Báo cáo " Về sự tương đồng và khác biệt giữa nghĩa vụ dân sự và trách nhiệm dân sự " potx

nghiên cứu - trao đổi
60 tạp chí luật học số 10/2006



TS. NGuyễn Thị ánh vân *
ú l trong s cỏc ng dng ca lut so
sỏnh, ng dng vo hot ng nghiờn
cu v ging dy l vic lm c cỏc nh
khoa hc lut v cỏc ging viờn lut Vit
Nam quan tõm hn c. õy l ch khỏ hp
dn, ớt nht i vi nhng ai mun khai thỏc
nhng tin ớch ca lut so sỏnh, hot chớ ớt
cng l i vi nhng ai mun khai thỏc mt
cỏch hiu qu nhng hiu bit ca mỡnh v
phỏp lut nc ngoi vo hot ng nghiờn
cu, ging dy. Vic lm ny hon ton kh
thi, c bit trong thi i thụng tin ngy nay,
khi ngi nghiờn cu cú th tnh ti mt
quc gia, vi mt chic mỏy tớnh kt ni vi
mt vi th vin in t (nh Lexis,
Weslaw, Heionline) l cú th nm bt, cp
nht c nhng quy nh phỏp lut hin
hnh ca quc gia khỏc m mỡnh quan tõm.
Vn cũn li cú l ch l cn hiu ỳng v
s dng lut so sỏnh trong nghiờn cu v
ging dy cú th khai thỏc mt cỏch hu
hiu ng dng ny ca lut so sỏnh. Bi vit
ny xin c bn v mt s vn lớ lun v

thc tin cú liờn quan ti vic khai thỏc ng
dng núi trờn ca lut so sỏnh, giỳp cho vic
hiu v s dng hiu qu lut so sỏnh trong
quỏ trỡnh nghiờn cu, ging dy.
1. Thng nht cỏch hiu v s dng
thut ng lut so sỏnh
mt mc no ú, trong khoa hc
lut so sỏnh, cỏc thut ng phỏp lớ dng
nh rt phc tp vỡ trong nhiu trng hp,
mt thut ng phỏp lớ quen thuc dng nh
khụng th hiu theo ngha phỏp lớ thụng
dng. Cú th thy, cho ti nay, tờn gi ca
ngnh khoa hc ny vn cha c s dng
mt cỏch thng nht gia cỏc hc gi lut so
sỏnh trờn th gii. Nhiu cụng trỡnh khoa hc
mc dự cựng nghiờn cu v bn thõn cỏi tm
c gi l lut so sỏnh nhng li s dng
nhng tờn gi khỏc nhau. Vớ d, lut so
sỏnh (comparative law) theo cỏch gi ca
De Cruz, Gutteridge, Hart, Hoecke v
Bogdan ;
(1)
so sỏnh lut (comparision of
law hay rechtsvergleichung) theo Zweigert
v Kotz ;
(2)
lut hc so sỏnh (comparative
jurisprudence) theo John Salmond ;
(3)

nghiờn cu so sỏnh lut (comparative
legal studies) theo Legrand v Munday
(4)
Tuy nhiờn, cú l i vi cỏc hc gi lut so
sỏnh, bt k s dng tờn gi no, trc cỏc
thut ng lut so sỏnh, so sỏnh lut,
lut hc so sỏnh hay nghiờn cu so sỏnh
lut h u hiu ú l nhng thut ng
khỏc nhau dựng hm ch cựng mt lnh
vc, mt ngnh khoa hc
(5)
nghiờn cu, so
sỏnh cỏc h thng phỏp lut khỏc nhau trờn
C
* Trung tõm lut so sỏnh
Trng i hc Lut H Ni


nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 10/2006 61
th gii. Vi cỏch hiu ú, trong bi vit
ny, cỏc thut ng lut so sỏnh v so sỏnh
lut s c s dng an xen.
2. S dng lut so sỏnh v s dng
phỏp lut nc ngoi trong nghiờn cu,
ging dy: Tng ng hay khỏc bit?
(6)

tin hnh so sỏnh, bt k so sỏnh trong
lnh vc no, ngi nghiờn cu buc phi

chn ra ớt nht hai s vt hoc hai hin tng
hay hai quỏ trỡnh lm i tng so sỏnh.
Tng t nh vy, khi s dng lut so sỏnh
trong nghiờn cu, ging dy, ngi nghiờn
cu khụng th khụng xem xột n phỏp lut
nc ngoi v t chỳng trong mi quan h
vi phỏp lut trong nc hoc vi phỏp lut
ca nc th ba. Tu thuc vo mc ớch
nghiờn cu, ging dy, ngi nghiờn cu cú
th la chn lut nc ngoi so sỏnh vi
ni lut hoc cú th la chn lut cú liờn quan
ca hai quc gia no ú tin hnh nghiờn
cu so sỏnh vi nhau. Nh vy, khi ng dng
lut so sỏnh vo hot ng nghiờn cu, ging
dy, khụng th loi tr vic nghiờn cu lut
nc ngoi. Núi cỏch khỏc, nghiờn cu hay
s dng lut nc ngoi l hot ng tt yu
trong quỏ trỡnh vn dng lut so sỏnh vo
nghiờn cu, ging dy.
Ti õy mt cõu hi rt cú th ny sinh
l liu s dng lut nc ngoi cú ng
ngha vi s dng lut so sỏnh trong nghiờn
cu, ging dy? Trong lnh vc lut so sỏnh,
vn cũn mt s vn cỏc hc gi trờn th
gii cha i n thng nht nhng cú l cõu
tr li th ph nh cho cõu hi trờn li
c cỏc hc gi lut so sỏnh thng nht
tha nhn. Glendon, Gorden v Osakwe ó
ch ra rng: Lut so sỏnh khụng phi l s
nghiờn cu mt h thng phỏp lut nc

ngoi hay mt phn ca h thng phỏp lut
nc ngoi. Mt khoỏ hc i cng mt
trng i hc Anh hay M v Lut t ca
Phỏp hoc mt khoỏ hc chuyờn sõu v Lut
hp ng ca Phỏp cú th rt cú giỏ tr v lớ
lun v thc tin nhng vn ch l mt khoỏ
hc v lut ca Phỏp ch khụng phi l Lut
so sỏnh. Hin nhiờn l khụng th theo hc
khoỏ hc ny m khụng cú s so sỏnh vi
ni lut v ngi hc khụng th khụng m
mang s hiu bit ca mỡnh v ni lut nh
khoỏ hc ny nhng tt c nhng cỏi ú
khụng th lm thay i bn cht ca khoỏ
hc v ú vn ch l khoỏ hc v lut ca
Phỏp.
(7)
Reimann cng ch ra rng nhng
cua hc v lut nc ngoi, thm chớ v mt
dũng h phỏp lut c thự no ú trờn th
gii, cú th rt cú giỏ tr v vic m mang
tm hiu bit cho ngi hc nhng núi mt
cỏch thnh thc, ú hon ton khụng phi l
khúa hc v lut so sỏnh. Mc dự trong quỏ
trỡnh hc, ngi hc khụng th khụng i
chiu nhng iu mỡnh hc hi c t khúa
hc ny vi nhng vn tng ng trong
h thng phỏp lut nc mỡnh.
(8)

Nh vy, nu ch n thun nghiờn cu

phỏp lut nc ngoi, xem xem lut nc
ngoi quy nh v mt vn no ú m
ngi nghiờn cu quan tõm, hay nghiờn cu
lut nc ngoi tho món s tũ mũ ca
ngi nghiờn cu m khụng i chiu so
sỏnh vi ni lut hoc vi lut ca mt nc


nghiªn cøu - trao ®æi
62 t¹p chÝ luËt häc sè 10/2006
thứ ba để tìm ra những điểm tương đồng và
khác biệt cũng như không luận giải những
điểm giống và khác nhau đó thì không thể
nói rằng người nghiên cứu đã sử dụng luật so
sánh. Lí do là, luật so sánh đòi hỏi việc
nghiên cứu luật nước ngoài phải đặt trong
mối quan hệ với nội luật hoặc trong mối
quan hệ với luật có liên quan của một nước
thứ ba nào đó. Hơn nữa, sử dụng luật so sánh
trong công tác nghiên cứu, giảng dạy hoặc
cho bất kì mục đích nào đều đòi hỏi người
nghiên cứu phải tìm ra những điểm tương
đồng và khác biệt giữa các đối tượng so
sánh, phân tích, đánh giá, lí giải kết quả tìm
được và đi đến kết luận cụ thể. Nghiên cứu
luật nước ngoài, vì vậy, chỉ là giai đoạn khởi
đầu của quá trình so sánh luật; hoạt động so
sánh luật đích thực sẽ đòi hỏi người nghiên
cứu phải hoàn tất những bước tiếp theo chứ
không chỉ dừng lại ở việc đơn thuần tìm hiểu

xem luật nước ngoài quy định về vấn đề
mình quan tâm như thế nào.
Vậy có thể khẳng định khi sử dụng luật
so sánh trong nghiên cứu, giảng dạy cũng là
lúc phải sử dụng đến pháp luật nước ngoài,
tuy nhiên điều đó không có nghĩa là cứ sử
dụng pháp luật nước ngoài trong nghiên cứu,
giảng dạy đã là sử dụng luật so sánh. Phân
định được rõ các hoạt động trí tuệ này có ý
nghĩa quan trọng đối với người nghiên cứu:
Giúp người nghiên cứu xác định được rõ
hoạt động nào cần thiết cho công trình
nghiên cứu của mình, từ đó có cách tiếp cận
chuẩn xác trong mỗi hoạt động nghiên cứu
để đạt được mục đích nghiên cứu hoặc ít ra
cũng tránh được những nhầm lẫn không
đáng có trong quá trình nghiên cứu, ví dụ
mới chỉ “sử dụng pháp luật nước ngoài vào
nghiên cứu, giảng dạy” nhưng lầm tưởng
mình đã “sử dụng luật so sánh…”.
3. Sử dụng luật so sánh vào mục đích
nghiên cứu nói chung và giảng dạy nói
riêng, cần đáp ứng những yêu cầu nào?
3.1. Đảm bảo tính cập nhật và chính xác
của thông tin về pháp luật nước ngoài dùng
vào mục đích nghiên cứu so sánh luật
Đảm bảo tính cập nhật và chính xác của
thông tin trong quá trình nghiên cứu so sánh
là việc làm đã được một số học giả luật so
sánh khuyến nghị.

(9)
Thế nào là đảm bảo yêu
cầu về tính cập nhật của thông tin về luật
nước ngoài trong quá trình nghiên cứu so
sánh không phải là vấn đề quá trừu tượng
hay quá phức tạp cần phải bàn luận. Để đảm
bảo tính cập nhật của thông tin, vấn đề đặt ra
là phải thu thập được những văn bản pháp
luật và cả án lệ hiện hành của quốc gia hữu
quan (nếu hệ thống pháp luật lựa chọn để so
sánh thuộc truyền thống Common Law). Có
lẽ đáp ứng yêu cầu này không phải là việc
làm khó trong thời đại internet ngày nay, giả
thiết rằng người nghiên cứu có đủ khả năng
để tiếp cận và lĩnh hội các thông tin cập nhật
này từ các nguồn tư liệu điện tử khá dồi dào
trên thế giới. Đáp ứng yêu cầu về tính cập
nhật của thông tin sẽ đảm bảo công trình so
sánh luật không trở nên vô ích chỉ vì đối
tượng so sánh được lựa chọn là luật của
nước ngoài đã hết hiệu lực (trừ khi người
nghiên cứu chủ định tìm hiểu cả bộ phận


nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 10/2006 63
phỏp lut ó ht hiu lc ca quc gia c
la chn nm c lch s phỏt trin ca
mng phỏp lut ú).
m bo tớnh chớnh xỏc ca thụng tin

cn thu thp, ngi nghiờn cu so sỏnh lut
cn ỏp ng hai yờu cu. Mt l trc tip s
dng cỏc vn bn phỏp lut hoc ỏn l cú
liờn quan ca quc gia c la chn ch
khụng nờn dựng ti liu th cp (nhng
cun sỏch hay bi bỏo bỡnh v nhng quy
nh phỏp lut ú). iu ny hon ton d
hiu vỡ cú kin thc v lut nc ngoi
m thay vỡ trc tip nghiờn cu lut li
nghiờn cu nhng bi bỡnh lun v lut ú
ca cỏc tỏc gi khỏc, rừ rng ngi nghiờn
cu s rt cú th b nh hng bi quan im
cỏ nhõn ca tỏc gi ca nhng bỡnh lun ú.
Tt nhiờn khụng th ph nhn rng nhng
bi bỡnh lun trong mt s trng hp rt
hu ớch, tuy nhiờn trong nhiu trng hp,
quan im cỏ nhõn rt cú th khụng phn
ỏnh trung thc i tng nghiờn cu. V vỡ
vy, nhn thc v mng lut nc ngoi cú
liờn quan ca nh nghiờn cu so sỏnh lut
cng rt cú th s b lch lc, dn n kt
qu so sỏnh khụng chun xỏc.
Hai l nghiờn cu nhng quy nh phỏp
lut nc ngoi bng chớnh th ting ca
quc gia cú lut dựng so sỏnh hoc chớ ớt
cng nờn nghiờn cu bn dch ỏng tin cy,
bng th ngụn ng thụng dng trờn th gii.
Li khuyờn ny hon ton cú c s vỡ tam
sao tht bn l iu m con ngi ó ỳc
kt c t lõu. Bn dch rt cú th phn ỏnh

chớnh xỏc bn gc nhng trong rt nhiu
trng hp, cng cú th phn ỏnh sai lch
bn gc (iu ny xy ra ngay c khi ngi
dch gii ngoi ng nhng thiu kin thc
chuyờn mụn) v vỡ th nhn thc ca ngi
nghiờn cu v lut nc ngoi do c bn
dch ti cng b sai lch. ỏp ng yờu cu
th hai ny, rừ rng, khụng phi l vic lm
n gin vỡ ũi hi nh nghiờn cu phi
thụng tho ting nc ngoi. Yờu cu ny rt
cú th s lm nn lũng cỏc nh nghiờn cu,
c bit khi nhu cu so sỏnh khụng ch bú
hp trong phm vi mt h thng phỏp lut
nc ngoi m lan rng ti vi h thng
phỏp lut nc ngoi, khi ú ngi nghiờn
cu phi thnh tho nhiu ngoi ng. Tuy
nhiờn, gii phỏp cú th cho trng hp ny
l ngi nghiờn cu nờn chn c bn dch
chớnh thc (bng ngụn ng thụng dng trờn
th gii) ca quc gia cú lut cn nghiờn
cu, trỏnh nhn thc sai lch v lut nc
ngoi ch vỡ li k thut. õy khụng cũn l
tỡnh hung gi nh mang tớnh sỏch, v m
ó xy ra trờn thc t. Vớ d, khi nhn xột v
Lut chng khoỏn ca M, Nga v Trung
Quc, cú ý kin cho rng: Khỏi nim chng
khoỏn c ghi nhn trong Lut chng
khoỏn ca Hoa Kỡ nhng li khụng c ghi
nhn trong Lut chng khoỏn Trung Quc
hay trong Lut chng khoỏn Liờn bang

Nga.
(10)
Trong khi ú trờn thc t iu 2,
Lut ca Liờn bang Nga v th trng chng
khoỏn li a ra nh ngha rt chi tit v
chng khoỏn v cỏc loi chng khoỏn.
(11)
V
ngay c trong trng hp ca Trung Quc,
mc dự Lut chng khoỏn Trung quc khụng


nghiên cứu - trao đổi
64 tạp chí luật học số 10/2006
cú iu khon riờng nh ngha v chng
khoỏn nhng iu 2 ca Lut ó lit kờ cỏc
loi chng khoỏn m vic phỏt hnh v giao
dch chng khoỏn ú thuc phm vi iu
chnh ca Lut (nh ngha ng ý).
(12)
Lớ do
dn n nhn nh thiu chun xỏc trờn ch
cú th lớ gii l do tỏc gi ó vụ tỡnh b qua
yờu cu v tớnh chớnh xỏc ca ti liu tham
kho trong quỏ trỡnh nghiờn cu so sỏnh, vỡ
vy hoc ó c ti liu th cp hoc ó
nghiờn cu bn dch thiu tin cy thay vỡ
nghiờn cu bn gc hoc chớ ớt cng l bn
dch chớnh thc ca cỏc vn bn phỏp lut
liờn quan. Tỡnh hung thc tin ny phn

no cho thy tm quan trng ca vic ỏp
ng yờu cu v tớnh chớnh xỏc ca thụng tin
v lut nc ngoi.
3.2. La chn i tng so sỏnh phc v
hot ng nghiờn cu so sỏnh lut
Trc khi la chn i tng so sỏnh,
mt s cõu hi rt cú th ny sinh i vi
ngi nghiờn cu, vớ d, nờn la chn i
tng so sỏnh tng ng trong h thng phỏp
lut no; liu cú nờn loi tr h thng phỏp
lut no ú m bo kt qu so sỏnh hu
dng? Cú th thy, khú cú cõu tr li chung
cho nhng cõu hi trờn m tựy trng hp c
th mi cú th cú cõu tr li chun xỏc.
xỏc nh c cõu tr li cho tng trng hp
in hỡnh c th, trc ht, cn phõn nhúm
hot ng nghiờn cu so sỏnh lut.
Khi núi n hot ng nghiờn cu so
sỏnh lut, ngi ta thng cp hai nhúm
so sỏnh nghiờn cu (nhm m mang kin
thc) v so sỏnh lp phỏp (nhm h tr
xõy dng phỏp lut). Tuy nhiờn, lm sỏng
t yờu cu la chn ti liu tham kho phc
v hot ng nghiờn cu so sỏnh lut õy,
cn phõn nhúm hot ng trớ tu ny chi tit
hn, gm: (1) So sỏnh nghiờn cu thun tỳy
(nhm m mang s hiu bit cho bn thõn
ngi nghiờn cu); (2) So sỏnh nghiờn cu
phc v hot ng ging dy (nhm m
mang kin thc cho ngi hc); (3) Nghiờn

cu so sỏnh lut phc v hot ng lp phỏp.
Cú l khụng cn bn cói, trong hot ng
so sỏnh lut thuc nhúm (1), yờu cu la chn
i tng so sỏnh khụng cn t ra; ngi
nghiờn cu cú th la chn bt c h thng
phỏp lut no tha món khỏt vng hiu
bit ca mỡnh. Phn di õy ch bn v yờu
cu la chn i tng so sỏnh trong hot
ng so sỏnh thuc nhúm (2) v nhúm (3).
Vic nghiờn cu so sỏnh lut phc v
cụng tỏc ging dy (nhúm 2), cn t ti
mc tiờu l trang b cho ngi hc nhng
kin thc phỏp lớ c bn v cỏc truyn thng
phỏp lut trờn th gii; v cỏc h thng phỏp
lut ch o ca mi truyn thng phỏp lut;
v nhng ch nh phỏp lut in hỡnh trong
mi h thng phỏp lut ch o ú; v v
nhng gii phỏp phỏp lớ tiờn tin trong h
thng phỏp lut nc ngoi. t c
mc tiờu ny, ng nhiờn khụng th la
chn i tng nghiờn cu so sỏnh mt cỏch
ngu hng m cn ht sc thn trng. Li
khuyờn ca Zweigert v Kotz, hai nh lut
hc so sỏnh ca c, xem ra ỏng c
tham kho khi la chn i tng so sỏnh
trong ging dy lut so sỏnh i cng


nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 10/2006 65

(trng hp cn trang b cho ngi hc kin
thc v cỏc ch nh phỏp lut in hỡnh ca
cỏc h thng phỏp lut trờn th gii) v trong
ging dy lut so sỏnh chuyờn ngnh.
(13)

Theo cỏc hc gi ny, i vi mt s vn
lut t mang tớnh c in nh lut hp
ng, bi thng thit hi ngoi hp ng, v
lut s hu, ch cn nghiờn cu lut ca Anh
v ca M trong truyn thng phỏp lut Anh -
M, lut ca Phỏp v í trong truyn thng
phỏp lut Lamó, lut ca c v Thy S
trong truyn thng phỏp lut Giộcmanh v
nghiờn cu lut ca an Mch, Thy in
trong truyn thng phỏp lut Bc u. i vi
nhng vn khỏc trong lnh vc lut t li
cú th ỏp dng nguyờn tc la chn khỏc,
theo ú cú th b qua cỏc h thng phỏp lut
ch o. Vớ d: i vi vn cú liờn quan
ti Lut chng c quyn, s tỡm thy nhiu
cõu tr li hu ớch trong h thng phỏp lut
ca M hn ca Phỏp; i vi vn cụng
bng trong xột x, s rt hu ớch nu tp trung
nghiờn cu h thng phỏp lut ca Anh
S cn thit ca vic la chn i tng
so sỏnh trong nghiờn cu so sỏnh lut phc
v hot ng lp phỏp (nhúm 3), cho ti nay
vn cũn cú s bt ng ý kin. i a s hc
gi cho rng i tng so sỏnh cú th ly t

bt c h thng phỏp lut no nhng cng cú
ý kin cho rng cn la chn i tng so
sỏnh t h thng phỏp lut cú cựng mc
phỏt trin vi h thng phỏp lut ca quc
gia ca nh nghiờn cu.
Suy lun mt cỏch logic, nu mng phỏp
lut cn nghiờn cu thuc mng phỏp lut
iu chnh nhng quan h xó hi in hỡnh
ca nn kinh t th trng, ngi nghiờn cu
cú th ngh n h thng phỏp lut ca cỏc
nc phỏt trin v cú th b qua s quỏ khỏc
bit gia nn tng kinh t xó hi v chớnh
tr vi nhng nn tng tng ng ti quc
gia ca ngi nghiờn cu. Khụng nht thit
phi la chn h thng phỏp lut ca nhng
quc gia nm trong cựng hon cnh, cựng
mc phỏt trin vi quc gia ca ngi
nghiờn cu vỡ trong nhiu trng hp, s la
chn ú s khụng a n kt qu mong
mun. Cn nhn thc c rng, mt t
nc cựng mc phỏt trin vi nc
mỡnh cú th s khụng cú nhiu kinh nghim
hc hi. Lớ do l rt cú th h cng ang
trong giai on dũ, tỡm nhng cỏi m chỳng
ta ang tỡm. Hn na, cú mt s mng quan
h xó hi m xu hng vn ng v phỏt
trin rt ging nhau gia cỏc quc gia khỏc
nhau, bt k ú l nc ang phỏt trin hay
nc phỏt trin, vớ d, hin tng cnh tranh,
c quyn v th trng chng khoỏn Khi

ú, hc hi kinh nghim ca cỏc nc phỏt
trin l con ng nhanh chúng nht
ngi nghiờn cu t ti ớch mong mun.
Nhn nh ny dng nh ó c thc tin
lp phỏp nhiu nc trờn th gii ng h,
vớ d trong lnh vc lut chng khoỏn.
Hai hc gi Canada l M. Gillen v P.
Potter ó kho sỏt lut chng khoỏn ca
nhiu nc trờn th gii: t Chõu n chõu
u, ti chõu M v i n kt lun rng lut
chng khoỏn ca cỏc quc gia cỏc chõu lc
ny cú rt nhiu im tng ng hay núi


nghiên cứu - trao đổi
66 tạp chí luật học số 10/2006
cho chớnh xỏc hn l cú rt nhiu iu khon
vay mn ca nhau.
(14)
Vớ d: Cỏc quy nh
v cụng b thụng tin trong lut chng khoỏn
ca Malaysia v Singapore l vay mn t
cỏc o lut cụng ti thng nht ca ỳc
(Austrialian uniform companies acts), m
nhng iu khon ny trong lut ca c li l
s sao chộp t Lut cụng ti 1948 ca Vng
Quc Anh; cỏc o lut v cụng nghip
chng khoỏn ca c Malaysia v Singapore
u rt ging vi o lut tng ng ca c;
th ri Nht Bn cng l mt vớ d in hỡnh

ca quc gia cú Lut chng khoỏn v giao
dch chng khoỏn nm 1946 vay mn t
Lut chng khoỏn nm 1933 v Lut giao
dch chng khoỏn nm 1934 ca M
Mt iu hin nhiờn l cú c s vay
mn hay sao chộp lut ny, cỏc nh lm lut
ó phi s dng lut so sỏnh trong quỏ trỡnh
nghiờn cu, son tho ni lut. V i tng
s dng so sỏnh trong trng hp ny rừ
rng l lut liờn quan ang cú hiu lc ca
cỏc nc phỏt trin hn cỏc nc i sao chộp
lut. Khú cú th chng minh c liu tỡnh
hỡnh kinh t, xó hi v chớnh tr Nht nm
1946 cú tng thớch vi M cựng thi kỡ,
cng nh khú cú th xỏc nh c liu hon
cnh kinh t - xó hi ca Malaysia v Singapore
nm 1983 cú tng thớch vi hon cnh ú
ca c v ca Anh vo cựng giai on nhng
cỏc quc gia núi trờn vn sao chộp lut ca
nhau v thc tin thi hnh lut cỏc quc gia
ny cha cho thy h qu tiờu cc.
Vn dng kt qu nghiờn cu ca cỏc
hc gi lut so sỏnh v kinh nghim thc tin
ca cỏc nc vo trng hp ca Vit Nam,
cú th thy s l h khi cho rng ch cú
phỏp lut ca cỏc quc gia cú nn kinh t
chuyn i mi cú giỏ tr tham kho ln cho
Vit Nam trong giai on hin nay. Thc
cht, phỏp lut ca quc gia no nờn c
la chn lm i tng nghiờn cu so sỏnh

cũn tựy thuc vo lnh vc phỏp lut nh
nghiờn cu quan tõm.
3.3. Xem xột nhng yu t tỏc ng ti
kh nng s dng kt qu nghiờn cu v
ỏnh giỏ tỏc ng kinh t - xó hi ca vic
ng dng kt qu nghiờn cu
Sau khi cú c kt qu so sỏnh lut, s
dng kt qu so sỏnh nh th no l vn
cn cõn nhc. Nhỡn chung, cỏc gii phỏp phỏp
lớ ca nc ngoi c tỡm thy trong quỏ
trỡnh nghiờn cu cú th s dng trc tip hoc
phi chnh sa ụi chỳt cho phự hp vi hon
cnh c th ca quc gia ca nh nghiờn cu
trc khi vn dng. Tuy nhiờn, vic s dng
trc tip hay sa i ụi chỳt u phi c
tin hnh trờn c s phõn tớch mt cỏch khoa
hc, cú cõn nhc n cỏc yu t tng tỏc,
c bit cn loi tr s ỏc cm vi lut nc
ngoi, xem ú l sn phm ngoi lai khụng
phự hp vi hon cnh nc mỡnh. Chng
hn, s l quỏ vi vó nu ch cn c vo s
chờnh lch gia mc phỏt trin kinh t ca
M v Vit Nam m khng nh rng nu
Vit Nam a nhng quy nh trong phỏp
lut chng khoỏn ca M vo ni dung phỏp
lut chng khoỏn ca Vit Nam thỡ tht khú
hỡnh dung v hiu qu phỏp lut v tớnh kh
thi ca phỏp lut.
(15)

nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 10/2006 67
Thc ra, nghiờn cu phỏp lut chng
khoỏn ca M v phỏp lut chng khoỏn ca
Vit Nam, cú th thy cú rt nhiu im
tng ng. Vớ d, nhng quy nh v cụng
b thụng tin trc khi phỏt hnh, cụng b
thụng tin nh kỡ v c cụng b thụng tin v
giao dch chng khoỏn ca c ụng ln;
ri cỏc quy nh v giao dch ni giỏn, v
lng on th trng Nh vy, rừ rng cỏc
nh lm lut Vit Nam ó hc hi kinh
nghim t M v rt cú th t nhiu quc gia
khỏc sau quỏ trỡnh nghiờn cu so sỏnh mt
cỏch nghiờm tỳc gia phỏp lut chng khoỏn
ca cỏc quc gia ny, trờn c s cú xem xột
n hon cnh kinh t - xó hi c th ca
Vit Nam trc khi a nhng quy nh núi
trờn vo ni dung phỏp lut chng khoỏn
Vit Nam. Vit Nam khụng phi l quc gia
duy nht cú phỏp lut chng khoỏn cú nhng
im tng ng vi phỏp lut chng khoỏn
ca M nhng c Vit Nam v nhng
quc gia ú cha thy cú nhng din bin
khú hỡnh dung v hiu qu phỏp lut v
tớnh kh thi ca phỏp lut.
Tng t nh vy, s l quỏ nụn núng
khi cho rng quy nh piercing corporate

veil (phỏ v v bc trỏch nhim hu hn
hay cú hc gi gi l vộn mn) trong Lut
cụng ti ca M khụng th a vo phỏp lut
Vit Nam iu chnh cỏc cụng ti ca Vit
Nam trong nhng nm 1990 vỡ phỏp lut v
kim toỏn, k toỏn thng kờ ca Vit Nam
cha cho phộp thc hin.
(16)
i n kt
lun liu cú nờn a quy nh piercing
corporate veil vo thc tin iu chnh hot
ng ca cỏc cụng ti m ngi gúp vn cú
trỏch nhim hu hn Vit Nam, cn hiu rừ
bn cht ca quy nh ny nc xut x.
M, trng hp c ụng ln ca cụng ti c
phn thc hin hnh vi sai trỏi di danh
ngha cụng ti, lm tn hi li ớch ca ch n
ca cụng ti, to ỏn M c phộp phỏ v v
bc trỏch nhim hu hn ca c ụng
buc c ụng ú phi chu trỏch nhim vụ
hn v s n ca cụng ti. ỏp dng quy
nh ny ca phỏp lut, to ỏn M khụng cn
phi tớnh toỏn s lng ti sn ca c ụng
cú trong cụng ti l bao nhiờu, thm chớ cng
khụng cn xỏc nh t l vn c phn ca c
ụng ú so vi ti sn cụng ti m ỳng hn,
to ỏn phi xỏc nh liu hnh ng sai trỏi
ca c ụng cú nhm y trỏch nhim cỏ
nhõn sang cho cụng ti gỏnh chu hay khụng.
Núi cỏch khỏc, nguyờn n trong nhng v

kin loi ny phi chng minh c rng
cụng ti c thnh lp ch nhm thc hin
mu ca c ụng sỏng lp hoc ớt ra cng
phi ch ra rng s tn ti ca cụng ti ch l
hỡnh thc, rng cụng ti cha bao gi triu tp
i hi c ụng theo ỳng ngha bn bc
v nhng vn h trng ca cụng ti. Nh
vy, xem ra vn dng quy nh piercing
corporate veil ca M, khụng cn phi cú
ch k toỏn v kim toỏn phự hp vi
chun mc quc t v ch thng kờ thỡ li
cng khụng liờn quan õy.
Túm li, cú th i n kt lun chun
xỏc v kh nng s dng kt qu so sỏnh hay
núi cỏch khỏc xỏc nh liu cú nờn nhp
khu mt gii phỏp phỏp lớ no ú t nc


nghiªn cøu - trao ®æi
68 t¹p chÝ luËt häc sè 10/2006
ngoài vào nước mình, người nghiên cứu cần
hết sức thận trọng: Cần hiểu rõ bản chất của
giải pháp pháp lí đó ở nước xuất xứ; cần hiểu
rõ tại sao quốc gia đó lại áp dụng giải pháp
này và áp dụng đối với những đối tượng nào
đồng thời cần xác định chuẩn xác những yếu
tố tác động tới khả năng đưa giải pháp pháp lí
đó vào nội luật. Điều cũng không kém phần
quan trọng là cần đánh giá tác động kinh tế -
xã hội của giải pháp được nhập khẩu. Chỉ

sau khi làm rõ được những vấn đề trên,
người nghiên cứu mới nên đưa ra kiến nghị
và những kiến nghị đó mới có thể xem là
đáng tin cậy (vì được rút ra trên cơ sở những
nghiên cứu, đánh giá, luận giải một cách
khoa học những vấn đề có liên quan).
Với những phân tích trên đây, hi vọng
rằng bản chất và những yêu cầu chủ yếu của
quá trình sử dụng luật so sánh vào hoạt động
nghiên cứu trong đó có nghiên cứu phục vụ
công tác giảng dạy đã phần nào được làm
sáng tỏ./.

(1).Xem: P. D. Cruz, “Comparative Law in a Changing
World”, 1999, Cavendish Publishing Ltd; H. C.
Gutteridge, “Comparative Law: an Introduction to the
Comparative Method of Legal Study and Research”,
1971, Cambridge University Press; W. G. Hart,
“Comparative Law in the 2st Century”, 2002, Kluwer
Law International; and M. Bogdan, “Comparative
Law”, 1994, Kluwer Norstedts Juridik Tano.
(2).Xem: K. Zweigert và H. Kotz, “Introduction to
Comparative Law”, 1998, Oxford University Press.
(3).Xem: J. Salmond, “Jurisprudence”, 1947, Carswell
Company Ltd.
(4).Xem: P. Legrand & R. Munday, “Comparative
Legal Studies: Traditions and Transitions”, 2003,
Cambridge University Press.
(5). Xung quanh vấn đề liệu Luật so sánh là một

ngành khoa học hay chỉ đơn thuần là một phương
pháp so sánh luật, cho tới nay vẫn còn nhiều tranh cãi.
Pollock, David, Gutteridge, Patterson, Grossfeld,
Kahn-Freund, De Cruz và Szabo cho rằng LSS là
phương pháp so sánh luật; trong khi đó các học giả
như Ewald, Rabel, Saley, Watson, Constantinessco,
Butler, Orucu, Bogdan, Nersesyants, Tikhomirov,
Saidov, Marchenko và một số học giả khác lại cho
rằng Luật so sánh là một ngành khoa học độc lập và
là một môn học ở các khoa luật.
(6). Có quan điểm đồng nhất việc sử dụng “luật nước
ngoài” và “luật so sánh” trong nghiên cứu và giảng dạy
(xem: “Một vài suy nghĩ về việc sử dụng pháp luật nước
ngoài trong công tác nghiên cứu, giảng dạy pháp luật
Việt Nam”, Tạp chí luật học, số 6/2005). Mục này của
bài viết sẽ bàn luận để làm rõ sự khác biệt giữa hai
hoạt động trí tuệ này.
(7).Xem: M. A. Glendon, M.W. Gordon, and C.
Osakwe, “Comparative Legal Traditions: Text,
Materials and Cases on the Civil and Common Law
Traditions, with special Reference to French, German,
English and European Law”, 1994 West Group, tr. 4.
(8).Xem: Mathias Reimann, “The End of Comparative
Law as an Autonomous Subject”, (1996) 11 Tulane
European and Civil Law Forum 49, 58 - 59.
(9). Ví dụ: Constantinesco, Bogdan… Xem: M.
Bogdan, Sđd, tr. 42 - 43.
(10).Xem: “Một vài suy nghĩ về việc sử dụng pháp luật
nước ngoài trong công tác nghiên cứu, giảng dạy pháp
luật Việt Nam”, Sđd, tr. 47.

(11).Xem: Article 2, Federal Law No. 39 FZ of April
22, 1996 on the Securities Market (with Amendments
and Additions of Nov. 26, 1998; Jul 8, 1999; Aug. 7,
2001; Dec. 28, 2002), http:// www.micex.com.
(12).Xem: Article 2, Securities Law of the People’s
Republic of China (1998), http:// www.csrc.gov.cn.
(13).Xem: K. Zweigert và Hein Kotz, Sđd, tr. 41, 42.
(14).Xem: M. Gillen and P. Potter, “The Convergence
of Securities Law and Implications for Developing
Securities Markets” (1998) 24 North Carolina
Journal of International Law & Commercial
Regulation 83, 95 - 109.
(15), (16).Xem: “Một vài suy nghĩ về việc sử dụng
pháp luật nước ngoài trong công tác nghiên cứu, giảng


nghiªn cøu - trao ®æi
t¹p chÝ luËt häc sè 10/2006 69

dạy pháp luật Việt Nam”, Sđd, tr. 46.