Báo cáo " Các điểm mới trong quy định về những biện pháp ngăn chặn của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2003" doc

đặc san về bLtThS năm 2003
Tạp chí luật học 43






Ths. Vũ Gia Lâm *
hng bin phỏp ngn chn l ch nh
phỏp lớ ht sc quan trng c quy nh
ti Chng VI ca BLTTHS nm 2003. Nu
so vi cỏc quy nh v nhng bin phỏp ny
trong Chng V BLTTHS nm 1988 thỡ cú th
thy õy l bc phỏt trin mi trong vic k
tha v tip tc hon thin cỏc quy nh ca
phỏp lut t tng hỡnh s ca Nh nc ta
trong thi kỡ i mi. Núi v s lng cỏc iu
lut thỡ chng VI BLTTS nm 2003 ch cú 16
iu (t iu 79 n iu 94), ớt hn mt iu
lut so vi chng V BLTTHS nm 1988
nhng cỏc quy nh v nhng bin phỏp ngn
chn trong BLTTHS nm 2003 li cú s thay
i rt nhiu v cht theo chiu hng tin b,
khoa hc v c th hn.
V cỏc bin phỏp ngn chn v cn c ỏp
dng cỏc bin phỏp ngn chn thỡ mc dự ni
dung quy nh ti iu 79 BLTTHS nm 2003
khụng khỏc gỡ my so vi quy nh ti iu 61

BLTTHS nm 1988 nhng cú th thy quy
nh ti iu 79 BLTTHS nm 2003 y
v bao quỏt hn, tờn ca iu lut c thay
i phự hp vi ni dung quy nh trong ú.
C th, nu iu 61 BLTTHS nm 1988 xỏc
nh thm quyn ỏp dng cỏc bin phỏp ngn
chn ch thuc v c quan iu tra, vin kim
sỏt, to ỏn l cha y , cha bao quỏt c
ht nhng ch th cú quyn ỏp dng cỏc bin
phỏp ny trong u tranh phũng chng ti
phm thỡ iu 79 BLTTHS nm 2003 ó khc
phc c hn ch ny bng vic quy nh rừ
ngoi cỏc c quan tin hnh t tng cú quyn
ỏp dng bin phỏp ngn chn cũn cú nhng
ngi khỏc cng cú quyn ỏp dng nhng bin
phỏp ny trong nhng trng hp c th,
khụng nhng vy m ngay tờn gi ca iu
lut cng ó bao quỏt c ni dung cn quy
nh trong ú:
"iu 79. Cỏc bin phỏp v cn c ỏp
dng bin phỏp ngn chn.
kp thi ngn chn ti phm hoc khi
cú cn c chng t b can, b cỏo s gõy khú
khn cho vic iu tra, truy t, xột x hoc
s tip tc phm ti, cng nh khi cn bo
m thi hnh ỏn, c quan iu tra, vin kim
sỏt, to ỏn trong phm vi thm quyn t tng
ca mỡnh hoc ngi cú thm quyn theo
quy nh ca B lut ny cú th ỏp dng mt
trong nhng bin phỏp ngn chn sau õy:

Bt, tm gi, tm giam, cm i khi ni c
trỳ, bo lnh, t tin hoc ti sn cú giỏ tr
bo m".
Quy nh nh trờn theo chỳng tụi l y
vỡ ni dung va bao hm c cỏc cn c ỏp
dng bin phỏp ngn chn, thm quyn ỏp
dng cng nh s lng cỏc bin phỏp ngn
N

* Ging viờn chớnh Khoa lut hỡnh s
Trng i hc lut H Ni


đặc san về bLtThS năm 2003
44 Tạp chí luật học

chn cú th c ỏp dng. Tuy nhiờn, nu tờn
ca iu lut c b sung thờm hai t "ngn
chn" na tr thnh "cỏc bin phỏp ngn
chn v cn c ỏp dng bin phỏp ngn chn"
thỡ cng rừ rng v hp lớ hn.
V trỡnh t quy nh thỡ BLTTHS nm
2003 vn gi nguyờn nh trỡnh t quy nh i
vi cỏc bin phỏp ngn chn ti BLTTHS nm
1988, cng bt u t bin phỏp bt v kt
thỳc bng quy nh v bin phỏp t tin hoc
ti sn cú giỏ tr bo m.
Bin phỏp bt ngi c quy nh trong 6
iu lut t iu 80 n iu 85. Mc dự
vn gi nguyờn cỏch phõn chia vic bt

ngi thnh cỏc trng hp bt: Bt b can,
b cỏo tm giam; bt ngi trong trng
hp khn cp; bt ngi phm ti qu tang
hoc ang b truy nó nh trong quy nh ca
BLTTHS nm 1988 nhng ni dung cỏc quy
nh v bt trong cỏc trng hp ny ó cú
mt s thay i quan trng.
Trc ht, vic bt b can, b cỏo tm
giam quy nh ti iu 80 BLTTHS nm 2003
ó xỏc nh ht sc rừ rng v c th v i
tng cú th b bt, thm quyn ra lnh bt v
th tc bt. Nu nh ti khon 1 iu 62
BLTTHS nm 1988 quy nh: "Nhng ngi
sau õy cú quyn ra lnh bt ngi" d dn
n vic hiu lm rng tt c nhng ngi y
u cú quyn ra lnh bt ngi trong mi
trng hp, nay khc phc cỏch hiu khụng
chớnh xỏc ny, khon 1 iu 80 BLTTHS nm
2003 ch rừ: "Nhng ngi sau õy cú quyn
ra lnh bt b can, b cỏo tm giam" quy
nh y , rừ rng nh vy thỡ mi m bo
c s thng nht trong ni dung iu lut.
Hai im mi nht trong quy nh v
thm quyn ra lnh bt b can, b cỏo tm
giam l:
Th nht: B quy nh ti im c iu 62
BLTTHS nm 1988 v thay vo ú l trao cho
cỏc ch th khỏc ca to ỏn quyn ra lnh bt
ngi m bo tớnh thng nht ca lut
cng nh tớnh kh thi ca nú. im c iu 62

BLTTHS 1988 quy nh: "Thm phỏn to ỏn
nhõn dõn cp tnh hoc to ỏn quõn s cp
quõn khu tr lờn ch to phiờn to" cú quyn
ra lnh bt b can, b cỏo tm giam, khon 3
iu 70 B lut ny cng khng nh nhng
ngi ú cng cú quyn ra lnh tm giam song
cỏc quy nh ny ch l hỡnh thc v khụng th
thc hin c vỡ iu 152 BLTTHS nm
1988 li quy nh rng: "Sau khi nhn h s v
ỏn, to ỏn cú quyn quyt nh vic ỏp dng,
thay i, hu b bin phỏp ngn chn, riờng
bin phỏp tm giam do chỏnh ỏn, phú chỏnh
ỏn to ỏn quyt nh". Nh vy, trong giai
on chun b xột x s thm, thm phỏn to
ỏn cỏc cp khụng cú quyn ra lnh bt tm
giam b can, b cỏo cũn ti phiờn to s thm
thỡ theo iu 173 vic bt giam hoc tr t do
cho b cỏo phi c tho lun v thụng qua
ti phũng ngh ỏn bng biu quyt a s. Vỡ
vy, vic iu 80 BLTTHS nm 2003 khụng
quy nh cho thm phỏn to ỏn nhõn dõn cp
tnh v to ỏn quõn s cp quõn khu c phõn
cụng ch to phiờn to cú quyn ra lnh bt b
can, b cỏo tm giam m thay vo ú l quy
nh cho thm phỏn gi chc v chỏnh to,
phú chỏnh to phỳc thm To ỏn nhõn dõn ti
cao; hi ng xột x cú quyn ra lnh bt b
can, b cỏo tm giam l hon ton phự hp
v cú tớnh kh thi hn.
Th hai: im d khon 1 iu 80 BLTTHS

đặc san về bLtThS năm 2003
Tạp chí luật học 45

nm 2003 quy nh thm quyn ra lnh bt b
can tm giam thuc v th trng, phú th
trng c quan iu tra cỏc cp l hon ton hp
lớ. iu ú ó khc phc c s thiu thng
nht trong quy nh v quyn ra lnh bt ca
nhng ngi cú thm quyn ti c quan iu
tra cỏc cp quy nh ti im d khon 1 iu
62 BLTTHS nm 1988, nht l ti c quan
iu tra cp huyn. Ti im d khon 1 iu
62 TTHS nm 1988 quy nh thm quyn ra
lnh bt b can tm giam cp huyn thuc
v trng cụng an, phú trng cụng an cp
huyn (bao gm cỏc n v hnh chớnh qun,
huyn, th xó, thnh ph thuc tnh) l cha c
th vỡ xột v t chc thỡ cụng an cp huyn
thng cú mt trng cụng an v nhiu phú
trng cụng an ph trỏch cỏc chuyờn mụn
khỏc nhau v i iu tra (c quan iu tra)
ca cụng an huyn ch l mt b phn ca
cụng an huyn. Do vy quyn ra lnh bt b
can tm giam ch thuc v i trng (th
trng) hoc i phú (phú th trng) i iu
tra (c quan iu tra) cp huyn m ngi ú
thỡ cú th l trng cụng an cp huyn v mt
phú trng cụng an cp huyn ph trỏch iu

tra ch khụng phi l tt c. Nu cú gi quy
nh nh vy l lm cho iu lut mt tớnh
cht ch, chớnh xỏc d dn n hiu lm l tt
c nhng ngi cú chc v nờu trờn ca cụng
an cp huyn u cú quyn ra lnh bt b can
tm giam. Thit ngh vic quy nh ti
im d khon 1 iu 80 BLTTHS nm 2003
l cn thit vỡ nú va m bo chớnh xỏc
va lm cho quy nh ca iu lut tr nờn
ngn gn cht ch nhng cú tớnh khỏi quỏt cao.
V th tc bt b can, b cỏo tm giam
c bn vn gi nguyờn nh quy nh ti
khon 2 iu 62 BLTTHS nm 1988 nhm
m bo cho vic tỏc ng n quyn t do v
thõn th ca cụng dõn c hp phỏp nh vic
bt phi cú lnh vit ca ngi cú thm quyn
trong ú phi ghi rừ h tờn, a ch ca ngi
b bt lớ do bt cú ch kớ ca ngi ra lnh, cú
du c quan, lnh ca c quan iu tra phi cú
phờ chun trc ca vin kim sỏt cựng cp
mi c thi hnh Tuy nhiờn, im mi
trong quy nh v th tc bt ti on 3 khon 2
iu 80 BLTTHS nm 2003 li nhm vo vic
bo m s tụn trng quyn con ngi trỏnh
nhng tỏc ng trỏi phỏp lut cú th xy ra
trong quỏ trỡnh thi hnh lnh bt b can, b cỏo
nhng a im khỏc nhau, ú l s m bo
vic cho vic kim tra giỏm sỏt hot ng ca
c quan tin hnh t tng. Vn ny trong
quy nh ti on 3 khon 2 iu 62 BLTTHS

nm 1988 l rt chung chung mi ch gii hn
cỏc yờu cu bt buc v th tc phi chp hnh
khi bt trong phm vi hp l bt ngi ni
c trỳ v ni lm vic ca h m thụi. Ngoi
vic quy nh ging nh quy nh ca iu 62
BLTTHS nm 1988 v vic m bo s cú
mt ca i din chớnh quyn xó, phng, th
trn v ngi lỏng ging ca ngi b bt
chng kin khi bt ngi ti ni c trỳ; cú mt
ca i din c quan, t chc ni ngi b bt
lm vic chng kin nu bt ti ni lm vic,
iu 80 BLTTHS nm 2003 cũn quy nh khi
bt ngi ti ni khỏc phi cú s chng kin
ca i din chớnh quyn xó, phng, th trn
ni tin hnh bt. V thi im bt, phi
tuõn th ỳng nguyờn tc: "Khụng bt ngi
vo ban ờm tr trng hp bt khn cp
hoc phm ti qu tang, bt ngi ang b
truy nó quy nh ti iu 81 v iu 82 ca


đặc san về bLtThS năm 2003
46 Tạp chí luật học

B lut ny". Nh vy, theo quy nh ti
khon 3 iu 80 BLTTHS 2003 thỡ i vi
ngi ang b truy nó vic bt cng c tin
hnh bt c lỳc no, khụng k ban ngy hay
ban ờm. iu ny khụng c quy nh ti
khon 3 iu 62 BLTTHS nm 1988 cho nờn

cng cú th núi õy l mt s b sung cn thit
trong B lut mi.
Trng hp bt th hai: Bt ngi trong
trng hp khn cp quy nh ti iu 81
BLTTHS nm 2003 cú hai im mi so vi
quy nh v bt khn cp ti iu 63
BLTTHS nm 1988.
Th nht, quy nh ti im a khon 2
iu 81 BLTTHS nm 2003 v ngi cú thm
quyn ra lnh bt khn cp so vi im a
khon 2 iu 63 BLTTHS nm 1988 cng v
vn ny cú s thay i c bn. T ch quy
nh trng cụng an, phú trng cụng an cp
huyn, th trng, phú th trng c quan
iu tra cp tnh tr lờn, th trng, phú th
trng c quan iu tra cỏc cp trong quõn i
nhõn dõn cú quyn ra lnh bt khn cp.
BLTTHS nm 2003 quy nh ngn gn v c
th hn l "th trng, phú th trng c quan
iu tra cỏc cp" cú quyn ra lnh bt khn
cp. Theo chỳng tụi, quy nh nh vy l hp
lớ v chớnh xỏc bi vỡ iu ú cng cú lớ do
ging vi lớ do thay i quy nh v ngi cú
thm quyn ra lnh bt b can, b cỏo tm
giam ti im d khon 1 iu 80 B lut ny.
Th hai, vic kim sỏt tuõn theo phỏp lut
ca vin kim sỏt trong vic bt khn cp c
quy nh c th v t m hn trong khon 4 ca
iu 81 BLTTHS nm 2003. Ngoi vic quy
nh trỏch nhim ca c quan ra lnh bt khn

cp sau khi bt phi bỏo ngay cho vin kim
sỏt cựng cp bng vn bn kốm theo cỏc ti
liu liờn quan n vic bt vin kim sỏt
xột phờ chun, khon 4 iu 81 cũn quy nh
c th trỏch nhim ca vin kim sỏt trong
vic kim tra tớnh ỳng n v hp phỏp ca
vic bt nh "trong trng hp cn thit, vin
kim sỏt phi trc tip gp hi ngi b bt,
trc khi xem xột, quyt nh phờ chun hoc
khụng phờ chun".
Bờn cnh ú, B lut mi cũn quy nh
thi hn m vin kim sỏt phi xem xột quyt
nh phờ chun hoc khụng phờ chun vic bt
khn cp nhm trỏnh tỡnh trng dõy da kộo
di lm nh hng n quyn li ca ngi b
bt cng nh lm chm vic gii quyt nhng
vn cú liờn quan n v vic m ngi b
bt ó thc hin: "Trong thi hn 12 gi k t
khi nhn c ngh xột phờ chun v ti
liu cú liờn quan n vic bt khn cp, vin
kim sỏt phi ra quyt nh phờ chun hoc
quyt nh khụng phờ chun ".
(1)

Trng hp bt ngi phm ti qu tang
hoc ang b truy nó quy nh ti iu 82
BLTTHS nm 2003 ch khỏc hai ch so vi
quy nh v trng hp ny ti iu 64
BLTTHS nm 1988, ú l ti khon 2 iu 82
B lut mi quy nh khi bt ngi phm ti

qu tang hoc ang b truy nó, ai cng cú
quyn tc v khớ, hung khớ ca ngi b bt,
nh vy hu nh khụng cú gỡ mi bi l nu ai
cng cú quyn bt, tc v khớ ca ngi b
bt thỡ tt nhiờn nhng th khỏc ngoi v khớ
dựng gõy ỏn, chng i ngi bt u cú
th c s dng chng li ngi b bt. Do
ú, mun bt c cỏc i tng ny thỡ
ng nhiờn phi vụ hiu cỏc iu kin cú th
gõy thit hi cho ngi bt v dự lut khụng


đặc san về bLtThS năm 2003
Tạp chí luật học 47

quy nh thỡ khi bt ngi phm ti qu tang,
ngi ang b truy nó thụng thng ai cng
phi tc b tt c cỏc "vt" m ngi phm
ti cú th s dng lm hung khớ nh cụn, gy,
gch, ỏ mi cú th bt c h. Tuy vy,
nu lut mi thay cm t "gii ngay ngi b
bt n c quan cụng an, vin kim sỏt hoc
UBND ni gn nht" bng cm t "gii ngay
ngi b bt n ngay c quan cụng an, vin
kim sỏt hoc UBND ni thun tin nht" thỡ
hp lớ hn, bi l nu nh vic bt ngi phm
ti qu tang, bt ngi b truy nó c thc
hin bi nhng ngi dõn sinh sng ti a
phng, thụng thuc cỏc a ch ca c quan
cú thm quyn thỡ s khụng cú gỡ cn tr h

khi thc hin quy nh ny nhng nu ngi
dõn vóng lai, khỏch du lch khụng sinh sng
a bn s ti m bt c ngi phm ti qu
tang hoc ang b truy nó thỡ cú th h s
khụng bit c tr s ca mt trong ba c
quan ú cỏi no l gn nht v vic gii ngi
b bt n c quan no, c quan ú õu li
ph thuc vo nhng ngi dõn s ti vỡ chc
chn h s phi hi thm a ch ca mt trong
ba c quan ú thụng qua nhng ngi ny v
nu nh xy ra nghch lớ l c quan m h gii
ngi b bt n li xa hn c quan cú thm
quyn tng ng m l ra nu bit h phi gii
ngi b bt n v c quan ú li t chi tip
nhn ngi b bt thỡ vic thc hin quy nh
ny rt khú khn.
iu 83 BLTTHS nm 2003 quy nh v
nhng vic phi lm sau khi bt ngi hoc
nhn ngi b bt cú mt s thay i theo
chỳng tụi l rt cn thit. Trc ht, iu lut
xỏc nh c th nhng cụng vic m c quan
iu tra phi lm sau khi bt ngi hoc nhn
ngi b bt khỏc vi quy nh trc õy ti
iu 65 BLTTHS nm 1988 ch quy nh
nhng vic cn lm ngay sau khi nhn ngi
b bt d lm cho ngi ta hiu lm l ch sau
khi nhn ngi b bt t c quan khỏc chuyn
ti m khụng tớnh n trng hp t c quan
iu tra ra lnh bt ngi. Nhỡn chung quy
nh ti khon 1 iu 83 BLTTHS nm 2003

khụng cú gỡ khỏc so vi quy nh ti khon 1
iu 65 BLTTHS nm 1988, im khỏc c
bn li nm ti khon 2 iu lut ny. Trng
hp i vi ngi b bt theo lnh truy nó thỡ
sau khi ly li khai, c quan iu tra nhn
ngi b bt phi thụng bỏo ngay cho c quan
ó ra lnh truy nó c quan ny n nhn
ngi b bt ng thi, thay vỡ gii ngay
ngi b bt n tri tm giam ni gn nht
nh quy nh ti iu 65 BLTTHS nm 1988
thỡ khon 2 iu 83 BLTTHS nm 2003 quy
nh ngay sau khi ly li khai nu xột thy c
quan ó ra quyt nh truy nó khụng th n
nhn ngay ngi b bt thỡ c quan iu tra ó
nhn ngi b bt phi ra quyt nh tm gi
v thụng bỏo ngay cho c quan ó ra lnh truy
nó bit. Sau khi nhn c thụng bỏo, c quan
ó ra lnh truy nó cú thm quyn bt tm
giam phi ra ngay lnh tm giam v gi lnh
tm giam ó c vin kim sỏt cựng cp phờ
chun cho c quan iu tra nhn ngi b bt.
Sau khi nhn c lnh tm giam, c quan
iu tra nhn ngi b bt cú trỏch nhim gii
ngay ngi ú n tri tm giam ni gn nht.
Ngoi ra, iu lut cũn quy nh sau khi nhn
ngi b bt, c quan ó ra quyt nh truy nó
phi ra quyt nh ỡnh nó chm dt vic
truy bt ca cỏc c quan chuyờn mụn, trỏnh
tn kộm cụng sc v tin ca ca Nh nc.

đặc san về bLtThS năm 2003
48 Tạp chí luật học

Cỏc quy nh mi ti khon 2 iu 83
BLTTHS nm 2003 l c s phỏp lớ loi tr
tỡnh trng ngi b bt theo lnh truy nó cú th
b hn ch t do m khụng rừ l b ỏp dng
bin phỏp ngn chn no vỡ nu c theo quy
nh trc õy thỡ khi nhn c ngi b bt
theo lnh truy nó, sau khi ly li khai c quan
iu tra lp tc gii ngay ngi b bt ti tri
tm giam ni gn nht, tuy nhiờn theo quy
nh ca BLTTHS nm 1988 thỡ khụng th
bit rng h b gii n tri tm giam hn
ch t do bng bin phỏp tm gi hay tm
giam. Quy nh ca iu lut mi ó giỳp khc
phc c hn ch khụng ỏng cú ny.
Hai iu lut cũn li liờn quan n bin
phỏp bt ngi gm iu 84 biờn bn v vic
bt ngi; iu 85 thụng bỏo v vic bt v c
bn khụng cú gỡ khỏc so vi cỏc quy nh ti
iu 66, 67 BLTTHS nm 1988 v iu ny
cng khụng cú gỡ l bt hp lớ vỡ cỏc quy nh
nh vy l ó y v c th, xột thy khụng
cn b sung hay sa i nhiu.
Bin phỏp tm gi c quy nh ti cỏc
iu 86, 87 BLTTHS nm 2003. So vi cỏc
quy nh v bin phỏp ny ti cỏc iu 68; 69
BLTTHS nm 1988 cú nhiu thay i rt

quan trng.
Th nht, v i tng ỏp dng, quy nh
ca B lut mi m rng din i tng cú th
b ỏp dng bin phỏp tm gi so vi quy nh
trc õy. ú l, tm gi khụng ch c ỏp
dng i vi ngi b bt trong trng hp
khn cp, phm ti qu tang m cũn ỏp dng
i vi ngi phm ti t thỳ, u thỳ hoc
ngi b bt theo lnh truy nó. S m rng cỏc
i tng cú th b tm gi nh trờn l cn
thit v hon ton ỏp ng vi thc tin u
tranh phũng, chng ti phm hin nay.
Th hai, v thm quyn ra lnh tm gi
quy nh ti iu 86 thỡ ngoi nhng ngi cú
thm quyn ra lnh bt khn cp quy nh ti
khon 2 iu 81 ca B lut ny cũn quy nh
ch huy trng vựng cnh sỏt bin cng cú
quyn ra quyt nh tm gi. Khụng nhng ch
m rng din ch th cú thm quyn ra lnh
tm gi, B lut mi cũn quy nh trỏch nhim
ca nhng ngi thi hnh quyt nh tm gi
phi gii thớch quyn v ngha v ca ngi b
tm gi c iu 48 ca B lut ny quy
nh. m bo cho vic tm gi l cú cn
c, BLTTHS nm 2003 cũn quy nh trong
thi hn 12 gi k t khi ra quyt nh tm gi
(BLTTHS nm 1988 quy nh l 24 gi) quyt
nh tm gi phi c gi cho vin kim sỏt
cựng cp kim sỏt bin phỏp tm gi, õy
cng l s sa i cn thit nhm trỏnh tỡnh

trng hn ch mt cỏch trỏi phỏp lut quyn t
do ca cụng dõn. Vn thi hn tm gi quy
nh ti iu 87 BLTTHS nm 2003 c bn
ging quy nh v thi hn tm gi quy nh
ti iu 69 BLTTHS nm 1988, im mi
ỏng lu ý nht l B lut mi quy nh thi
hn m vin kim sỏt phi ra quyt nh phờ
chun hoc khụng phờ chun vic gia hn tm
gi l 12 gi (vn ny BLTTHS nm 1988
khụng quy nh) cng m bo c quyn li
ca ngi b tm gi hn bi h cú th c
t do sm hn nu vin kim sỏt xem xột
nhanh cỏc lớ do m c quan iu tra ó a ra
ngh gia hn tm gi. Ngoi ra, nu theo
quy nh ca khon 3 iu 69 BLTTHS nm
1988 thỡ ch khi ht hn tm gi nu khụng
cn c khi t b can thỡ ngi b tm gi
mi c tr t do, nay theo quy nh ti


đặc san về bLtThS năm 2003
Tạp chí luật học 49

khon 3 iu 87 BLTTHS nm 2003 thỡ nu
khụng cú cn c khi t b can, ngi b tm
gi s c tr li t do ngay m khụng cn
ch n khi ht thi hn tm gi ó ghi trong
quyt nh tm gi hoc quyt nh gia hn
tm gi, quy nh ny l hp lớ trỏnh tỡnh
trng gi ngi quỏ di khụng cn thit.

Trng hp ngi b tm gi sau ú b khi
t, tm giam thỡ thi hn ó tm gi h c
tớnh tr vo thi hn tm giam theo nguyờn tc
mt ngy tm gi bng mt ngy tm giam.
Bin phỏp tm giam quy nh ti BLTTHS
nm 2003 cú mt s thay i so vi quy nh
v bin phỏp ny trong BLTTHS nm 1988.
Trc ht, c th hoỏ quy nh ca khon 2
iu 70 BLTTHS nm 1988, khon 2 iu 88
BLTTHS nm 2003 quy nh: "i vi b
can, b cỏo l ph n cú thai hoc ang nuụi
con di ba mi sỏu thỏng tui, l ngi
gi yu, ngi b bnh nng m ni c trỳ rừ
rng thỡ khụng tm giam, tr nhng trng
hp sau õy:
a. B can, b cỏo b trn v b bt theo
lnh truy nó;
b. B can, b cỏo c ỏp dng bin phỏp
ngn chn khỏc nhng tip tc phm ti hoc
c ý gõy cn tr nghiờm trng n vic iu
tra, truy t, xột x;
c. B can, b cỏo phm ti xõm phm an
ninh quc gia v cú cn c cho rng nu
khụng tm giam i vi h thỡ s gõy nguy hi
n an ninh quc gia".
Nh vy, vi vic thay cm t "tr
trng hp c bit" trong on cui ca
khon 2 iu 70 BLTTHS nm 1988, khon
2 iu 88 BLTTHS nm 2003 ch rừ ngay
cỏc i tng mc dự l ph n cú thai, ang

nuụi con di 36 thỏng tui, ngi gi yu, b
bnh nng nhng nu ri vo mt trong cỏc
trng hp quy nh ti im a; b; c ca khon
2 iu ny thỡ s vn b ỏp dng bin phỏp tm
giam. Quy nh c th nh vy giỳp cho quỏ
trỡnh ỏp dng bin phỏp ngn chn ny c
thun li v chớnh xỏc hn, trỏnh c tỡnh
trng lỳng tỳng khú trỏnh khi s thiu thng
nht trong vic nhn nh nh th no l
"trng hp c bit" nh trong quy nh ca
iu 70 BLTTHS nm 1988. im mi na l
trong chng ny ó chuyn quy nh v thi
hn tm giam iu tra (quy nh ti iu 71
BLTTHS nm 1988) sang quy nh ti chng
iu tra v ỏn hỡnh s l hp lớ, bi l thi hn
tm giam thng gn lin vi cỏc giai on t
tng hỡnh s nht nh vỡ vy, nu trong
chng ny ch quy nh thi hn tm giam
iu tra thỡ rừ rng l bt hp lớ, va khú
ỏp dng li va cha th hin c tớnh thng
nht trong mi quan h gia thi hn iu tra
v thi hn tm giam iu tra v ỏn. Mt
khỏc, nu ch quy nh mt loi thi hn l
thi hn tm giam iu tra trong chng
ny thỡ d dn n s hiu lm rng bin phỏp
tm giam ch yu l phc v cho hot ng
iu tra, do vy quy nh v bin phỏp ny
khụng cú tớnh khỏi quỏt.
Ngoi ra, liờn quan n bin phỏp tm gi,
tm giam, cỏc quy nh ti cỏc iu 89, 90

BLTTHS nm 2003 cú quy nh v ch tm
gi, tm giam v vic chm nom ngi thõn
thớch v bo qun ti sn ca ngi b tm gi,
tm giam. Nhỡn chung cỏc quy nh ny khụng
khỏc nhiu so vi cỏc quy nh v nhng vn
ú ti iu 72; 73 BLTTHS nm 1988.
Bin phỏp cm i khi ni c trỳ quy nh


đặc san về bLtThS năm 2003
50 Tạp chí luật học

ti iu 91 BLTTHS nm 2003 cú nhng sa
i rt c bn so vi quy nh v bin phỏp
ny ti iu 74 BLTTHS nm 1988.
Th nht, quy nh ca lut mi xỏc nh
c th i tng cú th b ỏp dng bin phỏp
ny, iu kin ỏp dng cng nh mc ớch ỏp
dng "cm i khi ni c trỳ l bin phỏp ngn
chn cú th c ỏp dng i vi b can, b
cỏo cú ni c trỳ rừ rng nhm m bo s cú
mt ca h theo giy triu tp ca c quan iu
tra, vin kim sỏt, to ỏn".
V thm quyn quyt nh ỏp dng bin
phỏp cm i khi ni c trỳ, ngoi nhng
ngi cú quyn ra lnh bt b can, b cỏo
tm giam quy nh ti khon 1 iu 80
BLTTHS nm 2003 thỡ thm phỏn c phõn
cụng ch ta phiờn to cng cú quyn ra lnh
cm i khi ni c trỳ.

Th hai, quy nh v th tc ỏp dng bin
phỏp cm i khi ni c trỳ cng chi tit v c
th hn: Sau khi ra lnh cm i khi ni c
trỳ, ngi ra lnh phi thụng bỏo cho chớnh
quyn xó, phng, th trn ni b can, b cỏo
c trỳ v giao b can, b cỏo cho chớnh quyn
xó, phng, th trn qun lớ theo dừi h.
Trng hp b can, b cỏo cú lớ do chớnh ỏng
tm thi i khi ni c trỳ ca mỡnh thỡ
phi cú s ng ý ca chớnh quyn xó,
phng, th trn ni h c trỳ ng thi phi
cú giy phộp ca c quan ó ỏp dng bin
phỏp ú. Quy nh c th nh vy cú th giỳp
cho vic qun lớ ngi b cm i khi ni c
trỳ c cht ch hn, trỏnh c tỡnh trng
vi phm lnh cm t phớa b can, b cỏo cng
nh s buụng lng qun lớ ca cỏc c quan
chớnh quyn c giao vic giỏm sỏt ngi b
cm i khi ni c trỳ.
Bo lnh l bin phỏp ngn chn c ỏp
dng thay th bin phỏp tm giam. Bin
phỏp ny c quy nh ti iu 92 BLTTHS
nm 2003. Quy nh v bo lnh ln ny cú
nhiu thay i theo hng c th v khoa hc
hn so vi quy nh trc õy (iu 75
BLTTHS nm 1988). Trc ht l v phớa i
tng nhn bo lnh, nu nh trc õy quy
nh mt cỏch chung chung l gm cỏ nhõn
(bt kỡ cỏ nhõn no) v t chc thỡ hin nay
lut mi ch rừ cỏ nhõn nhn bo lnh phi l

ngi thõn thớch ca b can, b cỏo nhm trỏnh
trng hp b can, b cỏo li dng nh hng
ca ngi cú mi quan h no ú vi c quan
tin hnh t tng c nhn bo lnh mt
cỏch d dng v khụng cú cn c ng thi
cng hn ch c tỡnh trng cỏ nhõn li dng
nh hng ca mỡnh i vi c quan tin hnh
t tng trc li trong vic bo lnh. V phớa
cỏc t chc nhn bo lnh thỡ ch cỏc t chc
cú thnh viờn do mỡnh qun lớ phm ti mi
c nhn bo lnh.
V ch th cú thm quyn quyt nh cho
bo lnh, ngoi nhng ngi cú thm quyn
c quy nh ti khon 1 iu 80 BLTTHS
nm 2003, thm phỏn c phõn cụng ch to
phiờn to cng cú quyn ra quyt nh v vic
bo lnh. Th tc nhn bo lnh quy nh ging
vi quy nh ti iu 75 BLTTHS nm 1988.
V trỏch nhim ca ngi nhn bo lnh v i
tng c nhn bo lnh trong trng hp vi
phm ngha v ó cam oan. Khon 2 iu 92
BLTTHS nm 2003 quy nh chi tit hn so
vi BLTTHS nm 1988 song ỏng tic l vn
cha c th, bi l nu cỏ nhõn hoc t chc
nhn bo lnh vi phm ngha v ó cam oan
nh cho b can, b cỏo tip tc phm ti, b


đặc san về bLtThS năm 2003
Tạp chí luật học 51

trn, khụng cú mt theo giy triu tp thỡ b
can, b cỏo s b ỏp dng bin phỏp ngn chn
khỏc, cú th hiu l b can, b cỏo s b ỏp dng
bin tm giam hay b cm i khi ni c trỳ
thay cho bin phỏp bo lnh. Vy cỏ nhõn, t
chc nhn bo lnh phi chu trỏch nhim gỡ v
s vi phm ú, vn ny li khụng c quy
nh c th ti iu lut ny, chc chn nu cú
vi phm s dn n s lỳng tỳng trong x lớ
khin cho hiu qu ỏp dng quy nh v bo
lnh cú th s khụng cao.
t tin hoc ti sn cú giỏ tr bo
m l mt bin phỏp ngn chn cng cú th
c ỏp dng thay cho bin phỏp tm giam.
Bin phỏp ny quy nh ti iu 93
BLTTHS nm 2003 nu so vi quy nh ca
BLTTHS nm 1988 (iu 76) thỡ quy nh
trong lut mi cú nhng thay i c bn v
cht. Nu nh quy nh trc õy i tng ỏp
dng bin phỏp ny ch i vi b can, b cỏo
l ngi nc ngoi thỡ nay cho phộp ỏp dng
i vi tt c b can, b cỏo m khụng cú s
phõn bit h l ngi nc ngoi hay ngi
Vit Nam, iu ny th hin s thay i ln
trong quan im ca Nh nc trong u tranh
phũng, chng ti phm, trong vic m rng
dõn ch cng nh m bo s cụng bng xó
hi. V thm quyn quyt nh cho t tin
hoc ti sn bo m ngoi nhng ngi

quy nh ti khon 1 iu 80 ca b lut ny,
thm phỏn c phõn cụng ch to phiờn to
cú quyn ra quyt nh v vic t tin hoc ti
sn cú giỏ tr bo m, quy nh thm
quyn rng nh vy giỳp cho vic ỏp dng
c thun li, kp thi trỏnh tỡnh trng phi
qua nhiu nc trung gian nh thnh th xin ý
kin, xut c bit vic x lớ s tin, ti
sn ó t c quy nh rừ rng theo hng
va m bo li ớch ca Nh nc, bo m
phỏp ch va th hin s tụn trng quyn li
hp phỏp ca cụng dõn. Vn ny th hin
rừ trong quy nh ti khon 4 iu 93
BLTTHS nm 2003 cho thy s i mi tớch
cc so vi quy nh trc õy (khon 3 iu
76 BLTTHS nm 1988) l: Trng hp b
can, b cỏo ó c c quan iu tra, vin
kim sỏt, to ỏn triu tp hp l m c tỡnh
vng mt khụng cú lớ do chớnh ỏng thỡ s
tin hoc ti sn ó t s b tch thu sung
qu nh nc v trong trng hp ny b
can, b cỏo s b ỏp dng bin phỏp ngn
chn khỏc. Trong trng hp b can, b cỏo
chp hnh y cỏc ngha v ó cam oan
thỡ c quan tin hnh t tng cú trỏch nhim
tr li cho h s tin hoc ti sn ó t.
Vic hy b, thay th bin phỏp ngn chn
quy nh ti iu 94 BLTTHS nm 2003
khụng cú gỡ khỏc so vi quy nh v vn
ny ti iu 77 BLTTHS nm 1988.

Nhng sa i, b sung c bn trong cỏc
quy nh v nhng bin phỏp ngn chn ti
chng VI BLTTHS nm 2003 chớnh l s
ỏp ng ũi hi cú tớnh cp thit ca hot ng
lp phỏp cng nh thc tin ỏp dng phỏp lut
nc ta trong thi kỡ mi. Chc chn nhng
thay i ln ú s to iu kin thun li cho
vic ngn chn ti phm cng nh cho cỏc
hot ng iu tra, truy t, xột x v thi hnh
ỏn hỡnh s, gúp phn tớch cc nõng cao hiu
qu ca cụng cuc u tranh phũng chng ti
phm, bo m quyn v li ớch ca Nh
nc ca xó hi v cụng dõn./.

(1).Xem: on 3 khon 4 iu 81 B lut t tng
hỡnh s nm 2003.