trọng chất
lượng chính trị, chất lượng văn hóa, chất lượng khoa học và chất lượng nghiệp
vụ của thơng tin. Thơng tin phải đảm bảo tính chân thật, tính giáo dục, tính nhân
dân, tính chiến đấu, phù hợp với lợi ích của đất nước và của nhân dân, phải góp
phần quan trọng trong việc cung cấp tri thức, nâng cao dân trí, hình thành và
định hướng dư luận xã hội lành mạnh. Tăng cường sự đoàn kết, nhất trí về tư
tưởng chính trị và tinh thần trong nhân dân; biểu dương các nhân tố mới điển
11


hình tiên tiến; tích cực đấu tranh phê phán các quan điểm sai trái, thù địch, đấu
tranh chống tiêu cực, tham nhũng và các tệ nạn xã hội, giữ gìn và phát huy
truyền thống văn hóa dân tộc, tiếp thu văn hóa nhân loại. Thơng tin phải thực sự
đi trước một bước, vừa làm tốt việc dự báo, định hướng phát triển xã hội, đồng
thời phải là nguồn lực thức đẩy sự phát triển xã hội.
Như vậy, việc nâng cao chất lượng thơng tin báo chí là nâng cao chất
lượng nội dung, tăng hàm lượng thông tin của tác phẩm báo chí, đồng thời đổi
mới mạnh mẽ cách tiếp cận và phương thức thể hiện thông tin.
Xuất phát từ những yêu cầu và thực trạng nêu trên, để báo chí thực hiện
tốt chức năng cung cấp thơng tin thì sau đây bản thân em xin được đưa ra một số
ý kiến cá nhân về đề xuất các giải pháp để khắc phục như sau:
Một là, Các cơ quan chức năng có thẩm quyền cần thường xun rà sốt,
điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp lý về báo chí, xây dựng các văn
bản quy định liên quan đến việc hướng dẫn và thực hiện Luật báo chí. Xây dựng
cơ chế, cơ cấu tổ chức để các cơ quan lãnh đạo, quản lý theo dõi, giám sát thông
tin báo chí chặt chẽ, hiệu quả.
Thơng qua những quy định và chuẩn mực của Luật pháp và đạo đức báo

chí, các cơ quan chức năng có thẩm quyền cần kịp thời phát hiện và kiên quyết
xử lý nghiêm các trường hợp sai phạm trong lĩnh vực hoạt động báo chí.
Hai là, Thường xuyên chăm lo, xây dựng và kiện toàn đội ngũ cán bộ
lãnh đạo, quản lý báo chí, rà sốt, tiêu chuẩn hoá các chức danh lãnh đạo chủ
chốt của các cơ quan báo chí, đặc biệt là người đứng đầu.
Chú trọng xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý báo chí có phẩm
chất đạo đức và bản lĩnh chính trị vững vàng, có trình độ chun mơn và quản lý
giỏi. Chính họ là “bộ lọc” thẩm định và đánh giá thông tin, phát hiện những
thông tin mới, quý giá để đăng tải, đồng thời ngăn chặn những thơng tin sai lệch,
có dụng ý xấu, mang động cơ cá nhân hoặc “lợi ích nhóm”. Vì vậy, phải làm tốt
công tác tổ chức - cán bộ trong cơ quan báo chí. Phải lựa chọn và đào tạo, bồi
dưỡng kiến thức và kỹ năng lãnh đạo, quản lý báo chí, kể cả giáo dục tư tưởng
12


chính trị, phẩm chất đạo đức cho cán bộ báo chí.
Ba là, Các cơ quan báo chí cần làm tốt công tác sơ tổng kết, rút kinh
nghiệm sau mỗi tháng, quý, năm và giai đoạn một cách nghiêm túc, chặt chẽ.
Kiên quyết xử lý nghiêm các cá nhân, tổ chức sai phạm, đồng thời làm tốt
công tác thi đua khen thưởng trong lĩnh vực, hoạt động báo chí, có các chính
sách, cơ chế, tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức, cá nhân xuất sắc có điều
kiện, mơi trường tốt để làm việc và phát triển.
Bốn là, Thường xuyên mở các lớp bồi dưỡng về nghiệp vụ, kỹ năng nghề
nghiệp cũng như pháp luật và đạo đức báo chí, lý tưởng cách mạng cho các cá
nhân, cơ quan tổ chức trong lĩnh vực hoạt động báo chí.
Năm là, các cá nhân, tổ chức chịu trách nhiệm trong khâu kiểm duyệt nội
dung cần phải thực hiện đúng quy trình và đầy đủ các bước, các quy định, thủ
tục về trình tự, nguyên tắc, yêu cầu mà nội dung sản phẩm báo chí cần phải đạt
được trước khi đăng tải.
III. TRÁCH NHIỆM CỦA NHÀ BÁO TRONG VIỆC GÓP PHẦN

THỰC HIỆN TỐT CHỨC NĂNG THƠNG TIN CỦA BÁO CHÍ Ở VIỆT
NAM HIỆN NAY
1. Trách nhiệm của nhà báo
Để góp phần cho báo chí thực hiện tốt chức năng thơng tin thì các nhà báo
cần thực hiện tốt các nội dung sau:
Một là, tự giác quán triệt, học tập, tuân thủ, chấp hành nghiêm các nội
dung của Luật pháp và đạo đức báo chí. Trong đó cần thực hiện nghiêm túc và
theo đúng các quy định, hướng dẫn của pháp luật và các cơ quan chức năng có
thẩm quyền về hướng dẫn thực hiện luật báo chí, đồng thời thực hiện tốt các quy
định về đạo đức của người hoạt động trong lĩnh vực báo chí.
Hai là, u nghề, có tâm và có trách nhiệm với ngành nghề, lĩnh vực hoạt
động báo chí, không ngừng học tập, nghiên cứu, nâng cao năng lực cơng tác,
trình độ chun mơn nghiệp vụ. Tích cực rèn luyện tư tưởng, phẩm chất, đạo
đức cách mạng của người làm báo. Kiên quyết phòng chống, đấu tranh với
13


những quan điểm xấu, lệch lạc làm ảnh hưởng tới uy tín, danh dự của các cá
nhân và tổ chức, cơ quan báo chí.
Ba là, cần phải học tập, nghiên cứu nắm chắc các đặc tính cơ bản của tin
tức, thông tin và các yêu cầu về chức năng thông tin của báo chí, đồng thời vận
dụng và thực hiện một cách có hiệu quả với từng nội dung thơng tin vào từng
vấn đề sự kiện và thời điểm thích hợp.
Bốn là, trong quá trình hoạt động sáng tạo các sản phẩm báo chí cần phải
khách quan, trung thực và chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật về
quyền hạn, trách nhiệm, nghĩa vụ khai thác và cung cấp thơng tin báo chí.
Năm là, tuyệt đối chấp hành nghiêm các quy định, quy trình, thủ tục về
sáng tác và thẩm định tác phẩm báo chí trước khi xuất bản và đăng tải trên các
kênh thông tin.
2. Liên hệ trách nhiệm bản thân

Bản thân là một sinh viên học tập chuyên ngành báo in tại Học viện
báo chí và tuyên truyền, đồng thời là một sĩ quan quân đội đang cơng tác tại
ban Tun huấn, phịng Chính trị của một đơn vị chiến đấu, để góp phần
thực hiện tốt chức năng thơng tin của báo chí em sẽ thực hiện tốt một số các
nội dung sau:
Một là, bản thân sẽ tích cực học tập, nghiên cứu một cách nghiêm túc các
nội dung mà các thầy cô giáo đã giảng dạy, hướng dẫn nghiên cứu khi còn ngồi
trên ghế nhà trường và áp dụng vào trong quá trình làm việc, hoạt động thực tiễn
tại cơ quan, đơn vị.
Hai là, tự giác quán triệt, thực hiện nghiêm túc, đầy đủ các văn bản,
hướng dẫn, quy định của pháp luật và đạo đức báo chí. Nhất là Luật báo chí năm
2016 và các thơng tư, quy định, hướng dẫn có liên quan.
Ba là, không ngừng học hỏi, trau dồi, rèn luyện bản lĩnh chính trị, ý chí và
đạo đức cách mạng, nghề nghiệp của người làm báo. Kiên quyết đấu tranh với
những biểu hiện, những trường hợp sai phạm về các nguyên tắc, yêu cầu, quy
định liên quan đến hoạt động báo chí, nhất là các quy định về quyền và nghĩa
14


vụ, trách nhiệm trong việc khai thác và cung cấp thơng tin báo chí.
Bốn là, thơng qua q trình học tập, nghiên cứu và sự hiểu biết để định
hướng, hướng dẫn cho bộ đội tại đơn vị nhận diện được những nguồn thơng tin
chưa chính xác, từ đó giúp bộ đội phân biệt và tìm đọc được những nguồn thơng
tin đáng tin cậy để nâng cao sự hiểu biết.
KẾT LUẬN
Trong thời đại ngày nay, khi khoa học kỹ thuật và công nghệ phát triển
vượt bậc đã dẫn tới xã hội ngày càng phát triển, con người ngày càng văn minh,
nhu cầu về thông tin của con người ngày càng cao thì chức năng của báo chí
ngày càng đa dạng, phong phú.
Những nhóm chức năng của báo chí ln có mối liên hệ chặt chẽ, chi phối

và tác động lẫn nhau, là tiền đề và điều kiện của nhau tạo thành hệ thống hoàn
chỉnh, thống nhất trong việc tác động tới công chúng xã hội. Mặt khác, dù nằm
trong mối quan hệ chặt chẽ, nhưng trong thực tế mỗi nhóm chức năng xã hội của
báo chí được thể hiện dưới những hình thức và phương thức khác nhau. Vì vậy,
vai trị thực tế của báo chí trong xã hội được thể hiện đầy đủ chỉ khi hoạt động
báo chí được xem xét trong việc thực hiện tổng thể những chức năng xã hội nói
trên đối với từng cơ quan báo chí, từng loại hình báo chí hay cả hệ thống báo chí
nói chung. Việc bóc tách ra thành từng nhóm chức năng để phân tích bản chất,
đặc điểm và phương thức thực hiện về mặt lý luận chỉ có ý nghĩa khi ta hiểu đầy
đủ mối liên hệ thống nhất giữa chúng để từ đó vận dụng một cách sáng tạo, có
hiệu quả những hiểu biết ấy vào thực tiễn hoạt động báo chí.
Tuy nhiên, trong số nhóm những chức năng ấy của báo chí, dù là trong bất
kỳ thời đại nào thì chức năng thơng tin của báo chí vẫn luôn là chức năng quan
trọng nhất, chức năng cơ bản, khởi nguồn của báo chí.

15


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Giáo trình Cơ sở lý luận báo chí, Nxb Lao động, PGS.TS Nguyễn
Văn Dững, H.2012.
2. Luật báo chí năm 2016, Nghị định số 09/2017/NĐ-CP về việc phát
ngơn và cung cấp thơng tin cho báo chí của các cơ quan hành chính nhà nước:
/> />3. Thơng tin sai sự thật:
/> /> />4. Thơng tin chưa chính xác, chưa được kiểm duyệt chặt chẽ trước khi đăng:
/> /> />5. Thông tin giật gân câu khách:
/> />16


MỤC LỤC

Trang
MỞ ĐẦU

2

NỘI DUNG

3

I. CHỨC NĂNG CỦA BÁO CHÍ

3

1. Các chức năng của báo chí

3

2. Chức năng thơng tin

6

II. THỰC TRẠNG VIỆC THỰC HIỆN CHỨC NĂNG
THƠNG TIN CỦA BÁO CHÍ VIỆT NAM HIỆN NAY VÀ
CÁC GIẢI PHÁP KHẮC PHỤC

8

1. Thực trạng

8

1.1. Thơng tin sai sự thật

8

1.2. Thơng tin chưa chính xác, chưa được kiểm duyệt chặt chẽ
trước khi đăng

9

1.3. Thông tin giật gân câu khách

10

2. Các giải pháp khắc phục

11

III. TRÁCH NHIỆM CỦA NHÀ BÁO TRONG VIỆC GÓP PHẦN
THỰC HIỆN TỐT CHỨC NĂNG THƠNG TIN CỦA BÁO CHÍ Ở
VIỆT NAM HIỆN NAY

13

1. Trách nhiệm của nhà báo

13

2. Liên hệ trách nhiệm bản thân

14

KẾT LUẬN

15

TÀI LIỆU THAM KHẢO

17

17