Đánh giá nghèo có sự tham gia của cộng đồng tại Đồng bằng sông Cửu Long doc

2003
Anh: UNDP
Danh gia ngheo co su tham gia
cua cong dong tai
NHOẽM HAèNH ĩNG
CHNG OẽI NGHEèO
Chổồng trỗnh Phaùt trióứn Lión hồỹp quọỳc
25-29 Phan Bọỹi Chỏu, Haỡ Nọỹi, Vióỷt Nam
Tel: (84 4) 942 1495
Fax:(84 4) 942 2267
E-mail:
Web site:
Dong bang song
Cuu Long
Cồ quan Phaùt trióứn Quọỳc tóỳ x-trỏy-li-a
aỷi sổù quaùn x-trỏy-li-a, Haỡ Nọỹi
Tel: (84-4) 831 7755
Fax:(84-4) 831 7706
Web site: http://www. ausaid.gov.au

i

Đánh giá nghèo
có sự tham gia của cộng đồng tại
Đồng bằng sông Cửu Long














Tháng7–8năm2003
Đánh giá nghèo theo vùng Đồng bằng sông Cửu Long


ii

iii
Lời nói đầu của
Nhóm hành động chống đói nghèo

Tháng5năm2002,ChínhphủViệtNamđãhoànthànhChiếnlượctoàndiệnvềtăng
trưởng và xoáđói giảm nghèo (CPRGS) và bắtđầu quá trình triển khai thực hiện
CPRGSởcấpđịaphương.Thôngquacácchiếndịchthôngtinvàhàngloạtcáchội
thảovùng,cánbộcủacácbộngànhchủchốtđãgiảithíchchođạidiệncủacácchính
quyềnđịaphươngvềcácphương
phápsaochocácquytrìnhlậpkếhoạchcủađịa
phươngcóthểđượcthựchiệntheođịnhhướngvìngườinghèohơn,dựatrênsốliệu
thựctếhơn,chútrọngvàokết
quảhơn,cânđốitốthơntrongcácquyếtđịnhphânbổ
nguồnlựcvàđượcgiámsáttốthơn.

Năm2003Nhómhànhđộngchốngđóinghèo(PTF)đãhỗtrợthựchiệnchocácđánh
giánghèocósựthamgiac ủacộngđồng(PPAs)ở12tỉnhcủaViệtNam.Nhữngđánh
giánghèonàyđãsửdụngkhungnghiêncứuvàphươngphápnghiêncứuchungđể
tìmhiểunhữngvấn đềnghèođóimà

cácsốliệuđịnhlượngđãkhôngmôtảđượchết.
Mụcđíchcủaviệclàmnàylàđưaramộtnghiêncứucóthểsửdụngcùngvớisốliệu
củaĐiềutramứcsố
nghộgiađìnhViệtNamđểcungcấpthôngtinchoBanthưký
CPRGSvềtiếnđộthựchiệnCPRGSchotớinay.Đánhgiánghèocũngđượcthiếtkế
đểcungcấpthôngtinchocácnghiêncứumới
vềnghèođóiởcácvùngvàtrêntoàn
quốcvàcá cnghiêncứunàycũngđãđượccôngbốriêng.Cácđánhgiánghèotheo
vùngsẽđượcsửdụngnhưnhữngcôngcụxâydựngnănglựcchocácquytrìnhl
ậpkế
hoạchvớiđịnhhướngvìngườinghèoởcáccấpchínhquyềnđịaphương.

Támnhàtàitrợđãđónggópnguồnlựctàichínhvànhânlựcđểhỗtrợchocácđánh
giánghèocósựthamgia
củacộngđồng,làcơsởchoviệcxâydựngbáocáonàyvà
cácđánhgiánghèotheovùngbổsung.CácnhàtàitrợbaogồmADB,AusAID,DFID,
GTZ,JICA,SCUK,UNDPvàNgânhàngThếgiới.Mỗinhàtài
trợđóngvaitròchínhở
mộtvùngcủaViệtNam.Việcphânbốcácvùnggiữacácnhàtàitrợđượctómtắtở
Bảng,vàdựatrênđịnhhướnghoạtđộngcủacác nhàtàitrợtrongtừngl
ĩnhvực.Bằng
cáchlựachọnvùngnào mìnhthấyquenthuộcnhất,thông qua các dựánvà hoạt
độnghỗtrợkỹthuật,cácnhàtàitrợcóthểtậndụnghoàntoànđượcnhữnghi
ểubiết
tíchluỹđượckhiđãlàmviệctạivùngđó.

Cácnhómnghiêncứuđãtiếnhànhđánhgiánghèocósựthamgiacủacộngđồngở43
xãrảiráctrêntoànquốc.Trongsốđócóhai
tổchứcphichínhphủquốctế(Action
AidvàSCUK),cáctổchứcphichínhphủvàcáccơquannghiêncứucủaViệtNam,

baogồmTrungtâmpháttriểnnôngthôn,Việnxãhộihọc(IOS),
TrungtâmChămsóc
sứckhoẻbanđầuLongAn,Trungtâmdịchvụpháttriểnnôngthôn(RDSC)vàViet‐
namSolutions.Ngoàira,cóhainhàtàitrợđãtiếnhànhnghiêncứubằngcáchlậpcác
nhómnghiêncứu
gồmcácchuyêngiatrongnướcdướisựquảnlýtrựctiếpcủanhà
tàitrợ.Kiếnthứcvàkinhnghiệmcủacáctổchứcphichínhphủvàcơquannghiên
cứuđóngvaitrò
thenchốtđốivớichấtlượngcủacôngtácnày.Mộtcơchếphốihợp
đãđượchìnhthànhchocôngtácđánhgiánghèocósựthamgiacủacộngđồng.Các
Đánh giá nghèo theo vùng Đồng bằng sông Cửu Long


iv
thànhviêncủahầuhếtcácnhómnghiêncứuđãthamgiaxâydựngkhungnghiên
cứuvàđiđếnthốngnhấtvềmụctiêucầnđạtđượctrongcôngtácnghiêncứuthực
địa.Côngtácthự
cđịa đãđượcmộtsốnhómtiếnhànhthíđiểm,vàđềcươngnghiên
cứucũngđượcchỉnhsửachophùhợpvớinhữngbàihọckinhnghiệmđượcrútra.
Khuônkhổnghiêncứucuối
cùngbaoquátnhữnglĩnhvựcnghiêncứunhưsau:

• Nhậnthứcvềnghèođóivàxuhướngnghèo,nguyênnhândẫntớinghèovà
khảnăngdễbịtổnthương;
• Tiếnbộtrongcôngtáctăngcườngdânchủởcấpc ơsở,đặcbiệt
làmứcđộcác
hộnghèocó thểthamgiamộtcáchcóýnghĩavàocácquytrìnhxâydựngkế
hoạchvàlậpngânsách;
• Nhữngtháchthứctrongviệccungcấpcácdịchvụcơbả
n,tậptrungvàosự

tươngtáccủacáchộgiađình nghèovớicácnhàcungcấpdịchvụvàcáchộ
nghèocóthểđượctăngcườngquyềnlựcnhưthếnàođểcóthểyêucầuquyền

lợiđượccungcấpcácdịchvụcơbảnmộtcáchhiệuquảhơn;
• Cáccơchếtrợcấpxãhộihiệnnay(liênquantớicôngtácxácđịnhđốitượng
ưutiênởtrên)vàcách
thứccảithiệncáccơchếnày;
• Tìnhhìnhcảicáchhànhchínhcôngởcáccấpchínhquyềnđịaphương;
• Nhữngtháchthứctrongvấnđềdidânvàmốiliênhệgiữasựdichuyển
của
hộgiađình,nghèođóivàtiếpcậnvớidịchvụ;và,
• Thôngtinvềmôitrườngđốivớingườinghèovàsựthayđổicủatìnhhìnhnày.

NhữngĐánhgiánghèocósựthamgiacủacộngđồnghiệnnayđangđượccôngbố
thànhbộ.Mộtbáocáotổnghợpcáckếtquảcủacả43xãvàphântíchmộtcáchtổng
hợphơncácchủđềnàycũngsẽđược
côngbố.Cũngsẽcómộtbáocáokháctómtắt
phương pháptiếpcận, phương phápnghiêncứuđượcsử dụngvànhữngcâuhỏi
nghiêncứuchitiết.


v
Bảng: Quan hệ đối tác trong Đánh giá nghèo theo vùng

Đánh giá nghèo có sự tham gia của người dân Vùng Những tỉnh trong
vùng
Các nhà tài trợ chịu
trách nhiệm về đánh
giá nghèo cấp vùng
Tỉnh Huyện Xã

Nhóm nghiên cứu chịu
trách nhiệm đánh giá nghèo
có sự tham gia
Bảo Thắng

Bản Cầm
Phong Niên

Lào Cai
Mường Khương Pha Long
Tả Gia Khâu

Tư vấn Ageless
(tài trợ của DFID)
Vị Xuyên

Cao Bồ
Thuận Hoá

Miền núi Đông Bắc

Hà Giang , Cao Bằng,
Lào Cai, Bắc Kạn,
Lạng Sơn,
Tuyên Quang,
Yên Bái, Thái Nguyên,
Phú Thọ, Vĩnh Phúc,
Bắc Giang, Bắc Ninh,
Quảng Ninh
Miền núi Tây Bắc Lai Châu, Sơn La,

Hòa Bình



DFID
và
UNDP

Hà Giang
Đồng Văn Sang Tung
Thai Pin Tung

Action Aid
(tài trợ của UNDP)
Hải Dương Nam Sách Nam Sách
Nam Trung
Đan Phượng Thọ An
Liên Hà

Đồng bằng
Sông Hồng

Hà Nội, Hải Phòng,
Hà Tây, Hải Dương,
Hưng Yên, Hà Nam,
Nam Định, Thái Bình,
Ninh Bình

WB


Hà Tây
Mỹ Đức Tế Tiêu
Phúc Lâm


RDSC
(tài trợ của WB)
Nghi Lộc Nghi Thái
Nghệ An
Tương Dương Tam Đinh
Viện Xã hội học
(tài trợ của JICA)
Hải Lăng Hải Sơn
Hải An

Bắc Trung bộ

Thanh Hóa, Nghệ An,
Hà Tinh, Quảng Bình,
Quả Trị,
Thừa Thiên Huế


GTZ
và
JICA

Quảng Trị
Gio Linh Gio Thành
Linh Thường
Nhóm nghiên cứu gồm Bộ
LĐTBXH, Viện KHLĐXH, và các
nhà nghiên cứu độc lập
(tài trợ của GTZ)
Sơn Hà

Sơn Bá
Sơn Cao

Duyên hải miền Trung

Đà Nẵng,
Quảng Nam,
Quảng Ngãi,
Bình Định, Phú Yên,
Khánh Hòa

ADB

Quảng Ngãi
Tứ Nghĩa Nghĩa Thọ
Nghĩa An
Giải pháp Việt Nam
(tài trợ của ADB)

Đánh giá nghèo theo vùng Đồng bằng sông Cửu Long

vi
Bảng: Quan hệ đối tác trong Đánh giá nghèo theo vùng (tiếp theo)

Đánh giá nghèo có sự tham gia Vùng Những tỉnh trong
vùng
Các nhà tài trợ chịu
trách nhiệm về đánh
giá nghèo cấp vùng
Tỉnh Huyện Xã
Nhóm nghiên cứu chịu
trách nhiệm đánh giá
nghèo có sự tham gia
của người dân
EaHleo Eaheo
Ea Ral
Dacrlap Đao Nghĩa
Quang Tân
Tây Nguyên Kon Tum, Gia Lai, Đak Lak


ADB
Đak Lak
Thành phố Buôn Ma
Thuột
Thị trấn Ea Tam
Action Aid
(tài trợ của ADB)
Huyện Bình Chánh Thị xã An Lạc
Tân Tạo

TP Hồ Chí Minh
Quận 8 Phường 4
Phường 5
Quỹ cứu trợ nhi đồng Anh
(tự tài trợ)
Ninh Phước Phước Hải
Phước Dinh
Đông Nam bộ TP Hồ Chí Minh, Lâm Đồng,
Ninh Thuận, Bình Phước,
Tây Ninh, Bình Dương,
Đồng Nai, Bình Thuận,
Bà Rịa - Vũng Tàu



Ngân hàng Thế giới

Ninh Thuận
Ninh Sơn Lương Sơn
Mỹ Sơn
Trung tâm phát triển
nông thôn
(tài trợ của
Ngân hàng Thế giới)
Tam Nông Phú Hiệp
Phú Thọ

Đồng Tháp
Tháp Mười Thanh Lợi

Thanh Phú

Mỹ Hưng
Thới Thanh

Đồng bằng Sông
Cửu Long
Long An, Đồng Tháp,
An Giang, Tiền Giang,
Vĩnh Long, Bến Tre,
Kiên Giang, Cần Thơ,
Trà Vinh, Sóc Trăng,
Bạc Liêu, Cà Mau


UNDP và AusAid


Bến Tre
Mỏ Cày Thành Thới
Trung tâm chăm sóc sức
khoẻ ban đầu Long An
(tài trợ của UNDP và
AusAid)
Tóm tắt Báo cáo


vii
Những chữ viết tắt

BHYT BảoHiểmYtế
CCB CựuChiếnbinh
CLB Câulạcbộ
CTĐ ChữthậpĐỏ
ĐBSCLĐồngbằngsôngCửuLong
GDSK Giáodụcsứckhỏe
HĐND HộiđồngNhândân
LĐTBXH LaoĐộng,Thươ
ngBinhvàXãHội
MTQGXĐGN MụctiêuQuốcgiaXóađóiGiảmnghèo
MTTQVN MặttrậnTổquốcViệtNam
ND Nôngdân
PHHS Phụhuynhhọcsinh
PN Phụnữ
PPA Khảosátnghèođóicósựtham
giacủacộngđồng
PVCN Phỏngvấncánhân
TLN Th ảoluậnnhóm
TN Thanhniên
UNDP ChươngtrìnhPháttriểnLiênHợpQuốc
UBNDỦybanNhândân
XĐGN Xóađóigiảmnghèo
























Đánh giá nghèo theo vùng Đồng bằng sông Cửu Long


viii






Tóm tắt Báo cáo


ix
Lời cảm ơn

XinchânthànhcảmơnUBNDtỉnh,SởLĐTB&XH,SởKH&ĐT,SởNN&PTNT,SởY
tế,SởGD&ĐT,MặttrậntổquốcvàHộiphụnữtỉnh,tỉnhĐồngThápvàtỉnhBếnTre;
UBND và các
 phòng TCLĐTB&XH, Phòng KH&ĐT, Phòng GD&ĐT, Phòng
NN&PTNT,TrungtâmYtế,TrạmKhuyếnnông,Hộiphụnữ,trườnghọcvànhân
dânxãMỹHưng,xãThớiThạnh,HuyệnThạnhPhúvàxã Thành
ThớiB,huyệnMỏ
Cày(tỉnhBếnTre),xãPhúhiệp,Phú thọ,huyệnTamNôngvàxãThạnhLợi,huyện
ThápMười(ĐồngTháp)vềthờigian,lòngmếnkháchvàsựgiúpđỡnhiệttình
dành
chonhómnghiêncứutrongthờigianlàmviệctạitỉnh.

CuộcđánhgiánghèocósựthamgiacủacộngđồngtạitỉnhBếnTrevàĐồngTháp,do
UNDPvàAUSAIDtàitrợ,dom
ộtnhómcánbộcủaTrungtâmChămsócsứckhoẻ
banđầuLongAn –Bs.LêĐạiTrí,TrầnTriêuNgõaHuyến,NguyễnNhậtQuang,Tô
ThùyHương,NguyễnThịThanhBình,LêCôngMinh,NguyễnThịNhẫ
n,NguyễnLê
Hạnh;vớisựh ỗtrợcủacáccánbộxoáđóigiảmnghèocủacáccấptạiđịaphương. Bs.
LêĐạiTrích ịutráchnhiệmviếtbảnbáocáonà y.CảmơnNg ân
hàngThếgiới,bà
CarrieTurkvàThanhHòa,đãhỗtrợdànxếpviệcinBáocáonày.





























Đánh giá nghèo theo vùng Đồng bằng sông Cửu Long


x


Tóm tắt Báo cáo


xi
Mục Lục

Lờinóiđầucủanhómhànhđộngchốngđóinghèo iii
Nhữngtừviếttắt vii 
Lờicảmơn ix
TómtắtBáocáo 1
1.Hiểubiếtvềnghèođói 1
2. Dânchủcơsởvàsựtham
giacủangườidântronglậpkếhoạch
vàquảnlýngânsách 1
3. Cungcấpdịchvụgiáodục,ytếvàkhuyếnnông 2
4. Chấtlượngvàmụctiêuhỗtrợxãhội. 3
5.
Cảicáchhànhchínhcông 3
6. Vấnđềmôitrường 3
TổngquanvềNghiêncứu 4
1.1.Địabànnghiêncứu 4
1.1.1.ĐồngbằngsôngCửuLong. 4
1.1.2.BếnTre 4
1.1.3. ĐồngTháp 5
1.2. Phươngphápnghiêncứu. 6
1.2.1.Nhómnghiên
cứu 6
1.2.2.Phươngphápnghiêncứu 7
1.2.3.Giớihạnnghiêncứu 8

CácPháthiện. 10
A.Hiểubiếtvềnghèođói 10 
1.1.Nhậnthứcvềnghèođói 10
1.2.Côngbằngxãhội. 12
1.3.Hỗtrợcómục
tiêu. 15
1.4.Tạoviệclàmvàthịtrườnglaođộng. 22
B.Sựthamgiavàvaitròcủangườidântrongquátrìnhraquyếtđịnh 25 
Sựthamgiacủacánbộxã,ấpvàoviệclậpkếhoạchvà
ngânsáchhàngnăm 25
Thựchiệnquychếdânchủởcơsởvà“dânbiết,dânbàn,dânlàm,dânkiểmtra”. 25
Sựthamgiacủangườidânvàocácchươngtrình,dựánvàhoạtđộng
tạiđịa
phương 26
Vềmốiquanhệvớichínhquyềnđịaphương 27
Khảnăngtiếpcậnvớicácnguồnthôngtin 27
NhữngnhântốđangảnhhưởngđếnviệcthihànhNghịđịnh29ởcấpxã 28
C.
Tìnhhìnhcungcấpdịchvụgiáodục,ytếvàkhuyếnnông 29
Cungcấpdịchvụgiáodục. 29
Cungcấpdịchvụytế. 32
Cungcấpdịchvụkhuyếnnông. 33
D.Chấtlượng
vàmụctiêuhỗtrợxãhội. 38
Hỗtrợđộtxuất. 38
Trợcấpthườngxuyên. 40
Quảnlýcácquỹhỗtrợxãhội 40
E.Cảicáchhànhchính 41
Dịchvụmộtcửa 41
Phâncấpquản

lý. 42
Luậtdoanhnghiệp 42
Đánh giá nghèo theo vùng Đồng bằng sông Cửu Long


xii
Pháplệnhcôngchức 42
F.Môitrường. 44
ĐồngTháp 44
BếnTre 45
KếtluậnvàKhuyếnnghị. 46 
Phần1:Hiểubiếtvềnghèođói 46
Phần2:Quychếdânchủvàsựthamgiacủangười
dântronglậpkếhoạchvà
quảnlýngânsách 47
Phần3:Thựchiệncácdịchvụytế,giáodụcvàkhuyếnnông. 47
Phần4:Cáchỗtrợxãhội 49
Phần5:Cảicáchhành
chính. 50
Phần6:Vấnđềvàmôitrường 50
CácPhụlục 52
Tàiliệuthamkhảo 57

Tóm tắt Báo cáo


1
Tóm tắt Báo cáo

ĐợtPPAnàyđượcthựchiệnvàotháng7vàtháng8năm2003tạihuyệnTamNông,

huyệnThápMười,tỉnhĐồngThápvàhuyệnThạnhPhú,huyệnMỏCày,tỉnhBếnTre.
Nghiêncứu
tậptrungvàocácchủđềchính:hiểubiếtvềnghèođói,cácmôhìnhhiện
tạivềsựthamgiavàtraoquyềntrongcácquátrìnhraquyếtđịnhtạiđịaphương,tình
hìnhcungcấpdịchvụhi
ệnnaytronggiáodục,ytếvàkhuyếnnông,chấtlượngvà
mụctiêuhỗtrợxãhội,cảicáchhànhchánhcông,môitrườngvàdidân.

1. Hiểu biết về nghèo đói

Trongnhữngnămgầnđây,đờisốngcủangườidânngàycàngkhálên.Cuộcsốngcủa
ngườinghèocảithiệnchậmhơnsovớingườitrungbìnhvàkhágiả.Nhữngh
ộkhá
lênthườnglàhộcóbuônbán,kinhdoanh,cóđủtưliệusảnxuất,cómốiquanhệxã
hộirộngvàcôngchứcnhànước.Trongkhiđó,nhữnghộnghèohơnvàyếuthếhơ
n
thườnglànhữnghộkhông/ítđất,thiếukỹthuậtvàcóvấnđềvềsứckhỏe.Độnglực
lớntạonênnhữngthayđổinàylàtácđộngcủachươngtrìnhtíndụngvàsựphát
triển
cơsởhạtầngcủavùngđồngbằngsôngCửuLong.Thêmvàođólàtìnhtrạngthiêntai,
lũvềsớmítxảyravàgiácảsảnphẩmnôngnghiệpổnđịnhởmứccólợ
ichonhà
nông.

NhómhộnghèođượchưởnglợitừchươngtrìnhXĐGNvàđiềunàyđãgiúphọcải
thiệnphầnnàocuộcsống.Tuynhiên,nhữnghỗtrợnàyvẫnchưađủmạnhđểgiúph
ọ
cóđượcmứcthunhậpổnđịnhvàtựmìnhthoátnghèo.

Tiêuchuẩnth unhậpbìnhquânđầungườicủaBộLĐTBXHđangđượcchínhquyền

địaphươngsửdụngđểxácđịnhtìnhtrạngnghèo.Cáctiêuchu
ẩncủangườidânlà
đấtruộng,tàisảntrongnhà,việclàmvàtìnhtrạngsứckhỏecủacácthànhviêntrong
giađình.Cósựkhácnhauđángkểgiữatìnhtrạngtìnhtrạngnghèođói
(vídụnhưsố
hộnghèo)nếuxéttheohaitiêuchuẩnnêutrên.Sựthamgiacủacộngđồngvàoquá
trìnhxéthộnghèocònnhiềuhạnchếdophươngpháptiếpc ậntừtrênxuốngvàáp
lựccủachỉtiêugiảmnghèođượcgiao.

Ngườinghèodườngnhưcórấtítc ơhộiđểthoátnghèomộtcáchbềnvững.Trởngại
lớnnhấttrongcôngtácXĐGNởĐBSCLlàtìnhtrạng
phầnlớnhộnghèokhôngcó
hoặccórấtítđấttrongkhiviệclàmphinôngnghiệpcóítvàcáccơsởsảnxuấtkinh
doanhtạiđịaphươngpháttriểnchậm.

2. Dân chủ cơ sở và sự tham gia của người dân trong lập kế
hoạch và quản lý ngân sách

Cácquytắcdânchủcơsởchưađượcngườidânvàcánbộđiạphươnghiểumộtcách
đầyđủ. Phầnlớnchorằngdânchủcơsởgiốngnhưlàthôngtinchongườidânbiết
nhữnggìđãđượcquyếtđịnhvàhọsẽthựchiệnhoặcđónggópnhữnggì.Ngườidân
khôngbiếtrõvaitròvàtráchnhiệmcủahọtrongquátrìnhlậpkếhoạch,thựchiện,
theo
dõigiámsátcácchươngtrìnhdựántạiđịaphương.
Đánh giá nghèo theo vùng Đồng bằng sông Cửu Long


2
Hầuhếtcácchươngtrình,dịchvụXĐGNđềuđượccáccácbộtỉnh,huyệnvàxãquyết
định.Ngânsáchcủađịaphươngvàcủacácchươngtrình,dựánchưađượcdáncông

khai,hoặ
ccôngkhaichưađầyđủởxã.Mốiquanhệgi ữathànhviênhộiđồngnhân
dânvàngườinghèovãncònhạnchế.Vaitròcủathanhtranhândâncònmờnhạtvà
chưathểthựchiệnđược
chứcnănghỗtrợ,tăngcườngdânchủcơsởtạiđịaphương.

3. Cung cấp dịch vụ giáo dục, y tế và khuyến nông

Giáo dục
Trongnhữngnămqua,nhiềutrườnghọcvàphònghọcđãđượcxâydựng.Việchọc
hànhcủatrẻcũngdễdàngvàthuậntiệnhơn.Chínhsáchmiễngiảmhọcphíđãgiúp

đỡngườidânđángkểtrongviệcchoconemđếntrường.Tuynhiên,nhữngh ỗtrợ
nàyvẫnchưađủmạnhđểgiúptrẻhọccaohơnsaukhihếttiểuhọc,đặcbiệtlàhộ
nghèo.Cáckho
ảntiềnhọcsinhphảiđóngvàchitiêuởcấptrunghọcvẫncòncaovà
làgánhnặngchonhữnghộnghèo.Cáclớpxóamùchongườilớnkhôngcònvàkinh
phíchoviệcxóa
mùnóichungvẫncònhạnchế.

Nghiêncứupháthiệncósựkhácnhauđángkểgiữaconsốmùchữởngườilớntheo
báocáocủaPhòngGiáoDụcvàconsốthựctếởcácđiểm
nghiêncứu.Điềunàycho
thấynhữngkếhoạchpháttriểngiáodụccóthểđãkhôngtheosátvớithựctếvàvì
vậy,cáchoạtđộngxóamùchongườilớnđãkhôngđượccoitr
ọng.

Y tế
Phầnlớnnhữnghộnghèođềucóthẻbảohiểmytếvàđượcđiềutrịmiễnphíởbệnh
việnhuyện,tỉnh.Việckhámchữabệnhmiễnphíđãgiúpđỡhộnghèorấtnh iều,

đặc
biệtlàtrongtrườngh ợphộ cóngườibệnhnặng.Tuynhiên,hiệuquảcủa chương
trìnhkhámchữabệnhmiễnphíchohộnghèovẫnchưacaovìngườinghèoítcóxu
hướngđếnbệnhviệnnếubệnhchưanặngvàviệckhámchữabệnhvàđiềutrịngoại
trúvớithẻbảohiểmytếvẫnchưađượcthựchiệnhiệuqu
ảvàrộngrãiởcáctrạmytế
xãvàcácphòngkhámkhuvựcliênxã.Bêncạnhđó,còncónhiềuhộnghèochưahiểu
đầyđủquyềnlợivàcáchsửdụngthẻBHYT.Quyếtđịnh139đã
đượcthựchiệnkhác
nhauở2tỉnhnghiêncứu.KhôngphảitấtcảnhữnghộnghèođềucóthẻBHYT.

Khuyến nông
Đãcókhánhiềuchươngtrìnhkhuyếnnôngđangđượcthựchiệnđểkhuyếnkhích
sảnxuấtnhưngnhữngchươngtrìnhnàycómứcđộbaophủrấtthấpvàsốhộhưởng
lợicònít.
Cánbộkhuyếnnôngtuyếnhuyệncònthiếuvàhiệnvẫnchưacómạnglưới
khuyếnnông,khuyếnngư,bảovệthựcvậtởtuyếnxã.Hệthốngcungcấpdịchvụ
khuy
ếnnông,lâm,ngư,bảovệthựcvậtvàthúyvẫnchưađápứngđầyđủnhucầu
thựctếcủangườidân.Cónhữngdịchvụ,chươngtrìnhmangđếnlợiíchchonhữ
ng
hộtrungbìnhvàkhá,giàuhơnlànhữnghộnghèo.

Cácdịchvụkhuyếnnônghiệntạichỉthựchiệnviệcchuyểngiaokỹthu ậtchứchưa
cungcấpcâycongiốngvàthôngtin
vềgiácảđầura,thịtrườngchongườidân.Trong
lĩnhvựcchuyểngiaokỹthuật,cácbuổitậphuấncònquáítvànộidungtậphuấncòn
chưasátvớinhucầu
thựctế.Trongthờigianvừaqua,cácbu ổitậphuấnchưa tập
trungchongườinghèo,nhữnghộđangvayvốnđểchănnuôitrọt.Phầnlớnngười

Tóm tắt Báo cáo


3
dâncóđượccácthôngtinvàlờikhuyênvềkhuyếnnôngthôngquacácchủđạilýbán
thứcăn,phânbónvàthuốctrừsâu.


4. Chất lượng và mục tiêu hỗ trợ xã hội

Hỗtrợkhẩncấptậptrungvàonhữnghộnghèotrongnhữngtrườnghợpnhưlũvề
sớmhoặccháy,sậpnhàđãgiúphọgiảmbớtphầnnàokhókhăn.Tuynhiên,dotuyến
xã
hiệnkhôngquảnlýcácquỹhỗtrợxãhộinênviệcthựchiệncòntốnnhiềuthời
gianvàchưakịpthời.VàomùalũhàngnămởĐồngThápMười,cáccánbộấp,xã
là
ngườichọndanhsáchhộkhókhănđểcứutrợtheophươngth ứcxoayvòng.Mặcdù
cáccứutrợnàyđãgiúpngườinghèocầmcựđượctrongmộtthờigianngắnnhưngnó
cũng
tạoratháiđộtrôngchờ,ỷlạikhilũkhônglớnvàkhôngvềsớm.

Việcthựchiệntrợcấpthườngxuyênđượcthựchiệnkhágiốngnhauởhaiđịabàn
nghiêncứu,dựatheoquyế
tđịnh167củaThủtướngChínhphủ.Tínhcôngbằngphụ
thuộcvàotìnhhìnhthựchiệnquychếdânchủcơsởởtừngđịaphương.Mứchỗtrợ
cònquáthấpsovớinhucầuth
ựctếcủacuộcsống.

5. Cải cách hành chính công

Cácthủtụchànhchánhđãđơngiảnhơn.ởhaiđiểmnghiêncứuđềuchỉmớithực
hiệnmôhìnhmộtcửa.Tuynhiên,phầnlớnngườidânkhôngbiếtrõvềmôhình,vì
vậy
nhữngquyềncủahọvớivaitròlàcáckháchhàngđãkhôngđượcbiếtvàhiểuđầy
đủ.Cácthủtụcliênquanđếndịchvụngânhàng,hộkhẩu,đấtđaiđangđượcthực
hiệnởtuyến
huyện.

Cáccánbộhuyệnxãchorằngviệcthayđổitừcánbộđịaphươngthànhcôngchức
nhànướcsẽkhiếnchocáccánbộtuyếnxãlàmviệchiệuquảvàcótráchnhiệmh
ơn.
Ngườidânkhônghiểuvềsựkhácnhauvàítquantâmđếnsựthayđổinày.

6. Vấn đề môi trường

Tìnhtrạngphổbiếnvềmôi trườnglàônhiễmnguồnnướcdo chấtthải sinhho ạt,
thuốctrừsâuvàphânngười.Thêmvàođó,nguồnlợithủysảntựnhiênđangngày
càng
cạnkiệtdoviệckhaithácbừabãivàsửdụngnhiềuthuốctrừsâu.Ngườidân
sốngnhờvàocácnguồntàinguyênthiênnhiênnhưngchưanhậnthứcđầyđủvềviệc
bảov
ệbềnvữngnguồntàinguyênnày.Cáccánbộđịaphươngchorằngkhócóthể
giảiquyếtđượcnhữngvấnđềnóitrên.MộtsốkhuvựcởĐồngThápMườiđãxây
dựngnhữngcụm
dâncưđểsốngchungvớilũ.Vấnđềđangđốimặtlànguycơô
nhiễmmôitrườngdotậptrungnhiềuhộmộtkhuvựcdâncưnhỏ.
Đánh giá nghèo theo vùng Đồng bằng sông Cửu Long


4

Tổng quan về Nghiên cứu

1.1. Địa bàn nghiên cứu

1.1.1. Đồng bằng sông Cửu Long
Trảiquanhiềubiếncốl ịchsử,nhiềulầnsápnhậpvàchiatỉnh,đồngbằngsôngCửu
Long (ĐBSCL) hiện nay bao gồm 12 tỉnh với diện tích gần 40.000 km
2
 và dân số
khoảng17triệungười.ĐBSCLcóhệthốngsôngngòivàkinhđàochằngchịt.Khíhậu
nhiệtđới gió mùa với 2 mùa mưa nắng rõ rệt, lượng mưa dồi dào
và ít gió bão.
ĐBSCLđượchìnhthànhtrênlớpphùsacổvàtiếptụcđượcsôngngòibồiđắphàng
năm.ĐấttrồngtrọtởĐBSCLbaogồm4loạichínhlàđấtphùsa,đấtphùsanhiễm
mặn,đấtphènvàđấtcátgiồng.Hầuhếtcáctỉnhđềucónhữnghuyệnvenbiểnbị
nướcmặnxâmlấnkhiếnnăngsuấttrồngtrọtbịảnhhưởngnhưngchứa
nhiềutiềm
năngnuôitrồngthủysản.
ĐồngThápMườilàmộtvùngđấttrủngrộnglớntrảirộngtrênđịabàncủa4tinhAn
Giang, Long An,ĐồngTháp và TiềnGiang,đất
đaicónhiềuphèn, mỗi năm chịu
ngậplụtkhoảng3tháng.Tronghaithậpniêngầnđây,ĐồngThápMườiđượckhai
phávàtrởthànhkhuvựcsảnxuấtlúaquantrọngcủaĐ
BSCL.
Ngàynay,nguồntàinguyênthiênnhiêncủaĐBSCLkhôngcòndồidàonhưtrước
nữa.Kinhtếhànghóanhiềuthànhphầnpháttriểnnhanh,đadạngvàsựphânhóa
kinhtếngàycàngrõrệt.Một
trongnhữngđặcđiểmvềnghèokhổcủaĐBSCLlàngày
càngcónhiểungườinghèokhôngđất.
NghiêncứunàyđượcthựchiệntạiBếnTrevàĐồngTháp,làhaitỉnhđạidiệncho

vùngven
biểnvàĐồngThápMườicủaĐBSCL.

1.1.2. Bến Tre
BếnTređượchợpthànhtừbacùlaolớnlàAnHóa,BảovàMinh.PhíaĐôngcủaBến
TrelàbiểnĐôngvớichiềudàibờbiển65km.BếnTrecódiệntíchtựnhiên231.501
ha,
dânsố1.316.356người.Vềhànhchánh,tỉnhBếnTregồmcóthịxãBếnTrevà7huyện.
Trongnhữngnămgầnđâygiaothôngđườngbộpháttriểnmạnh.CốngđậpBaLailà
mộ
tcôngtrìnhngọthoáquantrọngchonhiềuhuyệncủatỉnh.Hiệnnay,toàntỉnhcó
22.718hộ nghèo,chiếm tỉlệ 7,46%.Nghiên cứutiếnhànhởxãMỹHưng, xã Thới
Thạnhcủahuy
ệnThạnhPhúvàxãThànhThớiBcủahuyệnMỏCày.

Huyện Thạnh Phú, xã Mỹ Hưng và xã Thới Thạnh
HuyệnThạnhPhúcáchtrungtâmtỉnhkhoảng50km,ởphíacuốiCùlaoMinhvàtiếp
giápvớibiểnĐông.Diệntíchtựnhiêncủahuyện41.179ha.Vềhànhchính,huyệncó
1thịtrấnvà
17xã.Kinhtếchủyếucủahuyệnlànôngnghiệp,nuôitrồngvàkhaithác
thủysản.Toànhuyệncó4.536hộnghèotrongtổngsố29.606hộ,tỉlệ15.32%.Phầnlớn
nghèolàdothiế
uđất(60%)vàkhôngcóviệclàm(30%)
XãMỹHưngcó4ấpvớidiệntíchtựnhiênlà5.125ha,trongđó47hađấtnôngnghiệp.
Trồnglúavànuôitrồngthủysảnlàhaingànhkinht
ếchínhcủaxã.Hiệncó319hộ
nghèotrongsố1.718hộcủaxã,tỉlệ7,84%.Thiếuđấtchiếmphânnữacácnguyênnhân
Tổng quan về Nghiên cứu

5
nghèo.Cácnguyênnhâncònlạilàkhôngcóviệclàmvàkhôngđủsứclaođộng.Quốc
lộ57chạyxuyênquaxã.Cònlại,cáctrụclộchínhđềulàđườngđất.Tỉlệhộnghèoở2
ấpnghiêncứuThạ
nhKhươngvàThạnhMỹlà18,75%và12,78%.
XãThớiThạnhcó5.125hadiệntíchtựnhiên.Kinhtếchủyếucủaxãlàtrồnglúakết
hợpvớichănnuôivàkinhtếvườn.Nguyên
nhânnghèo chủyếulàthiếuđất(44%)và
đôngcon(42%).Toànxãcó6ấp,1.778hộvới370nghèo,tỉlệ20,81%.Việcđilạiở2ấp
nghiêncứu làXươngLongvàXươngThạnhAtương
đốikhókhăndođườngđấtvà
đáđỏ.Tỉlệhộnghèoở2ấplà9,9%và10,42%.

Huyện Mỏ Cày và xã Thành Thới B
HuyệnMỏCàynằmởgiữaCùlaoMinh,cáchtrungtâmtỉnhkhoảng15km.Diệntích
tựnhiêncủahuyệnlà35.351ha.Huyệncó1thịtrấnvà27xã.Kinhtếchínhcủahuyện
làtr
ồnglúa,câyăntráivàtiểuthủcôngnghiệp.Toànhuyệncó64.430hộ,trongđóhộ
nghèochiếmtỉl ệ7,95%,5.043hộ.Cácnguyênnhâ nnghèochínhcủahu yệnđượckể
ralàthiếuđất(42%),thiếukinh
nghiệmsảnxuất(33%),thiếuviệclàm(23%)vàthiếu
vốnsảnxuất(22,5%)

XãThànhThớiBcó4ấpvớidiệntíchtựnhiênlà1.820ha.Cácnguồnlợichínhcủaxã
là
trồnglúa,mía,câyăntráivàtiểuthủcôngnghiệp.Toànxãcó286hộnghèotrong
tổngsố2.025hộ,tỉlệ14,12%.Thiếuđấtsảnxuấtlànguyênnhânchính(78%)gâyra
tìnhtrạngnghèo,cònlạ
ilàdobệnhtật.TỉlệhộnghèoởAnThiệnvàAnTrạchTâylà
11,52%và16,83%.


1.1.3. Đồng Tháp
ĐồngTháplàmộttrongnhữngtỉnhnằmtrongkhuvựcĐồngThápMười.Diệntích
tự nhiên của huyện là 323.800 ha. Dân số là 1.558.182 người. Về hành chánh, tỉnh
ĐồngThápgồmcó2th
ịxãvà9huyện.Trồnglúavà trồngtràmlàhainguồnthu
nhậpchính.Trongkhoảng10nămquaĐồngThápđangpháttriểnthêmnghềnuôicá.
Vớih ệthốngkinhđàochằngchịt,giaothôngđườ
ngthủyvẫnđangchiếmvaitròchủ
yếumặcdầuhệthốngđườngbộđangpháttriển.Nhàcửathườngtậptrungdọctheo
bờkinhvàcácgòđấtcao.ĐồngTháphiệncó35.247h
ộnghèo,chiếmtỉlệ10,31%số
hộtrongtỉnh.TạiĐồngTháp,cácđiểmnghiêncứulàxãPhúHiệp,PhúThọthuộc
huyệnTamNôngvàxãThạnhLợithuộchuyệnThápMười.

Huyện Tam Nông, xã Phú Hiệp và xã Phú Thọ
HuyệnTamNôngnằmởphíaTâybắcvàcáchtrungtâmtỉnhlỵĐồngThápkhoảng
35km.Diệntíchđấttựnhiêncủahuyệnlà45.915ha,trongđótrongđóphầnlớnlà
diệntíchđấtsản
xuấtnôngnghiệp.Vềhànhchánh,huyệncó1thịtrấnvà11xã.Toàn
huyệncó21.929hộ,trongđócó3.715hộnghèo,chiếmtỉlệ16,94%.Trồnglúavàtrồng
tràmlàhaingànhkinhtếchủyế
ucủahuyện.TamNôngđượcbiếtđếnvớivườnquốc
giaTràmChimcóh ệ thốngsinhtháiđộngthựcvậtphongphúvà quýhi ếm.Giao
thôngliênxãlàđườngthủy.

XãPhúHiệpcáchtrung
tâmhuyệnkh oảng12km,có4ấpvớidiệntíchđấttựnhiên
là6.054ha.Kinhtếchủyếucủaxãlàtrồnglúavàtrồngkiệu.Xãhiệncó478hộnghèo,
chiếm27,08%trongtổ

ngsố1.765hộ.Cácnguyênnhânnghèođượckểđếnlàdothiếu
vốn(83%),dothiếuđất(50%)vàdokhôngviệclàm(19%).Haiấpnghiêncứuởxãlà
K10vàK12cótỉlệhộnghèolà23,94%và17,8%.
Đánh giá nghèo theo vùng Đồng bằng sông Cửu Long


6
XãPhúThọcódiệntíchđấttựnhiênlà4.836havàcáchtrungtâmhuyện8km.Trồng
lúavànuôicálóclàhaingànhkinhtếchínhcủaxã.Cảxãcó5ấpvới2.228hộ,trong
đócó
412hộnghèo,tỉlệ18,49%.Xétvềnguyênnhânnghèo,50%làdothiếuvốn,43%
làdothiếuđấtvà26%làdothiếulaođộng.NghiêncứutiếnhànhởấpLongPhúvà
PhúThọBvớitỉlệhộnghèo
là12,77%và14,36%.

Huyện Tháp Mười và xã Thạnh Lợi
ThápMườilàhuyệntrọngđiểmvềtrồnglúacủatỉnh,cáchtrungtâmtỉnhchừng40
kmvềphíaĐôngbắc.Diệntíchđấttựnhiêncủahuyệnlà51.766ha.Vềhànhchánh,
huyệncó
1thịtrấnvà12xã.Toànhuyệncó2.608hộnghèotrongtổngsố16.025hộ,
chiếmtỉlệ10,02%.

Xã Thạnh Lợi nằmcách trung tâmhuyệnkhoảng 30 km, mớiđược thành lậpvào
tháng
11năm1997.Toànxãcó5ấp.Diện tíchđấttựnhiêncủaxãlà6.776ha.Kinhtế
chủyếulàđộccanhcâylúa.Hiệnxãcó159hộnghèo,chiếm18,97%trongtổngsố838
hộcủaxã.Thi
ếuvốn(83%),thiếuđất(72%)vàthiếulaođộng(35%)làcácnguyên
nhân nghèo chính của xã.ấp 1 vàấp2làhaiấpnghiêncứu,cótỉlệhộnghèolà
20,05%và32,14%.Giaothôngchínhcủaxãlàđườ

ngthủy.Mộtsốkhuvựcgầntrung
tâmxãđãbêtônghóađườnggiaothôngnôngthôn.

1.2. Phương pháp nghiên cứu

1.2.1. Nhóm nghiên cứu
Bs.LêĐạiTrí,TrungtâmTruyềnthôngGDSKLo ngAn,lànhómtrưởngcủanhóm
nghiêncứunòngcốt.Nhómnàygồmcó8thànhviênvàđượcchialàm2độiđểthực
hiệnnghiêncứutại2tỉnh.


Họ và tên Chức vụ Cơ quan
Lê Đại Trí
Bác sĩ
Trưởng nhóm nghiên cứu
Trung tâm Truyền thông GDSK
Long An
Trần Triêu Ngừa Huyến
Bác sĩ
Đội trưởng Đồng Tháp
Tư vấn độc lập
Nguyễn Nhật Quang
Bác sĩ
Nghiên cứu viên Đồng Tháp
Hội Chữ thập đỏ Việt Nam
Tô Thùy Hương
Kỹ sư Nông nghiệp
Nghiên cứu viên Đồng Tháp
Trung tâm Truyền thông GDSK
Long An

Nguyễn Thị Thanh Bình
Cử nhân Ngôn ngữ học
Nghiên cứu viên Đồng Tháp
Trung tâm Truyền thông GDSK
Long An
Lê Công Minh
Cử nhân y tế công cộng
Đội trưởng Bến Tre
Trung tâm Truyền thông GDSK
Long An
Nguyễn Thị Nhẫn
Thạc sĩ xã hội học
Nghiên cứu viên Bến Tre
Trường Đại mở Bán công TP
HCM
Nguyễn Lê Hạnh Dung
Cử nhân y tế
Nghiên cứu viên Bến Tre
Trung tâm Truyền thông GDSK
Long An

Nhómnghiêncứuviênđịaphươngbaogồm21thànhviênởmỗitỉnh.Đólàcánbộ
củacáccơquan,banngànhđoànthểởcáccấptỉnh,huyệnvàxãcóliênquanđếnviệc
thựchiện
chươngtrìnhXĐGNởđịaphương.
Tổng quan về Nghiên cứu


7
1.2.2. Phương pháp nghiên cứu

Nghiêncứuđượcthựchiệntrênnguyêntắccósựthamgiacủangườidânvàcáccơ
quan, tổchức, cánhân cóliênquanđến cácnộidung nghiêncứu. Nghiên cứu sử
dụng phương phápđịnh
 tính với bảng câu hỏi bán cấu trúc và các kỹ thuật như:
phỏngvấncánhân,thảoluậnnhómtậptrung,nghiêncứutrườngh ợp,quansát,xếp
hạngưutiên,giảnđồ
Venn,phânloạikinhtếhộ,vẽbiểuđồxuhướng,vẽbảnđồxã
hội 

Nghiêncứuđãsửdụngphươngpháptamgiácđểphântíchcácvấnđềdướinhững
gócđộkhácnhautừphíangườidân,từ
phíacácnhânvậtchủchốtvàtừcácnguồn
thôngtinthứcấp.

BếnTrevàĐồngTháplàhaitỉnhđượcchọnđạidiệnchovùngđồngbằngvenbiểnvà
vùngĐồngThápMười.Có6ấp
của3xãthuộc2huyệnởmỗitỉnhđượcchọnđểtiến
hànhnghiêncứutheotiêuchuẩn:

9 đãthựchiệnđợtđiềutramứcsốnghộdâncưnăm2002
9 đạidiệ
nchođịaphươngvềtìnhtrạngnghèokhổ,địalý,vănhóavàphongtục
tậpquán 

Ngườidâncungcấpthôngtinchonghiêncứuthuộchộnghèocósổ,hộnghèokhông
sổ,hộđã
thoátnghèo,hộcóxuhướngthoátnghèo,hộcónguycơrớtxuốngnghèo,
hộkinhtếtrungbình/khá,cácphụhuynhhọcsinh,chủnhiệmHợptácxãvànhững
mạnhthườngquântrongxómấp.Vềphíacácnhân
vậtchủchốt,nghiêncứuchọn

phỏngvấncáclãnhđạovàcánbộcủacơquan,banngànhđịaphươngcóliênquan
đếncácchủđềnghiêncứuởcáccấphuyện,xãvàấp.

Đối tượng cung cấp thông tin cho nghiên cứu

Số lượng thảo luận nhóm
Số lượng
phỏng vấn cá
nhân
Tổng số đối
tượng cung
cấp thông tin
Đối tượng cung cấp
thông tin
Nhóm
nam
Nhóm
nữ
Nhóm
nam nữ
Nam Nữ Nam Nữ
Đồng Tháp 22 11 9 48 37 170 115
Cán bộ huyện, xã và ấp 8 0 3 9 1 50 6
Người dân 14 11 6 39 36 120 109
Bến Tre 12 7 15 56 32 156 132
Cán bộ huyện, xã và ấp 6 0 3 6 0 40 7
Người dân 6 7 12 50 32 116 125
Cộng 68 36 48 208 138
326 247

Đánh giá nghèo theo vùng Đồng bằng sông Cửu Long


8
1.2.3. Giới hạn nghiên cứu
Nghiêncứu tậptrungvàochủđềnghèođói,chodùngườicungcấpthôngtinlàcán
bộcáccấpha ylàcácnhómdânkhácnhautrongcộngđồng.Vìvậy,bứctranhđược
môtảtrongnghiêncứulàb
ứctranhvềtìnhtrạngnghèođóichứkhôngph ảilà bức
tranhtổngthểvềtìnhhìnhkinhtế,xãhộivàvănhóa củađịađiểmnghiêncứu.

CácnghiêncứuviênởBếnTređãkhông
phỏngvấnđủcáccánbộtu yếnhuyệnnhư
dưđịnh.CáccánbộĐảngủyvàUBNDhaihuyệnđãkhôngcóđượcthờigianmặcdù
lịchphỏngvấnđãđượchọsắpxếptrước.Tại
ĐồngTháp,cósựchênhlệchvềcácsố
liệuphúctrahộnghèocuốinăm2002dotuyếntỉnh,huyệnvàxãcungcấp.Nghiên
cứuđãđưavấnđềnàyrathảoluậnởcáccuộchọ
pđộivàquyếtđịnhchọnsốliệudo
tuyếnxãcungcấpdocóđộtincậycaohơndựatrêndanhsáchcáchộnghèovàsố
lượnghộnghèotheotừngphânnhóm.
Tổng quan về Nghiên cứu


9
Bản đồ Đồng bằng sông Cửu Long
và các điểm Nghiên cứu

LongAn
Tiền
Giang
Cà Mau
Kiên
Giang
BạcLiêu

Sóc
Trăng
Cần
Thơ
AnGiang
Đồng
Tháp
VÜnh
Long
Trà
Vinh
B
ế
n
Tre
TP.HCM
Phú
Quốc
Thạnh
Phú
MỏCày
Th¸p M−êi
Đánh giá nghèo theo vùng Đồng bằng sông Cửu Long


10
Các Phát hiện

A. Hiểu biết về nghèo đói

1.1. Nhận thức về nghèo đói

Xu hướng cuộc sống
Xuhướngchungtrong10nămgầnđâylàđờisốngcủangườidânngàycàngkhálên.
Nhữngdấuhiệutíchcựcchothấycuộcsốngkhálênnhư

• Sốhộđóivànghèođã
giảmrõrệt
• Nhucầuăn,mặcvàởcủangườidâncũngđượccảithiện.
• Cơsởhạtầngnhưđường,điện,trạmytế,trườnghọcvàchợpháttriểncũng

làmchongườidâncảmthấycuộcsốngcủahọcóthayđổitheochiềuhướng
tốthơn.

Ảnhhưởngcủacáccơnlũ,đặcbiệtlànăm2000cólàmcuộc
sốngngườidântrong
nămnàykhókhănhơndomấtmùavàhưhỏngnhàcửa,đườngsánhưngsauđóvẫn
hồiphụcvàkhálên.

Cuộcsốngcủangườitrungbìnhvà
khágiảcảithiệnnhanhvànhiềuhơnsovớicuộc
sốngcủangườinghèo.Vìvậykhoảngcáchgiữagiàuvànghèotạicácđiểmnghiên
cứuđãnớirộnghơn.
Nhữngyếutốkhiếncuộcsốngcủangườinghèothayđổichậmlà
• Thiếuđất,vốnvàcácphươngtiệnsảnxuất:phầnlớnhộnghèoởcácđiểmnghiên
cứukhôngcó
hoặccóítđất.Họcũngkhôngcóđủvốnđểđầutưchosảnxuất
• Thiếuhỗtrợ kỹthuật: hộnghèokhôngcó/ khôngđược tậphuấnkỹthuậtnên
chănnuôi,trồngtrọtdễbị
thấtbại

• Rủirotrongsản xuất:thất bạitrongcáclĩnhvựccóđầu tưlớnnhư nuôitôm,
trồngkiệukhiếnnhiềuhộrơivàocảnhnợnầngchồngch
ất.
• Côngviệcítvàkhôngổnđịnh:thunhậpcủangườinghèochủyếudựavàoviệc
làmthuêvìvậykhôngổnđịnh.ViệctổchứcsạlúađồngloạtđểchạylũởĐồng
Thápđã
làmchothờigiancócôngviệc làmthuêrútngắn,chỉcòn10‐15ngày/vụ
vàvìvậythờigiankhôngcóviệclàmtănglên.Họkhókiếmđượcviệclàmphi
nôngnghi ệpkhôngcótayngh
ềvàhọcvấnthấp.
• Ngoàira,giácảsảnphẩmđầura nôngnghiệpảnhhưởngrấtnhiềuđếncuộcsống
ngườinghèo.ỞhuyệnTamNô ng,tr ong khoảngthờigian từ1994đến1999 ,
nhiều
hộtrởnênnghèohơndolúavàkiệumấtgiá.Phầnlớnngườitrồngkiệuphảibánđất.

Động lực của sự thay đổi
Nhữngđộnglựctạonênsựthayđổinàylà
• Tácđộngcủacácchươngtrìnhtíndụngđếncáchộtrungbìnhvàkhá: nguồnvốn từ
Chươngtrìnhquốcgiagiảiquyếtviệclàm120
vàtừcácnguồnkhácnhưNgân
hàngPháttriểnNôngnghiệpđãgiúpcáchộnàyđầutưnhiềuhơnvàosảnsuất.
Các Phát hiện


11
VídụnhưnhữnghộnuôitômsúởxãMỹHưng,huyệnThạnhPhúvànhữnghộ
nuôicálócởxãPhúHiệp,huyệnTamNông
• Giácảsảnphẩmđầuraổnđịnh:trongnhữngnămgầ
nđây,giálúa,kiệuvàcácsản
phẩmkhácổnđịnhởmứccólợichonôngdân.

• Tácđộngcủaxâydựngcơsởhạtầng:sựthayđổiv ềđườngxá,cầucốngđãgiúpcho
việ
cđilại,vậnchuyểnhànghóa,buônbándễdànghơn.Trườnghọcđượcxây
dựngthêmphòng,giảmbớttìnhtrạng3ca.Hệth ốngthủylợiđãgiúpnăngsuất
lúangàycàng
caovàổnđịnh:vụđôngxuânđạt5‐6tấn/havàhèthutừ3,5‐4tấn/
ha.HệthốngđêbaocụcbộởĐồngThápgiúpnôngdânsạlúavụhèthusớm,
tránhđượclũ.Đườngđiệnchínhở
BếnTrexãcó tácđộngtíchcựcđốivớihộ
trongviệcsảnxuấtvàchănnuôi.Điệngiúpngườidâncóthêmviệcvàobanđêm
nhưlàmdâythừngbằngxơdừa,dệtchi
ếu,dệtthảm,lộtdừa.
• Cóítlũlớn,sớmvàthiêntai:ngoạitrừcơnbãoLindanăm1997vàcơnlũlớnvào
năm2000,khíhậuthờitiếttrongnhững
nămvừaquacũngkháthuậnlợichosản
xuất.CầnnhấnmạnhrằnglũvềhàngnămlàđiềubìnhthườngởkhuvựcĐồng
ThápMườivàngườidânluônsẵnsàng
đónnhậnđểkhaitháccácnguồnlợithủy
sảnvàđấtđaisẽtrởnênmàumỡhơnvàovụmùasau.
• Sựpháttriểnkinhtếcủatoànvùng:trongnhữngnămgầnđây,nềnkinh
tếcủakhu
vựcĐBSCLđãpháttriểnđángkểnhờvàoviệcxâydựngcầuMỹThuậnvà nâng
cấpquốclộ1A.Bêncạnhđó,giácảhàngtiêudùngnhưvảivóc,xemáy,TVcũ
ng
ởtrongmứcchấpnhậnđượcnênviệcănmặc,đilạivàgiảitrí củangườidâncó
kháhơn.Sốvụmùatrongnămtănglênđãtạoranhiềucơhộiviệ
clàmtheomùa
vụ.Giaothôngpháttriểngiúpchoviệcbuônbán,traođổihànghóanhanhhơnvà
cuộcsốngcũngnăngđộnghơn.Nhiềungườidânđitìmviệclàmphinôngnghiệp,
nông

 nghiệpởcác thành phố lớn và các nơi khác trong vùngđãđem về một
nguồntàichínhđángkểchocácthànhviênởquênhà.
• Tácđộngcủachínhsáchmiễngiảmhọcphí,việnphí:đãgiúp
ngườinghèogiảmđược
gánhnặngtrongchitiêugiađình.

Các sự kiện chính ở xã Thạnh Lợi, huyện Tháp Mười, tỉnh Đồng tháp
• 1985: Rãtậpđoàn.Nhànướcbắtbuộctrồnglúa2vụ.Dânkhôngthựchiện.
• 1995: Dânbắtđầutrồnglúa2vụ.Vụhèthuthấtbạinăngnề.
• 1997: ThànhlậpxãThạnhLợi
• 1998‐1999: Xâydựngtrạmxá,trườnghọctạixã
• 1985‐1999: Dântựgiacốhệthốngđêbao,nạovétkênhmươngbằngtay
• 1999‐2000: Nhànướcsửdụngmáymóccủngcốhệthốngthủylợinộiđồng
• 1995‐2000: Làmlúa2vụnhưngvụhèthuthất.Dânvaynợ,cầmcố,bánđất
• 2001‐2003: Vụlúahèthubắtđầucólời.Năngsuấtlúa2vụcao,ổnđịnh,lúacó
giá. Dân trả nợ những năm trước. Bê tông hóađường giao thông
nôngthônvàxâydựnghệthốngđiện(đangthựchiện)
• 2002‐2003: Xâydựngcụmdâncưấp1với170nềnnhà(đangthựchiện)




Đánh giá nghèo theo vùng Đồng bằng sông Cửu Long


12
1.2. Công bằng xã hội:

Cơ hội giàu lên
Nhữnghộđặcbiệtgiàulênthườngrấtítvàtậptrungvàonhữnghộcóưuthếnhư

• Nhữnghộcóphươngtiệnsảnxuấtvàcóvốn:hầuhếtđâylànhữnghộnắmđượckỹ
thuậtvàcónhiềukinhnghiệptrongviệcsảnxuất.Họcóthểvay vốntừNgân
hàngNôngnghiệpvàPháttriểnNôngthônvớisốlượngđủđểđấutư.Nhờcóđất
đ
aivàvốnliếngh ọdễdàngmởrộngquymôvà cũngdễdàngthànhcôngtrong
côngviệclàmăn.Vídụnhiềuhộkhálênnh ờtrúngtômnhiềuvụ,nhờnuôibò,
nhờnuôicálóchoặctr
ồngkiệu.Mứcđộgiàulêntùythuộckhánhiềuvàogiácả
sảnphẩmvàothờiđiểmbánravànguồnvốnsẵncóđểvượtquanhữngrủiro.
• Nhữnghộbuônbán,kinh
doanhcũngdễdàngkhálênnhưcácđạilýcongiống,thức
ăngiasúc,phânbón,thuốctrừsâu.
• Nhữnghộcómốiquanhệxãhộitốt:ngườigiàuvànhữngcánbộnhànước
cũngdễ
dànggiàulênnhờnắmđượccácchủtrươngchánhsáchcủanhànước,biếttính
toánlàmăn
• Nhữnghộchovay:nhữnghộchovaynóngvớilãisuấtcaohoặcnhữnghộ
nhận
cầmcốđấtcủangườikhác

Ngoàira,cónhữngtrườnghợpcábiệtnhưhộcóđấtnằmtrongkhuquyhoạchvà
đượcđềnbù,hộcóthânnhânlàViệtkiềugởitiề
nvề(BếnTre)vàhộtrúngsốkiến
thiết.

Khá lên nhờ nuôi cá lóc
AnhNguyễnH.Ph.ởxãPhúHiệp,huyệnTamNôngđượcxếplàhộnghèo.Nhà
khôngcóruộng,lạicó4convàcómộtđứabịkhuyếttật.Giađìnhanhchưađược
vayvốnXĐGN,chưađượctậphuấnvềchănnuôi.Tháng8/2001anhmượnhầm
(ao)nuôi2.000cácon.Thứcănlà cátạpgiăngbắtđược.Lầnnàyanhlời5triệu.

Tháng8/2002anhnuôi5.000cáconvàcómuathêmkhoảng3triệuthứcăn.Lần
nàyanhlờiđến15triệu.Đếntháng12/2002anhchuộclạiruộngvàtrởthànhhộ
thoátnghèo.
Hiệnanhđãmuađượchầmcálóc,chuẩnbịnuôicátrongmùalũnămnay.

Nguy cơ nghèo hơn
Nhữnghộcónguycơnghèohơnthườnglà
Có ít đất, ít vốn
:nhữnglợinhuậntừsảnxuấtnhiềukhikhôngđủchonhucầucủa
cuộcsống.Trongtrườnghợpsảnxuấtthualỗ,phầnlớnnhữnghộnàykhôngcóđủ
vốnđểtiế
ptụcđầutưcholầnsau.Hầu hếtnhữngtrườnghợpnàyđềudẫntớitình
trạngbánđất,mắcnợvàdễdẫntớinguycơngàycàngnghèohơn.

Thiếu kinh nghiệm và kỹ thuật sản xuất:
họthườngxuyêngặpnhữngrủirotrong
côngviệclàmăn,chủyếulàgiasúc,giacầmchết.VídụcónhiềuhộởxãMỹHưng
khôngn ằmđượckỹthuậtnênnuôitômkhôngthành
côngphảimangnợtừ10triệu
đến20triệuđồng.