TL môn XDD về chính trị tư tưởng phân tích quan điểm của đảng cộng sản việt nam về công tác tư tưởng từ đại hội VI đến nay (2)

1

MỞ ĐẦU
Đấu tranh tư tưởng là vấn đề cốt lõi của đấu tranh giai cấp. Xây dựng
Đảng về tư tưởng là một trong những nguyên lý cơ bản của học thuyết Mác – Lê
nin về Đảng cộng sản, trong khi các thế lực thù địch đang ráo riết tấn công hòng
phủ định nền tảng tư tưởng của Đảng.
Qua hơn 25 năm, với sự nổ lực phấn đấu của toàn Đảng, tồn dân, tồn
qn, cơng cuộc đổi mới ở nước ta đã đạt được những thành tựu to lớn và có ý
nghĩa lịch sử. Tuy nhiên, vẫn còn những nhân tố tiềm ẩn sự bất ổn về kinh tế,
chính trị bởi các hiện tượng tiêu cực xã hội đang bị kẻ địch triệt để lợi dụng,
khoét sâu, nhằm phục vụ việc chống phá của chúng.
Trong công cuộc đổi mới hiện nay, với kinh tế thị trường định hướng xã
hội chủ nghĩa là một mơ hình chưa có tiền lệ. Do đó, Đảng ta vừa làm, vừa phải
tổng kết rút kinh nghiệm để tìm chọn biện pháp tối ưu. Đó là q trình đấu tranh
để thống nhất nhận thức tư tưởng. Trong những năm qua công tác tư tưởng của
Đảng đạt được nhiều thành tựu quan trọng, nhưng cũng cịn khơng ít yếu kém,
bất cập. Sự phát triển của công cuộc đổi mới cùng những diễn biến nhanh chóng,
phức tạp của tình hình trong nước và quốc tế khi bước vào thế kỷ XXI địi hỏi
cơng tác tư tưởng của Đảng phải được đổi mới mạnh mẽ hơn nữa, phục vụ có
hiệu quả q trình thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị của Đảng. Do vậy, tăng
cường công tác tư tưởng là yêu cầu khách quan, có ý nghĩa thực sự cấp bách.
Với ý nghĩa và tầm quan trọng trên của công tác tư tưởng của Đảng trong
giai đoạn hiện nay, tơi chọn đề tài: “Phân tích quan điểm của Đảng Cộng sản
Việt Nam về công tác tư tưởng từ Đại hội VI đến nay” làm tiểu luận môn học.


2

Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ CÔNG TÁC TƯ TƯỞNG CỦA ĐẢNG

1.1. Vị trí, vai trị, chức năng của công tác tư tưởng
1.1.1. Khái niệm
Công tác tư tưởng là hoạt động đa dạng, có định hướng, có chủ đích, có tổ
chức, kế hoạch của Đảng nhằm xây dựng, xác lập, phát triển, truyền bá chủ
nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chính sách của Đảng và
Nhà nước, những tư tưởng tiên tiến cách mạng và khoa học, biến thành niềm tin,
định hướng giá trị đúng đắn, góp phần xây dựng thế giới quan khoa học, năng
lực tư duy lý luận cho con người, thúc đẩy con người hành động tích cực, sáng
tạo để thực hiện thắng lợi mục tiêu, lý tưởng cao đẹp đã đề ra.
1.1.2. Vị trí, vai trị của cơng tác tư tưởng
Cơng tác tư tưởng là một bộ phận cấu thành quan trọng trong tồn bộ hoạt
động của Đảng; là vũ khí sắc bén nhằm tuyên truyền, cổ vũ, tập hợp nhân dân,
xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân theo Đảng làm cách mạng.
Cơng tác tư tưởng góp phần hình thành đường lối, chính sách của Đảng,
pháp luật của Nhà nước.
Cơng tác tư tưởng góp phần đặc biệt quan trọng trong việc xây dựng con
người Việt nam đáp ứng yêu cầu của thời kỳ đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại
hóa đất nước giai đoạn hiện nay.
Cơng tác tư tưởng góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu
của Đảng trong giai đoạn hiện nay.
Trong hơn 25 năm tiến hành công cuộc đổi mới, công tác tư tưởng đã góp
phần tích cực trong việc truyền bá chủ nghĩa Mác- Lê nin, tư tưởng Hồ Chí
Minh; khẳng định phát triển kinh tế là nhiệm vụ trung tâm, xây dựng Đảng là
nhiệm vụ then chốt, phát triển văn hóa- nền tảng tinh thần của xã hội; làm sáng


3

tỏ hơn nhận thức về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở
nước ta; đấu tranh chống thông tin, quan điểm sai trái, thù địch.

1.1.3. Chức năng của công tác tư tưởng
Công tác tư tưởng của Đảng nhằm xây dựng Đảng vững mạnh về tư tưởng,
chính trị – hai trong ba bộ phận cốt yếu của Đảng: Chính trị, tư tưởng và tổ chức.
Điều đó có nghĩa là làm cho lý luận và phương pháp luận của chủ nghĩa Mác –
Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trở thành nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho
hành động trong suốt quá trình phát triển của Đảng. Đồng thời biết vận dụng, phát
triển lý luận để xác định đúng đường lối chủ trương và truyền bá nó vào tồn
Đảng, tồn dân để tạo thành phong trào cách mạng thực tiễn.
Công tác tư tưởng của Đảng cịn làm cho Đảng lãnh đạo cơng tác tư tưởng
đạt hiệu quả cao. Công tác tư tưởng và lãnh đạo cơng tác tư tưởng là hai hình
thức hoạt động khác nhau về cấp độ nội dung, về đối tượng tác động, về một số
nguyên tắc và biện pháp, nhưng đều nhất quán về quan điểm, lập trường, về
nhiệm vụ và mục tiêu cách mạng. Công tác tư tưởng của Đảng khơng chỉ có
chức năng nâng cao trình độ và thống nhất tư tưởng, hành động trong hàng ngũ
Đảng mà còn phải làm cho Đảng nâng cao năng lực lãnh đạo công tác tư tưởng
đối với xã hội.
Công tác tư tưởng của Đảng bao giờ cũng thực hiện đấu tranh giữa tư
tưởng cũ và mới, tiên tiến và lạc hậu, cách mạng và phản động mà thực chất là
cuộc đấu tranh về ý thức hệ. Mục đích của đấu tranh tư tưởng là làm cho chủ
nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh chiếm địa vị thống trị và chi phối đời
sống tinh thần của toàn xã hội. Cuộc đấu tranh này diễn ra thường xuyên, lâu dài
và phức tạp. Cơng tác tư tưởng có chức năng trang bị cho tồn Đảng, tồn dân
trình độ tư tưởng, chính trị vững vàng; khả năng nhạy bén phân biệt đúng, sai và
sẵn sàng đấu tranh, xây dựng để bảo vệ trận địa tư tưởng cách mạng. Phải xây


4

dựng thế trận nhân dân trên trận địa tư tưởng. Thế trận này phải gắn liền với thế
trận quốc phòng tồn dân.

Chức năng cơng tác tư tưởng của Đảng nói chung khơng chỉ xây dựng
Đảng về tư tưởng, chính trị mà cịn phải trực tiếp làm cơng tác tư tưởng đối với
xã hội và lãnh đạo công tác tư tưởng trong các hoạt động xã hội.
1.2. Những vấn đề đặt ra đối với công tác tư tưởng của Đảng trong
giai đoạn hiện nay
Công cuộc đổi mới đất nước bước sang giai đoạn mới với những mục
tiêu, yêu cầu cao hơn, diễn biến phức tạp hơn. Chúng ta cần phải phấn đấu để
đến năm 2020 Việt Nam cơ bản trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện
đại. Cùng với những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử mà đất nước ta đạt được
trong 25 năm qua, chúng ta đang và sẽ phải đương đầu, phải giải quyết những
khó khăn, thách thức mới do tác động của mặt trái kinh tế thị trường và quá trình
hội nhập, nhất là những tác động về mặt xã hội, tư tưởng, tâm lý. Cuộc cách
mạng khoa học công nghệ, nhất là công nghệ thơng tin và xu hướng tồn cầu hóa
diễn ra mạnh mẽ, sâu sắc, tạo ra những cơ hội và cả những thách thức gây gắt
đối với quá trình phát triển đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa và giữ gìn
bản sắc văn hóa dân tộc.
Các thế lực cơ hội, phản động, thù địch tăng cường chống phá ta trên
nhiều mặt, nhất là trên lĩnh vực chính trị, tư tưởng, lý luận, văn hóa, báo chí,
thực hiện âm mưu “diễn biến hịa bình” ngày càng thâm độc, nham hiểm hơn.
Cuộc đấu tranh ý thức hệ tiếp tục diễn ra dai dẳng, quyết liệt. Những năm tới trên
lĩnh vực tư tưởng đang và sẽ xuất hiện nhiều vấn đề, lĩnh vực tư tưởng mới cần
được nhận thức, đánh giá đúng để có xử lý chính xác.
Tình hình trên cho thấy, đã và đang xuất hiện nhiều vấn đề mới về lý luận
và thực tiễn, đòi hỏi những người làm cơng tác tư tưởng phải tích cực, chủ động


5

nghiên cứu, giải quyết; đòi hỏi Đảng ta phải đổi mới tư duy và nâng cao năng lực
lãnh đạo ở lĩnh vực trọng yếu này.

6

Chương 2
CÔNG TÁC TƯ TƯỞNG CỦA ĐẢNG QUA HƠN 25 NĂM ĐỔI MỚI

2.1. Những quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về công tác tư
tưởng từ Đại hội VI đến nay
2.1.1. Đại hội VI
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng (12-1986) tiến hành giữa
lúc đổi mới đã trở thành “yêu cầu bức thiết'' và là “vấn đề có tầm quan trọng
sống cịn của cách mạng nước ta”. Với tinh thần trách nhiệm cao trước sự
nghiệp cách mạng của toàn Đảng, toàn dân ta, Báo cáo chính trị của Ban Chấp
hành Trung ương Đảng (khóa V) đã đánh giá đúng đắn tinh hình đất nước theo
phương châm “nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá đúng sự thật, nói rõ sự thật”.
Nhìn lại đoạn đường phấn đấu trong hồn cảnh rất khó khăn của 5 năm 1981 1985, bản báo cáo đánh giá: “Thực hiện những nhiệm vụ và mục tiêu Đại hội lần
thứ V của Đảng đã vạch ra, nhân dân ta anh dũng phấn đấu, khắc phục khó khăn,
vượt qua trở ngại, đã đạt được những thành tựu quan trọng trong công cuộc xây
dựng chủ nghĩa xã hội”.
Bản báo cáo cũng nhìn nhận: “Chúng ta chưa thực hiện được mục tiêu
Đại hội V đề ra là về cơ bản ổn định tình hình kinh tế - xã hội, ổn định đời sống
của nhân dân”. Thực trạng đó làm suy giảm lịng tin của quần chúng đối với sự
lãnh đạo của Đảng và sự điều hành của Nhà nước. Nhìn chung cả nước khó khăn
là rất lớn. Song điểm mới là “đã xuất hiện nhiều cơ sở sản xuất kinh doanh khá
nhiều đơn vị chiến đấu giỏi, nhiều huyện làm ăn tốt; một số địa phương và ngành
có cách làm năng động, sáng tạo đã đạt những thành tích đáng phấn khởi. Thực


7

tiễn sinh động của các cơ sở, các địa phương, các ngành cung cấp kinh nghiệm
quý báu cho sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước” để đổi mới và tiến lên.
Về công tác tư tưởng, Nghị quyết Đại hội nêu rõ nhiệm vụ chủ yếu là đổi
mới tư duy trong mọi lĩnh vực hoạt động của Đảng và Nhà nước, trước hết là đổi
mới tư duy kinh tế, nâng cao phẩm chất cách mạng của cán bộ, đảng viên, bồi
dưỡng tinh thần yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, tinh thần quốc tế vơ sản, khơi
dậy ý chí cách mạng của quần chúng. Công tác tư tưởng phải đổi mới tồn diện
và đồng bộ về nội dung và hình thức, tổ chức và phương pháp, con người và
phương tiện.
Công tác tư tưởng lúc này có thuận lợi lớn: Đường lối đổi mới của Đảng
hợp quy luật, hợp lòng dân; nhân dân cả nước phấn khởi chờ đón Nghị quyết của
Đại hội. Trong bước ngoặt mới của công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội, Trung
ương Đảng và các cấp, các ngành coi trọng lãnh đạo công tác tư tưởng. Toàn bộ
các hoạt động tư tưởng tập trung vào thực hiện nhiệm vụ hàng đầu: tuyên truyền
phổ biến những nội dung cơ bản của Nghị quyết Đại hội, tạo sự hưởng ứng rộng
rãi trong Đảng và trong nhân dân.
Thành công của Đại hội và kết quả công tác tuyên truyền phổ biến Nghị
quyết của Đại hội đã tạo niềm phấn khởi và hy vọng. Song một bộ phận đảng
viên và quần chúng vẫn còn tâm trạng lo lắng, băn khoăn về hiệu quả tổ chức
thực hiện. Nhiệm vụ quan trọng của công tác tư tưởng lúc này là làm quán triệt
và góp phần tổ chức thực hiện các chủ trương đổi mới của Đảng, trước hết về
kinh tế.
Xây dựng Đảng vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức là điều kiện
bảo đảm lãnh đạo thực hiện Nghị quyết Đại hội. Bộ Chính trị chỉ đạo Ban Tuyên
huấn Trung ương cùng với Ban Tổ chức và Uỷ ban kiểm tra Trung ương khảo sát
tình hình, xây dựng đề án trình Hội nghị lần thứ năm của Trung ương Đảng


8

(tháng 6- 1988) ra nghị quyết “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng”.
Trong các nhiệm vụ cấp bách về xây dựng Đảng, “đổi mới và tăng cường công
tác tư tưởng” được đặt lên hàng đầu, gồm hai vấn đề lớn:
Một là, tăng cường công tác nghiên cứu lý luận, nghiên cứu thực tiễn, đúc
kết kinh nghiệm phục vụ đổi mới tư duy và cụ thể hóa kịp thời, đúng đắn các
Nghị quyết của Đảng trên mọi lĩnh vực, đặc biệt là lĩnh vực kinh tế, xã hội mà
cấp bách nhất là chống lạm phát; chuẩn bị Cương lĩnh và Chiến lược phát triển
kinh tế, xã hội trình Đại hội VII.
Hai là, đổi mới công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cả về nội dung và
hình thức, tổ chức và phương pháp, con người và phương tiện, nhằm nâng cao
giác ngộ tư tưởng xã hội chủ nghĩa và cộng sản chủ nghĩa, phẩm chất chính trị và
đạo đức cách mạng, năng lực tổ chức thực tiễn của cán bộ, đảng viên và nhân
dân.
Đổi mới hình thức phương pháp cơng tác tư tưởng theo hướng mở rộng
tính dân chủ, tính cơng khai, tính chân thật và tính chiến đấu, đồng thời bảo vệ
bí mật của Đảng và bí mật quốc gia. Bám sát cuộc sống, bám sát tâm tư, nguyên
vọng của quần chúng, phục vụ thiết thực cho cơ sở. Thực hiện thông tin hai
chiều. Nâng cao chất lượng sinh hoạt của các tổ chức đảng. Phát triển rộng rãi
các hình thức tiếp xúc và đối thoại quần chúng. Tăng cường lãnh đạo và quản lý
báo chí, xuất bản, văn hố, văn nghệ theo hướng phục vụ tích cực cơng cuộc đổi
mới, góp phần thực hiện các nghị quyết của Đảng, phát huy tác dụng tốt đi đôi
với khắc phục kịp thời những lệch lạc. Đấu tranh kiên quyết và có hiệu quả
chống chiến tranh tâm lý, chống những luận điệu tuyên truyền xuyên tác của
địch, chống những mưu đồ lợi dụng dân chủ và công khai để nói xấu, vu cáo,
kích động chia rẽ hịng gây rối, phá hoại Đảng ta, chế độ ta.
Nghị quyết Trung ương quy định “các cấp uỷ đảng, các cán bộ lãnh đạo
và quản lý từ Trung ương đến cơ sở đích thân chỉ đạo và trực tiếp làm công tác

9

tư tưởng. Cấp uỷ và chi bộ phân công và kiểm tra đảng viên làm công tác tư
tưởng.”
2.1.2. Đại hội VII
Đại hội VII (tháng 6- 1991) đã tổng kết thành tựu và rút ra những bài học
kinh nghiệm qua 5 năm đổi mới, khẳng định đường lối Đại hội VI và bước đi
phù hợp trong 5 năm qua.
Về công tác tư tưởng, văn hố Đại hội đánh giá: “Cơng tác tư tưởng đã
được coi trọng, góp phần đổi mới tư duy, định hướng tư tưởng, bồi dưỡng những
nhận thức đúng đắn cho đảng viên và nhân dân, tạo ra sự nhất trí đối với đường
lối, quan điểm của Đảng. Đã chú ý mở rộng thông tin, thông tin nhiều chiều,
tuyên truyền những nhân tố mới, phổ biến những kinh nghiệm tốt, đồng thời tích
cực đấu tranh chống tiêu cực, chống những quan điểm và nhận thức sai trái, bảo
vệ quan điểm đúng đắn của Đảng”.
Đại hội nêu rõ: Trong 5 năm tới, phải tiếp tục "đổi mới, nâng cao chất
lượng công tác tư tưởng, lý luận phục vụ tốt yêu cầu nâng cao trình độ trí tuệ
trong Đảng, qn triệt và phát triển các nghị quyết Đại hội VII của Đảng, động
viên toàn Đảng, toàn dân, toàn quân phấn đấu thực hiện thắng lợi các kế hoạch
kinh tế xã hội, nâng cao hơn nữa lòng tin của nhân dân vào sự nghiệp đổi mới.
Tiếp tục bồi dưỡng cho cán bộ, đảng viên và nhân dân những nguyên lý cơ
bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh,
những quan điểm, đường lối của Đảng. Bồi dưỡng tinh thần độc lập tự chủ, ý chí
tự lực, tự cường, kết hợp với mở rộng hợp tác quốc tế, cần kiệm xây dựng và bảo
vệ Tổ quốc. Nêu cao cảnh giác chống mọi âm mưu và thủ đoạn chia rẽ, phá hoại
của kẻ thù đối với sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta.
Tổ chức tốt công tác nghiên cứu lý luận và tổng kết thực tiễn... góp phần
xây dựng chủ trương, chính sách của Đảng, lý giải những vấn đề mới mà cuộc
sống dặt ra. Đổi mới căn bản cơng tác giáo dục chính trị, lý luận” …

10

Để tiếp tục đẩy mạnh và đổi mới công tác tư tưởng trước những thách thức
mới đang đặt ra, Ban Tư tưởng - Văn hóa Trung ương đã phối hợp với các cơ
quan trực tiếp có liên quan, tổ chức nghiên cứu, dự thảo trình Bộ Chính trị xét
duyệt và ban hành một số Nghị quyết quan trọng: Nghị quyết 01 về công tác lý
luận (3- 1992), Nghị quyết về tổ chức những ngày lễ lớn hai năm 1994 - 1995 và
Nghị quyết 09 về một số định hướng lớn trong công tác tư tưởng (1-1995). Đây
là những Nghị quyết nhằm tăng cường công tác giáo dục phát huy truyền thống
cách mạng của dân tộc và của Đảng, chỉ rõ phương hướng cơ bản xây dựng đảng
về tư tưởng và nâng cao trình độ trí tuệ của Đảng đáp ứng yêu cầu của cách
mạng trong thời kỳ mới, nâng cao tính chiến đấu trong đấu tranh tư tưởng - lý
luận; chỉ rõ những định hướng cơ bản nhất của công tác tư tưởng đối với toàn xã
hội trước mắt và lâu dài. Nghị quyết 01 đã đánh giá những tiến bộ của công tác
nghiên cứu lý luận và tổng kết thực tiễn góp phần đổi mới tư duy, xây dựng và
cụ thể hóa đường lối của Đảng; phân tích những nguyên nhân dẫn đến sự chậm
trễ và yếu kém trong công tác lý luận; xác định nhiệm vụ tiếp tục làm rõ con
đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta, đề ra 9 phương hướng lớn để triển khai
cơng tác nghiên cứu, trọng tâm trước mắt là góp phần tổng kết thực tiễn đổi mới,
phục vụ việc chuẩn bị Đại hội tơàn quốc lần thứ VIII của Đảng Nghị quyết 09
đánh giá thực trạng tình hình tư tưởng và công tác tư tưởng, đề ra 6 định hướng
lớn cần quán triệt sâu sắc trong các hoạt động trên lĩnh vực tư tưởng:
Một là, chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng tư
tưởng, kim chỉ nam cho hành động của Đảng ta và cách mạng Việt Nam.
Hai là, độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội là sự lựa chọn duy
nhất đúng đắn.
Ba là, chế độ ta là chế độ do nhân dân lao động làm chủ, Nhà nước ta là
Nhà nước của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân, dưới sự lãnh đạo của Đảng
Cộng sản.

11

Bốn là, cơng nghiệp hố, hiện đại hố đất nước là nhiệm vụ trọng tâm của
thời kỳ quá độ.
Năm là, kinh tế hàng hoá nhiều thành phần, vận động theo cơ chế thị
trường, có sự quản lý của Nhà nước, theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Tăng
trưởng kinh tế đi đôi với tiến bộ và công bằng xã hội.
Sáu là, phát triển văn hố giữ gìn và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc kết
hợp với tiếp thu tinh hoa văn hoá của nhân loại.
2.1.3. Đại hội VIII
Đại hội toàn quốc lần thứ VIII của Đảng (6- 1996) kiểm điểm kết quả thực
hiện Nghị quyết Đại hội VII và tổng kết 10 năm đổi mới nhận định: “Công cuộc
đổi mới trong 10 năm qua đã thu được nhiều thành tựu to lớn có ý nghĩa rất quan
trọng. Nhiệm vụ do Đại hội VII đề ra cho 5 năm 1991 - 1995 đã được hoàn thành
về cơ bản” .
Về cơng tác tư tưởng văn hố, Nghị quyết Đại hội chỉ rõ những phương
hướng và nhiệm vụ cơ bản: Căn cứ vào Cương lĩnh và các Nghị quyết của Đảng,
thường xuyên bồi dưỡng cho cán bộ, đảng viên đường lối, chủ trương của Đảng,
các vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, những
truyền thống tốt đẹp của dân tộc, những kiến thức mới của thời đại, bảo đảm sự
thống nhất về chính trị và tư tưởng trong tồn Đảng.
Cơng tác lý luận trước hết hướng vào những vấn đề do cuộc sống đặt ra,
làm rõ căn cứ khoa học của các giải pháp, dự báo các xu hướng phát triển, góp
phần bổ sung, hoàn thiện đường lối của Đảng, làm cho ngày càng sáng tỏ con
đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta. Uốn nắn những nhận thức lệch lạc,
những quan điểm mơ hồ, những biểu hiện dao động về tư tưởng, suy giảm niềm
tin vào chủ nghĩa xã hội và sự lãnh đạo của Đảng. Phê phán và bác bỏ những
quan điểm sai trái, thù địch. Khắc phục tình trạng một bộ phận cán bộ, đảng viên

sa sút phẩm chất đạo đức. Cán bộ, đảng viên phải gương mẫu tự rèn luyện, tự


12

phấn đấu nâng cao đạo đức cách mạng cần kiệm liêm chính, chí cơng vơ tư, khắc
phục chủ nghĩa cá nhân…
Mọi hoạt động văn hoá, văn nghệ phải nhằm xây dựng và phát triển nền
văn hoá tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, xây dựng con người Việt Nam về tư
tưởng, đạo đức, tâm hồn, tình cảm, lối sống, xây dựng mơi trường văn hố lành
mạnh cho sự phát triển xã hội..., và hình thành hệ giá trị và chuẩn mực xã hội
mới phù hợp với truyền thống, bản sắc dân tộc và yêu cầu của thời đại.
Tiếp tục cụ thể hóa và thực hiện Nghị quyết Đại hội VIII, Hội nghị Trung
ương 6 (lần 2) tháng 1- 1999 bàn về cơng tác xây dựng Đảng. Trong q trình
lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn coi trọng công tác xây dựng Đảng, phát huy
những thành tựu, khắc phục những khó khăn, yếu kém để khơng ngừng nâng cao
năng lực lãnh đạo và sức chiến đấn của Đảng, bảo đảm thực hiện thắng lợi nhiệm
vụ chính trị. Cơng tác xây dựng Đảng, với vị trí là nhiệm vụ then chốt, đã được
đề cập nhiều trong các Nghị quyết của Đảng trước đây và gần đây trong Nghị
quyết Đại hội VIII. Hội nghị Trung ương 6 (lần 2) tập trung bàn và quyết định
những nhiệm vụ cơ bản, cấp bách trên một số vấn đề trọng yêu của công tác xây
dựng Đảng hiện nay.
Hội nghị khẳng định: Sự suy thoái về tư tưởng chính trị, tình trạng tham
nhũng, quan liêu, lãng phí của một bộ phận cán bộ, đảng viên có chiều hướng
phát triển nghiêm trọng hơn. Việc thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ không
nghiêm, bộ máy tổ chức của Đảng và Nhà nước chậm được củng cố và đổi mới.
Xuất phát từ tình hình đó, Hội nghị Trung ương lần này đặt trọng tâm vào
những vấn đề cơ bản và cấp bách hiện nay của công tác xây dựng Đảng về nhận
thứe, tư tưởng chính trị; đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên và một số vấn
đề về tổ chức

Về chính trị, tư tưởng, những nhiệm vụ chủ yếu là:


13

1. Tăng cường sự thống nhất trong Đảng về nhận thức, ý chí và hành
động, kiên trì đấu tranh đẩy lùi bốn nguy cơ, đảng viên phải nói và làm theo nghị
quyết, thực hiện đúng Cương lĩnh, Điều lệ Đảng và pháp luật Nhà nước, kiên
định những vấn đề về qnan điểm có tính ngun tắc sau đây:
Độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội là mục tiêu, lý tưởng của
Đảng ta, dân tộc ta.
Chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng tư tưởng và
kim chỉ nam cho hành động của Đảng.
Đảng Cộng sản Việt Nam là lực lượng lãnh đạo cách mạng Việt Nam;
không chấp nhận "đa nguyên, đa đảng".
Nhà nước Việt Nam là Nhà nước của dân, do dân và vì dân, thể hiện khối
đồn kết tồn dân trên nền tảng liên minh của giai cấp công nhân với giai cấp
nơng dân và tầng lớp trí thức, dưới sự lãnh đạo của Đảng.
Tập trung dân chủ là nguyên tắc cơ bản trong tổ chức, sinh hoạt và hoạt
động của Đảng.
Kết hợp chủ nghĩa yêu nước chân chính và chủ nghĩa quốc tế trong sáng
của giai cấp công nhân…
2. Đẩy mạnh công tác tổng kết thực tiễn và nghiên cứu lý luận (trong nước
và thế giới), tiếp tục làm rõ hơn những vấn đề bức xúc do thực tiễn đặt ra, làm rõ
hơn mơ hình và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta, chuẩn bị cho Đại
hội IX của Đảng…
3. Đổi mới công tác giáo dục trong Đảng và trong xã hội về chủ nghĩa
Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng, pháp
luật của Nhà nước.
4. Tăng cường giáo dục, rèn luyện phẩm chất, đạo đức, lối sống của cán

bộ, đảng viên.


14

Trung ương Đảng ban hành quy định cụ thể về chế độ học tập lý luận
chính trị đối với cán bộ, đảng viên và về những việc đảng viên không được làm.
Cán bộ, đảng viên phải nghiên cứu, thực hiện pháp lệnh của Nhà nước về cán bộ,
công chức, về chống tham nhũng, về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, về luật
khiếu nại, tố cáo, về quy chế dân chủ ở cơ sở và các quy định khác của Đảng và
Nhà nước.
2.1.4. Đại hội IX
Ngày 29-5- 2001, Ban Bí thư đã ra Chỉ thị về việc phổ biến, quán triệt và
tổ chức thực hiện Nghị quyết Đại hội IX của Đảng. Trọng tâm của công tác tư
tưởng là nghiên cứu, quán triệt, tuyên truyền vận dụng các nội dung cơ bản trong
các văn kiện Đại hội. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng là Đại hội
của trí tuệ, dân chủ, đồn kết, đổi mới, thể hiện ý chí kiên cường và niềm hy
vọng lớn lao của toàn Đảng, của cả dân tộc ta trong thời điểm lịch sử trọng đại
bước vào thế kỷ mới và thiên niên kỷ mới.
Hội nghị Trung ương 5 khoá IX (2-2002) ra Nghị quyết chuyên đề về
nhiệm vụ chủ yếu của cơng tác tư tưởng, lý luận trong tình hình mới. Sau khi
đánh giá tình hình tư tưởng, lý luận và công tác tư tưởng, lý luận trong thời gian
qua, Nghị quyết chỉ rõ phương hướng, nhiệm vụ chủ yếu của cơng tác tư tưởng,
lý luận trong tình hình mới là đẩy mạnh tổng kết thực tiễn và nghiên cứu lý luận,
tiếp tục làm sáng tỏ hơn lý luận về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ
nghĩa xã hội ở nước ta. Nâng cao chất lượng và hiệu quả cơng tác tun truyền,
giáo dục chính trị, tạo sự thống nhất cao hơn nữa trong Đảng, sự đồng thuận
trong nhân dân. Công tác tư tưởng, lý luận trong phải góp phần giải quyết những
vấn đề kinh tế -xã hội bức xúc, chống chủ nghĩa cá nhân, tư tưởng cơ hội, thực
dụng, chặn đà suy thoái về đạo đức, lối sống; chủ động tiến cơng, triển khai có

hiệu quả cuộc đấu tranh trên mặt trận tư tưởng, lý luận, làm thất bại chiến lược"


15

diễn biến hồ bình", âm mưu bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch; Thực hiện
nghiêm túc những chỉ thị, quy định của Đảng về bảo vệ Đảng, xử lý kịp thời theo
pháp luật và kỷ luật đảng mọi hoạt động tán phát tài liệu xấu, thông tin bịa đặt,
các thư nặc danh, mạo danh có nội dung xấu; nâng cao chất lượng và hiệu quả
công tác tuyên truyền cổ động, báo chí, văn hố -văn nghệ, thơng tin đối ngoại....
2.1.5. Đại hội X
Đại hội X (4 - 2006) đã đề ra một số vấn đề về công tác tư tưởng của
Đảng:
Một là, tăng cường công tác tư tưởng. Chủ động hơn trong công tác tư
tưởng. Nghiên cứu xây dựng chiến lược cơng tác tư tưởng trong tình hình mới.
Đổi mới mạnh mẽ nội dung, hình thức, biện pháp giáo dục chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; tuyên truyền sâu rộng đường lối, chủ trương của
Ðảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; bồi dưỡng lòng yêu nước, yêu nhân
dân, lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, tăng cường giáo dục phẩm
chất đạo đức cách mạng trong toàn Ðảng, toàn dân, đặc biệt là đối với thế hệ trẻ.
Chăm lo củng cố sự đồn kết, thống nhất và tình đồng chí trong Ðảng, sự đồng
thuận trong xã hội; thực hành dân chủ rộng rãi, thường xun tự phê bình và phê
bình.
Cơng tác tư tưởng cần nâng cao tính chiến đấu và sức thuyết phục. Bám
sát thực tiễn, lắng nghe tâm tư, nguyện vọng và những vướng mắc trong tư tưởng
của cán bộ, đảng viên và nhân dân để giải đáp sát thực, kịp thời; đấu tranh khắc
phục những biểu hiện phai nhạt lý tưởng, cơ hội, chạy theo lợi ích cá nhân; chủ
động và kiên quyết phê phán những quan điểm sai trái, bác bỏ những luận điệu
phản động, góp phần làm thất bại mọi mưu toan "diễn biến hịa bình", bạo loạn,
lật đổ của các thế lực thù địch.

16

Tiếp tục đổi mới tư duy, tăng cường tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận,
kịp thời làm sáng tỏ hơn những vấn đề bức xúc về chủ nghĩa xã hội và con
đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta; về kinh tế thị trường định hướng xã hội
chủ nghĩa; về Ðảng cầm quyền và công tác xây dựng Ðảng; về xây dựng Nhà
nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân; về tổ
chức và hoạt động của Mặt trận và các đồn thể nhân dân... Chú trọng nâng cao
tính khoa học, tính thực tiễn và sự mạnh dạn khám phá, sáng tạo trong công tác
nghiên cứu khoa học, nghiên cứu lý luận. Sớm xây dựng và ban hành quy chế
dân chủ trong nghiên cứu lý luận.
Tiếp tục cụ thể hóa chiến lược phát triển văn hóa, giữ gìn và phát huy bản
sắc văn hóa dân tộc, tiếp thu những thành tựu và tinh hoa văn hóa của nhân loại,
hồn thiện hệ thống giá trị của con người Việt Nam trong thời kỳ cơng nghiệp
hóa, hiện đại hóa, hội nhập quốc tế; gắn kết chặt chẽ và đồng bộ hơn phát triển
kinh tế - xã hội với phát triển văn hóa, làm cho văn hóa thực sự trở thành nền
tảng tinh thần của xã hội.
Ðổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giảng dạy và học tập lý
luận, công tác thơng tin, tun truyền, cổ động, báo chí, xuất bản, văn hóa nghệ
thuật, nắm bắt và định hướng dư luận xã hội; tăng cường tuyên truyền đối ngoại,
đặc biệt là về những vấn đề chính trị nhạy cảm như dân tộc, tôn giáo, nhân
quyền... Tăng cường sự lãnh đạo của Ðảng về chính trị, tư tưởng và tổ chức
trong các cơ quan báo chí. Khắc phục những biểu hiện lệch lạc trong hoạt động
báo chí, xuất bản, văn hóa, văn nghệ, nhất là xa rời tơn chỉ, mục đích, chạy theo
thị hiếu thấp kém, vì lợi ích vật chất cá nhân, cục bộ.
Kiện toàn tổ chức, nâng cao phẩm chất và năng lực đội ngũ cán bộ làm
công tác tư tưởng, lý luận, nhất là cán bộ chủ chốt, từng bước hiện đại hóa điều
kiện, phương tiện cơng tác tư tưởng - văn hóa.

17

Hai là, rèn luyện phẩm chất đạo đức cách mạng, chống chủ nghĩa cá
nhân. Ðặc biệt quan tâm giáo dục, rèn luyện cán bộ, đảng viên để mỗi cán bộ,
đảng viên thực sự là tấm gương sáng về phẩm chất, đạo đức, lối sống, hết lịng vì
nhân dân, vì sự nghiệp cách mạng. Cán bộ, đảng viên phải nâng cao tinh thần
trách nhiệm trước Ðảng và nhân dân, thật sự tiên phong, gương mẫu, đi đầu
trong mọi công việc; xử lý hài hịa các lợi ích, đặt lợi ích của Tổ quốc, của nhân
dân lên trên hết. Tạo điều kiện để đảng viên cơng tác, lao động có năng suất, chất
lượng, hiệu quả, bảo đảm đời sống và đóng góp vào sự phát triển chung của đất
nước.
Học tập, quán triệt, làm theo tư tưởng và tấm gương đạo đức của Chủ tịch
Hồ Chí Minh. Ðổi mới nội dung và hình thức sinh hoạt đảng bộ, chi bộ; thường
xuyên lấy ý kiến nhận xét của nhân dân về tư cách, đạo đức của cán bộ, đảng
viên. Coi trọng công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật nghiêm những cán bộ, đảng
viên vi phạm những quy định về trách nhiệm, phẩm chất, đạo đức, lối sống.
Hội nghị Trung ương 5 (7-2007) đã ra Nghị quyết Về công tác tư tưởng, lý
luận và báo chí trước yêu cầu mới. Nghị quyết đã đề ra quan điểm chỉ đạo như
sau:
Cơng tác tư tưởng, lí luận là một bộ phận cấu thành đặc biệt quan trọng
trong toàn bộ hoạt động của Đảng; là lĩnh vực trọng yếu để xây dựng, bồi đắp
nền tảng chính trị của chế độ, tuyên truyền, giáo dục, động viên và tổ chức nhân
dân thực hiện các nhiệm vụ cách mạng, khẳng định và nâng cao vai trò tiên
phong của Đảng về chính trị, lí luận, trí tuệ, văn hố và đạo đức; thể hiện vai trò
đi trước, mở đường trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Công tác tư tưởng, lí luận phải đóng vai trị quan trọng trong việc bảo vệ
và phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường
lối của Đảng, làm cho hệ tư tưởng của Đảng, của giai cấp cơng nhân, lí tưởng xã

18

hội chủ nghĩa, những giá trị tốt đẹp trong truyền thống văn hoá dân tộc, những
tinh hoa văn hoá thế giới chiếm vị trí chủ đạo trong đời sống tinh thần xã hội.
Công tác tư tưởng là nhiệm vụ của toàn Đảng, của tất cả đảng viên, trước
hết là cấp uỷ các cấp và đồng chí bí thư cấp uỷ, của cả hệ thống chính trị với sự
tham gia, đóng góp của nhân dân, trong đó lực lượng nịng cốt là đội ngũ chun
trách làm cơng tác tư tưởng, lí luận của Đảng; phải phát huy dân chủ, khai thác
mọi tiềm năng sáng tạo của toàn Đảng và toàn xã hội để tạo bước phát triển
mạnh mẽ trên lĩnh vực tư tưởng, lí luận, báo chí.
Cơng tác tư tưởng của Đảng là công tác đối với con người, một nhiệm vụ
khó khăn, phức tạp, địi hỏi phải nắm vững những quy luật riêng của tư tưởng, có
thái độ, phương pháp khoa học, kết hợp chặt chẽ giữa yêu cầu định hướng tư
tưởng với sự tự nguyện, giữa lí trí và tình cảm, giữa lời nói và việc làm, giữa
“xây” và “chống”, lấy “xây” làm chính, lấy tích cực đẩy lùi tiêu cực; phải gắn bó
mật thiết và phục vụ có hiệu quả công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, nâng
cao đời sống và phát huy quyền làm chủ của nhân dân.
2.1.6. Đại hội XI
Một là, nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác tư tưởng, lý luận.
Tăng cường nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn, làm sáng tỏ một số vấn
đề về đảng cầm quyền, về chủ nghĩa xã hội, con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở
nước ta và những vấn đề mới nảy sinh trong q trình đổi mới, khơng ngừng
phát triển lý luận, đề ra đường lối và chủ trương đáp ứng yêu cầu phát triển đất
nước; khắc phục một số mặt lạc hậu, yếu kém của công tác nghiên cứu lý luận.
Tạo môi trường dân chủ thảo luận, tranh luận khoa học, khuyến khích tìm tịi,
sáng tạo, phát huy trí tuệ của cá nhân và tập thể trong nghiên cứu lý luận. Khẩn
trương ban hành quy chế dân chủ trong nghiên cứu lý luận chính trị. Nâng cao
chất lượng hoạt động của các cơ quan nghiên cứu lý luận, cải tiến tổ chức nghiên
cứu lý luận phù hợp hơn với nhu cầu thực tiễn. Tổng kết 30 năm đổi mới đất

19

nước.
Tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức, nâng cao hơn nữa tính chiến đấu,
tính thuyết phục, hiệu quả của công tác tư tưởng, tuyên truyền, học tập chủ nghĩa
Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách,
pháp luật của Nhà nước; tuyên truyền, cổ vũ động viên các nhân tố mới, điển
hình tiên tiến, gương người tốt, việc tốt, giáo dục truyền thống yêu nước, cách
mạng.
Đổi mới, nâng cao chất lượng công tác giáo dục lý luận chính trị, giáo dục
cơng dân trong hệ thống các trường chính trị, các trường thuộc hệ thống giáo dục
quốc dân. Mỗi cán bộ, đảng viên đều phải học tập, nâng cao trình độ lý luận
chính trị. Xây dựng và thực hiện quy định mọi đảng viên có trách nhiệm trực tiếp
làm cơng tác tư tưởng. Cán bộ chủ chốt cấp uỷ đảng phải thường xuyên tiếp xúc,
đối thoại trực tiếp với nhân dân, chủ động nắm bắt, đánh giá, dự báo diễn biến tư
tưởng của cán bộ, đảng viên và có biện pháp giải quyết kịp thời. Kiên quyết đấu
tranh làm thất bại mọi âm mưu và hoạt động “diễn biến hồ bình” của các thế lực
thù địch. Chủ động phòng ngừa, đấu tranh, phê phán những biểu hiện “tự diễn
biến”, “tự chuyển hoá” trong nội bộ ta; khắc phục sự suy thoái về tư tưởng chính
trị, đạo đức, lối sống trong một bộ phận khơng nhỏ cán bộ, đảng viên. Giữ gìn sự
đồn kết, thống nhất trong Đảng, sự đồng thuận xã hội. Đổi mới hoạt động kỷ
niệm các ngày lễ lớn theo hướng thiết thực, hiệu quả.
Hai là, rèn luyện phẩm chất đạo đức cách mạng, chống chủ nghĩa cá nhân
Việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh là nhiệm vụ
quan trọng thường xuyên, lâu dài của cán bộ, đảng viên, của các chi bộ, tổ chức
đảng và các tầng lớp nhân dân. Mỗi cán bộ, đảng viên không ngừng tu dưỡng,
rèn luyện đạo đức cách mạng, thực sự là một tấm gương về phẩm chất đạo đức,
lối sống. Cán bộ cấp trên phải gương mẫu trước cán bộ cấp dưới, đảng viên và

nhân dân.


20

Cán bộ, đảng viên phải nêu cao tinh thần trách nhiệm trước Tổ quốc, trước
Đảng và nhân dân, hết lòng, hết sức phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân. Các tổ
chức đảng tạo điều kiện để đảng viên công tác, lao động có năng suất, chất
lượng, hiệu quả, đóng góp vào sự phát triển chung của đất nước. Đẩy mạnh tự
phê bình và phê bình trong sinh hoạt đảng.
Triển khai thực hiện tốt Quy chế dân vận trong hệ thống chính trị; đổi mới
và nâng cao chất lượng cơng tác vận động nhân dân. Định kỳ lấy ý kiến nhận xét
của nhân dân về tư cách, đạo đức của cán bộ, đảng viên. Xử lý nghiêm mọi cán
bộ, đảng viên vi phạm về trách nhiệm, phẩm chất đạo đức, lối sống.
2.2. Một số kinh nghiệm rút ra từ công tác tư tưởng của Đảng qua
hơn 25 năm đổi mới
2.2.1. Công tác tư tưởng trước hết phải kiên định chủ nghĩa Mác Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, xuất phát từ thực tiễn để vận dụng sáng tạo,
phục vụ cho việc xây dựng dường lối chính trị, đưa đường lối ấy vào cuộc
sống, thực hiện nhiệm vụ chính trị trong mỗi thời kỳ cách mạng
Đảng ta là sự kết hợp giữa chủ nghĩa Mác - Lênin với phong trào công
nhân và phong trào yêu nước Việt Nam. Sự ra đời của Đảng tạo nên bước ngoặt
của cách mạng Việt Nam, chấm dứt thời kỳ khủng hoảng con đường cứu nước
của dân tộc ta. Trong quá trình cách mạng lâu dài, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã lấy
chủ nghĩa Mác - Lênin làm cốt lõi, tiếp thu những tinh hoa truyển thống dân tộc
và tư tưởng của nhân loại, vận dụng vào thực tiễn cách mạng Việt Nam, hình
thành nên một hệ thống tư tưởng lý luận và quan điểm chỉ đạo cách mạng Việt
Nam. Đó là tư tưởng Hồ Chí Minh bao gồm nhiều vấn đề về cách mạng ở các
nước thuộc địa, về chủ nghĩa dân tộc trên lập trường giai cấp công nhân, về mục
tiêu, chiến lược, sách lược, phương pháp cách mạng, đường lối kháng chiến kiến
quốc, xây dựng chế độ mới, xây dựng Đảng, Nhà nước, Mặt trận, đạo đức, tác

phong cách mạng, v.v.. Đó là thành quả lý luận của Đảng ta, là tài sản tinh thần


21

q báu của dân tộc. Đó cũng là đóng góp của Đảng ta vào sự phát triển chủ
nghĩa Mác - Lênin và phong trào cách mạng thế giới.
Dưới ánh sáng của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, Đảng
ta đã xây dựng đường lối chính trị của mình qua các thời kỳ cách mạng. Đảng đã
kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, tiến hành việc truyền bá
chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh,phát huy lịng u nước và ý thức
xã hội chủ nghĩa, tuyên truyền đường lối, chủ trương cho cán bộ đảng viên, quần
chúng, gắn liền với việc thực hiện nhiệm vụ chính trị từng thời gian. Trong quá
trình đưa đường lối vào cuộc sống, Đảng đã thông qua công tác thực tiễn, lắng
nghe ý kiến nhân dân để tổng kết kinh nghiệm, bổ sung và hồn thiện đường lối,
chủ trương làm cho nó ngày càng đúng đắn và sát hợp hơn với cách mạng nước
ta.
Trong tình hình thối trào của chủ nghĩa xã hội trên thế giới, chúng ta đã
giữ vững được bản chất giai cấp cơng nhân và tính tiên phong của Đảng, tăng
cường được mối liên hệ giữa Đảng với quần chúng, kiên định mục tiêu độc lập
dân tộc và chủ nghĩa xã hội, vượt qua được khủng hoảng kinh tế - xã hội, giữ
vững an ninh, quốc phịng, đi lên cơng nghiệp hố, hiện đại hố.
Hiện nay cơng cuộc đổi mới đang diễn ra trong bối cảnh quốc tế phức tạp,
chúng ta đang đứng trước thời cơ lớn và thử thách lớn đan xen nhau trong một xã
hội có nền kinh tế nhiều thành phần, mở cửa với bên ngoài, vận động theo cơ chế
thị trường, theo định hướng xã hội chủ nghĩa có sự quản lý của Nhà nước. Đây là
con đường chưa có tiền lệ trong lịch sử, địi hỏi phải tìm tịi, khám phá. Các thế
lực thù địch lại đang thực hiện âm mưu diễn biến hồ bình. Tình hình đó địi hỏi
chúng ta phải tiếp tục kiên định chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí
Minh, tăng cường công tác lý luận gắn với thực tiễn, tiếp thu những kiến thức

mới của nhân loại để bổ sung, phát triển nó, hồn thiện nhận thức của chúng ta
về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta.


22

2.2.2. Công tác tư tưởng phải gắn liền với công tác tổ chức, với phong
trào cách mạng của quần chúng, nói đi đơi với làm
Cơng tác tư tưởng là tiến hành việc nghiên cứu lý luận, tuyên truyền chủ
nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối chính sách của Đảng, pháp
luật của Nhà nước, giáo dục phẩm chất cách mạng cho cán bộ và quần chúng,
làm cho họ có nhận thức đúng, biến nó thành niềm tin và thành tư tưởng chỉ đạo
hành động. Vì vậy, cơng tác tư tưởng nâng cao tính tự giác, chỉ đạo hành động
của họ trong đấu tranh cách mạng. Nhưng nếu chỉ có cơng tác tư tưởng thì tư
tưởng chưa thể biến thành hành động. Phải có cơng tác tổ chức thích hợp với
những hình thức tổ chức, kế hoạch, biện pháp đúng, lôi cuốn được đông đảo
quần chúng hành động.
Cán bộ, đảng viên phải thơng suốt chủ trương, có lịng tin mạnh mẽ,
gương mẫu trong hành động, dẫn đầu phong trào quần chúng. Nhân dân ta đã
khái quát việc này là “đảng viên đi trước, làng nước theo sau”. Đảng viên đi
trước khơng phải là đơn độc một mình mà phải lôi cuốn được quần chúng.
Một vấn đề rất quan trọng trong việc gắn liền công tác tư tưởng với công
tác tổ chức, với phong trào quần chúng là thái độ gương mẫu của cán bộ, đảng
viên, nhất là cán bộ lãnh đạo từ Trung ương tới cơ sở. Cán bộ, đảng viên phải
thơng suốt chủ trương, có lịng tin mạnh mẽ, gương mẫu trong hành động, dẫn
đầu phong trào quần chúng. Nhân dân ta đã khái quát việc này là “đảng viên đi
trước, làng nước theo sau”. Đảng viên đi trước khơng phải là đơn độc một mình
mà phải lôi cuốn được quần chúng.
Tổ chức và hoạt động thực tiễn cũng là cơ sở vật chất cho sự tồn tại của tư
tưởng. Nếu cán bộ, đảng viên, nhân dân được sinh hoạt trong một tổ chức trong

sạch, vững mạnh, hoạt động trong một phong trào sơi nổi thì tư tưởng tiên tiến
ngày càng nảy nở, phát triển, tư tưởng lạc hậu bị đẩy lùi.


23

Một đảng tiên phong thì tuyệt đại bộ phận đảng viên phải giữ được vai trị
tiên phong. Cơng tác tư tưởng gắn với công tác tổ chức, với phong trào hành
động cách mạng mới rèn luyện được một đội ngũ đảng viên như vậy. Cũng chỉ
như vậy công tác tư tưởng mới nâng cao được hiệu quả xây dựng tư tưởng, tình
cảm, lối sống, nhân cách con người mới Việt Nam.
2.2.3. Định hướng tư tưởng đúng và kịp thời, nhất là khi có tình hình
biến động phức tạp và trong các bước ngoặt của cách mạng
Cách mạng là cuộc đấu tranh quyết liệt chống lại các thế lực thù địch, cải
tạo xã hội cũ, xây dựng xã hội mới. Nó khơng thể diễn ra bình lặng trên con
đường thẳng tắp mà quanh co, khúc khuỷu, có những biến động phức tạp, có
những bước ngoặt kèm theo những tác động về tư tưởng ảnh hưởng đến hành
động của mọi người. Công tác tư tưởng cần bám sát thực tiễn, kịp thời nắm bắt
diễn biến tư tưởng, dự báo chiều hướng phát triển để định hướng tư tưởng đúng
và kịp thời.
Định hướng đúng và kịp thời thì thống nhất được tư tưởng và hành động,
phát huy được các nhân tố tích cục, hạn chế tiêu cực, làm cho cách mạng phát
triển thuận lợi. Việc định hướng tư tưởng đúng và kịp thời không những quan
trọng đối với các vấn đề chiến lược hoặc những biến động chính trị lớn mà cịn
cần thiết cả đối với các vấn đề thời sự quan trọng, những vấn đề mới nảy sinh
trong các lĩnh vực của đời sống xã hội, đối với những thủ đoạn lừa bịp, phá hoại
của kẻ thù, việc chỉ đạo tư tưởng cần đi sát cuộc sống, có định hướng đúng, nhất
là đối với báo chí, văn nghệ là những cơng cụ quan trọng, nhạy cảm, hàng ngày
tác động đến đông đảo quần chúng.
2.2.4. Giữ vững và phát huy thế chủ động, tiến công trên mặt trận tư

tưởng, kết hợp chặt chẽ "xây" và "chống', biểu dương và phê bình, lấy "xây"
là chính


24

Thực hiện mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội là cuộc đấu tranh
cách mạng lâu dài, gian khổ. Mỗi bước tiến lên của cách mạng đều có sự đấu
tranh giữa tiến bộ và phản động, giữa tiên tiến và lạc hậu. Trên mặt trận tư tưởng,
hàng ngày phải hướng dẫn tư tưởng, hành động của nhân dân, đấu tranh chống
lại các thủ đoạn xảo quyệt và các luận điệu thù địch, những tư tưởng, quan điểm
sai trái. Do đó cơng tác tư tưởng phải giữ vững và phát huy thế chủ động, không
thể thụ động, né tránh, bỏ trống trận địa tư tưởng. Muốn vậy phải bám sát thực
tiễn, có sự phân tích lý luận, chính trị đúng, dự kiến được sự phát triển của tình
hình chính trị, tư tưởng từng thời gian, đề ra phương hướng công tác tư tưởng
đúng đắn, chủ động đấu tranh không khoan nhượng với những luận điệu thù
địch. Nâng cao tính thuyết phục, mở rộng đối thoại trong đấu tranh tư tưởng đối
với những người có quan điểm sai trái. Đó cũng là tính khoa học và tính chiến
đấu của cơng tác tư tưởng.
Tính chủ động của cơng tác tư tưởng còn thể hiện ở chỗ cổ vũ biểu dương
những điển hình tốt, những hiện tượng tích cực trong cuộc sống, đi đơi với phê
phán những điển hình xấu, những hiện tượng tiêu cực, kết hợp "xây" và "chống",
bồi dưỡng tư tưởng tình cảm cách mạng với việc phê phán những biểu hiện tư
tưởng lạc hậu, phi vô sản, biểu dương ưu điểm đi đơi với phê bình khuyết điểm.
Chúng ta lấy "xây" là chính, vì đó là cách "chống" chủ động để ngăn ngừa cái
xấu. Nhưng "xây" phải đi liền với chống thì mới "xây" được vững chắc.
2.2.5. Giáo dục toàn diện, kết hợp ba mặt giáo dục: Lý luận Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối chính sách của Đảng; kiến thức
văn hố, quản lý, kỹ thuật; phẩm chất và đạo đức cách mạng
Nhân dân ta là người làm chủ đất nước, làm chủ xã hội. Để phát huy vai
trò làm chủ, mọi người đều cần hiểu biết về phương hướng chính trị, đường lối

chính sách của Đảng, có thái độ đúng đối với các vấn đề của cuộc sống, có
những kiến thức cần thiết về văn hoá, khoa học kỹ thuật nghiệp vụ cần cho công


25

việc của mình, có phẩm chất đạo đức cơng dân. Cán bộ, đảng viên là người lãnh
đạo lại cần có sự hiểu biết về lý luận, chính trị sâu sắc hơn, có kiến thức cần thiết
để lãnh đạo, có phẩm chất đạo đức của người cách mạng.
Trong việc giáo dục cán bộ đảng viên, Đảng luôn coi trọng việc thống nhất
lý luận và thực tiễn, học đi đôi với hành. Học lý luận là để hiểu những chân lý
phổ biến, áp dụng một cách sáng tạo vào hoàn cảnh thực tế của nước ta, để quán
triệt sâu sắc hơn đường lối chính sách của Đảng, để xử trí đúng đối với mọi việc,
mọi người và đối với bản thân. Học đường lối chính sách cũng phải hiểu được
những căn cứ lý luận và thực tiễn của đường lối chính sách, tự giác chấp hành
một cách sáng tạo.
Trong điều kiện hiện nay, để nâng cao năng lực hoạt động thực tiễn của
cán bộ. Đảng yêu cầu cán bộ nâng cao kiến thức khoa học, nhất là các khoa học
kinh tế, quản lý, khoa học kỹ thuật hiện đại.
Cách mạng nước ta đang đứng trước những thời cơ và nguy cơ, thuận lợi
và khó khăn đan xen nhau, chúng ta phải phát huy mạnh mẽ các nhân tố nội sinh,
trước hết là nhân tố con người, để giải quyết thắng lợi những nhiệm vụ nặng nề
và phức tạp của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước và bảo vệ Tổ
quốc. Đảng ta đã coi công tác giáo dục đào tạo là quốc sách hàng đầu. Nó khơng
chỉ nhằm vào thanh thiếu niên đang học trong nhà trường mà còn nhằm vào tồn
bộ lực lượng lao động và mọi cơng dân trong xã hội. Việc giáo dục toàn diện đối
với cán bộ, đảng viên là một nội dung rất quan trọng của công tác xây dựng
Đảng, làm cho Đảng ta thực sự tiên phong về đạo đức cách mạng, về trí tuệ và
năng lực tổ chức thực tiễn trong tình hình hiện nay.
2.2.6. Nâng cao tính khoa học, thực hiện dân chủ trong cơng tác tư

tưởng
* Nâng cao tính khoa học trong công tác tư tưởng