VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
LƢU THỊ BÍCH NGỌC
VAI TRỊ CỦA BAN AN NINH TRUNG ƢƠNG
CỤC MIỀN NAM TỪ NĂM 1960 ĐẾN NĂM 1975
LUẬN ÁN TIẾN SĨ LỊCH SỬ
HÀ NỘI - 2022
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
LƢU THỊ BÍCH NGỌC
VAI TRỊ CỦA BAN AN NINH TRUNG ƢƠNG
CỤC MIỀN NAM TỪ NĂM 1960 ĐẾN NĂM 1975
Ngành: Lịch sử Việt Nam
Mã số: 92 29 013
LUẬN ÁN TIẾN SĨ LỊCH SỬ
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học
PGS.TS NGUYỄN BÌNH BAN
HÀ NỘI - 2022
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan, luận án tiến sĩ “Vai trò của Ban An ninh Trung ương
Cục miền Nam từ năm 1960 đến năm 1975” là cơng trình nghiên cứu của
riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực, có nguồn gốc rõ
ràng và đƣợc trích dẫn đầy đủ theo quy định.
Nghiên cứu sinh
Lƣu Thị Bích Ngọc
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1
Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN
ĐỀ TÀI LUẬN ÁN .................................................................................................... 8
1.1. Những cơng trình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án ........................... 8
1.1.1. Các cơng trình nghiên cứu về cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu
nƣớc và chiến tranh Việt Nam............................................................................ 8
1.1.2. Các cơng trình nghiên cứu về Cơng an nhân dân và An ninh miền
Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nƣớc ......................................... 11
1.1.3. Các cơng trình nghiên cứu của nƣớc ngoài về cuộc chiến tranh ở
Việt Nam .......................................................................................................... 19
1.2. Kết quả nghiên cứu của các cơng trình có liên quan và những nội dung
luận án cần tiếp tục tập trung nghiên cứu ............................................................ 21
1.2.1. Kết quả nghiên cứu của các cơng trình có liên quan đến đề tài luận án ....... 21
1.2.2. Những nội dung luận án tập trung nghiên cứu ....................................... 22
Chƣơng 2: QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA BAN AN
NINH TRUNG ƢƠNG CỤC MIỀN NAM TỪ NĂM 1960 ĐẾN NĂM 1975 .... 24
2.1. Sự cần thiết thành lập Ban An ninh Trung ƣơng Cục miền Nam ............... 24
2.1.1. Đặc điểm cách mạng Việt Nam sau năm 1954 ...................................... 24
2.1.2. Yêu cầu khách quan thành lập Ban An ninh Trung ƣơng Cục
miền Nam ......................................................................................................... 27
2.2. Sự phát triển về tổ chức bộ máy của Ban An ninh Trung ƣơng Cục
miền Nam ................................................................................................................. 38
2.2.1. Tổ chức bộ máy Ban An ninh Trung ƣơng Cục và hệ thống an ninh
các cấp ở miền Nam giai đoạn 1960-1965 ....................................................... 38
2.2.2. Xây dựng, kiện toàn tổ chức bộ máy, phát triển đội ngũ cán bộ an
ninh đáp ứng yêu cầu cách mạng miền Nam giai đoạn 1965-1975 ................. 46
Tiểu kết Chƣơng 2 ................................................................................................... 57
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
Chƣơng 3: BAN AN NINH TRUNG ƢƠNG CỤC THAM MƢU CHO
TRUNG ƢƠNG CỤC XÂY DỰNG VÀ BAN HÀNH CÁC CHỈ THỊ, NGHỊ
QUYẾT VỀ CÔNG TÁC AN NINH Ở MIỀN NAM (1960-1975)...................... 59
3.1. Tham mƣu Trung ƣơng Cục xây dựng và từng bƣớc hồn thiện đƣờng
lối, chủ trƣơng, chính sách, biện pháp đấu tranh chống phản cách mạng,
bảo vệ lực lƣợng cách mạng ở miền Nam ............................................................. 59
3.2. Tham mƣu xây dựng và phát triển lực lƣợng an ninh miền Nam đáp
ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong từng giai đoạn cách mạng ..................................... 66
3.3. Tham mƣu xây dựng, củng cố và phát triển phong trào quần chúng
bảo vệ an ninh, trật tự trong khu căn cứ, vùng giải phóng ................................. 75
Tiểu kết Chƣơng 3 ................................................................................................... 85
Chƣơng 4: BAN AN NINH TRUNG ƢƠNG CỤC TRỰC TIẾP CHỈ ĐẠO
VÀ TỔ CHỨC CÔNG TÁC AN NINH MIỀN NAM (1960-1975) ..................... 86
4.1. Tổ chức lực lƣợng an ninh tồn Miền “chủ động tấn cơng địch, tích cực
bảo vệ mình” trên cả 3 vùng chiến lƣợc ................................................................ 86
4.1.1. Công tác điệp báo và an ninh đô thị ....................................................... 86
4.1.2. Công tác trinh sát vũ trang diệt ác, trừ gian ........................................... 94
4.1.3. Công tác đấu tranh chống gián điệp, nội gián bảo vệ cơ quan, bảo vệ
nội bộ lực lƣợng cách mạng ............................................................................. 99
4.1.4. Công tác an ninh vũ trang bảo vệ căn cứ, bảo vệ lãnh đạo .................. 105
4.2. Tổ chức công tác huấn luyện, bồi dƣỡng, đào tạo đội ngũ cán bộ an
ninh miền Nam ...................................................................................................... 110
4.3. Phối kết hợp với lực lƣợng vũ trang cách mạng, trực tiếp đánh địch,
chống càn bảo vệ cơ quan đầu não kháng chiến ................................................ 117
Tiểu kết Chƣơng 4 ................................................................................................. 125
Chƣơng 5: NHẬN XÉT VÀ MỘT SỐ BÀI HỌC KINH NGHIỆM................. 127
5.1. Nhận xét .......................................................................................................... 127
5.1.1. Ƣu điểm và nguyên nhân...................................................................... 127
5.1.2. Hạn chế và nguyên nhân ...................................................................... 134
5.2. Một số bài học kinh nghiệm .......................................................................... 138
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
5.2.1. Quán triệt và vận dụng sáng tạo quan điểm của Đảng về đấu tranh
chống phản cách mạng bảo vệ an ninh, trật tự phù hợp với tình hình miền
Nam trong từng giai đoạn ............................................................................... 138
5.2.2. Coi trọng công tác vận động, tổ chức quần chúng nhân dân tham gia
công tác an ninh, bảo vệ Đảng, bảo vệ phong trào cách mạng ở cả 3 vùng
chiến lƣợc ........................................................................................................ 142
5.2.3. Coi trọng xây dựng lực lƣợng an ninh miền Nam toàn diện về mọi
mặt, thống nhất về tổ chức bộ máy, vững về chính trị tƣ tƣởng, giỏi về
nghiệp vụ, đóng vai trị nịng cốt, xung kích trên mặt trận đấu tranh chống
phản cách mạng, bảo vệ an ninh, trật tự ......................................................... 145
5.2.4. Coi trọng hàng đầu cơng tác nắm tình hình, chủ động tấn cơng địch,
tích cực bảo vệ mình trong mọi tình huống.................................................... 148
Tiểu kết Chƣơng 5 ................................................................................................. 152
KẾT LUẬN ............................................................................................................ 153
DANH MỤC CÁC CƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA TÁC GIẢ ĐÃ
CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN NỘI DUNG LUẬN ÁN .................................... 156
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................. 157
PHỤ LỤC ............................................................................................................... 168
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
BẢNG CHỮ VIẾT TẮT
- ANCT
: An ninh chính trị
- ANMN
: An ninh miền Nam
- ANTT
: An ninh, trật tự
- BANTƢC : Ban An ninh Trung ƣơng Cục
- BCHTW
: Ban Chấp hành Trung ƣơng
- CAND
: Công an nhân dân
- CANDVT : Công an nhân dân vũ trang
- CNXH
: Chủ nghĩa xã hội
- TƢC
: Trung ƣơng Cục
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nƣớc là vô cùng to lớn, có ý
nghĩa khơng những với dân tộc Việt Nam mà cịn mang tầm vóc và ý nghĩa thời đại.
Thắng lợi đó đã để lại kho tàng kinh nghiệm lịch sử vô cùng to lớn và quý giá đối
với Đảng, nhân dân và lực lƣợng CAND Việt Nam.
Trong 21 năm (1954-1975) tiến hành cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nƣớc,
toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta đã chiến đấu bền bỉ, anh dũng, mƣu trí, sáng
tạo với tinh thần “Khơng có gì q hơn độc lập tự do”, vƣợt qua mọi khó khăn gian
khổ, chịu nhiều đau thƣơng mất mát, đã đánh bại hoàn toàn cuộc chiến tranh xâm
lƣợc phi nghĩa, làm sụp đổ bộ máy chiến tranh khổng lồ do đế quốc Mỹ dựng lên ở
miền Nam Việt Nam.
Trong thắng lợi vĩ đại đó có sự đóng góp to lớn của CAND nói chung và
BANTƢC miền Nam nói riêng. Xuất phát từ tình hình và u cầu đặc thù của cách
mạng miền Nam sau năm 1954, TƢC miền Nam quyết định thành lập Ban Bảo vệ
an ninh Xứ ủy (sau đổi thành BANTƢC miền Nam năm 1961), đây là một “tổ chức
cách mạng đặc biệt”, có chức năng, nhiệm vụ giúp TƢC lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức
công tác an ninh ở miền Nam và xây dựng, chỉ đạo lực lƣợng ANMN tiến hành
cuộc đấu tranh với các thế lực phản cách mạng, tình báo, gián điệp, cơng an, cảnh
sát, phản động của Mỹ và chính quyền Sài Gòn ở miền Nam trong suốt thời kỳ
kháng chiến chống Mỹ, cứu nƣớc cho đến ngày toàn thắng 30-4-1975.
BANTƢC từ khi ra đời đã phát huy truyền thống anh dũng, bất khuất của
Nam Bộ “Thành đồng Tổ quốc”, không ngừng phát triển lớn mạnh về lực lƣợng,
xây dựng đƣợc một bộ máy tổ chức hoàn chỉnh và đội ngũ cán bộ an ninh kiên
cƣờng, kiên trì bám trụ trên khắp các mặt trận từ nông thôn, miền núi, thành thị, đã
chiến đấu oanh liệt làm thất bại mọi âm mƣu thâm độc và các chƣơng trình, kế
hoạch chống phá cách mạng của các cơ quan tình báo, gián điệp Mỹ và chính quyền
Sài Gịn. BANTƢC đã trực tiếp chỉ đạo lực lƣợng ANMN khám phá nhiều vụ nội
gián nguy hiểm, bảo vệ nội bộ, bảo vệ Đảng, bảo vệ căn cứ và lực lƣợng cách
mạng; phát động quần chúng nhân dân tham gia phong trào “ngũ gia liên bảo”,
“phòng gian bảo mật”; cùng các lực lƣợng vũ trang cách mạng miền Nam liên tục
tiến công địch, diệt ác, phá kìm, góp phần từng bƣớc đánh thắng các chiến lƣợc
chiến tranh xâm lƣợc của đế quốc Mỹ, giải phóng miền Nam, thống nhất nƣớc nhà.
1
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
Chiến tranh đã lùi xa hơn 45 năm, đã có hàng trăm cơng trình nghiên cứu ở
trong nƣớc và ngồi nƣớc về cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nƣớc của nhân dân
ta và cuộc chiến tranh của Mỹ ở miền Nam, hàng ngàn cuốn lịch sử CAND đƣợc
xuất bản phản ánh một phần quan trọng lịch sử cuộc đấu tranh đó với những chiến
cơng to lớn của lực lƣợng ANMN và lý giải về sự thất bại của Mỹ-ngụy trong cuộc
chiến tranh nói chung và chiến tranh gián điệp, tình báo, bình định, chiêu hồi ở
miền Nam Việt Nam. Đến nay chƣa có một cơng trình nghiên cứu chun sâu,
chun biệt một cách đầy đủ, tồn diện, có hệ thống về vai trò, hoạt động tham
mƣu, lãnh đạo, chỉ đạo của BANTƢC trong giai đoạn lịch sử oanh liệt này. Nghiên
cứu vấn đề này, còn nhiều khoảng trống, trƣớc hết cần luận giải tại sao nhất thiết
phải có “một tổ chức trực tiếp lãnh đạo lực lƣợng an ninh miền Nam”, gánh vác “sứ
mệnh lịch sử” trực tiếp đƣơng đầu, đấu tranh với các âm mƣu, hoạt động, thủ đoạn
xảo quyệt của cơ quan tình báo, gián điệp Mỹ và chính quyền Sài Gịn? vị trí, vai
trị của BANTƢC trong việc tham mƣu xây dựng và ban hành, từng bƣớc bổ sung,
hoàn chỉnh đƣờng lối đấu tranh chống phản cách mạng ở miền Nam và vai trò trực
tiếp chỉ đạo cơng tác ANMN; sự đóng góp về nhiều mặt của BANTƢC trong 15
năm tồn tại trong bối cảnh chung của toàn bộ cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu
nƣớc vĩ đại của dân tộc.v.v… Từ thực tiễn sinh động trong quá trình xây dựng, phát
triển lực lƣợng và hoạt động chiến đấu chống phản cách mạng, bảo vệ nội bộ, đấu
tranh trực diện với các cơ quan tình báo, gián điệp, an ninh, cảnh sát của Mỹ-ngụy
ở miền Nam thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cứu nƣớc cần rút ra một số bài học
kinh nghiệm có ý nghĩa với thực tiễn hiện nay.
Làm sáng tỏ quá trình hình thành, phát triển và tập trung luận giải một số
vấn đề về vai trò của BANTƢC trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cứu nƣớc góp
phần bổ sung tƣ liệu lịch sử; làm sáng tỏ thêm lịch sử dân tộc, lịch sử cuộc kháng
chiến chống Mỹ, cứu nƣớc ở miền Nam. Tô thắm thêm truyền thống anh hùng cách
mạng vẻ vang của Đảng, của dân tộc và của lực lƣợng CAND, kế thừa và phát huy
bản chất cách mạng của ANMN, lực lƣợng CAND tiếp tục xây dựng bản lĩnh chính
trị vững vàng, nâng cao ý thức tổ chức kỷ luật, trung thành tuyệt đối với Đảng, Nhà
nƣớc và nhân dân, kiên quyết đấu tranh làm thất bại âm mƣu, hoạt động chống phá
của thế lực thù địch và các loại tội phạm, giữ vững an ninh quốc gia, bảo đảm trật
tự an tồn xã hội, góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa
và hội nhập quốc tế hiện nay.
2
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
Với những lý do nêu trên, nghiên cứu sinh chọn đề tài “Vai trò của Ban An
ninh Trung ƣơng Cục miền Nam từ năm 1960 đến năm 1975” làm đề tài luận án
tiến sĩ lịch sử, chuyên ngành Lịch sử Việt Nam.
2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu
Phân tích, làm sáng tỏ vai trị của BANTƢC từ năm 1960 đến năm 1975, đúc
kết những kinh nghiệm phục vụ công tác xây dựng lực lƣợng CAND hiện nay.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án, gồm những
công trình khoa học chung và những cơng trình khoa học CAND nghiên cứu về
cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nƣớc.
- Phân tích tính tất yếu sự ra đời, phát triển về tổ chức, bộ máy của
BANTƢC miền Nam từ năm 1960 đến năm 1975.
- Làm rõ vai trò của BANTƢC miền Nam trong công tác tham mƣu, lãnh
đạo, chỉ đạo và tổ chức cuộc đấu tranh chống phản cách mạng, bảo vệ an ninh, trật
tự ở miền Nam từ tháng 7-1960 đến ngày 30-4-1975.
- Đánh giá những ƣu điểm, hạn chế và nguyên nhân trong tham mƣu, lãnh đạo,
chỉ đạo và tổ chức công tác an ninh ở miền Nam của BANTƢC từ năm 1960 đến
năm 1975; đồng thời rút ra một số bài học kinh nghiệm có ý nghĩa thực tiễn sâu sắc.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tƣợng nghiên cứu
Vai trò của Ban An ninh Trung ƣơng Cục trong tham mƣu, lãnh đạo, chỉ đạo
và tổ chức cuộc đấu tranh chống phản cách mạng, bảo vệ an ninh, trật tự ở miền
Nam từ năm 1960 đến năm 1975.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi về nội dung: đề tài tập trung làm rõ sự cần thiết thành lập
BANTƢC, sự phát triển về tổ chức, bộ máy của BANTƢC miền Nam; làm rõ vai
trò tham mƣu và lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp toàn diện về mọi mặt cuộc đấu tranh
chống phản cách mạng, bảo vệ an ninh, trật tự ở miền Nam.
- Phạm vi về thời gian: từ tháng 7-1960 đến ngày 30-4-1975. Tháng 7-1960,
Xứ ủy Nam Bộ ra Chỉ thị thành lập Ban Bảo vệ an ninh Xứ ủy và Ban An ninh các
cấp. Ngày 23-1-1961, tại Hội nghị Ban Chấp hành Trung ƣơng Đảng Lao động Việt
Nam lần thứ 3 (khóa III) quyết định giải thể cơ quan Xứ ủy Nam Bộ và thành lập
3
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
Trung ƣơng Cục miền Nam [112, tr.161], để phù hợp với hệ thống tổ chức mới của
TƢC, Ban An ninh Trung ương Cục là tên gọi mới trên cơ sở tổ chức bộ máy của Ban
Bảo vệ an ninh Xứ ủy, Ban An ninh Trung ương Cục đƣợc tồn tại đến khi miền Nam
hồn tồn giải phóng và hồn thành sứ mệnh lịch sử của mình vào tháng 2-1976.
- Phạm vi về không gian: Địa bàn chỉ đạo của BANTƢC miền Nam đƣợc
quy định từ tỉnh Ninh Thuận đến Cà Mau (B2). Tuy nhiên, từ tháng 7-1960 đến
trƣớc tháng 4-1966, phạm vi hoạt động của BANTƢC miền Nam từ nam vĩ tuyến
17 trở vào. Đến tháng 4-1966, An ninh Khu Trị - Thiên - Huế và An ninh Khu V
đƣợc chuyển giao và đặt dƣới sự lãnh đạo trực tiếp của Trung ƣơng Đảng và Đảng
Đồn Bộ Cơng an cho đến khi miền Nam hồn tồn giải phóng. Phạm vi hoạt động
của BANTƢC miền Nam đƣợc giới hạn từ Ninh Thuận trở vào.
4. Cơ sở lý luận, phƣơng pháp nghiên cứu và nguồn tài liệu
4.1. Cơ sở lý luận
Luận án đƣợc nghiên cứu dựa trên cơ sở lý luận, phƣơng pháp luận chủ
nghĩa duy vật biện chứng, duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác-Lênin, tƣ tƣởng Hồ
Chí Minhm trong đó sử dụng phƣơng pháp duy vật biện chứng đặt đối tƣợng
nghiên cứu là BANTƢC miền Nam trong mối liên hệ của TƢC, của Bộ Công an
và của Đảng, Nhà nƣớc; sử dụng phƣơng pháp duy vật lịch sử đặt đối tƣợng
nghiên cứu là BANTƢC miền Nam trong không gian, thời gian và tiến trình, quy
luật phát triển của BANTƢC miền Nam. Và quan điểm, đƣờng lối đấu tranh
chống phản cách mạng của Đảng, bảo đảm an ninh, trật tự trong thời kỳ kháng
chiến chống Mỹ, cứu nƣớc.
4.2. Phƣơng pháp nghiên cứu
Để thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu đề tài, luận án sử dụng các
phƣơng pháp nghiên cứu chủ yếu là phƣơng pháp lịch sử và phƣơng pháp lôgic; kết
hợp chặt chẽ với các phƣơng pháp khác nhƣ: phƣơng pháp nghiên cứu tài liệu,
phƣơng pháp tổng kết thực tiễn, phƣơng pháp nghiên cứu điển hình, phƣơng pháp
so sánh, phƣơng pháp phân tích tổng hợp, phƣơng pháp thống kê, phƣơng pháp
chuyên gia, tọa đàm...
+ Sử dụng phƣơng pháp lịch sử để tái hiện, khắc họa một cách khoa học, đầy
đủ, sinh động quá trình ra đời, phát triển, hoạt động, chiến đấu, trƣởng thành của
BANTƢC miền Nam từ năm 1960 đến năm 1975.
4
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
+ Sử dụng phƣơng pháp lơgíc để nhận xét, đánh giá những đóng góp quan
trọng và rút ra một số kinh nghiệm trong công tác tham mƣu, lãnh đạo, chỉ đạo và tổ
chức cuộc đấu tranh chống phản cách mạng, bảo vệ ANTT ở miền Nam từ năm
1960 đến năm 1975 của BANTƢC.
+ Phƣơng pháp nghiên cứu tài liệu: tham khảo các đề tài khoa học, luận án
tiến sĩ, sách chuyên khảo, các bài báo khoa học… liên quan đến đề tài luận án; trên
cơ sở đó kế thừa, bổ sung, phát triển các vấn đề lý luận về công tác đảm bảo an ninh
ở miền Nam. Đồng thời, tham khảo các thông tin, số liệu của các báo cáo tổng kết
để phân tích, chứng minh trong luận án.
+ Phƣơng pháp so sánh để phân tích q trình phát triển, những thành tích
giữa các giai đoạn kế tiếp nhau của BANTƢC miền Nam; lập các bảng, biểu, số
liệu so sánh làm luận cứ trong luận án, để đối chiếu, xác minh tính xác thực, tính
liên tục, tính phát triển lơgic của các vụ việc, sự kiện, nhân vật cụ thể qua các giai
đoạn lịch sử.
+ Phƣơng pháp thống kê: giúp cho việc tổng quan tài liệu nghiên cứu đƣợc
thu thập đầy đủ, đúng nội dung, sắp xếp khoa học, lơgíc, làm cơ sở dữ liệu đáng tin
cậy cho việc triển khai đề tài luận án và minh chứng các kết luận của luận án.
+ Phƣơng pháp chuyên gia: tranh thủ xin ý kiến, sự tƣ vấn, trao đổi của các
nhà khoa học lịch sử, khoa học ngành an ninh, khoa học lịch sử công an, đặc biệt
coi trọng lấy ý kiến các nhân chứng lịch sử, cán bộ công an biết việc để làm sáng tỏ
các vấn đề đã đƣợc luận án đƣa ra và nhất là tham khảo hƣớng nghiên cứu mới của
đề tài luận án.
4.3. Nguồn tài liệu
Luận án chủ yếu sử dụng nguồn tƣ liệu, bao gồm:
- Một số tác phẩm của các nhà lãnh đạo tiền bối Việt Nam nhƣ Hồ Chí Minh,
Lê Duẩn, Trƣờng Chinh, Phạm Văn Đồng, Trần Văn Giàu…
- Hệ thống Văn kiện Đảng toàn tập, từ tập 15 (1954) đến tập 36 (1975); hai
cuốn sách Văn kiện Đảng về chống Mỹ, cứu nƣớc Tập I (1954-1965), Tập II (19661975); hệ thống văn kiện Trung ƣơng Cục miền Nam giai đoạn (1946-1975) từ tập 7
(1957-1960) đến tập 18 (1974-1975).
- Các cơng trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài luận án đã đƣợc cơng bố
nhƣ: sách, bài báo, tạp chí, bài viết, luận án tiến sĩ trong và ngoài nƣớc…
5
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
- Các tài liệu, văn bản Chỉ thị, Nghị quyết, báo cáo tổng kết… của lực lƣợng
CAND và BANTƢC miền Nam
5. Đóng góp mới của luận án
- Luận án đã hệ thống hóa và cung cấp nhiều tài liệu mới có liên quan đến
BANTƢC miền Nam giai đoạn 1954-1975, góp phần làm sáng tỏ hơn, phong phú
hơn, đầy đủ hơn nhiều sự kiện, nhân vật lịch sử có liên quan đến lịch sử cách mạng
Việt Nam, lịch sử Công an nhân dân trong thời kỳ chống Mỹ, cứu nƣớc.
- Đã phân tích và làm sáng tỏ những yếu tố tác động và quá trình hình thành,
phát triển của BANTƢC miền Nam trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cứu nƣớc,
góp phần bổ sung tƣ liệu lịch sử; làm sáng tỏ thêm về tính tất yếu khách quan quyết
định của Trung ƣơng Đảng và TƢC miền Nam thành lập BANTƢC miền Nam trong
những năm đầu thập niên 60 của thế kỷ XX và quá trình xây dựng tổ chức bộ máy và
chức năng nhiệm vụ của Ban An ninh Trung ƣơng Cục từ năm 1960 đến năm 1975.
Trong đó tập trung làm rõ cơ cấu tổ chức bộ máy của Ban An ninh Trung ƣơng Cục từ
năm 1960 đến năm 1975 với 02 giai đoạn (1960-1965), (1965-1975). Ở mỗi giai đoạn
chỉ rõ sự phát triển của hệ thống tổ chức bộ máy; cơ cấu lực lƣợng và số lƣợng, chất
lƣợng đội ngũ cán bộ an ninh đƣợc bố trí và phát triển nhƣ thế nào nhằm đáp ứng yêu
cầu cách mạng miền Nam trong từng giai đoạn cách mạng.
- Luận án tập trung phân tích vai trị, chức năng của BANTƢC miền Nam trên
02 phƣơng diện chủ yếu là: tham mƣu đắc lực cho TƢC xây dựng, ban hành và từng
bƣớc hồn chỉnh đƣờng lối, chủ trƣơng, chính sách, phƣơng châm và các biện pháp lớn
về công tác an ninh miền Nam; đồng thời đóng vai trị là cơ quan đầu não trực tiếp chỉ
đạo, hƣớng dẫn công tác an ninh và xây dựng lực lƣợng ANMN trong suốt thời kỳ
kháng chiến chống Mỹ, cứu nƣớc.
- Đã tái hiện bức tranh toàn diện về cuộc đấu tranh chống phản cách mạng,
bảo vệ an ninh, trật tự ở miền Nam dƣới sự lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức, hƣớng dẫn
của BANTƢC từ năm 1960 đến năm 1975.
- Thông qua kết quả nghiên cứu, luận án chỉ ra những đóng góp quan
trọng của Ban An ninh Trung ƣơng Cục trong cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc
nói chung, nhất là trong cuộc đấu tranh làm thất bại các loại hình chiến tranh gián
điệp, tình báo, bình định, chiêu hồi của Mỹ và chính quyền Sài Gịn ở miền Nam
Việt Nam. Từ việc nhận xét, đánh giá ƣu, khuyết điểm, luận án đã rút ra đƣợc
một số bài học kinh nghiệm trong quá trình Ban An ninh Trung ƣơng Cục lãnh đạo,
chỉ đạo, tổ chức cuộc đấu tranh chống phản cách mạng, xây dựng lực lƣợng an
6
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
ninh, bảo vệ an ninh, trật tự ở miền Nam từ năm 1960 đến năm 1975 và ý nghĩa
vận dụng vào công cuộc bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội và
xây dựng lực lƣợng Công an nhân dân hiện nay.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn
- Kết quả nghiên cứu của luận án góp phần khẳng định tính đúng đắn, sáng
tạo về đƣờng lối, quan điểm, nguyên tắc, phƣơng châm, chính sách của Trung ƣơng
Đảng, của TƢC miền Nam, Bộ Công an về cơng tác ANMN; góp phần cung cấp
luận cứ khoa học và thực tiễn để Đảng, Nhà nƣớc, Bộ Công an hoạch định đƣờng
lối, chủ trƣơng, chính sách và những vấn đề có tính chiến lƣợc trong cuộc đấu tranh
bảo vệ ANTT ở nƣớc ta trong tình hình mới.
- Góp phần vào công tác giáo dục truyền thống lịch sử CAND, giáo dục
chính trị, tƣ tƣởng, tơ thắm thêm truyền thống đấu tranh anh hùng, bất khuất của lực
lƣợng CAND và nhân dân miền Nam; xây dựng bản lĩnh chính trị vững vàng, trung
thành tuyệt đối với Đảng, Nhà nƣớc và nhân dân, nâng cao ý thức tổ chức kỷ luật,
nâng cao năng lực cơng tác, hồn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc
gia và bảo đảm trật tự an toàn xã hội của lực lƣợng CAND.
- Bổ sung tƣ liệu mới, nguồn tƣ liệu mới, góp phần làm phong phú hơn, đầy
đủ hơn nội dung của lịch sử Đảng, lịch sử cách mạng, lịch sử dân tộc, lịch sử Công
an thời kỳ chống Mỹ, cứu nƣớc.
- Luận án có thể làm tài liệu tham khảo trong nghiên cứu, giảng dạy, học tập
môn Lịch sử CAND Việt Nam trong các trƣờng CAND.
7. Kết cấu của luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, kết
cấu của Luận án gồm 5 chƣơng, 12 tiết:
Chƣơng 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án
Chƣơng 2: Sự hình thành và phát triển của Ban An ninh Trung ƣơng Cục
miền Nam từ năm 1960 đến năm 1975.
Chƣơng 3: Ban An ninh Trung ƣơng Cục tham mƣu cho Trung ƣơng Cục
xây dựng và ban hành các chỉ thị, nghị quyết về công tác an ninh ở miền Nam
(1960-1975).
Chƣơng 4: Ban An ninh Trung ƣơng Cục trực tiếp chỉ đạo và tổ chức công
tác an ninh miền Nam (1960-1975).
Chƣơng 5: Nhận xét và một số bài học kinh nghiệm.
7
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
Chƣơng 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
1.1. Những cơng trình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án
1.1.1. Các cơng trình nghiên cứu về cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu
nƣớc và chiến tranh Việt Nam
Đến nay đã có hàng nghìn cuốn sách, cơng trình nghiên cứu về cuộc kháng
chiến chống Mỹ, cứu nƣớc của Việt Nam, sau đây là một số cơng trình tiêu biểu có
liên quan trực tiếp đến đề tài luận án tiến sĩ:
Cuốn sách “Tổng kết cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước - Thắng lợi và
bài học” của Ban Chỉ đạo tổng kết chiến tranh trực thuộc Bộ Chính trị (Nhà xuất
bản Chính trị quốc gia, Hà Nội, năm 1996), là cơng trình tổng kết sự lãnh đạo, chỉ
đạo của Đảng đối với cuộc kháng chiến chống Mỹ. Nội dung cuốn sách đã chỉ ra
nguồn gốc, nguyên nhân chiến tranh và thắng lợi của quân đội nhân dân Việt Nam
qua các giai đoạn của cuộc kháng chiến; khẳng định những ƣu điểm, đồng thời cũng
nêu ra các khuyết điểm lớn trong lãnh đạo, chỉ đạo chiến tranh của Đảng. Tổng kết
một cuộc chiến tranh có quy mơ và tầm vóc, kéo dài suốt 21 năm với bao tình
huống phức tạp, diễn ra trên mọi mặt trận quân sự, chính trị, ngoại giao, có ý nghĩa
vƣợt ra khỏi khn khổ một nƣớc; nêu bật những thành tựu và bài học kinh nghiệm
lớn, nổi bật, xuyên suốt là bài học kinh nghiệm về không ngừng giữ vững và tăng
cƣờng sự lãnh đạo của Đảng; bài học về dựa vào dân, lấy dân làm gốc là cội nguồn
sức mạnh của chiến tranh nhân dân.
Cuốn sách“Chiến tranh cách mạng Việt Nam 1945-1975 - Thắng lợi và bài
học” của Ban Chỉ đạo tổng kết chiến tranh trực thuộc Bộ Chính trị (Nhà xuất bản
Chính trị quốc gia, Hà Nội, năm 2000), là cơng trình tổng kết sự lãnh đạo, chỉ đạo
của Đảng đối với cuộc chiến tranh cách mạng 30 năm từ năm 1945 đến năm 1975
với 02 cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc. Cuốn sách đã dựng lại một cách
khái quát, chân thực cuộc chiến tranh cách mạng 30 năm một cách sống động; đúc
rút đƣợc 06 bài học lớn của cuộc chiến đấu khốc liệt, nhƣng rất hào hùng với sự hy
sinh vô bờ bến của nhiều thế hệ cách mạng Việt Nam; những bài học lớn đã trở
thành kinh nghiệm vô giá cho các thế hệ mai sau.
8
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
Cuốn sách “Lịch sử Nam Bộ kháng chiến 1954-1975, Tập II” của Hội đồng
chỉ đạo biên soạn lịch sử Nam Bộ kháng chiến, Trần Bạch Đằng chủ biên (Nhà xuất
bản Chính trị quốc gia, Hà Nội, năm 2012). Cuốn sách phản ánh nhiều hoạt động,
những chiến công lừng lẫy của vùng đất Nam Bộ, của những con ngƣời Thành đồng
Tổ quốc trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ oanh liệt, hào hùng với những thắng
lợi vẻ vang.
Bộ sách “Lịch sử kháng chiến chống Mỹ, cứu nước 1954-1975” do Viện Lịch
sử Quân sự Việt Nam chủ biên (Nhà xuất bản Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội,
năm 2013), là cơng trình lịch sử đồ sộ gồm 09 tập, nghiên cứu về cuộc chiến tranh
giải phóng vĩ đại của quân và dân ta suốt 21 năm chống Mỹ, cứu nƣớc. Chủ thể
xun suốt của cơng trình là bàn những vấn đề cơ bản về đƣờng lối, phƣơng pháp,
chiến lƣợc chiến tranh nhân dân, về tổ chức hậu phƣơng, tổ chức lực lƣợng vũ
trang. Qua đó đã khẳng định tính đúng đắn của đƣờng lối, chủ trƣơng của Đảng
trong việc đánh giá tình hình quốc tế, trong nƣớc, đánh giá đúng địch - ta, giữ vững
độc lập tự chủ khi xác định nhiệm vụ của hai miền Nam - Bắc và nhiệm vụ chung
của cả nƣớc khi đối phƣơng đƣa ra những thủ đoạn mới; tổ chức cả nƣớc đánh địch
trên cả ba vùng chiến lƣợc ở tiền tuyến lớn và chống chiến tranh phá hoại, bảo vệ
vững chắc hậu phƣơng miền Bắc, chi viện đầy đủ cho miền Nam đánh thắng và làm
nghĩa vụ quốc tế. Thể hiện nghệ thuật thắng từng bƣớc tiến lên giành thắng lợi cuối
cùng để kết thúc chiến tranh vào lúc có lợi nhất cho cách mạng Việt Nam.
Luận án Tiến sĩ lịch sử “Cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước trong giai
đoạn 1969-1972 - chống phá bình định nơng thơn ở Nam Bộ” của Hà Minh Hồng
(Trƣờng ĐH KHXH&NVTP.HCM, bảo vệ năm 1997). Thông qua việc dựng lại
thực tế diễn biến cuộc kháng chiến từ góc độ trận tuyến chống phá bình định ở một
chiến trƣờng quan trọng là Nam Bộ, để lý giải một số vấn đề về nội dung, vai trò,
đặc điểm, cùng những yếu tố ảnh hƣởng lớn của nó đến sự phát triển của cuộc
kháng chiến ở Nam Bộ nói riêng, chiến trƣờng miền Nam và cả 3 nƣớc Đông
Dƣơng nói chung trong giai đoạn 1969-1972. Trên cơ sở đó, rút ra những bài học
lịch sử phục vụ cho nhiệm vụ xây dựng, bảo vệ Tổ quốc trong điều kiện hịa bình.
Luận án Tiến sĩ Lịch sử Đảng “Đảng lãnh đạo cuộc đấu tranh chống phá
“quốc sách” ấp chiến lược của Mỹ-ngụy ở miền Nam Việt Nam (1961-1965)” của
Trần Thị Thu Hƣơng (Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, bảo vệ năm 2000).
Với cách tiếp cận dƣới góc độ Lịch sử Đảng, luận án đã làm rõ tính chất gay go,
9
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
giằng co lâu dài của cuộc đấu tranh chống phá “quốc sách” ấp chiến lƣợc của Mỹ và
chính quyền Sài Gịn ở miền Nam. Hệ thống, khái qt, phân tích những chủ
trƣơng, biện pháp và kế hoạch của các cấp bộ Đảng; làm rõ tính độc lập, sáng tạo
của Trung ƣơng Đảng, TƢC, các Khu ủy, Tỉnh ủy trong quá trình đề ra chủ trƣơng,
biện pháp và quá trình chỉ đạo tổ chức thực hiện cuộc đấu tranh này. Trên cơ sở
đánh giá thắng lợi, rút ra những bài học kinh nghiệm lãnh đạo của Đảng trong cuộc
đấu tranh chống phá “quốc sách” ấp chiến lƣợc của địch ở miền Nam Việt Nam.
Luận án Tiến sĩ lịch sử Đảng “Đảng lãnh đạo phong trào đấu tranh chống
chương trình bình định của Mỹ và chính quyền Sài Gịn tại miền Đơng Nam Bộ từ
năm 1961 đến 1965” của Trần Nhƣ Cƣơng (Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí
Minh, bảo vệ năm 2003). Tác giả đã trình bày khá chi tiết vị trí chiến lƣợc của miền
Đơng Nam Bộ cùng với âm mƣu, thủ đoạn của Mỹ và chính quyền Sài Gịn trong
việc thực hiện chƣơng trình bình định thâm độc và nham hiểm tại địa bàn chiến
lƣợc này. Qua đó làm rõ lịch sử đấu tranh kiên cƣờng, bất khuất của quân dân miền
Đông Nam Bộ dƣới sự lãnh đạo của Đảng đƣợc thể hiện cụ thể trong lãnh đạo xây
dựng, củng cố và phát triển lực lƣợng, phong trào cách mạng của quần chúng, từ đó
rút ra một số kinh nghiệm của Đảng trong quá trình lãnh đạo cuộc đấu tranh chống
chƣơng trình bình định của địch trên địa bàn miền Đông Nam Bộ.
Luận án Tiến sĩ Lịch sử Đảng “Đảng lãnh đạo phong trào đấu tranh chính
trị tại một số đô thị lớn ở miền Nam từ 1961 đến 1968” của Phí Văn Thức (Học
viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, bảo vệ năm 2006). Tác giả trình bày và xác định
vị trí chiến lƣợc vơ cùng quan trọng của vùng chiến lƣợc đô thị ở miền Nam, âm mƣu
thủ đoạn của đế quốc Mỹ và chính quyền Sài Gòn; làm rõ sự lãnh đạo của Đảng trong
việc hoạch định và tổ chức đƣờng lối chiến tranh cách mạng; lãnh đạo xây dựng, củng
cố lực lƣợng chính trị tại các đơ thị lớn Sài Gịn, Huế, Đà Nẵng; tái hiện phong trào đấu
tranh chính trị của quần chúng nhân dân chống các chiến lƣợc “chiến tranh đặc biệt”,
“chiến tranh cục bộ” của đế quốc Mỹ; những kinh nghiệm đƣợc rút ra về sự vận dụng
sáng tạo, cụ thể hóa đƣờng lối của Đảng và những đóng góp của các cấp ủy Đảng trong
việc lãnh đạo đối với phong trào đấu tranh chính trị tại các đơ thị lớn ở miền Nam từ
năm 1961 đến năm 1968.
Luận án Tiến sĩ Lịch sử “Căn cứ kháng chiến chống Mỹ, cứu nước ở cực
Nam Trung Bộ (1954-1975)” của Chu Đình Lộc (Viện Lịch sử Quân sự Việt Nam,
bảo vệ năm 2011). Nội dung luận án đã tái hiện, tổng kết và đánh giá một cách
10
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
tƣơng đối đầy đủ, toàn diện và hệ thống quá trình hình thành, xây dựng, bảo vệ và
phát huy vai trò của căn cứ kháng chiến chống Mỹ, cứu nƣớc ở cực Nam Trung Bộ;
từ đặc điểm của căn cứ kháng chiến chống Mỹ, cứu nƣớc ở cực Nam Trung Bộ, rút
ra một số kinh nghiệm để vận dụng trong xây dựng nền quốc phịng tồn dân, xây
dựng khu vực phòng thủ cấp tỉnh trên địa bàn cực Nam Trung Bộ trong giai đoạn
hiện nay
1.1.2. Các cơng trình nghiên cứu về Công an nhân dân và An ninh miền
Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nƣớc
Đối với Lịch sử CAND, đến nay đã có nhiều cơng trình, đề tài đƣợc nghiên
cứu, nhiều ấn phẩm đƣợc xuất bản, trong đó có các cơng trình tiêu biểu sau:
Cuốn sách “An ninh miền Nam thời kỳ chống Mỹ 1954-1975”, Thiếu tƣớng
Ngô Quang Nghĩa chủ biên (Nhà xuất bản CAND, thành phố Hồ Chí Minh, năm
1995). Cuốn sách đề cập đến hoạt động của BANTƢC nhƣng cách tiếp cận chủ yếu
là làm rõ vai trị đóng góp của lực lƣợng ANMN trong cuộc kháng chiến chống Mỹ,
cứu nƣớc. Nội dung cuốn sách phản ánh về quá trình tồn tại và phát triển của lực
lƣợng ANMN thời kỳ chống Mỹ 1954-1975, trong đó đã bám sát chức năng, nhiệm
vụ của ANMN: theo dõi tổng hợp tình hình ta và địch trên mặt trận chống tình báo
gián điệp; vai trị vận động tổ chức, hƣớng dẫn bảo vệ các phong trào quần chúng;
hoạt động trực tiếp của lực lƣợng ANMN triển khai các công tác nghiệp vụ trên ba
vùng chiến lƣợc, vừa tấn công các đối tƣợng chỉ định, vừa bảo vệ lực lƣợng cách
mạng, bảo vệ căn cứ địa các cấp, vừa tích cực góp phần xây dựng cơ sở và phong
trào cách mạng, tổ chức Đảng ở những vùng “trắng” và những nơi địch chà xát ác
liệt.v.v… Trong suốt thời kỳ 1954-1975, lực lƣợng ANMN dƣới sự lãnh đạo, chỉ
đạo sáng suốt của các cấp ủy, ln nắm vững về chính trị, sắc bén về nghiệp vụ,
đoàn kết và phối hợp chặt chẽ với các lực lƣợng cách mạng khác; có hệ thống tổ
chức thống nhất chặt chẽ từ An ninh Miền đến an ninh cơ sở; có một đội ngũ cán
bộ, chiến sĩ trung thành, tận tụy, chiến đấu dũng cảm, hy sinh, kiên cƣờng hoàn
thành nhiệm vụ nặng nề mà Đảng và nhân dân giao phó.
Cuốn sách “Lịch sử Cơng an nhân dân thành phố Hồ Chí Minh, Tập II
(1954-1975)” do Đại tá Trần Cƣờng chủ biên (Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà
Nội, năm 1997). Cuốn sách đã phản ánh quá trình xây dựng và trƣởng thành của lực
lƣợng An ninh Sài Gòn - Gia Định (An ninh T4) trong thời kỳ chống Mỹ. Bằng việc
thực hiện các nhiệm vụ cụ thể, lực lƣợng An ninh T4 đã để lại nhiều bài học quý
11
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
báu, trong đó có bài học về quán triệt kịp thời sự chỉ đạo của TƢC, BANTƢC và
Khu ủy, Thành ủy Sài Gịn - Gia Định trong cơng tác chiến đấu, xây dựng lực
lƣợng; bài học biết phát huy tinh thần chủ động tự lực tự cƣờng, mƣu trí sáng tạo
trong tiến cơng địch, đảm bảo giao liên an tồn, thơng suốt trong mọi tình huống;
bài học về bám dân, bám địa bàn, xây dựng căn cứ lòng dân vững chắc để làm chỗ
dựa tấn cơng địch, bảo vệ mình; bảo vệ vững chắc căn cứ địa cách mạng, bảo vệ
tuyệt đối an toàn Khu ủy, Thành ủy và các đồng chí lãnh đạo, phối hợp chặt chẽ với
các lực lƣợng vũ trang góp phần tiêu hao, tiêu diệt sinh lực địch, bảo vệ phong trào
cách mạng.
Cuốn sách “Lịch sử An ninh Khu Trị-Thiên-Huế (1966-1975)” Nguyễn Đình
Bảy (Khiêm) chủ biên (Nhà xuất bản CAND, Hà Nội, năm 2006). Tháng 4-1966,
Trung ƣơng Đảng quyết định thành lập Khu Trị-Thiên-Huế, tháng 6-1966, An ninh
Khu Trị-Thiên-Huế ra đời. Đây là nơi có giới tuyến quân sự chia cắt 2 miền NamBắc, là “yết hầu” của tuyến đƣờng chi viện chiến lƣợc Bắc - Nam, đƣờng 559. Vì
thế, Trị-Thiên-Huế đã trở thành nơi đọ sức quyết liệt nhất giữa lực lƣợng cách mạng
và phản cách mạng, giữa ta và đối phƣơng trong suốt cuộc kháng chiến chống Mỹ,
cứu nƣớc. Tiếp nối truyền thống đấu tranh của an ninh liên tỉnh Quảng Trị-Thừa
Thiên và thành phố Huế, dƣới sự lãnh đạo trực tiếp của Khu ủy và Đảng Đồn Bộ
Cơng an, đƣợc nhân dân hết lịng giúp đỡ, đƣợc sự chi viện của Cơng an miền Bắc,
lực lƣợng An ninh Khu Trị-Thiên-Huế đã làm tốt hai chức năng là tham mƣu cho
Đảng, ngành và trực tiếp chiến đấu. Trong q trình hoạt động, cơng tác, An ninh
Khu Trị-Thiên-Huế đã lập đƣợc nhiều chiến công, thành tích xuất sắc và để lại
nhiều bài học quý giá.
Cuốn sách “Lịch sử An ninh Khu VI thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cứu
nước (1962-1975)” do Thiếu tƣớng Nguyễn Đức Minh chủ biên (Nhà xuất bản
CAND, Hà Nội, năm 2007). Cuốn sách làm rõ vai trị, vị trí của chiến trƣờng Khu
VI (gồm các tỉnh Quảng Đức, Lâm Viên (Lâm Đồng, Tuyên Đức), Đồng Nai
Thƣợng, Ninh Thuận, Bình Thuận (Bình Tuy), tổ chức và hoạt động của Ban An
ninh Khu dƣới sự lãnh đạo trực tiếp về mọi mặt của Thƣờng vụ Khu ủy, sự chi viện
kịp thời của Đảng đồn Bộ Cơng an, sự hƣớng dẫn của BANTƢC, sự tham gia giúp
đỡ của nhân dân, các ngành, các lực lƣợng vũ trang trong Khu, phục vụ tốt nhiệm
vụ chính trị. Nội dung cuốn sách nêu rõ tinh thần tự lực tự cƣờng, vƣợt qua khó
khăn thách thức, bám trụ vững của lực lƣợng an ninh Khu VI, vừa chiến đấu,
12
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
vừa xây dựng lực lƣợng, từng bƣớc trƣởng thành, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ
quan trọng: bảo vệ thông suốt hành lang chiến lƣợc Bắc - Nam, cùng quân và
dân Khu VI chiến đấu ngoan cƣờng hoàn thành nhiệm vụ vẻ vang.
Cuốn sách “Lịch sử An ninh Khu V thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cứu nước
(1954-1975)” do Đại tá Nguyễn Trọng Khuê chủ biên (Nhà xuất bản CAND, Hà
Nội, năm 2008). Giữa năm 1961, Trung ƣơng Đảng quyết định thành lập Khu V,
cho đến khi kết thúc cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nƣớc, Khu V gồm có 09 tỉnh:
Quảng Nam, Quảng Đà, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Kon Tum,
Gia Lai, Đắk Lắk. Phát huy truyền thống trung dũng, kiên cƣờng, vừa chiến đấu
vừa xây dựng từng bƣớc trƣởng thành. Đó là những trận diệt ác, trừ gian của các đội
trinh sát vũ trang Quảng Nam, Quảng Đà, Bình Định, Phú Yên, Đắk Lắk… Ban An
ninh Khu V đã chỉ đạo an ninh các tỉnh tích cực tham gia đấu tranh chống tình báo,
gián điệp biệt kích, chống chiêu hồi, hoạt động nội gián của địch; vận động quần
chúng nổi dậy phá thế kìm kẹp, giành quyền làm chủ, góp phần tạo thế và lực, tạo
thời cơ cho cuộc Tổng tiến công và nổi dậy giải phóng q hƣơng.
Cuốn sách “Lịch sử An ninh Khu Đơng Nam Bộ thời kỳ kháng chiến chống
Mỹ, cứu nước 1954-1975” do Đại tá, ThS Vũ Kim Dung chủ biên (Nhà xuất bản
CAND, Hà Nội, năm 2010). Khu Đông Nam Bộ đƣợc xác định là chiến trƣờng có
vị trí chiến lƣợc đặc biệt quan trọng, là địa bàn cầu nối Nam Tây Nguyên, Nam
Trung Bộ và đồng bằng sông Cửu Long, là đầu mối quan trọng của đƣờng vận
chuyển từ Bắc vào Nam. Cuốn sách đã phản ánh đậm nét hoạt động và chiến đấu
của lực lƣợng An ninh Đông Nam Bộ, nơi mà địch tập trung một lực lƣợng chủ lực
đông đảo nhất miền Nam cùng với một bộ máy kìm kẹp, đàn áp khổng lồ; cũng là
địa bàn đứng chân, căn cứ đầu não chỉ đạo kháng chiến và lực lƣợng chủ lực của
cách mạng miền Nam. Để hoàn thành nhiệm vụ, cán bộ an ninh Đông Nam Bộ đã
thực hiện “an ninh đi trƣớc một bƣớc”, nắm chắc tình hình địch, phát động phong
trào “phịng gian bảo mật”, diệt ác trừ gian; kịp thời bóc gỡ nhiều tổ chức, mạng
lƣới tình báo gián điệp của địch; tham gia bẻ gãy các cuộc hành quân lớn của địch
bảo vệ vững chắc TƢC, bảo vệ lực lƣợng cách mạng góp phần tạo bàn đạp cho các
hƣớng tấn công vây ép Sài Gịn, giải phóng hồn tồn miền Nam trong chiến dịch
Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975 lịch sử.
Cuốn sách “Tổng kết lịch sử an ninh Khu IX thời kỳ chống Mỹ, cứu nước
(1954-1975)” do Thiếu tƣớng Huỳnh Hữu Chiến chủ biên (Nhà xuất bản CAND,
13
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
thành phố Hồ Chí Minh, năm 2010). Cuốn sách đã khái lƣợc đặc thù riêng và điển
hình về địa lý, xã hội của mảnh đất Tây Nam Bộ (Khu IX). Nội dung cuốn sách đã
cho ngƣời đọc hiểu đƣợc nhiệm vụ của lực lƣợng An ninh Khu IX trong những năm
tháng chống Mỹ, cứu nƣớc là tham mƣu giúp các cấp bộ Đảng lãnh đạo kháng
chiến, đồng thời dƣới sự chỉ đạo, hƣớng dẫn của BANTƢC về công tác nghiệp vụ
đã tổ chức đấu tranh làm thất bại âm mƣu và hoạt động của các cơ quan tình báo,
gián điệp, cảnh sát và bọn tay sai chỉ điểm để bảo vệ đƣờng lối của Đảng, bảo vệ
lực lƣợng cách mạng, bảo vệ nhân dân. Tổng kết lịch sử An ninh Khu IX đã làm rõ
nghệ thuật lãnh đạo chỉ đạo của Khu ủy Tây Nam Bộ và các Tỉnh ủy trên lĩnh vực
đảm bảo an ninh tại chiến trƣờng Khu IX; làm rõ quá trình tổ chức lực lƣợng, cách
thức tổ chức đấu tranh chống phản cách mạng, qua đó rút ra những bài học có giá trị
lịch sử cũng nhƣ có giá trị vận dụng vào cuộc đấu tranh chống phản cách mạng
trong giai đoạn hiện nay.
Đề tài khoa học lịch sử cấp Bộ “Tổng kết lịch sử công tác Trinh sát vũ trang
diệt ác, trừ gian của lực lượng An ninh miền Nam thời kỳ kháng chiến chống Mỹ,
cứu nước 1954-1975” đƣợc nghiệm thu năm 2014 do Đại tá, TS Nguyễn Xuân
Ngọc chủ biên. Đề tài đã làm rõ và khẳng định những vấn đề, đó là: chủ trƣơng của
Đảng mà trực tiếp là TƢC, BANTƢC thành lập lực lƣợng Trinh sát vũ trang để diệt
ác, trừ gian, bảo vệ Đảng, bảo vệ phong trào cách mạng là u cầu địi hỏi của sự
nghiệp cách mạng giải phóng miền Nam; lực lƣợng Trinh sát vũ trang phải đƣợc
tuyển chọn kỹ lƣỡng, đƣợc huấn luyện về nghiệp vụ, có kỷ luật nghiêm minh, sử
dụng biện pháp vũ trang chiến đấu để tiêu diệt địch, diệt trừ những đối tƣợng cao
cấp trong chính quyền Sài Gịn từ trung ƣơng đến cơ sở; vận dụng các biện pháp
nghiệp vụ, phối hợp với lực lƣợng Điệp báo và An ninh đô thị, chọn đúng đối
tƣợng, mục tiêu, địa chỉ cần đánh, cần diệt, làm cho nội bộ địch rối loạn, nghi kỵ, ly
gián lẫn nhau; đặc thù của lực lƣợng Trinh sát vũ trang diệt ác, trừ gian chủ yếu
hoạt động trong lòng địch, ở các thành phố, thị xã, thị trấn - nơi mà địch kìm kẹp
gay gắt. Vì vậy, đặc điểm quan trọng là phải dựa vào dân, phải đƣợc dân giúp đỡ,
che chở, nuôi dấu, phát triển lực lƣợng; sẵn sàng chấp nhận hy sinh tính mạng để
hồn thành nhiệm vụ mà Đảng và nhân dân giao phó.
Cuốn sách “Tổng kết lịch sử Công an nhân dân Việt Nam trong kháng chiến
chống Mỹ, cứu nước (1954-1975)” do Viện Lịch sử Cơng an chủ trì nghiên cứu
(Nhà xuất bản CAND, Hà Nội, năm 2017) đã tiếp cận có hệ thống toàn diện, đánh
14
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
giá đầy đủ, sâu sắc về vai trò và những đóng góp quan trọng của lực lƣợng CAND
trên các lĩnh vực công tác công an; về sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác công
an và xây dựng lực lƣợng CAND; về vai trị và những đóng góp, cống hiến của
quần chúng nhân dân trong sự nghiệp bảo vệ ANTT; khẳng định tính đúng đắn,
sáng tạo, nghệ thuật lãnh đạo, chỉ đạo tài giỏi và rút ra những bài học kinh nghiệm
về sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Nhà nƣớc và Bộ Công an trong cuộc đấu tranh
trên lĩnh vực bảo vệ ANTT thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cứu nƣớc. Cuốn sách
cũng đã khắc họa tƣơng đối rõ nét cuộc đấu tranh của lực lƣợng ANMN dƣới sự chỉ
đạo trực tiếp của TƢC miền Nam, Đảng đoàn Bộ Cơng an và BANTƢC với các thế
lực tình báo, gián điệp, an ninh, mật vụ, cảnh sát đặc biệt và các thế lực phản động
khác của Mỹ và chính quyền Sài Gòn ở miền Nam Việt Nam. Đồng thời nhấn mạnh
những đóng góp quan trọng của lực lƣợng ANMN - một lực lƣợng vũ trang nòng
cốt trên mặt trận đấu tranh chính trị và quân sự, diệt ác, phá kìm, trừ gian góp phần
quan trọng trực tiếp bảo vệ các đồng chí lãnh đạo, bảo vệ vững chắc căn cứ và cơ
quan đầu não kháng chiến ở miền Nam; phối hợp với các lực lƣợng quân giải phóng
đánh địch trên cả ba vùng chiến lƣợc rừng núi, nông thôn - đồng bằng và đô thị.
Cuốn sách“Tổng kết lịch sử công tác An ninh vũ trang của lực lượng An
ninh miền Nam thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cứu nước 1954-1975”, Thiếu tƣớng,
PGS.TS Nguyễn Bình Ban chủ biên (Nhà xuất bản CAND, Hà Nội, năm 2017). Nội
dung cuốn sách đề cập có hệ thống tồn diện về cơng tác và hoạt động của lực
lƣợng An ninh vũ trang miền Nam - một bộ phận quan trọng của lực lƣợng ANMN;
phản ánh rõ nét quá trình hình thành, xây dựng, phát triển của lực lƣợng An ninh vũ
trang, từ không đến có và trở thành lực lƣợng chủ lực, nịng cốt làm nhiệm vụ bảo
vệ cơ quan đầu não TƢC, các khu ủy, tỉnh ủy và cán bộ lãnh đạo các cấp; xây dựng
và bảo vệ căn cứ cách mạng; bảo vệ an ninh, trật tự vùng giải phóng; đồng thời luồn
sâu vào lòng địch, trừ diệt những tên gián điệp của các cơ quan tình báo, cảnh sát
địch; phối hợp chặt chẽ với lực lƣợng quân giải phóng và nhân dân chống càn quét,
đẩy lùi các cuộc tấn công vũ trang quy mơ lớn của Mỹ và chính quyền Sài Gòn, bảo
vệ vững chắc căn cứ đầu não kháng chiến. Trên cơ sở phƣơng pháp tổng kết lịch sử
tác giả đã rút ra một số bài học kinh nghiệm, trong đó có bài học q giá về cơng tác
vũ trang bảo vệ lãnh tụ, bảo vệ lãnh đạo chủ chốt và cơ quan đầu não của Đảng trong
kháng chiến chống Mỹ; bài học về sự lãnh đạo của Đảng đối với lực lƣợng vũ trang
trọng yếu…
15
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
Cuốn sách “Tổng kết lịch sử công tác Điệp báo an ninh miền Nam thời kỳ
kháng chiến chống Mỹ, cứu nước 1954-1975” do Trung tƣớng, PGS.TS Đặng Xuân
Loan chỉ đạo biên soạn (Nhà xuất bản CAND, Hà Nội, năm 2017). Là một bộ phận
quan trọng của lực lƣợng ANMN thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cứu nƣớc, lực
lƣợng Điệp báo ANMN gắn liền với lịch sử vẻ vang của lực lƣợng Tình báo CAND.
Nội dung cuốn sách khẳng định rõ sự hình thành, quá trình chiến đấu, xây dựng,
trƣởng thành của Điệp báo ANMN, sự chỉ đạo sát sao của Đảng, Bộ Công an, mà
trực tiếp là Xứ ủy Nam Bộ, TƢC miền Nam, sự hƣớng dẫn của BANTƢC. Kết quả
nghiên cứu đã góp phần làm sáng tỏ nhiều vấn đề trong đó có những bài học kinh
nghiệm quý báu cho lực lƣợng Tình báo CAND.
Bài viết “Đảng lãnh đạo công tác An ninh ở miền Nam trong cuộc kháng
chiến chống Mỹ, cứu nước” của PGS.TS Nguyễn Trọng Phúc (in trong Kỷ yếu Hội
thảo khoa học, Bộ Công an, năm 2005). Bài viết đã trình bày bối cảnh đặc điểm tình
hình ở miền Nam sau năm 1954, nhiệm vụ của lực lƣợng Công an Nam Bộ dƣới sự
chỉ đạo trực tiếp của Ban địch tình Xứ ủy, Ban bảo vệ Xứ ủy. Xuất phát từ yêu cầu
tăng cƣờng sự lãnh đạo của Đảng đối với cách mạng miền Nam, TƢC đã quyết định
thành lập BANTƢC miền Nam, theo đó, Ban An ninh các khu, tỉnh, huyện, xã lần
lƣợt đƣợc thành lập và theo phân cơng của Đảng thì đồng chí bí thƣ hoặc phó bí thƣ
là ngƣời phụ trách trực tiếp công tác an ninh giữ chức vụ Trƣởng ban các cấp an
ninh. Những chủ trƣơng và biện pháp quan trọng của Trung ƣơng Đảng, Bộ Chính
trị, TƢC, Bộ Cơng an và BANTƢC đã thúc đẩy lực lƣợng ANMN phát triển và
hoạt động có hiệu quả, phục vụ nhiệm vụ chính trị của Đảng góp phần xứng đáng
vào thắng lợi chung của toàn dân, toàn quân ta đánh bại 04 chiến lƣợc chiến tranh
của đế quốc Mỹ và chính quyền Sài Gịn cho đến ngày tồn thắng 1975.
Bài viết “Sự ra đời và phát triển của lực lượng An ninh miền Nam một tất
yếu lịch sử của sự nghiệp kháng chiến chống Mỹ, cứu nước” của PGS.TS Nguyễn
Văn Nhật (in trong Kỷ yếu Hội thảo khoa học, Bộ Công an, năm 2005). Bài viết đã
nêu rõ tính cần thiết phải có một tổ chức để thực hiện nhiệm vụ quan trọng của cách
mạng lúc này là bảo vệ, giữ gìn lực lƣợng. Tháng 7/1960 “Ban bảo vệ an ninh Xứ
ủy” đƣợc thành lập nhằm đáp ứng nhiệm vụ cách mạng là tham mƣu cho Xứ ủy chỉ
đạo công tác bảo vệ căn cứ, chống do thám, gián điệp, bảo vệ vùng giải phóng, tự
quản xã, ấp. Ban An ninh các cấp theo đó cũng lần lƣợt đƣợc thành lập. Thực tế của
cuộc kháng chiến đã chứng minh vị trí và vai trò của lực lƣợng ANMN ngày càng
16
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
quan trọng, là lực lƣợng không thể thiếu của cách mạng miền Nam, vừa là lực
lƣợng chính trị, vừa là lực lƣợng vũ trang, vừa có nhiệm vụ bảo vệ cách mạng, vừa
chiến đấu chống lại kẻ thù trên tất cả các mặt trận…
Bài viết “Công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ tại Trường An ninh Trung
ương Cục miền Nam trong thời kỳ chống Mỹ, cứu nước” của Đại tá, PGS.TS Trần
Văn Lang (in trong Kỷ yếu Hội thảo khoa học lịch sử, Bộ Công an, năm 2010).
Tháng 10-1963, BANTƢC quyết định thành lập Trƣờng An ninh Trung ƣơng Cục
miền Nam, có nhiệm vụ đào tạo, bồi dƣỡng chính trị, nghiệp vụ cho cán bộ lãnh đạo
các cấp khu, tỉnh, huyện và đào tạo cán bộ an ninh phục vụ yêu cầu chiến đấu của
chiến trƣờng miền Nam. Công tác biên soạn tài liệu đƣợc đặc biệt quan tâm, tập trung
nghiên cứu biên soạn tài liệu giảng dạy về công tác An ninh đô thị; An ninh khu vực;
Trinh sát vũ trang; Tổng luận công tác công an; Điều tra nghiên cứu; Phát động quần
chúng bảo vệ an ninh Tổ quốc; Xét hỏi; Bảo vệ nội bộ; Chính sách trấn áp tội phạm
cách mạng… Trong hơn 11 năm đào tạo, huấn luyện, nhà trƣờng đã tổ chức đƣợc 70
khóa học với trên 5.000 học viên là cán bộ An ninh cốt cán cấp khu, tỉnh, huyện.
Bài viết “Công tác bảo vệ các đồng chí lãnh đạo, cơ quan Trung ương Cục
miền Nam trong sự nghiệp kháng chiến chống Mỹ, cứu nước” của Thƣợng tá
Nguyễn Đức Lâm (in trong Kỷ yếu Hội thảo khoa học lịch sử, Bộ Công an, năm
2010). Bài viết đề cập đến quá trình hình thành, chiến đấu, xây dựng và trƣởng
thành của lực lƣợng An ninh vũ trang bảo vệ Trung ƣơng Cục (Đoàn 180) với
nhiệm vụ bảo vệ các đồng chí lãnh đạo cấp cao, cơ quan lãnh đạo và căn cứ TƢC
miền Nam. Từ thực tiễn công tác, chiến đấu và xây dựng lực lƣợng đã rút ra
những kinh nghiệm quý báu góp phần nâng cao hiệu quả công tác, xây dựng lực
lƣợng Cảnh vệ CAND chính quy, tinh nhuệ và hiện đại trong giai đoạn hiện nay.
Bài viết “Đóng góp to lớn của lực lượng Công an nhân dân trong cuộc
kháng chiến chống Mỹ, cứu nước” của Đại tƣớng, GS.TS Trần Đại Quang (in trong
Kỷ yếu Hội thảo khoa học thực tiễn, Bộ Cơng an - Tạp chí Cộng sản, năm 2015), đã
nhấn mạnh những đóng góp to lớn, quan trọng của lực lƣợng Công an hai miền
Nam-Bắc trong suốt 21 năm kháng chiến chống Mỹ. Bài viết đã khái quát những
đóng góp nổi bật của lực lƣợng ANMN trong từng giai đoạn của cuộc cách mạng,
từ 1954-1960 lực lƣợng Công an Nam Bộ bảo vệ an toàn tổ chức cơ sở Đảng, bảo
vệ phong trào cách mạng, đƣa ngƣời của ta vào các tổ chức địch để nắm tình hình;
từ 1960-1965, hình thành bộ máy, tổ chức của lực lƣợng ANMN từ TƢC đến khu,
17
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
tỉnh, huyện, xã, chú trọng xây dựng lực lƣợng và phát động quần chúng “bảo mật
phòng gian”, nổi dậy phá kìm; từ 1965 đến 1972, lực lƣợng An ninh triển khai hai
mặt công tác chủ yếu: tổ chức đánh địch, bảo vệ tổ chức Đảng, căn cứ cách mạng,
vùng giải phóng và vận động quần chúng diệt ác, phá kìm, phá chính quyền cơ sở
của địch; từ 1972-1975, tập trung hƣớng về cơ sở, chủ động nắm âm mƣu địch sâu
hơn, nắm quần chúng chắc hơn, bảo vệ vùng giải phóng, bảo vệ Đảng, nội bộ, bảo
vệ an tồn các đồng chí lãnh đạo cao cấp.v.v…
Bài viết “Cuộc đấu trí, đấu lực với địch của lực lượng An ninh miền Nam
góp phần quan trọng vào thắng lợi trong trận quyết chiến chiến lược mùa Xuân
1975” của Thiếu tƣớng, PGS.TS Nguyễn Bình Ban (in trong Kỷ yếu Hội thảo khoa
học cấp quốc gia, Bộ Quốc phòng - Ban Tuyên giáo Trung ƣơng - Thành ủy thành
phố Hồ Chí Minh, năm 2015). Bài viết đã đánh giá những đóng góp quan trọng của
lực lƣợng ANMN trong trận quyết chiến chiến lƣợc cuối cùng giải phóng hồn tồn
miền Nam. Thực hiện tƣ tƣởng chỉ đạo của Trung ƣơng Đảng, TƢC và Bộ Công an,
lực lƣợng ANMN đã chủ động, tích cực chuẩn bị về mọi mặt sẵn sàng bƣớc vào
trận chiến đấu quyết định, trong đó BANTƢC đã thành lập Tiểu ban trật tự để chỉ
đạo cơng tác quản lý vùng giải phóng, củng cố và kiện tồn Ban bảo vệ chính trị,
An ninh vũ trang, các Ban An ninh khu, tỉnh; nêu cao ý chí quyết tâm giải phóng
miền Nam, tƣ tƣởng tích cực tiến cơng, chiến đấu ngoan cƣờng, với tinh thần chuẩn
bị sẵn sàng vừa tích cực phục vụ chiến dịch vừa chủ động chiến đấu tiêu diệt địch.
BANTƢC đã huy động gần 13.000 cán bộ, chiến sĩ các lực lƣợng ANMN tham gia
thực hiện nhiệm vụ tổng cơng kích và nổi dậy với tất cả các lực lƣợng, biện pháp
cơng tác, hình thức đấu tranh nhằm giành thắng lợi quyết định tại mặt trận Sài Gòn
- Gia Định.
Bài viết “Những đóng góp của lực lượng Cơng an nhân dân trong cuộc Tổng
tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968” của Thƣợng tƣớng, GS.TS Tô Lâm (in
trong Kỷ yếu Hội thảo khoa học lịch sử Bộ Công an - Thành ủy thành phố Hồ Chí
Minh, năm 2017), bài viết đã chỉ rõ: thực hiện nghị quyết của Bộ Chính trị và dƣới
sự chỉ đạo trực tiếp của Bộ Công an và BANTƢC, Ban An ninh các khu, tỉnh
hƣớng dẫn an ninh các cấp phối hợp với các lực lƣợng vũ trang mƣu trí, dũng cảm,
tổ chức đánh thọc sâu vào hang ổ địch, tiêu diệt nhiều đối tƣợng đầu sỏ ác ơn, tạo
khí thế cách mạng tiến cơng; bảo vệ an toàn tuyệt đối các cơ quan chỉ huy Bộ Tƣ
lệnh tiền phƣơng, bảo vệ các đồng chí lãnh đạo, tham gia công tác chỉ đạo cuộc
18
LUAN VAN CHAT LUONG download : add