Giáo trình phương pháp giáo dục hành động trong cấp nước và vệ sinh hộ gia đình

GIÁO TRÌNH

PHƯƠNG PHÁP GIÁO
DỤC HÀNH ĐỘNG
TRONG CẤP NƯỚC VÀ VỆ SINH HỘ
GIA ĐÌNH

Tháng 9 năm 2010


MỤC LỤC
I

VÌ SAO CHỌN PP GDHĐ? ................................................................................... 4
1 PP GDHĐ là gì?........................................................................................................ 4
2 Vì sao chọn GDHĐ ? ................................................................................................. 4
3 Những nguyên tắc của pp GDHĐ ............................................................................ 5

II
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

III

TIẾN TRÌNH ÁP DỤNG PP GDHĐ ...................................................................... 5
Bước 1: Xác định ai sẽ đơn vị đầu mối ....................................................................... 5
Bước 2: xác định địa bàn thực hiện và nhân rộng ....................................................... 6
Bước 3: Thảo luận với chính quyền địa phương ......................................................... 6
Bước 4: Chuẩn bị kế hoạch và chi phí chi tiết ............................................................. 6
Bước 5: Thuê chuyên gia tập huấn .............................................................................. 7
Bước 6: Thiết kế bảng kiểm định hộ gia đình ............................................................... 7
Bước 7: Lựa chọn và tập huấn cho tuyên truyền viên (TTV) địa phương ..................... 8
Bước 8: TTV tổ chức các cuộc họp hộ gia đình .......................................................... 8
Bước 9: Giám sát hỗ trợ tiến trình ở cộng đồng ........................................................... 9
Bước 10: hội thảo đánh giá và rút kinh nhiệm cải thiện ............................................. 9

CÁC THÔNG TIN KHÁC ........................................ Error! Bookmark not defined.
1 Câu hỏi và trả lời ở chương trình WIND ở Tiền Giang ......... Error! Bookmark not
defined.
2 Thực hiện ở Tiền Giang ............................................. Error! Bookmark not defined.
3
Nguồn lực khác

IV. PHỤ LỤC
Phụ lục 1: Thơng tin liên hệ
Phụ lục 2: Hướng dẫn khố tập huấn cho TTV
Phụ lục 3: Mẫu bảng kiểm định hộ gia đình
Phụ lục 4: Bài học kinh nghiệm từ Ninh Thuận và Đaklak
Phụ lục 5: Một số hình ảnh
Phụ lục 6: Mẫu khảo sát, mẫu báo cáo TTV, tổng hợp xã.


TỪ VIẾT TẮT

DOH
IEC
ILO
NTPII
PAOT
WIND
PCerwass
CPM
WU

Sở y tế
Thông tin – Giáo dục - Truyền thơng
Tổ chức lao động quốc tế
Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn II (về cấp nước và vệ sinh)
Phương pháp Giáo dục hành động (GDHĐ)
Cải thiện môi trường lao động và phát triển tình làng nghĩa xóm
Trung tâm nước và vệ sinh nông thôn tỉnh
Trung tâm y tế dịư phòng
Hội liên hiệp phụ nữ


I

VÌ SAO LỰA CHỌN PP GDHĐ?

1

GDHĐ là gì?

Giáo dục hành động (GDHĐ) là một phương pháp IEC chủ yếu sử dụng hành động thực tế

là chính để khuyến khích các hộ gia đình tự thực hiện cải thiện điều kiện trang thiết bị tại hộ
mình và sau đó chia sẻ thành quả với các gia đình chung quanh để khuyến khích các hộ
khác cùng làm theo.
Ban đầu bằng những phát hiện những mơ hình tốt ngay tại địa phương, phù hợp với điều
kiện của điều kiện của đại đa số gia đình, phương pháp GDHĐ sẽ giúp các hộ gia đình có
điều kiện đến tham quan hoặc thơng qua hình ảnh để hiểu và về thực hiện tại gia đình mình
bằng những vật liệu hiện có và năng lực của chính họ (tuy nhiên họ có thể cải tiến tốt hơn)
Việc cải thiện này là một quá trình diễn ra khơng ngừng ngay tại hộ gia đình cũng như trong
cộng đồng.
Ý tưởng chính của pp GDHĐ là những mơ hình tốt tại ngay địa phương như không đắt tiền,
tự làm được bằng những vật liệu hiện có và dễ áp dụng cho mọi gia đình sẽ được nhân rộng
trong các hộ gia đình thơng qua các cuộc họp nhóm các hộ gia đình.

2

Vì sao lựa chọn pp GDHĐ?

GDHĐ mang lại sự thay đổi hành vi nhìn thấy được. Sức khoẻ của con người chỉ thay đổi
khi có sự thay đổi về hành vi.
GDHĐ là phương pháp đơn giản và thực tế. Đơn gian để địa phương nào cũng có thể áp
dụng được; thực tế thực hành chứ không lý thuyết sng vì người dân nơng thơn họ dễ làm
theo những gì họ thấy hơn là những gì họ chỉ có nghe. Nếu việc tập huấn cho TTV tốt và các
cuộc họp nhóm hộ gia đình thực hiện tốt thì GDHĐ sẽ mang lại kết quả tốt ngay từ bản than
TTV đến cho sự chuyển đổi hành vi của cộng đồng, đôi khi sự thay đổi này xảy ra rất là
nhanh chóng.
GDHĐ cịn giúp xây dựng mối quan hệ tình làng nghĩa xóm giữa các hộ trong cộng đồng và
tăng cường tính tự tin của mọi người để giải quyết những vần đề khó khăn của riêng họ.
Các hoạt động của GDHĐ chủ yếu là các hoạt động ở cộng đồng của các tổ chức quần
chúng như: hội phụ nữ, hội nơng dân, họp thơn, bản nên có tính bền vững. Chỉ cần cung
cấp tài liệu, kỹ năng, phương pháp thực hiện là các TTV ở cộng đồng (hội phụ nữ, hội nơng

dân, trưởng thơn) có thể thực hiện được. Do đó hoạt động của phương pháp GDHĐ là bền
vững.
Phương pháp này đã được thực hiện tốt, được chứng minh ở Việt Nam – đây không phải là
cách tiếp cận mới hồn tồn nhưng bởi nó đơn giản và khơng cần nhiều chi phí. Nguyên gốc
của pp này được phát triển trong lĩnh vực an tồn nghề nghiêp cho nơng dân, thợ mỏ, công
nhân công nghiệp do tổ chức Lao động quốc tế tài trợ ở một số tỉnh. Phương pháp GDHĐ
cũng đã đượ áp dụng ở các nước khác vùng đông nam á để cải thiện điều kiện làm việc
hiệu quả và an toàn ở những nơi làm việc như các hầm mỏ.
Trong chương trình mục tiêu quốc gia về CN&VSNT giai đoạn II (NTPII), phương pháp
GDHĐ đã được áp dụng thí điểm ở 2 xã của tỉnh Ninh Thuận đó là xã Hồ Sơn, Lương Sơn;
Tỉnh Đăklăk ở 2 xã: YangReh và Ea Drong. ở Ninh Thuận thì do TT Y tế dự phòng kết hợp
với hội liên hiệp phụ nữ các cấp thực hiện. ở Đắc lăk thì do Trung tâm nước và vệ sinh NT
thực hiện. Tuy nhiên ở cấp xã, thơn thì hội phụ nữ và hội nơng dân là đơn vị chính thực hiện.

4


Các nguyên tắc chính của pp GDHĐ

3

Các nguyên tắc chính của pp GDHĐ là:


Dựa vào thực tế địa phương – Lựa chọn các giải pháp cải thiện sãn có ở chính địa
phương (hoặc giống địa phương đó).



Tập trung vào khía cạnh tích cực của sự cải thiện và nêu bật điểm mạnh trong mỗi

hộ gia đình để thường xuyên cải thiện trang bị trong gia đình (khơng có điểm xấu, chỉ
có điểm cần cải thiện)



Liên kết việc cải thiện cấp nước, vệ sinh với cải thiện sức khoẻ và điều kiện sống của
tồn bộ gia đình.



Học tập thơng qua việc làm – Tập trung vào thực hành hơn là tập huấn lý thuyết tại
lớp và tìm kiếm các giải pháp thơng minh.



Khuyến khích mọi người và cộng đồng chia sẻ kinh nghiệm của họ - Đây có thể là
nhưng phát hiện mang tính cá nhân và khuyến khích lịng nhiệt tình của mọi người
đến và chia sẻ ý kiến và các giải pháp khác nhau.



Khuyến khích mọi người tham gia – Chính mọi người ở địa phương mới hiểu rõ
điều kiện và khó khăn của họ tốt nhất từ đó chính họ có những giải pháp phù hợp
nhất cho gia đình họ.

Tài liệu này sẽ chỉ cho bạn các bước để theo đó mà hực hiện pp GDHĐ cùng với sự hỗ trợ
của các giảng viên / người điều hành có kinh nghiệm.

TIẾN TRÌNH THỰC HIỆN PP GDHĐ

II

Việc thực hiện pp GDH Đ cần theo trình tự các bước sau:

Bước 1: Xác định đơn vị đầu mối:

1

Việc xác định ai là đơn vị đầu mối là rất quan trọng vì họ có trách nhiệm triển khai từ ý tưởng
của pp GDHĐ đến thực tế. Điều này không chỉ là vấn đề kinh phí mà việc giành thời gian và
khả năng triển khai tập huấn, hướng dẫn TTV, giám sát thực hiện ở cộng đồng... Tuy nhiên
bất cứ đơn vị nào cũng phải có vai trị đầu mối xem xét cẩn thận giáo trình GDH Đ trước,
chuẩn bị để đầu tư thời gian, kinh phí và những cố gắng trong quá trình thực hiện mơ hình
này đi đến những thành cơng. Đơn vị đầu mối có thể là TT Y tế dự phòng hoặc Hội phụ nữ
hoặc TT nước sach & VSMTNT.
-

Ở Tiền giang, sở công nghệ môi trường, chi cục thuỷ lợi, trung tâm nước sinh hoạt
và vệ sinh nông thơn là đơn vị cấp kinh phí cịn Hội lien hiệp phụ nữ tỉnh là đơn vị
đầu mối và cũng là đơn vị thực hiện.

-

Ở Ninh Thuận và Đắc Lắc, kinh phí là của chương trình mục tiêu quốc gia về
CN&VSMT NT, đơn vị thực hiện ở Đắc lắc là TTN&VSMT nông thôn, ở Ninh Thuận
là TT Y tế dự phịng phối hợp với HLHPN thực hiện.

Có một điều khơng kém phần quan trọng là tìm các đơn vị hỗ trợ thực hiện pp GDHĐ. Thí dụ
như hội phụ nữ, thơng qua các hoạt động, chương trình riêng của hội sẽ đóng vai trị quan
trọng cho các vấn đề sử dụng nguồn nước an tồn, vệ sinh hộ gia đình, xem những cơng

việc này có nằm trong một phàn nhiệm vụ của họ khơng? Ý kiến rất hay đó là thảo luận với
Hơi phụ nữ cấp tỉnh để họ có thể có sự hỗ trợ làm sao triển khai pp này.
5


Các tài liệu kèm theo:
1. Sổ tay Tuyên truyền viên
2. Bộ tranh truyền thông

22