soan bai 10 khai quat van hoc viet nam tu tk 10 den het tk 19

VnDoc. com - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

Soạn bài lớp 10
Khái quát văn học Việt Nam từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX
1. Soạn bài: Khái quát văn học Việt Nam từ thế kỉ 10 đến hết thế kỉ 19 mẫu 1
1.1. Câu 1 (trang 111 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
Những điểm chung và những điểm khác nhau của hia bộ phận văn học chữ Hán và
văn học chữ Nôm
- Điểm chung:
+ Văn học viết của người Việt
+ Mang đặc điểm văn học trung đại Việt Nam
+ Một số thể loại tiếp thu từ Trung Quốc.
- Điểm khác:
Văn học chữ Hán

Văn học chữ Nôm

- Ra đời thế kỉ X

- Ra đời khoảng cuối thế kỉ XIII

- Viết bằng chữ Hán

- Viết bằng chữ Nôm

- Thể loại văn học chủ yếu tiếp thu - Vừa tiếp thu từ Trung Quốc vừa sáng tạo ra
từ Trung Quốc.

một số thể loại khác.

- Bao gồm thơ, văn xuôi.

- Thơ chiếm đa số.

1.2. Câu 2 (trang 111 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):ư
Bảng khái quát tình hình phát triển của văn học Việt Nam thời trung đại:
Giai đoạn
văn học
Từ thế kỉ X
– hết thế kỉ
XIV

Nội dung

Nghệ thuật

Sự kiện văn học, tác giả, tác
phẩm

Văn học chữ Hán Chiếu dời đơ (Lí cơng Uẩn),
u nước và âm với các thể loại Sơng
hưởng hào hùng

núi

nước

Nam

(Lí

tiếp thu từ Trung Thường Kiệt), Hịch tướng sĩ
Quốc

(Trần Quốc Tuấn), Tỏ lòng


VnDoc. com - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

(Phạm Ngũ Lão),…
Văn
Từ thế kỉ
XV – hết
thế kỉ XVII

Phản

ánh,

phê

phán hiện thực

học

chữ

Hán, chữ Nơm
phát

triển

với

nhiều

thể

loại

phong phú
Từ thế kỉ Địi quyền sống, Văn

xuối,

Bình Ngơ đại cáo, Qn trung
từ mệnh tập (Nguyễn Trãi),
Truyền kì mạn lục (Nguyễn
Dữ),…

văn Chinh phụ ngâm, Cung oán

– quyền hạnh phúc vần, văn học chữ ngâm khúc, Truyện Kiều, thơ

XVIII

nửa đầu thế và đấu tranh giải Hán và chữ Nơm Hồ Xn Hương, Hồng Lê
kỉ XIX

phóng con người đều phát triển
- Chữ quốc ngữ

Nửa

cuối Yêu nước, mang

thế kỉ XIX âm hưởng bi tráng

xuất hiện
- Chữ Hán và chữ
Nơm giữ vai trị
chủ đạo

nhất thống chí,…
Truyện Lục Vân Tiên, Văn tế
nghĩa sĩ Cần Giuộc (Nguyễn
Đình

Chiểu),

thơ

Nguyễn

Khuyến, Tú Xương.

1.3. Câu 3 (trang 112 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
Một số tác phẩm văn học đã học trong chương trình THCS thể hiện nổi bật nội
dung của văn học Việt Nam từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX:
- Nội dung cảm hứng yêu nước: Sông núi nước Nam, Chiếu dời đô, Hịch tướng
sĩ,…

- Nội dung nhân đạo: Chuyện người con gái Nam xương, Truyện Kiều, Bánh trôi
nước,…
- Nội dung thế sự: Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh, Truyện Lục Vân Tiên,…
1.4. Câu 4 (trang 112 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1)
- Những đặc điểm lớn về nghệ thuật của văn học Việt Nam từ thế kỉ X đến hết thế
kỉ XIX:


VnDoc. com - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

+ Tính quy phạm và sự phá vỡ tính quy phạm.
+ Khuynh hướng trang nhã và xu hướng bình dị.
+ Tiếp thu và dân tộc hóa tinh hoa văn học nước ngồi.
- Văn học trung đại nói nhiều đến chí khí, đạo lí trong phép ứng xử hằng ngày của
con người.
- Văn học hiện đại đi sâu vào đời sống riêng tư, thế giới nội tâm của con người.
2. Soạn bài: Khái quát văn học Việt Nam từ thế kỉ 10 đến hết thế kỉ 19 mẫu 2
2.1. KIẾN THỨC CƠ BẢN
a. Hai bộ phận chủ yếu cấu thành nên văn học trung đại Việt Nam là văn học
chữ Hán và văn học chữ Nôm. Trong quá trình phát triển hai bộ phận này khơng
đối lập nhau mà bổ sung hoàn thiện lẫn nhau.
b. Văn học trung đại Việt Nam được chia thành bốn giai đoạn lớn theo sự
phát triển về tư duy nghệ thuật, về nội dung, thể loại và ngôn ngữ văn học:
Các giai đoạn văn học từ thế kỉ X – thế kỉ XIV, từ thế kỉ XV – hết thế kỉ XVII, tư
duy nghệ thuật chịu sự chi phối mạnh mẽ của quan niệm: văn dĩ tải đạo, thi dĩ ngơn
chí. Cảm hứng chủ đạo của văn học là cảm hứng yêu nước. Thể loại văn học chủ
yếu tiếp thu từ Trung Quốc (từ thế kỉ XV mới có những sáng tác bằng chữ Nơm
tiêu biểu và có giá trị).
Hai giai đoạn sau, từ thế kỉ XVIII – nửa đầu thế kỉ XIX và giai đoạn nửa sau thế kỉ
XIX, tư duy nghệ thuật đã có sự phân biệt văn với sử, triết. Văn học gắn với hiện

thực cuộc sống nhiều hơn. Cảm hứng chủ đạo là cảm hứng nhân văn, cảm hứng về
con người. Các thể loại văn học dân tộc và văn học chữ Nơm đều phát triển vượt
bậc và có những thành tựu lớn.
c. Chủ nghĩa yêu nước, chủ nghĩa nhân đạo, cảm hứng thế sự là những đặc điểm
lớn về nội dung của văn học trung đại Việt Nam.


VnDoc. com - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

d. Tính quy phạm và sự phá vỡ tính quy phạm, khuynh hướng trang nhã và xu
hướng bình dị, tiếp thu và dân tộc hố tinh hoa văn học nước ngoài là những đặc
điểm lớn về nghệ thuật của văn học Việt Nam trung đại.
2.2. RÈN KĨ NĂNG
2.2.1. Những điểm chung và những điểm khác nhau của hai bộ phận văn học
chữ Hán và văn học chữ Nôm:
Điểm chung:


Phát triển trên cơ sở văn tự của người Hán.



Đều tích cực phản ánh những vấn đề trong đời sống xã hội, tâm tư, tình
cảm của con người thời trung đại.



Đều có được những thành tựu rực rỡ và kết tinh được những tác phẩm
xuất sắc.

Điểm khác:


Bộ phận văn học chữ Nôm ra đời muộn hơn.



Thành tựu của văn học Nôm chủ yếu là thơ (văn học chữ Hán có thành tựu
lớn ở cả hai mảng thơ và văn xi).

2. Bảng khái qt tình hình phát triển của văn học Việt Nam thời trung đại:
Giai đoạn
văn học

Nội dung

Nghệ thuật

Sự kiện văn học, tác giả, tác phẩm
Các thể loại tiếp thu từ Trung Quốc

Từ thế kỉ X
– hết thế kỉ
XIV

Chiếu dời đơ (Lí Thái Tổ), Sơng núi
Nội

dung

u nước

Văn học chữ Hán.

nước Nam, Hịch tướng sĩ (Trần
Quốc Tuấn), Tỏ lòng (Phạm Ngũ
Lão)...
Văn học mang hào khí Đơng A.


VnDoc. com - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

Từ thế kỉ
XV – hết
thế kỉ XVII

Nội

dung Văn học chữ Hán, Bình Ngơ đại cáo, Qn trung từ

thế sự (hiện chữ
thực,

Nơm

phát mệnh tập (Nguyễn Trãi), Truyền kì

phê triển với nhiều thể mạn lục (Nguyễn Dữ), thơ Nguyễn

phán)

loại phong phú.

Từ thế kỉ

Bỉnh Khiêm...

Văn xuôi, văn vần, Chinh phụ ngâm, Cung oán ngâm

XVIII – nửa Nhân

đạo văn học chữ Hán khúc, Truyện Kiều, thơ Hồ Xuân

đầu thế kỉ chủ nghĩa

và chữ Nơm đều Hương, Cao Bá Qt,... Hồng Lê

XIX

phát triển mạnh
Nội

dung

yêu nước
Nửa

sau - Thế sự -

thế kỉ XIX

Nhất thống chí (văn xi)...

Chữ

quốc

ngữ

xuất

Chữ Hán và chữ
Nơm vẫn giữ vai
trị chủ đạo.

Lục Vân Tiên, Văn tế nghĩa sĩ Cần
Giuộc (Nguyễn Đình Chiểu), Thơ
Nguyễn Khuyến, Tú Xương, Nguyễn
Quang Bích...

hiện
2.2.3. Một số tác phẩm văn học đã học trong chương trình THCS thể hiện nổi
bật nội dung của văn học Việt Nam từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX:


Nội dung cảm hứng yêu nước: Sông núi nước Nam, Chiếu dời đô, Hịch
tướng sĩ, Thuật hoài,...



Nội dung nhân đạo: Chuyện người con gái Nam Xương, Truyện Kiều, Bánh
trôi nước,...



Nội dung thế sự: Câu chuyện trong phủ chúa Trịnh (Vũ Trung tùy bút), Lục
Vân Tiên,...

2.2.4. Về nghệ thuật, văn học Việt Nam từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX có
những đặc điểm lớn như tính quy phạm và sự phá vỡ tính quy phạm, khuynh


VnDoc. com - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

hướng trang nhã và xu hướng bình dị, tiếp thu và dân tộc hoá tinh hoa văn
học nước ngồi.
Văn học cổ nói nhiều đến cái chí khí, cái đạo lí trong phép ứng xử hàng ngày của
con người. Trong khi đó, văn học hiện đại có điều kiện đi sâu hơn vào đời sống
riêng tư, vào thế giới nội tâm của con người. Chính hai điểm lớn này tạo nên sự
khác biệt trong quá trình đọc các tác phẩm văn học cổ và văn học hiện đại.