0069 vấn đề về phát triển và xây dựng năng lực trông công tác phát triển cộng đồng tại việt nam

VĂN HÓA - GIĂO DUC - LțCH SÛ - XÃ HÔI

55

VAN DE VE PHÁT TRIÊN VÀ XÂY DUNG NĂNG LUC
TRONG CÔNG TÁC PHÁT TRIÊN CONG DÔNG TĄI VIET
NAM

NGUYEN NGOC LÂM(*)

niên, Măt tr/an TƯ qc, Hoi Nơng dân, Hoi Chú
Thap dơ v.v...), các phong trào quan chúng tiJdng
trd Ian nhau. Bên cąnh dó, các tư chúc phi chính
phú
(* )Thqc sỵ, Tritõng khoa Xâ hôi hoc - Tru:0ng Dą i hoc Mõ
Bán cơng TP.HCM

Giáo doc vién Chuotig trình Thịo Dàn.

Tù nhúng no ldc de giãi quyet cac
vän de xä hoi nåy sinh qua quá trình phát
trien kinh te và xã hKoi cúa Viet Nam hien
nay, nhieu chú truong và chính sách xã hKoi
dã duc/c hình thành nham cái thiên dịi sƯng
cho ngcfịi nghèo. ng ke nhät là chuong
trình qc gia Xóa dói giàm nghèo (tù năm
1992) và phong trào "Toàn dân doàn ket xây
ding nep sƯng mói ơ khu dân cù" (tù năm
1995) dã có nhúng ket quå to lón và dã
dudc ChiJong trình Phát trien Liên Hiep
qc (UNDP) dánh giá rät cao. Ià nhị

Các no ldc tù phía chính quyen các cäp, cac
dồn the (nhu Hơi Phu nú, Oồn Thanh


qućíc te dã góp phan khơng nhơ qua
các dÿ án phat trien c/ong dong. Tù
dó, nhieu khóa trap huän ve khái
niỵem và phUong pháp phat trien
cong dƯng dã dùdc to chúc tai
nhúng ndi có dÿ án cho các cán b /od!
a phUdng và ngi dân tích cfc trong
cơng dƯng nham giúp cơng dong
nghèo du c tăng năng Inc, ngi
dân biet hdp tac vói nhau tot hon,
biet to chúc và biet th quàn. Ket
quå cho thäy, noi nào có dudc st
quan tâm cúa chính quyen d!čt |
9hLfdng thì noi äy phát huy düğc
năng ldc và sáng kien cúa ngri
dân trong cơng tác cài thimen an sinh
c/ong dƯng. Trong khi dó, mơt so
h0óng dan viên trong cơng tae dào
tąo tąi mơt sƯ du' án phat trien cğng
dƯng có nhcan xét rang, cac cán b
ỵo có trách nhiem ơ d!*t hr/ong tham

gia trap hn it tích cfc hdn ngi ịi dân trong
cơng dong trong khi st thành công cúa m jot
d¿ án tùy thuDoc rät lón vào st ho trq cúa
các cán bơ co sô dang lãnh trgng trách

mang Iąi an sinh cho ngi dân trong cong
dƯng. Nhü v/ay, mn cho cơng tác xây
ding và phát trien năng ILfc cho cȘong dong
trong bÖi cånh Viet Nam hien nay, chúng ta
can xem xét nhúng khía cąnh nào và tąi
sao nhu vây.
1. Khái niȘem năng Icfc và xãy diYng năng ldc.
1.1.Năng ldc (capacity) Ià khå năng cúa m jot
hay nhieu cá nhân và cúa m jot hay nhieu to
chúc de hoàn thành các chúc năng cúa
mình mơt cách hieu q, hi/eu năng và ben
vúng. Nó mang ba khía cąnh quan tr?ng:
mơt là, tien trình liên tuc và năng dông, hai
là, báo dám rang các tài nguyên nhân st và
phudng cách sJ dung deu trap trung vào
viec phát trien


56

TSAP SAN KHOA HOC SO 4(5)-2005

năng ldc, ba là, nó tùy thuDoc vào boi cånh
2. Mot so van dé trong phát trien và xây ding
chung cúa to chúc trong viec thcfc hien chúc
năng Irfc
năng cùa mình có hay khơng chien hoc cho
viec xây ding năng Icfc.
2.1. Oào tąo và giáo dqc
1.2.Phát trien năng ldc (capacity devel- opment) quan

tâm den tài nguyên nhân ski và phát trien các d|nh
che, chú trgng nhieu hon vào năng ltJc san có hdn
là xây ding năng ldc mói. Vì th6 mà can có khào sát
tƯt, nhcan dien và phân tích năng ldc san có trong
c/ong dƯng. Tąi Viet Nam, có chun gia qc te
khun nên theo huóng này hdn.
1.3.Năm 1991, các dąi bieu cùa các ni óc dang phát
triên dã tham dÿ HKoi thào ve "M jot chien ludc xây
ding năng ldc trong Iãnh vc/c nüóc tiêu dùng" tąi
Delft, Hà Lan dã dánh nghỵa xây ding năng ldc
(capacity building) nhû là:
1. Tąo ra m jot mụi trUũng cú khồ nng vừi chớnh
sỏch phự hỗợp v mąng Ii hop pháp;
2. Phát trien the che bao gƯm sql tham gia cúa
c/ong dong (d{ac biet Ià phu nú)
3. Phát trien tài nguyên nhân st và cúng cÖ các
he thƯng qn Iÿ.
Chúng ta tht/ịng nói: Khơng giúp
nghèo bang cách cho hg con cá mà chi cho hg
biet cách câu cá. Vän de không phåi Ià cho can
câu mà Ià hi óng dan biet cách câu di cic cá.
Hon the núa, phåi biet d{at van de tąi sao Iąi
phåi câu cá? Xây dLfng năng ldc không han chi
Ià huän luyen, dào tąo mà còn bao gom:
1. Phát trien tài nguyên nhân st, tien trình trang b!
cho cá nhân kien thúc, ky năng và tiep clan
thơng tin, giúp hg hồn thành công tác hieu quå.
2. Phát trien to chúc, xây ding các cd cäu to chúc,
tien trình và thú tqc, khơng chi bên trong to chúc
mà còn quån Iÿ d0oc các moi quan he giña các

to chúc và các Iãnh vÿc khác nhau ( nhà n0óc,
to nhân và cỵong dƯng ).
3. Phát trien các the ch6, thng xun thay doi, ơ
các cäp bMac khác nhau, nham tăng cuòng
năng ldc.

Oào tąo và giáo dqc chuyên nghiep Ià
can thiet cho viec thȘc hien các hoąt d/ong
chuyên bidet. Vän de Ià dào tąo nhu th6 nào và
nguòi duqc dào tąo diJdc sù dung nhu th6 nào
trong các tư chúc. Trong thịi gian qua, nhieu
khóa dào tąo ngan hąn cho m jot sćỵ d!a phiJdng
dã dUỗic to chỳc v yờu cọu do to ve phỏt
trien c/ong dƯng rät lón, nhung Nhà niJóc chu’a
có chính sách chung nên các nƯ ldc này van
cịn rịi rąc, dù có tąo diJdc mğt st chun bien
giúp ngi dân thúc tinh ve chính hồn cành
cùa hg và cùng hiep ldc viJon Iên de thốt khơi
hồn cånh khó khăn dó, cán b/o d !a phiJong tôn
trgng và tin tiJông vào khå năng thay dưi cùa
ngcfịi dân hon. Nhu cäu dịi hơi can có mğt
chu’dng trình dào tąo chính quy hon và thșc te
Ià tù năm 1992 den nay, Khoa Phu nú hgc (nay
Ià Khoa Xã hKoi hgc), Oąi h?c Mô Bán công TP.
Ho Chi Minh dã dào tąo dąi hgc cho gän 100
cán bğ chú chƯt cúa HKoi Phu nđ cúa các tinh
phía Nam và hg dã úng dqng chun mơn vo
cỏc hot dong cỳa HKoi v dó mang li nhieu
Iỗ/i ích cho các thành viên trong c/ong dong.
Con ngUòi Viet Nam rät ham h?c hơi,

vän de Ià hg can có dỵong ldc thúc day dê th
thay doi. St thay doi dó chl có thê ben vúng khi
có st ho trd cùa cäp Iãnh dąo d¡a phuong, cúa
m jot cd che quån Iÿ và to chúc linh hoąt và st
on !nh trong viec sù dvng tài nguyên nhân st.
2.2. To chúc và quån Iÿ
Oïac diem cùa Viêt Nam là ngoài to
chúc ng và chính quyen các cäp, cịn có các
to chúc chính tr! Xã hKoi vói mąng Iu’ói r/ong khap
tù trung udng den a!a phLfdng và vói so Ining
thành viên to Ión (HKoi LH Phu nú có trên 11
trieu hKoi viên, Bồn Thanh niên Clong sàn có 4
trieu dồn viên). Dieu này cho phép các to chúc
này dóng m jot vai trị quan trgng trong viec tăng
cng thơng tin liên Iąc giúa ng, Nhà n0óc
và quan chúng ơ co sơ. Tuy nhiên, nhieu
truòng hop cán bo/ còn thieu kien thúc, ky
năng, d/ong co phuc vu và thái duo can thiet
cho st thay doi hieu quá. Hg chua disc dào tąo
m¿ot cách quy cû ve các ky năng, thái duo phuc
vu, ÿ nghïa cùa sú menh cùa mình là gì trong
Iãnh vÿc an sinh cğng dong. Tình hình dó cịn
có the


VĂN HÓA - GIÁO DUC - LICH SP - XĂ HÔI
xuat phat tù Iy do nhân st thieu on d|nh, thu
nhap và I i ích thap trong khi lai phái kiêm
nhiem nhieu viêc, ngai thêm trách nhiem, nhät
Ià ô cac cán bơ tai co sơ. Neu nói theo dien

r/ong, phat trien năng ldc và xây dLïng năng Inc
còn tùy thuDoc vào trách nhiem qc gia, dịi
hơi có so dan thân can thiet cúa ngüịí Iănh dąo,
dó Ià dieu kien de xây ding tinh ben vù’ng trong
phat trien. Thơng thŁlịng, sú dè dăt cúa Iănh
dao d!a phrlong có the làm giói han so tham gia
cúa cac nhân tƯ tích cfc cúa công dong và dÿ
an không hoi nhâp düdc vào cuôc sling cùa
cong dƯng.

57

gia cùa ngiJịi dân trong cong dong cúng chua
có st tudng dƯng giúa cac d|a phiJong, giúa cac
cap bac khác nhau. Nhúng van de này dang
dUğc khac phuc dan và cúng găp khá nhieu
khó khăn.

Gan dây, Ban Bí the dã có thơng báo
tiep tuc day mąnh thÿc hiên Quy che dân chú
cd sô. St quyet tâm này cúa Oáng sé giúp tăng
cuòng thêm st tham gia cúa nguòi dân trong
cong dƯng trong quă trình giái quyet cac van de
liên quan den cuoc sƯng cúa chính hg.

chúc

2.3. Mang Iüói và st liên ket
giúa cac tư

2.5. BƯi cánh chung

Chúng ta biet rang, mang Iüói cac to
chúc hoac cac co sơ ho try hay càn trõ cho st
hoàn thành cac chúc năng nhiem vu riêng biet.
Nhieu cơng viec chi có the giỏi quyet thũa dang
khi cú st phệi hỗip dệng bo/ , twang tac
chính thúc hay phi chính thúc giúa cac to chúc
có liên quan. Mąng li hoat dơng nhiJ the nào,
cách trong tae giúa hę nhiJ the nào Ià nhúng
khía cąnh quan trgng cho hi/eu quá công viec.
Hien nay, ô m jot vài Iãnh vȘc hoąt dong tąi clong
dÖng, van cịn có vài chƯng chéo giúa cac to
chúc chính t ! XII hơi dù dã có nhieu no Inc phƯi
hop, liên ket. Hen núa, moi to chúG deu có
nhúng quy tac riêng, cách Iàm riêng, ke hoach
riêng, ngân sách riêng, tao thêm khó khăn cho
st phƯi hip trong cách giái quyet van de. Hình
nhu tinh báo thù và tinh văn hóa clong dƯng th
tr! van cịn ngȘ tri it nhieu noi tinh than Iàm viDec
cúa m jot sÖ cán b /o co sơ.
2.4. Mơi tr0ịng Iãnh vüc cơng
Chính sách và mơi trng the che cùa
Iãnh vȘc cơng Ià yeu tƯ chú yeu ho trd hay cán
trô cac hoąt dông cúa cac tư chúc và ánh
hiJơng den hieu st cơng tác. Nó bao gƯm cóc
lueat le, cac quy d¡nh và cac chính sách tći chúc
cán bơ, bao gƯm co cau hang, che d /o khen
thUông, thú tuc, ngân sách, chuyên môn hóa,
xác d!nh cơng viec và phąm vi trách nhiem...

Nhân thúc ve công tac phat trien, ve srï tham

St on d|nh ve chính tr| và mƯi quan tám
sâu sac cúa Dáng ve an sinh xã hơi Ià nhúng
yeu tƯ thuan loi thúc day cac hoat dông phat
trien xá hôi. Cac to chúc chính tr| xã hơi ngày
càng có co hKoi tiep can vói nhúng kien thúc
mói, thơng tin mói thơng qua các hơi nghe, hơi
tháo qc te, hip tac và trao doi vói cac to chúc
phi chính phú qc te trong cac d¿ an phat
trien. Cac to chúc xã hKoi quan chú ng dã có
nhúng dieu kien hoąt dong thuan Iği, góp phan
khơng nhị vào viec chăm Io nèn an sinh xã hơi.
Van de cịn lai Ià giói chun mơn cơng tac xã
hoi cịn it oi so vói nhu cau chun mơn hóa dơi
ngû trong Iãnh vÿc an sinh xã hơi và vì the dịi
hơi can sóm có mơt st cơng nhân chính thúc
ngành cơng tac xã hơi nhU Ià mơt nghe nghiep
nhu nhúng nghe nghiêp khác.
Phudng châm cúa phat triên clong dong
rat gan gúi vói tiJ thơng HƯ Chi Minh: “ Dân biet,
dân bàn, dân Iàm, dân kiêm tra“. ThJc hiên
düğc phiJong châm này dòi hòi phái phat hiên,
am ti òng và phat huy cac năng ldc san có cúa
ho, giúp ho nhán thúc ve cac van de cúa chính
ho, tao dieu kiôn và co hgi de ho tham gia vào
tien trình giái quyet van de chung. Tien trình
này chi diJdc thuân Idi khi cac cap Iãnh dao d!a
phUdng có st hieu biet, tha thiet vói so thay dƯi
vì an sinh cúa con ngUòi và lay con ngrïòi Iàm

58

TÂP SAN KHOA HOC SO 4(5)-2005

trong tâm cúa phát trien. Vì the, cơng tác phát
trien và xây dcfng năng ldc phåi duğc chú ÿ cå2.
hai phía và cå ơ cäp vi mô và vï mô.

Morey, Roy D., Catching up: Capacity
Development for Poverty elimination in Viet
Nam, UNDP, 1996.

Tài lieu tham khào
3.
1. Mentz, J.C.N., Personal and institutional factors in capacity building and institutional development, University of South Africa,
1997.

Robinson, Trevor, Changing institutions.
4. UNDP,
Capacity development:
Lessons of experience and guiding principles.

TÓM TAT


Phüdng châm cúa phát trien cỵong dƯng rät gan gûi vói to tüơng HƯ Chi Minh: "Dân biet,
dân bàn, dân Iàm, dân kiem tra". Thÿc hien duqc phüong châm này dịi hơi phåi phát hien, am
t0ịng và phát huy các năng ldc săn có cùa hg, giúp hg nhcan thúc ve các vän de cùa chính hg, tąo

dieu kien và cd hKoi de h? tham gia vào tien trình giåi quy6t vän de chung. Tien trình này chi disc
thucan Iği khi các cäp Iãnh dąo d!a phUdng có st hieu biet, tha thiet vói st thay doi vì an sinh cúa
con ngi òi và Iäy con ngu*oi Iàm trgng tâm cùa phát trien. Vì the, cơng tác phát trien và xây dLfng
năng ldc phãi d0dc chú ÿ cå hai phía và cå ơ cäp vi mơ và vỵ mơ.

SUMMARY
Community development guidelines are very similar to the thoughts of Ho Chi Minh: "the
people know, the people discuss, the people act, the people inspect". In applying these guidelines
it is essential to discover, appreciate, and promote the existing competencies of the people, helping them to recognize their own problems, give them a chance to participate in common problem
solving processes. These processes will only be beneficial when the various levels of local leaders possess the know-how, are committed to changes for the betterment of the people, and use
the people as the core for advancement. Therefore, the improvement and development of competencies has to be focused on both parties, and on the micro and macro levels.