Báo cáo " Tổ chức quốc tế trong tư pháp quốc tế" pdf

nghiªn cøu - trao ®æi
T¹p chÝ luËt häc sè 6/2004 75



TS. Bïi xu©n nhù *
rong khoa học pháp lý nói chung và
khoa học pháp lý quốc tế nói riêng từ
trước tới nay tổ chức quốc tế (liên quốc gia
hoặc liên chính phủ) thường được nghiên
cứu dưới giác độ là chủ thể của công pháp
quốc tế, còn tổ chức quốc tế được nghiên
cứu dưới giác độ của tư pháp quốc tế hiện
được rất ít người quan tâm. Với bài viết này
chúng tôi mạnh dạn phân tích một số vấn đề
pháp lý xung quanh tổ chức quốc tế trong
lĩnh vực tư pháp quốc tế.
Vấn đề quy chế pháp lý của tổ chức quốc
tế (ở đây trước hết xem xét tổ chức liên quốc
gia) trong khoa học tư pháp quốc tế phụ
thuộc trước tiên vào chính điều ước quốc tế
là cơ sở để xác lập, xây dựng, cơ cấu nên
chính tổ chức quốc tế đó. Các điều ước quốc
tế này thường có tên gọi như hiến chương,
điều lệ, công ước v.v. và chúng là các cơ sở
quy định hoạt động của tổ chức quốc tế.
Trong giới luật gia quốc tế hiện nay thường
coi các tổ chức quốc tế này là “pháp nhân
quốc tế” bởi nó luôn có tính chất như là một

thể chế pháp lý quốc tế; là cơ quan biểu hiện
cho sự hợp tác giữa các quốc gia hoặc là liên
kết giữa các quốc gia.
Các điều ước là các văn bản pháp lý
quốc tế như các định chế hình thành, thành
lập tổ chức quốc tế một mặt là các thoả
thuận giữa các quốc gia và nó thể hiện rất rõ
là nguồn cơ bản, phổ biến của công pháp
quốc tế nhưng mặt khác thì tổ chức quốc tế
sẽ không thể hoạt động được nếu như nó
không được xem xét như là một chủ thể
pháp luật trong luật tư. Mỗi tổ chức quốc tế
thường đều có trụ sở ở một quốc gia nào đó
và được quốc gia đó cho phép hoạt động như
là một chủ thể dân sự, thương mại, lao động
v.v Trong phạm vi chủ quyền của mình,
quốc gia sở tại cho phép các cơ quan của tổ
chức quốc tế có quyền tham gia sử dụng các
dịch vụ như bưu chính - viễn thông, liên lạc,
cung cấp điện, nước, xây dựng, các dịch vụ
giao thông vận tải, dịch vụ tài chính - ngân
hàng v.v. và có quyền năng chủ thể ngang
bằng hoặc tương đương với các chủ thể
khác của nước sở tại có liên quan trong hoạt
động của các cơ quan của tổ chức quốc tế.
Chỉ có như vậy tổ chức quốc tế và các cơ
quan của nó mới có thể hoạt động được và
thực hiện được các chức năng, nhiệm vụ mà
các quốc gia thành viên của tổ chức đó giao
phó cho nó.

Để thực hiện hữu hiệu các hoạt động có
tính chất quan hệ pháp luật dân sự, các tổ
chức quốc tế phải có đầy đủ quyền năng chủ
thể như một pháp nhân ở nước sở tại. Tư
cách pháp nhân ở nước sở tại này được công
nhận hoặc thừa nhận theo một quy chế hoặc
T

* Giảng viên chính Khoa luật quốc tế

Trường đại học luật Hà Nội


nghiên cứu - trao đổi
76
Tạp chí luật học số 6/2004
mt trt t phỏp lý phự hp cú tớnh cht
riờng m nc s ti cho rng nh vy l
hp lý. Vớ d: Liờn hp quc (UN) l phỏp
nhõn ca bang New york (Hoa K),
UNESCO l phỏp nhõn ca Cng ho Phỏp,
t chc lao ng quc t (ILO), t chc y t
th gii (WHO), Liờn minh bu chớnh, Liờn
minh vin thụng quc t v.v. l cỏc phỏp
nhõn ca bang Geneve Liờn bang Thu S,
Qu tin t quc t (IMF) l phỏp nhõn ca
bang Columbia (Hoa K), T chc nng
lng nguyờn t quc t (IAEA) l phỏp
nhõn ca o v.v
Trong nhng thp niờn gn õy, mt s

t chc quc t li cú xu hng hot ng c
trong lnh vc kinh doanh quc t. Vớ d nh
T chc nng lng nguyờn t quc t. T
chc ny hot ng trong lnh vc kinh
doanh thit b cỏc lũ phn ng nc nh, s
dng nng lng nguyờn t vỡ mc ớch ho
bỡnh rt mnh m. Thụng qua cỏc hot ng
ny, T chc nng lng nguyờn t quc t
kim soỏt vic cỏc quc gia thnh viờn, giỏm
sỏt cỏc quc gia thnh viờn v buc cỏc quc
gia thnh viờn ca mỡnh ch c hot ng,
s dng nng lng nguyờn t vo mc ớch
ho bỡnh. t chc nng lng nguyờn t
quc t l t chc chuyờn mụn ca Liờn hp
quc. Trong khuụn kh hot ng nghiờn
cu nng lng nguyờn t thng xuyờn ký
kt cỏc hp ng nghiờn cu khoa hc vi
cỏc vin nghiờn cu khoa hc ca cỏc quc
gia v tt nhiờn cỏc hp ng ny hon ton
l cỏc hp ng mang tớnh cht v bn cht
dõn s thun tuý. Cỏc hp ng dõn s v
nghiờn cu nng lng nguyờn t gia T
chc nng lng nguyờn t quc t (IAEA)
vi cỏc vin nghiờn cu khoa hc ca cỏc
quc gia thnh viờn l cụng c c bn v
khụng th thiu c trong hp tỏc khoa hc
cụng ngh gia IAEA vi cỏc quc gia thnh
viờn. Nh vy, õy chỳng ta thy rng
hot ng hu hiu thỡ cỏc t chc quc t
liờn chớnh ph phi cú quy ch phỏp lý ca

mt phỏp nhõn nc úng tr s chớnh. T
cỏch phỏp nhõn ca t chc quc t liờn
chớnh ph luụn l t cỏch phỏp nhõn hon
ton y v phi c nh nc s ti
cụng nhn chớnh thc. Vic cụng nhn chớnh
thc t cỏch phỏp nhõn y ca t chc
quc t liờn chớnh ph thng xy ra vo
thi im ng ký iu l (hoc l cỏc cụng
c thnh lp nờn t chc) ca t chc quc
t quc gia s ti hoc vo thi im ghi
nhn t cỏch phỏp nhõn (ng ký bt u
hot ng ca t chc quc t) nc s ti.
Thi im ny ng thi cng l thi im
khai sinh ra t chc quc t vi t cỏch l
ch th ca t phỏp quc t. Vi s kin ú,
quyn nng ch th ca t chc quc t vi
t cỏch l phỏp nhõn s c quy nh theo
phỏp lut ca nc ni úng tr s chớnh ca
t chc quc t ú. Vớ d: Liờn hp quc
(UN) cú tr s chớnh New york l phỏp
nhõn ca bang New york (Hoa K) hoc
trong khon 5 iu 2 Cụng c sỏng ch -
u hỡnh thnh nờn t chc sỏng ch - u
(t chc cp bng sỏng ch ca Cng ng
cỏc quc gia c lp thuc Liờn Xụ c) quy
nh rt rừ: T chc ny l t chc liờn
chớnh ph, cú quy ch phỏp lý ca phỏp
nhõn hon ton y . T chc ny l mt

nghiên cứu - trao đổi
Tạp chí luật học số 6/2004 77
ch th cú quyn nng ch th ca phỏp
nhõn tt c cỏc quc gia thnh viờn ca
Cụng c theo lut phỏp ca cỏc nc ú. t
chc cú quyn s hu ng sn v bt ng
sn cng nh bo v cỏc li ớch ca mỡnh
trc to ỏn cỏc nc thnh viờn ca
Cụng c.
Vit Nam hin nay cha cú t chc
liờn chớnh ph no t tr s chớnh m ch cú
vn phũng i din hoc chi nhỏnh; cỏc vn
phũng v chi nhỏnh ny hot ng theo cỏc
quy nh m phỏp lut Vit Nam cho phộp
song t cỏch phỏp nhõn ca cỏc t chc liờn
chớnh ph ú vn l thuc v mt phỏp lý
vo nc ni úng tr s chớnh. Vớ d nh
Vn phũng t chc lng thc th gii
(FAO); Vn phũng t chc phỏt trin vn
hoỏ giỏo dc ca Liờn hp quc (UNESCO)
v.v. ti H Ni.
Cũn i vi cỏc t chc quc t phi
chớnh ph thỡ cỏc t chc ny cng phi tuõn
th theo cỏc quy tc chung ó c nờu
phn trờn õy. iu ny cú ngha l t chc
quc t phi chớnh ph cú tr s chớnh úng
õu thỡ ng ký iu l ú v l phỏp nhõn
ca nc ni úng tr s chớnh.
Nh vy, i vi t chc quc t liờn
chớnh ph, mt mt nú va l ch th ca

cụng phỏp quc t v mt khỏc nú cng l
ch th ca t phỏp quc t v hot ng vi
t cỏch l mt phỏp nhõn y theo lut
ca nc ni úng tr s chớnh./.

KHIU NI, T CO (tip theo trang 42)
Vic x lý ngi t cỏo sai s tht cú th
thụng qua cỏc hỡnh thc x lý hnh chớnh, x
lý k lut, x lý bng kờnh to ỏn hoc bng
bin phỏp hỡnh s nu vic t cỏo ó cu
thnh ti vu khng.
Khi b t cỏo, cựng vi quyn a ra bng
chng chng minh ni dung t cỏo l khụng
ỳng s tht hoc khụng hon ton ỳng s
tht, ngi b t cỏo cú ngha v gii trỡnh v
hnh vi b t cỏo. Vic gii trỡnh ny cng cú
th c thc hin trc tip (bng ming) hoc
bng vn bn gi n c quan, cỏ nhõn cú
thm quyn gii quyt t cỏo. Khi c quan, cỏ
nhõn cú thm quyn gii quyt t cỏo yờu cu,
ngi b t cỏo cú ngha v cung cp cỏc
thụng tin, ti liu, vn bn liờn quan ti ni
dung t cỏo. Khi cú kt qu gii quyt t cỏo
cui cựng ca c quan, cỏ nhõn cú thm quyn
gii quyt t cỏo, ngi b t cỏo cú ngha v
chp hnh kt qu gii quyt t cỏo ú. Nu
trong quyt nh gii quyt t cỏo cui cựng c
quan, cỏ nhõn cú thm quyn gii quyt t cỏo
xỏc nh ngi b t cỏo ó vi phm phỏp lut,
ó gõy ra thit hi cho nh nc, xõm phm

quyn v li ớch hp phỏp ca cụng dõn, c
quan, t chc thỡ ngi b t cỏo cú ngha v
bi thng thit hi, khc phc hu qu do
hnh vi trỏi phỏp lut ca mỡnh gõy ra. Trong
trng hp hnh vi vi phm phỏp lut ca
ngi b t cỏo cú du hiu ca ti phm thỡ
ngi b t cỏo cú th b truy cu trỏch nhim
hỡnh s v ti phm tng ng./.