Bài giảng Kỹ năng thuyết trình - Trường ĐH Công nghiệp Quảng Ninh

BỘ CÔNG THƯƠNG
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP QUẢNG NINH
BỘ MÔN QUẢN TRỊ KINH DOANH - KHOA KINH TẾ

BÀI GIẢNG
KỸ NĂNG THUYẾT TRÌNH
(LƯU HÀNH NỘI BỘ)

Quảng Ninh, 2020


KỸ NĂNG THUYẾT TRÌNH – ĐH CNQN - 2020

CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN VỀ THUYẾT TRÌNH
1.1. Khái quát chung về thuyết trình
1.1.1. Các khái niệm
* Giao tiếp: Với những góc độ và mục đích nghiên cứu khác nhau, người ta
đã đưa ra nhiều quan niệm khác nhau về giao tiếp như sau:
“Giao tiếp là nói một điều gì đó với ai đó”.
“Giao tiếp là việc chuyển tải các ý tưởng giữa lồi người”.
“Giao tiếp là sự trao đổi thơng tin”.
“Giao tiếp là sự chia sẻ thông tin và tạo quan hệ”.
“Giao tiếp là việc truyền đạt hướng dẫn, chỉ dẫn giữa người này và người
khác, có dẫn đến hành động.”…
Nếu hiểu theo nghĩa rộng “Giao tiếp là sự chia sẻ thông tin và tạo quan hệ”,
hiện tượng này khơng chỉ có ở xã hội lồi người, mà cịn tồn tại khách quan, xuất
hiện ở mn lồi trên thế gian. Tuy nhiên, ở góc độ một Tổ chức, Cơng ty, Doanh
nghiệp, “giao tiếp” được hiểu là hành động xác lập mối quan hệ và sự tiếp xúc giữa
con người với con người, nhằm thoả mãn nhu cầu nhất định về thông tin. Trên cơ
sở thu nhận thông tin, hai bên giao tiếp sẽ xây dựng, điều chỉnh mục tiêu, hành vi
qua sự tương tác lẫn nhau để cùng hiểu biết về một tình huống, có cùng tiếng nói,

thu được lợi ích nhiều nhất có thể.
Ngồi ra, giao tiếp cịn là giao lưu tình cảm, tư tưởng để phát triển và hồn
chỉnh nhân cách con người. Ở một phạm vi rộng hơn, chúng ta cũng có thể hiểu
giao tiếp là: “việc trao đổi thông tin giữa con người và thường dẫn tới hành động”.
“Giao tiếp là quá trình chuyển giao, tiếp nhận và xử lý thông tin giữa người
này với người khác để đạt được mục tiêu”.
Theo bách khoa toàn thư Wikipedia: Giao tiếp là một q trình hoạt động trao
đổi thơng tin giữa người nói và người nghe nhằm đạt được một mục đích nào đó.
Thơng thường, giao tiếp trải qua ba trạng thái:
Trao đổi thông tin, tiếp xúc tâm lý; Hiểu biết lẫn nhau; Tác động và ảnh
hưởng lẫn nhau.
* Thuyết trình:
Có rất nhiều cách hiểu khác nhau về thuyết trình:
Thuyết trình là q trình truyền đạt thơng tin nhằm đạt được các mục tiêu cụ
thể: Hiểu được nội dung thuyết trình, tạo dựng quan hệ…

Giáo viên biên soạn: Bùi Thị Thúy Hằng

Page 1


KỸ NĂNG THUYẾT TRÌNH – ĐH CNQN - 2020

Theo Wikipedia, thuyết trình là quá trình trình bày nội dung của một chủ đề
cho người nghe. Những dụng cụ trực quan được sử dụng để minh họa cho nội dung
bài nói.
Theo Byrne (1989), thuyết trình là hoạt động do giáo viên tổ chức nhằm yêu
cầu học sinh thể hiện khả năng giao tiếp tốt nhất.
Theo PGS.TS Dương Thị Liễu-GT Kỹ năng thuyết trình - ĐHKTQ, thuyết
trình là trình bày bằng lời trước nhiều người về một vấn đề nào đó nhằm cung cấp

thông tin hoặc thuyết phục, gây ảnh hưởng đến người nghe.
Trong từ điển cụm từ “thuyết trình” có rất nhiều nghĩa nhưng chúng ta hiểu từ
“thuyết trình” theo nghĩa xuất phát từ “trình bày” có nghĩa là “đưa cho ai đó một
cái gì đó - nói điều gì đó với ai đó” hoặc giao tiếp với ai đó. “Thuyết trình” là một
hình thức của giao tiếp và có thể được nhận thấy ở dưới nhiều hình thức khác nhau.
Thuyết trình là một hình thức giao tiếp, trong đó thuyết trình viên trực tiếp
cung cấp thơng tin trước một nhóm khán giả nhằm đạt được những mục đích nhất
định.
- Đặc điểm của thuyết trình: Trong thuyết trình cũng giống bất cứ hình thức
truyền thơng nào khác, có năm yếu tố cơ bản thường được biểu thị như sau: Ai
đang nói điều gì với ai và đang sử dụng phương tiện nào để tạo ra kết quả gì?”
* Kỹ năng giao tiếp: Là khả năng nhận biết mau lẹ những biểu hiện bên ngồi
và đốn biết những diễn biến tâm lý bên trong của con người.
* Kỹ năng thuyết trình: Là một trong nhiều kỹ năng giao tiếp cơ bản. Do đó,
kỹ năng thuyết trình bên cạnh đặc điểm riêng vẫn mang những đặc điểm chung của
kỹ năng giao tiếp. Đó là khả năng nhận biết nhanh chóng những biểu hiện bên
ngồi và đốn biết diễn biến tâm lý bên trong của con người , đồng thời biết sử
dụng phương tiện ngôn ngữ và phi ngôn ngữ, biết cách định hướng để điều chỉnh
và điều khiển quá trình giao tiếp đạt được mục đích đã định.
Kỹ năng thuyết trình là một trong những kỹ năng mềm quan trọng, một bài
thuyết trình hồn hảo có thể mang lại thành cơng vượt xa những gì chúng ta mọng
đợi. Dù bạn là ai, làm gì, thì bạn cũng sẽ phải thuyết trình (trình bày) một vấn đề
nào đó trước người khác (có thể là một người, một nhóm người, hoặc rất nhiều
người). Để có kết quả tốt thì bạn cần phải trải qua giai đoạn chuẩn bị, xây dựng cấu
trúc bài thuyết trình, cảm giác lo lắng hồi hộp trước khi thuyết trình. Nhiều người
nghĩ rằng, thuyết trình ln là thử thách, khó khăn, trên thực tế, thuyết trình khơng
khó, nếu bạn biết cách.
1.1.2. Các hinh thức thuyết trình
Phân theo mục tiêu của bài thuyết trình, có 2 hình thức chính:

Giáo viên biên soạn: Bùi Thị Thúy Hằng

Page 2


KỸ NĂNG THUYẾT TRÌNH – ĐH CNQN - 2020

+ Thuyết trình cung cấp thơng tin: Chia sẻ, cung cấp, truyền tải thông tin cho
người nghe. Chẳng hạn cung cấp cho nhân viên mới trong doanh nghiệp những
hiểu biết về nội quy, quy chế nội bộ của doanh nghiệp…
+ Thuyết trình thuyết phục: Đưa ra các lý lẽ làm cho người nghe chấp nhận
hoặc hành động theo ý kiến của người nói. Chẳng hạn thuyết trình để thuyết phục
khách hàng mua sản phẩm mới của doanh nghiệp hoặc thuyết phục nhân viên chấp
hành và tuân thủ một số nội quy mới của doanh nghiệp. Những lời lẽ cần khêu gợi
được các cảm xúc như sự kiêu hãnh, lòng tự hào, sự sợ hãi, sự bình n, tính hiệu
quả… thơng qua đó thuyết phục người nghe. Một nhà thuyết trình tài năng khơng
chỉ cung cấp thơng tin cho người nghe mà cịn có thể thay đổi cảm xúc của họ.
1.1.3. Vai trị của thuyết trình và lợi ích của việc học kỹ năng thuyết trình
* Vai trị của thuyết trình
- Thuyết trình là một công cụ giao tiếp hiệu quả: Trong xã hội, con người quan
hệ với nhau thơng qua nhiều hình thức trong đó có giao tiếp và các cơng cụ giao
tiếp. Thuyết trình là một cơng cụ giao tiếp hiệu quả giúp người nói thể hiện được
đầy đủ nội dung, ý tưởng và mục đích giao tiếp của mình cịn người nghe thì dễ
dàng tiếp nhận các nội dung đó một cách thống nhất.
Chẳng hạn, Hoa và nhóm bạn được giới thiệu đến phịng kinh doanh của cơng
ty X để thực tập. Ban giám đốc có chủ trường sẽ tuyển một số bạn trong nhóm vào
làm việc tại cơng ty khi kết thúc đợt thực tập. Sẽ có một buổi thảo luận lớn trong
tồn cơng ty để mỗi sinh viên thực tập trình bày về một kế hoạch kinh doanh dựa
trên tình hình thực tế của cơng ty mà sinh viên nghiên cứu được. Tuy tất cả các bạn
đều nỗ lực chuẩn bị cho bài thuyết trình của mình, nhưng vì q căng thẳng do sự

có mặt của ban giám đốc và các cán bộ dày dặn kinh nghiệm trong cơng ty nên
nhiều bạn mất bình tĩnh. Riêng Hoa vốn đang là cán bộ đoàn của lớp, của đoàn
trường, đã từng tham gia nhều hoạt động mang tính tập thể và trao đổi trước đám
đông nên hoa rất tự tin khi trình bày kế hoạch của mình. Với những thơng tin hữu
ích và cách trình bày thuyết phục, Hoa đã nhận được sự khen ngợi từ ban giám đốc
và phòng kinh doanh nên Hoa đã được chọn vào làm việc tại cơng ty
- Thuyết trình đóng vai trị to lớn trong sự thành công của mỗi cá nhân: Sự
thành công của mỗi cá nhân phụ thuộc vào nhiều yếu tố như năng lực, kiến thức,
khả năng phán đoán, sự nhạy cảm… và khả năng thuyết trình cũng là một trong các
yếu tố tạo nên sự thành công của mỗi con người. Thuyết trình mang lại hình ảnh,
tác phong và quan trọng hơn là sự tự tin cho mỗi người khi đứng trước đám đông.
Lịch sử và thực tế hiện tại đã chứng minh những người thành công trong công việc
và cuộc sống thường là những chuyên gia trong thuyết trình. Điều đó cũng giải
thích tại sao kỹ năng thuyết trình trở thành một kỹ năng quan trọng đối với một
người lãnh đạo hay một người quản lý. Một nhà lãnh đạo, quản lý tài năng cần phải
thành thục kỹ năng diễn thuyết trước cơng chúng, đơi khi chính nó giúp che dấu
Giáo viên biên soạn: Bùi Thị Thúy Hằng

Page 3


KỸ NĂNG THUYẾT TRÌNH – ĐH CNQN - 2020

những khiếm khuyết khác. Trong thực tế, kỹ năng này được sử dụng cho các mục
đích rất khác nhau. Thuyết trình mang lại hình ảnh, tác phong và quan trọng hơn là
sự tự tin cho bạn khi đứng trước một đám đông, thuyết trình đóng vai trị to lớn
trong sự thành cơng của mỗi cá nhân.
- Thuyết trình như một nghề tạo thu nhập cao: Người Anh có câu ngạn ngữ cổ:
“Lời nói chẳng mất tiền mua” xem ra khơng cịn đúng từ những thập niên 90 của
thế kỷ 20 trở lại đây. Ngày nay, lời nói hay thậm chí cịn rất “Đắt đỏ”. Chi phí bỏ ra

có thể là của người nghe phải trả cho một nhà diễn thuyết chuyên nghiệp; cũng có
thể là của những người đang phấn đấu để trở thành nhà diễn thuyết trong tương lai.
* Lợi ích của việc học kỹ năng thuyết trình
- Học được cách nói trước đám đơng: Trước giáo viên và tập thể lớp, bạn trình
bày về quan điểm của mình. Trước hội đồng bảo vệ, bạn trình bày bài khóa luận tốt
nghiệp của mình. Hay trước các đồng nghiệp, bạn trình bày kế hoạch kinh doanh
trong thời gian tới… Những tình huống trên đều yêu cầu bạn phải có khả năng nhất
định về thuyết trình - Khả năng nói trước đám đơng.
- Học các kỹ năng áp dụng trong hội thoại: Mặc dù mục tiêu chính là nói trước
đám đơng, song qua thuyết trình, bạn cũng có thể học được các kỹ năng áp dụng
trong hội thoại giữa hai hoặc nhiều người trong cuộc sống đời thường.
- Phát triển kỹ năng giao tiếp khi tham gia tuyển dụng: Khi bạn phỏng vấn xin
việc, kỹ năng giao tiếp sẽ được nhà tuyển dụng để tâm nhất, vì một nhân viên sẽ
khơng thể hiện giá trị của mình được nếu những ý tưởng sáng tạo của họ lại không
thể diễn đạt bằng lời với đồng nghiệp hay cấp trên. Khả năng thuyết trình cịn rất
hữu ích trong q trình làm việc sau này, có thể giúp bạn thăng tiến hay trụ lại nếu
doanh nghiệp có đợt giảm biên, sa thải hàng loạt…
- Có cơ hội thực hành và tích lũy kinh nghiệm: Hiếm có môi trường nào cho
bạn thực hành tốt như lớp học vì:
+ Bạn khơng bị đe dọa bởi bất cứ yếu tố nào như trượt phỏng vấn hay bị đuổi
việc, do vậy bạn hoàn toàn tự do thử nghiệm
+ Khán giả chính là bạn học, là những người nghe hết sức chân thành và thân
thiện, cảm thông với những lỗi bạn có thể mắc phải
Ngồi ra bạn cịn nhận được những lời nhận xét đánh giá từ giáo viên hướng
dẫn và những phản hồi từ bạn bè, giúp bạn sửa những lỗi nhỏ nhất hoặc bạn vơ tình
khơng nhận ra.
- Có thêm sự tự tin: Thuyết trình được coi là một trong những hoạt động khó
khăn nhất trong cuộc sống. Một khi bạn đã quen với thuyết trình, chắc chắn bạn sẽ
tự tin hơn khi đối diện với nhiều lĩnh vực khác, thậm chí sẽ cho bạn khả năng đối
mặt với thử thách tốt hơn. Một khi hoàn thành tốt phần trình bày của mình, tự hào

về giá trị bản thân của bạn sẽ nhân lên gấp bội.
Giáo viên biên soạn: Bùi Thị Thúy Hằng

Page 4


KỸ NĂNG THUYẾT TRÌNH – ĐH CNQN - 2020

- Hiểu được người khác muốn gì, làm như thế nào để đạt được sự thuyết phục
với người khác
1.1.4. Mối quan hệ giữa thuyết trình và giao tiếp
* Sự giống nhau giữa thuyết trình và giao tiếp:
- Cùng mục đích chuyển tải thơng điệp tới người nghe;
- Sử dụng kênh/hình thức thơng tin bằng lời nói;
- Có sự tương tác theo thời gian thực;
- Điều chỉnh theo phản hồi của người nghe.
* Sự khác nhau giữa thuyết trình và giao tiếp:
- Thuyết trình có cấu trúc chặt chẽ hơn: Thuyết trình thường có giới hạn thời
gian. Trong hầu hết các trường hợp, người nghe không được phép ngắt giữa chừng
hay đưa câu hỏi trong thời gian thuyết trình. Vì thế người thuyết trình cần phải
nhấn mạnh vào những điều mà người nghe có thể rất quan tâm, cũng như trả lời
được hết các câu hỏi có thể có. Do đó thuyết trình đòi hỏi phải được lập kế hoạch
và chuẩn bị tỷ mỉ hơn.
- Thuyết trình u cầu ngơn ngữ chính thống hơn: Tiếng lóng, tiếng địa
phương và sai ngữ pháp khơng có chỗ trong một bài thuyết trình. Mặc dù những
điều này thường bắt gặp trong ngôn ngữ hàng ngày, người nghe cũng khó có thể
chấp nhận nhà diễn thuyết khơng biết chọn lọc và tơn trọng ngơn ngữ của mình.
- Thuyết trình yêu cầu phương pháp trình bày khác hơn: Trong giao tiếp hàng
ngày, người nói có thể làm rõ ý mình bằng những câu như “theo ý tơi”, “tơi muốn
nói là” hoặc hơ ngữ như “à, ờ, ừm…” đặc biệt là “khua chân khua tay”. Tuy nhiên

trong thuyết trình, người nói phải điều chỉnh giọng nói của mình khi hướng tới
khán giả. Họ cũng phải chú ý đến cử chỉ, nhất là tránh các cử chỉ gây rối hoặc mất
tập trung cho người nghe.
- Thuyết trình mang tính chun mơn và khoa học hơn
- Thuyết trình phải mang lại một kiến thức, một lời kêu gọi, một lời hiệu triệu
đối với khán giả, trong khi đó giao tiếp thì mục đích là cả hai bên
1.2. Mục đích, đối tƣợng, phƣơng pháp, nội dung môn học
1.2.1. Sự cần thiết của mơn học
Kỹ năng giao tiếp có ảnh hưởng tích cực đến các mối quan hệ của mỗi cá
nhân, không chỉ trong cơng việc mà cịn cả trong cuộc sống hàng ngày. Kỹ năng
giao tiếp là yếu tố mang tính quyết định trong việc tuyển chọn nhà quản trị. Phát
triển kỹ năng giao tiếp không chỉ cần thiết đối với sinh viên đang ngồi trên ghế nhà
trường, mà còn cần thiết khi sinh viên bước vào công việc với tư cách là một cá
nhân trong xã hội, giúp cho sinh viên có sự tự tin hơn trong cơng việc, trong cuộc
Giáo viên biên soạn: Bùi Thị Thúy Hằng

Page 5


KỸ NĂNG THUYẾT TRÌNH – ĐH CNQN - 2020

sống. Các kỹ năng giao tiếp bao gồm việc trình bày nói và viết, cũng như khả năng
làm việc với người khác. Đây là yếu tố chính tạo nên sự thành cơng trong nghề
nghiệp. Thuyết trình là một cơng cụ giao tiếp hiệu quả, là yếu tố quan trọng góp
phần tạo nên sự thành công của mỗi cá nhân. Do vậy, việc nghiên cứu, giảng dạy
và học tập môn học Kỹ năng thuyết trình là một biện pháp thiết thực để góp phần
trang bị cho sinh viên một trong những kỹ năng cần thiết của sinh viên hiện nay Kỹ năng giao tiếp.
1.2.2. Mục đích, đối tƣợng, phƣơng pháp, nội dung mơn học
* Mục đích của mơn học: Mơn học Kỹ năng thuyết trình nhằm trang bị cho
người học những kiến thức cơ bản về thuyết trình, đồng thời giúp người học tăng

cường kỹ năng thuyết trình trong thực tế cơng việc và trong cuộc sống của bản thân
* Đối tượng của mơn học: Mơn học Kỹ năng thuyết trình nghiên cứu:
- Những vấn đề tổng quan về thuyết trình
- Các bước chuẩn bị cho một bài thuyết trình
- Trình tự, cách thức tiến hành thuyết trình
- Các kỹ năn cần sử dụng trong thuyết trình
- Các dạng bài thuyết trình.
* Phương pháp môn học: Để nghiên cứu môn học Kỹ năng thuyết trình, cần sử
dung các phương pháp:
- Phương pháp nghiên cứu tổng hợp liên ngành dựa trên cơ sở phép biện
chứng duy vật kết hợp với phương pháp lịch sử, phương pháp so sánh.
- Phương pháp tình huống kết hợp với phương pháp phân tích, diễn dịch, quy
nạp.
* Nội dung môn học: Với mục tiêu trên, môn học Kỹ năng thuyết trình gồm 4
chương
- Chương 1: Trình bày kiến thức tổng quan về thuyết trình như các khái niệm,
đặc điểm, lợi ích, mối quan hệ,…
- Chương 2: Trình bày các bước tiến hành thuyết trình như chọn chủ đề và xác
định mục đích, tìm hiểu thính giả, thu thập thơng tin, xây dựng nội dung bài thuyết
trình, luyện tập…
- Chương 3: Trình bày các bước tiến hành thuyết trình cũng như các kỹ năng
thuyết trình hiệu quả
- Chương 4: Giới thiệu các dạng bài thuyết trình.

Giáo viên biên soạn: Bùi Thị Thúy Hằng

Page 6


KỸ NĂNG THUYẾT TRÌNH – ĐH CNQN - 2020

CHƢƠNG 2. CÁC BƢỚC CHUẨN BỊ THUYẾT TRÌNH
2.1. Chọn chủ đề và xác định mục đích bài thuyết trình
2.1.1. Chọn chủ đề
Bước đầu tiên của một buổi thuyết trình là chọn chủ đề. Thơng thường, chủ đề
bài thuyết trình được xác định bằng những sự kiện, thính giả và trình độ của người
nghe. Chủ đề của một bài thuyết trình phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố:
- Dựa vào mục tiêu cụ thể của buổi thuyết trình để lựa chọn chủ đề.
- Tập thói quen nghĩ về những chủ đề của mình ngay sau các bài học, ghi lại
những ý tưởng vào sổ tay. Ghi nhận những chủ đề hay và những điểm nhấn trong
chủ đề mình được nghe để xây dựng và rút kinh nghiệm trong bài thuyết trình của
chính mình.
- Tìm kiếm các thơng tin trên mạng internet, qua sách báo, v.v.. để xác định
chủ đề rõ hơn. Tạo sự hấp dẫn bằng cách đưa thơng tin mang tính cập nhật thường
xuyên trong chủ đề thuyết trình.
Khi chọn chủ đề thuyết trình, ta nên chọn chủ đề thính giả muốn nghe; chủ đề
mới mang tính thời sự; hoặc chủ đề ta biết sâu. Chủ đề thuyết trình khơng những
phụ thuộc vào mong đợi của người nghe mà còn phụ thuộc vào chiến lược và mối
quan tâm của tổ chức nơi người nghe cơng tác.
* Một số chủ đề thuyết trình thƣờng gặp
- Trong cơng việc:
+ Thuyết trình về chiến lược phát triển công ty, phát triển sản phẩm mới, cấp
trên đồng tình và đầu tư triển khai kế hoạch, kết quả nghiên cứu thị trường…, cấp
dưới thơng qua vai trị, nhiệm vụ, mục tiêu phát triển và hành động hướng đến
mục tiêu chung.
+ Các buổi đào tạo chuyên môn, cơ cấu, quy trình làm việc; có sự phản hồi,
tranh luận để hạn chế tối đa những sai sót.
+ Hội thảo quảng bá sản phẩm thu hút khách hàng. Thu hút sự chú ý và thuyết
phục khách hàng sử dụng sản phẩm dịch vụ của công ty, tiếp thu ý kiến phản hồi.
+ Trong xã hội:

- Tuyên truyền phòng chống dịch bệnh, kế hoạch hóa…
- Tuyên truyền và thuyết phục mọi người dân thực hiện nếp sống văn minh...
- Tổ chức thuyết trình về an tồn xã hội, an sinh giáo dục, mơi trường...
+ Trong gia đình: Các buổi họp mặt gia đình, cha mẹ, ơng bà truyền dạy
những điều hay lẽ phải, cách sống tốt đẹp và thuyết phục con cháu noi gương.
Giáo viên biên soạn: Bùi Thị Thúy Hằng

Page 7


KỸ NĂNG THUYẾT TRÌNH – ĐH CNQN - 2020

+ Trong quá trình học tập
- Tăng cường năng lực sáng tạo của sinh viên trong việc học;
- Phát triển bốn kĩ năng: Nghe, Nói, Đọc, Viết;
- Nâng cao khả năng sử dụng tiếng Anh của sinh viên;
- Hình thành kĩ năng làm việc theo nhóm;
- Tăng mức độ hứng thú đối với việc học...
Sau khi chọn một đề tài, xác định những mục đích tổng qt của bài thuyết
trình như lời giới thiệu, thuyết minh, ý tưởng,…, sau đó trình bày một cách rõ ràng
mục đích cơ bản của mình theo những nguyên tắc: (1) Bắt đầu lời trình bày, (2) bao
gồm hỏi ý kiến thính giả của bạn, (3) giới hạn phần trình bày đối với một nội dung
chính, (4) lời trình bày càng ràng, chính xác càng tốt, )(5) đảm bảo rằng bạn có thể
đạt được mục tiêu trong thời gian cho phép, (6) đừng quá cứng nhắc.
Tiếp theo viết ra những nội dung chính, bạn cần chọn một từ HUYỆT để thính
giả của bạn có thể nhớ thậm chí cả khi họ đã quên những điều khác trong bài thuyết
trình. Chắc chắn rằng nội dung chính được diễn đạt như là một sự khẳng định chứ
không phải là lời thông báo hay là lời tuyên bố sự việc. Chuẩn bị những bước này
sẽ giúp bạn sắp xếp các nội dung một cách rõ ràng, dễ hiểu.
2.1.2. Xác định mục đích chung

Cùng với việc chọn chủ đề, bạn cần xác định mục đích chung của bài nói
chuyện. Thơng thường, có hai loại thuyết trình đó là thuyết trình cung cấp thơng tin
và thuyết trình thuyết phục (chương 1 đã đề cập).
Khi thuyết trình với mục đích cung cấp thơng tin: Mục đích là nhằm tăng kiến
thức và hiểu biết cho thính giả, cung cấp những thơng tin mà trước đây thính giả
chưa được biết. Bạn hãy thể hiện như một giảng viên với nhiệm vụ là truyền tải
thông tin và thực hiện việc đó dễ ràng, chính xác và mang tính lý thú.
Khi thuyết trình với mục đích thuyết phục: Bạn thể hiện như một nhà ủng hộ
hoặc nhà biện hộ. Chúng ta dựa vào việc đưa ra thông tin để tán thành một vấn đề.
Chúng ta muốn thay đổi hoặc sắp xếp thái độ và hành động của độc giả. Sự khác
biệt giữa đưa thông tin và thuyết phục là sự khác biệt giữa “Giải thích” và “Cổ vũ”.
Nếu chúng ta cố gắng thuyết phục người nghe rằng học nên bắt đầu một chương
trình giảm cân thường xuyên, rằng hội sinh viên trường ĐHCN Quảng Ninh nên
phát động và thực hiện phong trào nào đó để gây thêm quỹ hoạt động…, khi đó bạn
khơng chỉ đưa ra thơng tin mà nhiệm vụ chính là để thuyết phục được những thính
giả về những quan điểm của mình, giúp thính giả tin vào điều đó hoặc làm theo
điều đó sau khi nghe bài nói chuyện của mình.
Khi đã có chủ đề rồi, ta cần phải xác định rất rõ ràng ta muốn gì:
- Mục đích cung cấp thơng tin cho thính giả?
Giáo viên biên soạn: Bùi Thị Thúy Hằng

Page 8


KỸ NĂNG THUYẾT TRÌNH – ĐH CNQN - 2020

- Mục đích thuyết phục thính giả thực hiện điều gì?
- Hay chỉ đơn thuần là giải trí?
Thơng thường khi xác định rõ mục đích, ta sẽ biết mình phải làm gì, tập trung
nói vào đâu, phương pháp nào là phù hợp.

Trong những buổi thuyết trình tại lớp, mục tiêu chung ln được xác định
trong bài tập thuyết trình. Tuy nhiên, đối với những buổi nói chuyện bên ngồi lớp
học, chúng ta phải chắc chắn về mục tiêu chung của bản thân. Việc này thường dễ
thực hiện. Bạn sắp phải giải thích, báo cáo hay chứng minh điều gì đó, khi đó mục
tiêu chung của bạn là để thông tin. Hoặc bạn sắp phải bán hoặc bảo vệ việc gì đó,
khi đó mục têu chung của bạn là để thuyết phục. Biết mục tiêu chung của bản thân
là bước đầu tiên, bước tiếp theo là xác định mục tiêu cụ thể của mình.
2.1.3. Xác định mục tiêu cụ thể
Thơng thường khi thuyết trình, điều hiển nhiên là ta phải biết mục đích của bài
thuyết trình là gì, mục tiêu cụ thể sau khi thuyết trình cần đạt được những gì. Tuy
nhiên, đơi khi chúng ta coi nhẹ những điều quá hiển nhiên đó, thành ra sau khi kết
thúc thuyết trình thính giả vẫn khơng hiểu rõ ràng chúng ta muốn gì, họ được yêu
cầu làm gì, tại sao lại như thế... Những điều càng cơ bản, ta lại càng phải xác định
rõ ràng, kỹ càng và không được phép chủ quan. Một bài thuyết trình được coi là tốt
nếu đạt được các mục tiêu cơ bản sau:
- Không làm mất thời gian của người nghe.
- Cấu trúc bài thuyết trình tốt.
- Thực hiện bài thuyết trình lơi cuốn và hấp dẫn.
- Nhấn mạnh được những điểm quan trọng.
- Tạo lập được mối quan hệ thân thiện với người nghe.
Sau khi chọn được chủ đề và mục đích chung, chúng ta phải thu hẹp lựa chọn
bằng cách xác định mục tiêu cụ thể của bài thuyết trình. Mục tiêu cụ thể nên tập
trung vào một khía cạnh của chủ đề. Chúng ta có thể nói mục tiêu cụ thể của mình
trong một câu đơn (để thơng tin tới thính giả về…. để thuyết phục người nghe
về…) chỉ rõ chính xác những gì chúng ta hy vọng thu được với bài nói chuyện.
Việc hình thành mục đích cụ thể là bước quan trọng nhất trong việc xây dựng
một bài thuyết trình thành cơng. Khi viết lời trình bày đã có chủ đích, hãy cố gắng
tuân theo những nguyên tắc chung được phác thảo sau:
- Viết lời trình bày có chủ đích thành một câu với động từ đầy đủ, không rời
rạc

Chẳng hạn:
Không hiệu quả
Hiệu quả hơn
Giáo viên biên soạn: Bùi Thị Thúy Hằng

Page 9


KỸ NĂNG THUYẾT TRÌNH – ĐH CNQN - 2020

1. Nói với người nghe về những quyển 1. Hãy nói với người nghe về 4 loại lịch
lịch
chính được sử dụng trên thế giới ngày
nay
2. Nói với người nghe về ngày lễ 2. Hãy nói với người nghe về những
Halloween
nghi thức của ngày lễ Halloween
Những cách trình bày khơng hiệu quả ở trên giống như những lời giới thiệu về
chủ đề thuyết trình, nó chưa được suy xét kỹ càng để chỉ ra được mục đích cụ thể.
- Diễn đạt mục đích như một lời trình bày, khơng phải một câu hỏi.
- Chẳng hạn:
Khơng hiệu quả
Hiệu quả hơn
1. Halloween là gì?
1. Hãy nói với người nghe về nguồn
gốc, nghi thức, tập tục và ý nghĩa của
ngày lễ Halloween
2. Chương trình truyền hình “Bố ơi 2. Hãy thuyết phục với người nghe rằng
mình đi đâu thế?” có bổ ích khơng?
chương trình truyền hình “Bố ơi mình đi

đâu thế?” cung cấp cho thính giả hiểu
được ý nghĩa về tình phụ tử, về mối
quan hệ khăng khít giữa bố và con và
mang đến nhiều trải nghiệm quý giá cho
các bé.
Những câu hỏi có thể tạo ra những tiêu đề tương ứng, nhưng chngs sẽ không
đạt hiệu quả bằng những lời trình bày có chủ đích. Nó khơng chỉ ra được bài thuyết
trình sẽ diễn ra theo hướng nào hay người nói dự định nói cái gì…
- Tránh dùng ngơn ngữ bóng bẩy trong lời trình bày đã có chủ đích: Mặc dù
những lời trình bày chưa đạt hiệu quả đã chỉ ra một vài quan điểm của người nói
nhưng lại chưa diễn đạt một cách ngắn gọn được cái mà thuyết trình viên muốn đạt
tới. Những phép ẩn dụ, phép tương tự… là những phương thức hiệu quả đối với
những sáng kiến tích cực trong phạm vi bài thuyết tình, nhưng đối với những lời
trình bày dã có mục đích cụ thể thì chúng q mơ hồ
Không hiệu quả
Hiệu quả hơn
1. Hãy thuyết phục người nghe cấm các 1. Hãy nói với người nghe cấm các
nhóm thanh niên nam tụ tập vì đã sảy nhóm thanh niên nam tụ tập vì vì đã sảy
ra những vụ lộn xộn ở một số trường ra một vài vụ lộn xộn ở một số trường
đại học, nó giống như việc thả một đứa đại học
trẻ vào trong bồn tắm
- Giới hạn lời trình bày có chủ đích thành từng ý riêng biệt:
Giáo viên biên soạn: Bùi Thị Thúy Hằng

Page 10


KỸ NĂNG THUYẾT TRÌNH – ĐH CNQN - 2020

Khơng hiệu quả: Hãy thuyết phục người nghe rằng chính phủ nên cấm các

hoạt động quảng cáo thuốc lá và việc sử dụng thuốc lá tại những nơi cơng cộng.
Lời trình bày này nhấn mạnh hai ý riêng biệt. Cách sửa lại đơn giản nhất là
chọn một trong hai ý làm tiêu điểm cho bài thuyết trình
Hiệu quả hơn: Thuyết phục người nghe rằng chính phủ nên cấm các hoạt động
quảng cáo thuốc lá
Hoặc thuyết phục người nghe rằng việc hút thuốc lá tại các nơi công cộng phải
bị cấm.
- Đảm bảo mục đích cụ thể, khơng q mơ hồ hoặc q chung chung: Những
lời trình bày có chủ đích khơng hiệu quả rơi vào một trong những cái bầy thông
thường nhất là nó q rộng và khơng rõ ràng. Cịn lời trình bày có chủ đích hiệu
quả hơn thì sắc nét và xúc tích. Nó cho thấy rõ ràng cái mà thuyết trình viên muốn
thảo luận.
Mục đích cụ thể càng rõ ràng thì việc chuẩn bị bài thuyết trình càng thuận lợi
Không hiệu quả: Hãy thuyết phục người nghe rằng cần làm việc gì đó với
ngân sách của chính phủ
Hiệu quả: Hãy thuyết phục người nghe rằng mỗi người dân cần có ý thức
trong việc thực hiện nghĩa vụ thuế cho nhà nước để đóng góp vào ngân sách quốc
gia
- Đặt những câu hỏi về mục đích cụ thể: Sau khi lựa chọn chủ đề, bạn thường
tiến tới mục đích cụ thể, nên đặt những câu hỏi về nó. Chẳng hạn, mục đích này có
đáp ứng được u cầu bài tập khơng?...
Có thể hồn thành mục đích ấy trong khoảng thời gian quy định khơng?
2.1.4. Thiết lập ý trọng tâm
Mục đích của một bài thuyết trình chính là cái mà thuyết trình viên mong
muốn đạt được. Ý tưởng trung tâm của một lời trình bày ngắn gọn mà người nói
muốn diễn đạt. Đơi lúc nó cịn được gọi là luận điểm trình bày, câu chủ đề hay
cũng có khi là quan điểm chính. Trong bất kỳ trường hợp nào, ý tưởng trung tâm
(quan điểm chính) thường được diễn đạt thành một câu đơn mà trong đó bày tỏ ý
định của người viết, nó cơ đọng và làm sắc nét hơn cho lời trình bày có chủ đích cụ
thể.

Ngun tắc chỉ dẫn cho quan điểm trung tâm
Quan điểm trung tâm cần được diễn đạt bởi một câu hồn chỉnh , khơng nên
dưới hình thức câu hỏi, tránh kiểu ngơn ngữ bóng bẩy và cũng không nên quá mơ
hồ hoặc quá chung chung.
Chẳng hạn:
Giáo viên biên soạn: Bùi Thị Thúy Hằng

Page 11


KỸ NĂNG THUYẾT TRÌNH – ĐH CNQN - 2020

- Khơng hiệu quả: Vấn đề về các chế độ ăn kiêng kỳ cục
Quan điểm chính chưa hiệu quả bởi nó q chung chung. “Vấn đề về các chế
độ ăn kiêng kỳ cục” có thể dùng như một lời trình bày cho chủ đề, nhưng nó chưa
đủ để cho biết về nội dung của một bài thuyết trình với vai trị là quan điểm trung
tâm. Cần viết lại thành một câu hoàn chỉnh để dễ nhận ra những vấn đề về các chế
độ ăn kiêng kỳ cục được thảo luận trong bài thuyết trình
Hiệu quả hơn: Mặc dù những chế độ ăn kiêng kỳ cục ấy đạt được sự giảm cân
nhanh chóng nhưng chúng ta có thể sẽ dẫn đến những vấn đề nghiêm trọng về sức
khỏe bởi sự thiểu đi vitamin và khống chất và bởi sự phá vỡ những mơ cơ tương
tự như ở tình trạng thừa cân.
- Khơng hiệu quả: Bóng đá trong nhà khác bóng đá ngồi trời như thế nào?
Quan điểm chính được viết sơ sài như ở dạng một câu hởi hơn là một câu có
tính tun bố hồn chỉnh. “Bóng đá trong nhà khác bóng đá ngồi trời như thế
nào?” có thể là một cách hay để cuốn hút người nghe, nhưng nó chưa diễn đạt được
một cách ngắn gọn những ý chính sẽ được triển khai trong bài thuyết trình
Hiệu quả hơn: Được chơi trên một sân nhỏ có rào quanh, giống như một sân
trượt khúc quân cầu với nền cỏ nhân tạo, bóng đá trong nhà cần có sự vận động
nhanh, tỷ số nhiều với những chiến lược khác nhau hơn bóng đá ngồi trời.

- Khơng hiệu quả: Khu du lịch Tuần Châu Hạ Long là một địa điểm đáng sợ
cho một kỳ nghỉ
Quan điểm chính chưa hiệu quả vì nó dung ngơn ngữ bóng bẩy. Nói rằng Khu
du lịch Tuần Châu là một nơi “đáng sợ” đối với một kỳ nghỉ chưa diễn đạt được
quan điểm chính của người nói một cách rõ ràng, xúc tích. Nó chưa chỉ ra được
những nét đặc trưng gì của Khu du lịch Tuần Châu mà người nói định thảo luận
Hiệu quả hơn: Khu du lịch Tuần Châu Hạ Long có nhiều điểm hấp dẫn đối với
du khách đó là khí hậu mát mẻ, cách phục vụ chu đáo, thức ăn tuyệt vời và giá cả
thì đắt đỏ.
2.2. Tìm hiểu thính giả
2.2.1. Thu thập thơng tin về thính giả
Khi chúng ta đã xác định được chủ đề, tìm hiểu khán giả như thế nào là bước
rất quan trọng. Tìm hiểu khán giả sẽ giúp cho chúng ta có cách tiếp cận như thế nào
với khán giả cho tốt. Khi tìm hiểu, khán giả chúng ta cần tìm hiểu và đánh giá về
các đặc điểm có thể quan sát được như độ tuổi, giới tính, tơn giáo, dân tộc… Điều
này được gọi phân tích thính giả trên giác độ nhân học. Quá trình này gồm 2 bước:
+ Xác định những đặc điểm nhân học chung của thính giả
+ Đánh giá tầm quan trọng của những đặc điểm này đến tình huống thuyết
trình cụ thể. Các đặc điểm đó gồm:
Giáo viên biên soạn: Bùi Thị Thúy Hằng

Page 12


KỸ NĂNG THUYẾT TRÌNH – ĐH CNQN - 2020

- Độ tuổi
- Giới tính
- Trình độ, nghề nghiệp
- Sở thích

- Nền tảng văn hóa, dân tộc
- Tơn giáo
- Mức độ phản ứng của người nghe
- Tâm tư nguyên vọng mỗi người
Tóm lại, các khán giả có độ tuổi, giới tính, tơn giáo, nền tảng văn hóa, nghề
nghiệp, địa vị khác nhau sẽ có sự phản ứng khác nhau đối với cùng một bài thuyết
trình.
* Phương pháp thu thập thơng tin về khán giả: Nguồn cung cấp thông tin về
khán giả thường là những người tổ chức buổi thuyết trình nếu bạn được mời đến
thuyết trình, cũng có thể là chính bạn khi bạn tự tổ chức thuyết trình. Bạn có thể đề
nghị ban tổ chức cung cấp bản danh sách các đại biểu tham dự. Nếu khán giả là
khách hàng tiềm năng, bạn có thể tìm hiểu họ thơng qua những người quen, những
người trong ngành. Hãy vận dụng tốt thông tin thu thập để bài thuyết trình của bạn
khơng những đề cập tới những vấn đề họ đang quan tâm, mà còn tạo được sự đồng
cảm.
Những câu hỏi bạn cần trả lời khi tìm hiểu thính giả
 Số lượng người nghe dự kiến là bao nhiêu?
 Tuổi trung bình là bao nhiêu?
 Tỷ lệ giữa nam và nữ?
 Người nghe đã được thông báo đầy đủ về chủ đề bạn định trình bày chưa?
 Người nghe tự nguyện hay được yêu cầu đến tham dự buổi thuyến trình?
 Những điểm chung của người nghe là gì?
 Những người này có định kiến khơng?
 Trình độ văn hóa của những người này?
 Người bạn quen biết chiếm bao nhiêu phần trăm?
2.2.2. Phân tích thính giả
“Biết mình, biết người, trăm trận, trăm thắng”. Thành cơng của một bài thuyết
trình khơng chỉ phụ thuộc vào yếu tố chủ quan của diễn giả mà cả của thính giả.
Phân tích thính giả giúp chúng ta có những giải pháp hữu hiệu cho bài thuyết trình
của mình.

Giáo viên biên soạn: Bùi Thị Thúy Hằng

Page 13


KỸ NĂNG THUYẾT TRÌNH – ĐH CNQN - 2020

Càng hiểu về thính giả thì chúng ta càng tự tin thuyết trình và đáp ứng đúng
nhu cầu thính giả. Những thơng tin cần thu thập để phân tích: Thơng tin cá nhân
(tuổi tác, nghề nghiệp, trình độ học vấn và chuyên mơn,vị trí cơng việc), quan
điểm, mối quan tâm, giá trị riêng của từng người hoặc nhóm người… Tốt nhất là
chuẩn bị trước những bảng danh sách phân loại thính giả để dễ dàng tiếp cận hơn.
Chúng ta cũng cần xác định rõ ai là người trực tiếp nghe chúng ta, ai là người
không trực tiếp nghe, nhưng sẽ gián tiếp được nghe và ai là người ra quyết định
cuối cùng. Nếu biết một số người nghe có quan điểm cứng rắn, hãy thận trọng và
chỉ nêu lên những vấn đề cịn tranh cãi, khi trong tay đã có những chứng cứ, lập
luận tốt. Ngoài ra, cũng nên nhớ rằng sự hài hước là cần thiết, nhưng đôi khi không
đúng lúc lại trở thành phản cảm. Do vây, chỉ sử dụng những câu chuyện vui, lời nói
đùa đúng lúc để mang lại hiệu quả cao nhất.
Qui mô người nghe cũng ảnh hưởng đến kết cấu bài thuyết trình. Nếu chỉ có ít
người nghe, bạn có thể trả lời những câu hỏi của người nghe một cách cụ thể, hoặc
đề nghị họ cho biết ý kiến về vấn đề đang trình bày. Nếu có đơng người nghe, buổi
thuyết trình phần lớn mang tính một chiều, trong trường hợp này, sự rõ ràng, chính
xác và dễ hiểu là những yếu tố quan trọng để duy trì sự chú ý của người nghe trong
suốt buổi thuyết trình.
Thuyết trình viên tốt là người phải biết đặt khán giả là trung tâm, mục tiêu bài
thuyết trình là để có được phản hồi tích cực từ phía khán giả. Do vậy thuyết trình
viên cần phải tìm hiểu thính giả. Chìa khóa cho những trao đổi thành cơng là để
“chuyển tải một sự thật bằng ngơn ngữ hồn tồn dễ hiểu tới những người mà
chúng ta đang nói chuyện”. Coi thính giả là trung tâm khơng có nghĩa là làm mọi

cách để đạt mục đích, chúng ta khơng phải bán niềm tin của mình để lấy những
phản ứng u thích của thính giả hoặc khơng phải sử dụng những chiến thuật phi
văn hóa để đạ mục đích của mình.
Khi phân tích thính giả thường tiến hành phân tích theo tình huống. Tức là dựa
trên việc phân tích nhân học. Nó xác định các đặc tính của thính giả thích ứng với
ngữ cảnh nói chuyện. Những đặc điểm này bao gồm số lượng thính giả, thái độ bị
ảnh hưởng do cách bố trí khơng gian và cách sắp đặt cho thính giả gắn với chủ đề,
tới diễn giả và sự kiện.
2.3. Thu thập thơng tin cho bài thuyết trình
2.3.1. Các loại thơng tin cần thu thập
Có 3 loại thơng tin:
- Thông tin phải biết: Những điều cần phải cung cấp thính giả nắm được rõ
vấn đề đặt ra. Thuyết trình viên phải nắm vững và hiểu chính xác các thơng tin này
để cung cấp cho khán giả. Điều đó có nghĩa là người thuyết trình cần phải trang bị
Giáo viên biên soạn: Bùi Thị Thúy Hằng

Page 14


KỸ NĂNG THUYẾT TRÌNH – ĐH CNQN - 2020

cho mình những kiến thức sâu sắc về lĩnh vực định trình bày và có lượng thơng tin
phong phú để thuyết phục người nghe.
- Thông tin cần biết: Những điều chứng minh rõ thêm, tạo thêm căn cứ thuyết
phục người nghe. Cung cấp thêm căn cứ, dẫn chứng, minh họa, thuyết phục người
nghe. Ngồi những thơng tin phải biết trong khn khổ bài thuyết trình thì cần phải
có thơng tin tìm hiểu thêm bên ngoài để minh họa dẫn chứng cho bài thuyết trình.
- Thơng tin nên biết: Là những tư liệu, thực tế và mơ hình, số liệu làm thêm
phong phú. Để chuẩn bị tốt cho bài thuyết trình nên thu thập những thơng tin mới,
có những ý tưởng độc đáo làm tăng tính hấp dẫn của bài thuyết trình..

Bên cạnh đó, thuyết trình viên cần chuẩn bị thêm các tài liệu hỗ trợ như tranh
vẽ, bảng số liệu, đồ thị,…giúp cho thính giả dễ hiểu hơn.
2.3.2. Các nguồn thơng tin cần thu thập
Muốn thuyết trình thành cơng bạn phải giành nhiều thời gian tìm tịi tư liệu,
nghiên cứu đầy đủ các nguồn tư liệu. Các nguồn để có thể thu thập thơng tin như:
- Đọc sách: Bạn có thể bắt đầu việc nghiên cứu bằng cách chọn và xem một
quyển sách tiêu biểu về chủ đề bài thuyết trình và xem phần phụ lục tham khảo
trong sách để tìm kiếm nguồn tài liệu khác nữa.
- Đọc báo, tạp chí: Ngồi đọc các loại báo tạp chí được in thành ấn phẩm, bạn
có thể sử dụng dịch vụ đăng ký điểm tin (ví dụ: yahoo hay có, đăng ký gửi tin đến
hòm thư) để được cung cấp thường xuyên những chủ đề mà bạn quan tâm.
- Tra cứu internet: Mỗi trang web trên mạng đều lưu trữ một khối lượng thông
tin phong phú và mọi người đều có thể truy cập, lưu lại, in ra và sử dụng như tài
liệu tham khảo. Thơng tin trên Web cịn có ưu điểm là được cập nhật thường xuyên
so với thông tin trên các ấn phẩm in ấn. Tuy nhiên phần lớn tài liệu trên Internet chỉ
tồn tại ở dạng điện tử, chỉ có một số ít đã biên tập để có thể đảm bảo tính tin cậy
như ở các tài liệu đã được in ấn. Vì vậy bạn cần phải thật cẩn thận khi sử dụng
thông tin tài liệu tra cứu từ Internet. Bạn cần biết chọn lọc, đánh giá tài liệu từ
Internet.
Thông tin trên internet là rất khổng lồ. Mỗi ngày Internet có hàng loạt địa chỉ
mới được thành lập. Vì vậy, bạn cần sử dụng các cơng cụ tìm kiếm để có thể thu
thập tài liệu tham khảo có giá trị.
- Gặp gỡ các chuyên gia để có thể có những tư liệu quý giá. Các chuyên gia là
những người có kiến thức uyên bác, nghiên cứu sâu về chuyên môn. Họ sẽ cung
cấp và chia sẻ cho bạn những kiến thức mà bạn bỏ nhiều thời gian tìm kiếm trên
sách báo hoặc internet khơng thấy.
Ngồi ra bạn cũng nên tham khảo ý kiến của những người xung quanh như
bạn bè, gia đình và các quan hệ cá nhân. Có thể họ sẽ cho bạn những lời khuyên bổ
Giáo viên biên soạn: Bùi Thị Thúy Hằng

Page 15


KỸ NĂNG THUYẾT TRÌNH – ĐH CNQN - 2020

ích và cung cấp những tài liệu quý giá mà bạn không thể ngờ tới.
2.4. Tổ chức bài thuyết trình
2.4.1. Phác thảo chiến lƣợc
Để phác thảo chiến lược cho mình, bạn cần xác định mục đích của buổi nói
chuyện của mình và kiểm tra xem bạn đã tiếp cận đối tượng nghe như thế nào. Khi
phân tích đối tượng người nghe hãy chú ý tới một số điểm sau:
- Quy mô của đối tượng người nghe?
- Vốn kiến thức và học vấn, nghề nghiệp của người nghe?. Qua những điểm
này bạn có thể ước chừng được mức độ tinh tế của người nghe.
- Tâm trạng, thái độ tiếp thu của người nghe sẽ thế nào?
Qua việc phân tích tâm lý con người ở khoảng thời gian khác nhau trong một
ngày sẽ giúp bạn đánh giá được tâm trạng tiếp thu của người nghe. Khi kết hợp các
đặc điểm này với mục tiêu của bạn, sự hiểu biết của bạn về đối tượng người nghe:
Bạn có thể xây dựng một chiến lược diễn thuyết vui vẻ, vừa nghiêm túc một cách
hợp lý nhất. Hãy ghi những điểm chính về mục tiêu và bản chất của bài nói chuyện,
cũng như cách trình bày của bạn ra giấy.
2.4.2. Các cách thức và các công việc tổ chức bài thuyết trình
* Các cách thức tổ chức bài thuyết trình:
Tất cả các bài nói chuyện được phân thành 2 loại dựa trên mục đích của
chúng: Bài nói chuyện mang tính chất trình bày và bài nói chuyện mang tính chất
thuyết phục. Ngồi ra, các bài nói chuyện cũng được tổ chức thành từng phần: Mở
đầu (lời giới thiệu), thân bài, kết luận.
Loại bài nói chuyện mang tính chất trình bày được dùng để miêu tả một tình
huống, kể lại một câu chuyện, cung cấp thông tin xác thực hoặc giải thích các lý do
cho một hành động đã xảy ra. Như vậy, loại bài nói chuyện kiểu này được dựa trên

một trong ba kiểu tổ chức sau:
- Tường thuật - kể lại một câu chuyện
- Mô tả - Miêu tả một tình huống hay một sự kiện
- Giải thích - sử dụng một trình tự hợp lý
Loại bài nói chuyện mang tính chất thuyết phục cũng có cách tổ chức, bố cục
riêng để đạt được hiệu quả thuyết phục. Một bài nói chuyện mang tính chất thuyết
phục đưa ra các lý lẽ, khêu gợi các cảm xúc như sự kiêu hãnh, lòng tự hào, tự
trọng, sự sợ hãi, tình u, tính hiệu quả, phẩm chất,… thơng qua đó thuyết phục
người nhận (người nghe) hành động hoặc chấp nhận ý kiến của người gửi (người
nói). Bài nói chuyện mang tính thuyết phục thường được tổ chức theo kiểu dẫn
Giáo viên biên soạn: Bùi Thị Thúy Hằng

Page 16


KỸ NĂNG THUYẾT TRÌNH – ĐH CNQN - 2020

nhập bởi người nghe phải được thuyết phục trước khi họ chấp nhận hành động hay
ý kiến.
* Các công việc tổ chức bài thuyết trình
+ Các cơng việc sơ bộ:
- Chọn ra một số điểm chính trong bài nói chuyện mà bạn sẽ trình bày. Viết
chúng ra giấy. Khi đó bạn sẽ dễ dàng sắp xếp các ý hơn
- Sử dụng quá trình giao tiếp với chính mình một cách tốt nhất, thảo luận các
vấn đề với chính mình.
+ Xây dựng dàn ý:
1. Giới thiệu
a. Mục đích
b. Tầm quan trọng của đề tài
2. Điểm chính thứ nhất cùng với các cơng cụ để hỗ trợ

a. Các giai thoại
b. Các số liệu thống kê
c. Các lời trích dẫn
3. Điểm chính thứ hai cùng với các công cụ để hỗ trợ
a. Các giai thoại
b. Các số liệu thống kê
c. Các lời trích dẫn
…
4. Tóm tắt và kết luận
2.5. Xây dựng nội dung bài thuyết trình
2.5.1. Phác thảo đề cƣơng
Các kiểu bài thuyết trình
- Thuyết trình để thơng báo, giải thích: Từ ngữ sử dụng trong bài thuyết trình
phải dễ hiểu, gần gũi. Thơng tin đưa ra rõ ràng để người nghe hiểu một cách dễ
dàng và có sự thay đổi về nhận thức, tư duy.
- Thuyết trình để thuyết phục: Có cách thức, bố cục riêng để đạt hiệu quả
thuyết phục. Lời lẽ giọng điệu sử dụng trong bài thuyết trình dạng này chiếm vị trí
quan trọng với sự thành cơng của bài thuyết trình.
- Thuyết trình để giải trí, khích lệ: Thơng tin đưa ra cần dễ tiếp cận, có thể điều
tiết và giải tỏa tâm lý người nghe.
Người thuyết trình cần phải xác định được bài thuyết trình của mình ở dạng
Giáo viên biên soạn: Bùi Thị Thúy Hằng

Page 17


KỸ NĂNG THUYẾT TRÌNH – ĐH CNQN - 2020

nào để xây dựng đề cương và nội dung cho hợp lý.
Phác thảo đề cƣơng cho bài thuyết trình

Chuẩn bị đề cương phác thảo những nội dung chính từ các thơng tin định trình
bày đóng vai trị rất quan trọng cho diễn biến bài thuyết trình của bạn. Một đề
cương tốt là cách đảm bảo sự mạch lạc, chặt chẽ của bài thuyết trình. Nó cho phép
bạn trình bày các vấn đề theo đúng trật tự và làm người nghe dễ hiểu hơn. Ngồi ra,
đó cũng là cách giúp bạn đảm bảo khơng bỏ sót bất kỳ điều gì.
Sắp xếp ý tưởng ban đầu cho bản phác thảo:
Giới hạn từ 3 đến 4 vấn đề chính cho phần nội dung của bài thuyết trình và
trình bày các ý theo thứ tự hợp lý. Trình tự sắp xếp các ý chính và trọng tâm của
từng ý sẽ ảnh hưởng đến thông điệp bạn muốn truyền tải tới người nghe. Có rất
nhiều cách khác nhau để trình bày các ý chính:
Trình bày từng ý;
Trình bày hết ý này sang ý khác;
Trình bày theo thứ tự căn cứ vào mức độ quan trọng của ý;
Trình bày theo diễn biến thời gian.
Trong khi trình bày nếu bạn muốn khán giả có ấn tượng nhất với một ý nào đó
bạn nên trình bày nó trước tiên và tiếp theo là các ý hỗ trợ, hoặc bất kỳ ý nào mà
bạn định trình bày trước. Bạn cũng có thể dùng cách trình bày lồng ghép các ý với
nhau, nhằm nêu bật tầm quan trọng của tất cả các ý.
Cấu trúc trình bày bài thuyết trình hiện đang được sử dụng phổ biến nhất là
sắp xếp ý này gối lên ý kia. Theo cách này, bạn có thể để ý kiến trước mở và sau
khi trình bày xong các ý kiến thì quay trở lại ý kiến này để kết thúc bài. Dưới đây là
bảng hướng dẫn các bạn sắp xếp các cấu trúc thuyết trình sao cho phù hợp với các ý:
Kiểu kết cấu
Ứng dụng thực tế
Trình bày các ý riêng Kiểu kết cấu này thường hữu ích cho các bài thuyết
trình có tính chính thức, như buổi trị chuyện có tính
lẻ
Các ý được trình bày giáo dục hoặc các bài giảng về lý thuyết quản trị. Nếu
theo trình tự phù hợp các cử tọa ghi lại những điều trình bày, diễn giả nên
với một chủ đề nhất giúp họ bằng cách tóm tắt lại từng ý và giới thiệu ngắn

gọn trước khi trình bày ý tiếp theo.
định
Nhấn mạnh một ý
Ý chính được tiếp nối
bằng một vài ý khác

Kiểu kết cấu này có thể áp dụng trong các buổi nói
chuyện với các nhân viên về sự cần thiết phải nâng
cấp dịch vụ khách hàng. Kết cấu này mang tính nhấn
mạnh và phù hợp trong trường hợp cử tọa đã có đầy

Giáo viên biên soạn: Bùi Thị Thúy Hằng

Page 18


KỸ NĂNG THUYẾT TRÌNH – ĐH CNQN - 2020

đủ thơng tin về chủ đề thuyết trình. Điều này giúp họ
dễ tiếp thu các chi tiết hơn. Khi muốn trình này nột
khía cạnh khác trong cùng chủ dề, bạn áp dụng cấu
trúc này cũng đem lại hữu ích.
Kiểu kết cấu này thích hợp nhất đối với những buổi
Gợi ý
Các ý được xây dựng nói chuyện thân mật trước các cử tọa có quy mơ nhỏ,
theo kết cấu gối ý và như những buổi hội họp của các đồng nghiệp, những
bổ sung cho nhau khá người đã quen với các vấn đề trình bày và có thể ngồi
nghe một bài thuyết trình tương đối phức tạp. Các ý
chặt chẽ
gối nhau sẽ khuyến khích cử tọa tranh luận và tham

gia vào buổi thuyết trình.
Một số lưu ý các bạn cần chú ý khi phác thảo đề cương cho bài thuyết trình:
Cấu trúc bài thuyết trình gồm 3 phần: Mở đầu – thân bài – kết thúc.
Các ý của đề cương phải có trật tự hợp lý và có logic để dễ nhớ.
Các ý phải liên kết với nhau.
Đề cương cần ngắn gọn, đơn giản sao cho nhìn qua bạn cũng đọc được.
Có thể gạch chân hoặc sử dụng bút màu làm nổi bật những ý chính mà bạn
muốn nhấn mạnh.
Có thể sử dụng những ký hiệu để đánh dấu đoạn dừng, đoạn nhấn mạnh, nói
chậm, nói to.
2.5.2. Xây dựng cấu trúc một bài thuyết trình
a. Mở đầu
Đây là phần quan trọng nhất của bài thuyết trình, là bước tiếp xúc đầu tiên với
khán giả. Việc tạo ấn tượng tốt ở bước khởi đầu này rất có ý nghĩa.
Phần mở đầu cần tự nhiên, gây ấn tượng, ngắn gọn, lôi cuốn sự chú ý của khán
giả. Đồng thời cũng cần tạo ra sự khái qt rất cao đặc biệt là phải lơi cuốn, kích
thích hứng thú của khán giả và làm rõ chủ đề của bài thuyết trình.
Có 2 cách mở đầu là mở đầu trực tiếp và mở đầu gián tiếp
Mở đầu trực tiếp: Người thuyết trình giới thiệu trực tiếp chủ đề và nội dung
bài thuyết trình. Hình thức này thường được thực hiện với những bài nói có nội
dung làm quen, thời gian thuyết trình ngắn hoặc những bài giảng, bài thuyết trình
có tính chất thơng báo, giải thích.
Mở đầu gián tiếp: Người thuyết trình đưa ra một lập luận nào đó rồi dẫn dắt
người nghe đến với chủ đề của bài thuyết trình.
Mỗi loại bài thuyết trình có những đặc điểm nội dung khác nhau, phong cách
của người thuyết trình cũng khác nhau. Vì vậy người thuyết trình cần phải dựa vào
Giáo viên biên soạn: Bùi Thị Thúy Hằng

Page 19