Giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ 4-5 tuổi thông qua sử dụng nguyên vật liệu thiên nhiên

ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH TRÀ VINH
TRƢỜNG ĐẠI HỌC TRÀ VINH

ISO 9001:2015

VÕ THỊ YẾN NHA

GIÁO DỤC Ý THỨC BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG
CHO TRẺ 4-5 TUỔI THÔNG QUA SỬ DỤNG
NGUYÊN VẬT LIỆU THIÊN NHIÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ NGÀNH GIÁO DỤC HỌC
(GIÁO DỤC MẦM NON)

TRÀ VINH, NĂM 2022


ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH TRÀ VINH
TRƢỜNG ĐẠI HỌC TRÀ VINH

VÕ THỊ YẾN NHA

GIÁO DỤC Ý THỨC BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG
CHO TRẺ 4-5 TUỔI THÔNG QUA SỬ DỤNG
NGUYÊN VẬT LIỆU THIÊN NHIÊN
Ngành: Giáo dục học (Giáo dục mầm non)
Mã ngành: 8140101

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học:

TS. BÙI THỊ VIỆT

TRÀ VINH, NĂM 2022


LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan cơng trình nghiên cứu khoa học này là của riêng tơi. Nội dung
trình bày về các thông tin số liệu, kết quả thống kê đƣợc đƣa ra trong trong luận văn là
trung thực và chƣa từng đƣợc cơng bố trong bất kỳ cơng trình nghiên cứu nào khác.
Trà Vinh, ngày

tháng

năm 2022

Học viên thực hiện

Võ Thị Yến Nha

i


LỜI CẢM ƠN
Để hồn thành luận văn này tơi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến:
Ban giám hiệu trƣờng Đại học Trà Vinh, q thầy cơ phịng sau đại học đã tạo
điều kiện để tơi có thể học tập và thực hiện luận văn trong suốt thời gian vừa qua.
Xin dành lời cảm ơn sâu sắc nhất đến TS. Bùi Thị Việt, ngƣời thầy tận tâm luôn
hƣớng dẫn và hỗ trợ nhiệt tình trong quá trình nghiên cứu, chủ động giúp tơi khắc
phục những khó khăn đến khi hồn thành luận văn.
Tôi xin dành lời cảm ơn đến ban giám hiệu và các giáo viên các trƣờng mầm

non, mẫu giáo đã đồng hành cùng tơi trong q trình khảo sát thực trạng và khảo sát
tính khả thi của đề tài.
Đồng thời xin cảm ơn Ban giám hiệu trƣờng Mẫu giáo Thiên Thanh đã tạo mọi
điều kiện thuận lợi cho tôi công tác và nghiên cứu. Các đồng nghiệp công tác tại
trƣờng đã nhiệt tình hỗ trợ trong cơng tác chuyên môn, cùng đồng hành và hợp tác với
tôi trong suốt quá trình thử nghiệm các nội dung của đề tài.
Cuối cùng tơi xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè đã ln động viên khích
lệ tơi trong cả quá trình học tập và nghiên cứu luận văn.
Xin chân thành cảm ơn!

ii


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................................ i
LỜI CẢM ƠN ................................................................................................................. ii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .............................................................................. vii
DANH MỤC CÁC BẢNG........................................................................................... viii
TÓM TẮT LUẬN VĂN ................................................................................................ xi
PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................................ 1
1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI .............................................................................. 1
2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU ....................................................................................... 2
3. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU ....................................................................................... 2
4. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................................................... 2
5. PHẠM VI GIỚI HẠN ĐỀ TÀI ................................................................................... 7
6. KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU VÀ ĐỐI TƢỢNG KHẢO SÁT ................................ 8
7. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC ....................................................................................... 8
8. KẾT CẤU LUẬN VĂN .............................................................................................. 8
CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ GIÁO DỤC Ý
THỨC BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG CHO TRẺ 4-5 TUỔI THÔNG QUA SỬ DỤNG

NGUYÊN VẬT LIỆU THIÊN NHIÊN ....................................................................... 9
1.1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU ........................................................... 9
1.1.1 Những cơng trình nghiên cứu ở nƣớc ngồi .......................................................... 9
1.1.2 Những cơng trình nghiên cứu ở Việt Nam ........................................................... 15
1.2 CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN .................................................................................. 17
1.2.1 Môi trƣờng ........................................................................................................... 17
1.2.2 Ý thức bảo vệ môi trƣờng .................................................................................... 18
1.2.3 Giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng...................................................................... 19
1.2.4 Sử dụng nguyên vật liệu thiên nhiên .................................................................... 21
1.3 LÝ LUẬN VỀ GIÁO DỤC Ý THỨC BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG CHO TRẺ MẪU
GIÁO 4-5 TUỔI ............................................................................................................ 22
1.3.1 Đặc điểm ý thức bảo vệ môi trƣờng của trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi ........................... 22
1.3.2 Mục đích giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng cho trẻ 4-5 tuổi............................. 24
1.3.3 Phƣơng pháp giáo dục ý thức bảo vệ mơi trƣờng cho trẻ 4-5 tuổi ...................... 26
1.3.4 Hình thức giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng cho trẻ 4-5 tuổi ............................ 28
iii


1.3.5 Nguyên tắc giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng cho trẻ 4-5 tuổi ......................... 29
1.3.6 Kết quả mong đợi về giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng cho trẻ 4-5 tuổi .......... 30
1.4 VAI TRÕ CỦA NGUYÊN VẬT LIỆU THIÊN NHIÊN TRONG GIÁO DỤC Ý
THỨC BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG CHO TRẺ MẪU GIÁO 4-5 TUỔI ......................... 30
1.5 CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN VIỆC GIÁO DỤC Ý THỨC BẢO VỆ MÔI
TRƢỜNG CHO TRẺ MẪU GIÁO 4-5 TUỔI THÔNG QUA SỬ DỤNG NGUYÊN
VẬT LIỆU THIÊN NHIÊN .......................................................................................... 31
1.5.1 Nhận thức, năng lực của cán bộ quản lý .............................................................. 31
1.5.2 Nhận thức và năng lực của đội ngũ giáo viên ...................................................... 32
1.5.3 Đặc điểm nhận thức lứa tuổi và cá nhân trẻ ......................................................... 32
1.5.4 Phối hợp với phụ huynh học sinh và cộng đồng .................................................. 33
1.5.5 Các điều kiện về cơ sở vật chất, nguồn nhân lực, tài chính, tài liệu hƣớng dẫn .. 33

1.6 TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ VIỆC GIÁO DỤC Ý THỨC BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG
CHO TRẺ MẪU GIÁO 4-5 TUỔI THÔNG QUA SỬ DỤNG NGUYÊN VẬT LIỆU
THIÊN NHIÊN ............................................................................................................. 33
1.6.1 Đánh giá việc xây dựng kế hoạch giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng ................ 33
1.6.2 Đánh giá việc xây dựng môi trƣờng giáo dục lớp học nhằm mục đích giáo dục ý
thức bảo vệ môi trƣờng ................................................................................................. 34
1.6.3 Đánh giá chất lƣợng giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng trên trẻ 4-5 tuổi ........... 35
CHƢƠNG 2 THỰC TRẠNG GIÁO DỤC Ý THỨC BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG
CHO TRẺ 4-5 TUỔI THÔNG QUA SỬ DỤNG NGUYÊN VẬT LIỆU THIÊN
NHIÊN Ở MỘT SỐ TRƢỜNG MẦM NON, MẪU GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN
HUYỆN CÀNG LONG, TỈNH TRÀ VINH.............................................................. 37
2.1 KHÁI QUÁT VỀ QUÁ TRÌNH NGHIÊN CỨU THỰC TRẠNG ........................ 37
2.1.1 Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu thực trạng...................................................... 37
2.1.2 Nội dung nghiên cứu thực trạng ........................................................................... 37
2.1.3 Quy trình nghiên cứu thực trạng .......................................................................... 38
2.1.4 Địa điểm, đối tƣợng, thời gian nghiên cứu thực trạng ......................................... 39
2.2 PHƢƠNG PHÁP KHẢO SÁT THỰC TRẠNG..................................................... 40
2.2.1 Phƣơng pháp điều tra bằng phiếu khảo sát .......................................................... 40
2.2.2 Phƣơng pháp phỏng vấn ....................................................................................... 41
2.2.3 Phƣơng pháp quan sát .......................................................................................... 42
iv


2.3 KẾT QUẢ ĐIỀU TRA THỰC TRẠNG ................................................................. 42
2.3.1 Thông tin chung về cán bộ quản lý, giáo viên tham gia khảo sát ........................ 42
2.3.2 Thực trạng giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng .................................................... 44
2.3.3 Thực trạng bố trí mơi trƣờng giáo dục lớp học và sử dụng nguyên vật liệu thiên
nhiên vào môi trƣờng giáo dục ..................................................................................... 50
2.3.4 Thực trạng giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng thông qua sử dụng nguyên vật liệu
thiên nhiên ..................................................................................................................... 56

2.3.5 Đánh giá chung ƣu điểm, hạn chế và thực trạng của địa phƣơng 2.3.5.1 Ƣu điểm
....................................................................................................................................... 62
2.3.6 Thực trạng kết quả giáo dục bảo vệ môi trƣờng cho trẻ 5- 6 tuổi ở trƣờng mầm
non ................................................................................................................................. 68
TIỂU KẾT CHƢƠNG 2................................................................................................ 71
CHƢƠNG 3 ĐỀ XUẤT VÀ THỬ NGHIỆM MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÁO DỤC
Ý THỨC BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG CHO TRẺ 4 – 5 TUỔI THÔNG QUA SỬ
DỤNG NGUYÊN VẬT LIỆU THIÊN NHIÊN ........................................................ 72
3.1 NGUYÊN TẮC ĐỀ XUẤT BIỆN PHÁP ............................................................... 72
3.2 ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÁO DỤC Ý THỨC BẢO VỆ MÔI
TRƢỜNG CHO TRẺ 4-5 TUỔI THÔNG QUA SỬ DỤNG CÁC NGUYÊN VẬT
LIỆU THIÊN NHIÊN ................................................................................................... 74
3.2.1 Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức cho giáo viên mầm non về việc lập kế hoạch
giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng cho trẻ 4-5 tuổi thông qua sử dụng nguyên vật liệu
thiên nhiên ..................................................................................................................... 75
3.2.2 Biện pháp 2: Xây dựng môi trƣờng giáo dục bằng các nguyên vật liệu thiên nhiên
....................................................................................................................................... 75
3.2.3 Biện pháp 3: Tổ chức giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng cho trẻ 4-5 tuổi thông
qua sử dụng nguyên vật liệu thiên nhiên ở hoạt động học ............................................ 76
3.2.4 Biện pháp 4: Lồng ghép sử dụng nguyên vật liệu thiên nhiên vào các hoạt động
khác nhằm giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng cho trẻ 4-5 tuổi ................................... 76
3.2.5 Biện pháp 5: Phối hợp với phụ huynh học sinh trong các hoạt động sử dụng
nguyên vật liệu thiên nhiên vào giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng cho trẻ 4-5 tuổi .. 77

v


3.3 THỬ NGHIỆM CÁC BIỆN PHÁP GIÁO DỤC Ý THỨC BẢO VỆ MÔI
TRƢỜNG CHO TRẺ 4-5 TUỔI THÔNG QUA SỬ DỤNG CÁC NGUYÊN VẬT
LIỆU THIÊN NHIÊN ................................................................................................... 78

3.3.1 Vài nét về cơ sở giáo dục tổ chức thử nghiệm ..................................................... 78
3.3.2 Tổ chức thử nghiệm ............................................................................................. 78
3.4 ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ THỬ NGHIỆM ................................................................ 85
3.4.1 Đánh giá kết quả giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng trên trẻ .............................. 85
3.4.2 Đánh giá chung về tính khả thi của các biện pháp thử nghiệm ........................... 98
3.4.3 Đánh giá những thành công và hạn chế của các biện pháp đã đề xuất .............. 102
PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ......................................................................... 106
1. KẾT LUẬN ............................................................................................................. 106
2. KHUYẾN NGHỊ ..................................................................................................... 107
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................... 109
PHỤ LỤC 1 ..................................................................................................................... 1

vi


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
BVMT:

Bảo vệ môi trƣờng

CBQL:

Cán bộ quản lý

GDMN:

Giáo dục mầm non

GD&ĐT:

Giáo dục và đào tạo

GVMN:

Giáo viên mầm non

KPKH:

Khám phá khoa học

LĐC:

Lớp đối chứng

LTN:

Lớp thử nghiệm

MTGD:

Môi trƣờng giáo dục

NVLTN:

Nguyên vật liệu thiên nhiên

PHHS:

Phụ huynh học sinh

vii


DANH MỤC CÁC BẢNG
Số hiệu bảng

Tên bảng

Trang

Bảng 2.1 Danh sách tổng hợp số liệu khảo sát của các trƣờng trên địa bàn huyện Càng
Long, tỉnh Trà Vinh....................................................................................................... 39
Bảng 2.2 Thông tin chung về CBQL, GVMN tham gia khảo sát thực trạng ................ 42
Bảng 2.3 Kết quả nhận thức của CBQL và GVMN về khái niệm giáo dục ý thức bảo
vệ môi trƣờng ................................................................................................................ 44
Bảng 2.4 Kết quả khảo sát nhận thức về mức độ quan trọng của giáo dục ý thức bảo vệ
môi trƣờng ..................................................................................................................... 45
Bảng 2.5 Kết quả khảo sát thực trạng việc lập kế hoạch giáo dục ý thức bảo vệ môi
trƣờng ............................................................................................................................ 45
Bảng 2.6 Kết quả khảo sát đồ dùng, đồ chơi, nguyên vật liệu Giáo dục ý thức bảo vệ
môi trƣờng cho trẻ ......................................................................................................... 46
Bảng 2.7 Kết quả khảo sát hình thức tổ chức giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng cho trẻ
4-5 tuổi .......................................................................................................................... 47
Bảng 2.8 Kết quả khảo sát biện pháp CBQL chỉ đạo giáo viên giáo dục ý thức bảo vệ
môi trƣờng cho trẻ ......................................................................................................... 48
Bảng 2.9 Kết quả khảo sát biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng cho trẻ ....... 49
Bảng 2.10 Kết quả quan sát số lƣợng góc chơi của các lớp 4-5 tuổi (N = 17) ............. 50
Bảng 2.11 Kết quả khảo sát mức độ phù hợp của bố trí các góc hoạt động (N = 17) .. 50
Bảng 2.12 Kết quả khảo sát mức độ phổ biến NVLTN trong môi trƣờng giáo dục lớp
học ................................................................................................................................. 51

Bảng 2.13 Kết quả quan sát mức độ phổ biến NVLTN trong môi trƣờng giáo dục lớp
học (N = 17) .................................................................................................................. 52
Bảng 2.14 Kết quả khảo sát các loại NVLTN có trong mơi trƣờng giáo dục lớp học.. 53
Bảng 2.15 Kết quả quan sát các loại NVLTN có trong mơi trƣờng giáo dục lớp học.. 54
Bảng 2.16. Kết quả khảo sát mục đích sử dụng các nguyên vật liệu thiên nhiên ......... 55
Bảng 2.17 Kết quả khảo sát mức độ quan trọng của biện pháp giáo dục ý thức BVMT
cho trẻ 4-5 tuổi thông qua sử dụng NVLTN ................................................................. 56
Bảng 2.18 Kết quả phỏng vấn CBQL,GVMN về vai trò của nguyên vật liệu thiên
nhiên trong giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng ............................................................ 56

viii


Bảng 2.19 Kết quả khảo sát vai trò của CBQL trong giáo dục ý thức BVMT cho trẻ
thông qua sử dụng nguyên vật liệu thiên nhiên ............................................................ 58
Bảng 2.20 Kết quả khảo sát vai trò của GVMN trong giáo dục ý thức BVMT cho trẻ
thông qua sử dụng nguyên vật liệu thiên nhiên ............................................................ 58
Bảng 2.21 Kết quả khảo sát mức độ tổ chức/hƣớng dẫn/bồi dƣỡng chuyên môn cho
giáo viên về giáo dục ý thức BVMT thông qua sử dụng "Nguyên vật liệu thiên nhiên59
Bảng 2.22 Kết quả khảo sát các biện pháp chỉ đạo giáo viên giáo dục ý thức bảo vệ
môi trƣờng cho trẻ (trẻ 4-5 tuổi) thông qua sử dụng NVLTN ...................................... 60
Bảng 2.23 Kết quả khảo sát mức độ kinh nghiệm của GVMN trong thực hiện các biện
pháp “Giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng cho trẻ 4-5 tuổi thông qua sử dụng nguyên
vật liệu thiên nhiên” ...................................................................................................... 61
Bảng 2.24 Kết quả khảo sát các biện pháp giáo viên sử dụng để giáo dục ý thức bảo vệ
môi trƣờng cho trẻ 4-5 tuổi thông qua sử dụng NVLTN .............................................. 61
Bảng 2.25 Ƣu điểm khi áp dụng biện pháp “Giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng cho trẻ
4-5 tuổi thông qua sử dụng nguyên vật liệu thiên nhiên” ............................................. 62
Bảng 2.26 Những hạn chế/khó khăn nếu áp dụng biện pháp “Giáo dục ý thức bảo vệ
môi trƣờng cho trẻ 4-5 tuổi thông qua sử dụng nguyên vật liệu thiên nhiên” .............. 63

Bảng 2.27 Nguyên nhân những hạn chế/khó khăn khi áp dụng biện pháp “Giáo dục ý
thức bảo vệ môi trƣờng cho trẻ 4-5 tuổi thông qua sử dụng nguyên vật liệu thiên
nhiên” (Phỏng vấn) ....................................................................................................... 64
Bảng 2.28 Những biện pháp sử dụng để khắc phục khó khăn khi áp dụng biện pháp
“Giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng cho trẻ 4-5 tuổi thông qua sử dụng nguyên vật
liệu thiên nhiên” (Phỏng vấn) ....................................................................................... 65
Bảng 2.29. Kết quả khảo sát tính khả thi về thực trạng của địa phƣơng nếu áp dụng
biện pháp “Giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng cho trẻ 4-5 tuổi thông qua sử dụng
nguyên vật liệu thiên nhiên” (Phỏng vấn) ..................................................................... 66
Bảng 2.30 Những nhu cầu/mong muốn của CBQL, GVMN nếu áp dụng biện pháp
“Giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng cho trẻ 4-5 tuổi thông qua sử dụng nguyên vật
liệu thiên nhiên” ............................................................................................................ 67
Bảng 2.31 Bảng tổng hợp kết kết quả khảo sát mức độ phát triển ý thức BVMT của trẻ
4-5 tuổi trƣờng Mẫu giáo Thiên Thanh (N = 60) .......................................................... 70

ix


Bảng 3.1 Bảng tổng hợp kết quả kiểm tra mức độ phát triển ý thức BVMT của trẻ lớp
đối chứng (chồi 1) trƣớc thử nghiệm (N = 30) ............................................................. 86
Bảng 3.2 Bảng tổng hợp kết quả kiểm tra mức độ phát triển ý thức BVMT của trẻ lớp
thử nghiệm (chồi 2) trƣớc thử nghiệm………………………………………………..88
Bảng 3.3 So sánh kết quả kiểm tra mức độ phát triển ý thức BVMT của trẻ 4-5 tuổi
trƣớc khi thử nghiệm ( N = 60) ..................................................................................... 90
Bảng 3.4 Bảng tổng hợp kết quả đánh giá mức độ phát triển ý thức BVMT của trẻ 4-5
lớp đối chứng (chồi 1) sau thử nghiệm (N = 30) .......................................................... 92
Bảng 3.5 Bảng tổng hợp kết quả mức độ phát triển ý thức BVMT của trẻ 4-5 lớp thử
nghiệm (chồi 2) sau thử nghiệm.................................................................................... 94
Bảng 3.6 So sánh kết quả đánh giá mức độ phát triển ý thức BVMT của trẻ 4-5 tuổi
sau khi thử nghiệm (N = 60) ......................................................................................... 96

Bảng 3.7 Kết quả CBQL và GVMN đánh giá tính khả thi của biện pháp 1 “Nâng cao
nhận thức cho giáo viên mầm non về việc lập kế hoạch giáo dục ý thức BVMT cho trẻ
4-5 tuổi thông qua sử dụng NVLTN” (N = 158) .......................................................... 99
Bảng 3.8 Kết quả khảo sát ý kiến của CBQL và GVMN về mức độ khả thi của biện
pháp 2 “Xây dựng môi trƣờng giáo dục bằng các NVLTN” (N = 158) ....................... 99
Bảng 3.9 Kết quả khảo sát ý kiến của CBQL và GVMN về mức độ khả thi của biện
pháp 3: Hoạt động học "Tạo hình Con bƣớm từ NVLTN" ......................................... 100
Bảng 3.10 Kết quả khảo sát ý kiến của CBQL và GVMN về mức độ khả thi của biện
pháp 4 “Lồng ghép sử dụng NVLTN vào các hoạt động khác”(N = 158) ................. 100
Bảng 3.11 Kết quả khảo sát ý kiến của CBQL và GVMN về mức độ khả thi của biện
pháp 5 “Phối hợp với phụ huynh học sinh” (N=158) ................................................. 101

x


TÓM TẮT LUẬN VĂN
Tên đề tài: Giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng cho trẻ 4-5 tuổi thông qua
sử dụng nguyên vật liệu thiên nhiên
Giáo dục ý thức bảo vệ mơi trƣờng cho trẻ mầm non có vai trị quan trọng nhằm
hình thành cho trẻ kiến thức, kỹ năng, thái độ bảo vệ môi trƣờng cần thiết. Biện pháp
giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng cho trẻ thông qua sử dụng nguyên vật liệu thiên
nhiên là biện pháp mà các trƣờng mầm non ở các thành phố lớn đang áp dụng rộng rãi
theo các mơ hình nổi tiếng trên thế giới nhƣ: Reggio Emelia, Montessori, Steiner, High
Scope... cho thấy hiệu quả giáo dục cao, có thể dễ dàng thực hiện và nhân rộng.
Việc hệ thống hóa cơ sở lý luận, khảo sát, đánh giá thực trạng tại các trƣờng
mầm non, mẫu giáo tại huyện Càng Long đã làm cơ sở cho việc đề xuất các biện pháp
giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng cho trẻ 4-5 tuổi thông qua sử dụng nguyên vật liệu
thiên nhiên tại trƣờng mẫu giáo Thiên Thanh, huyện Càng Long. Kết quả sau thử
nghiệm bƣớc đầu khẳng định tính khả thi và hiệu quả của các biện pháp, góp phần
nâng cao chất lƣợng giáo dục trẻ.

Từ khóa: Giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng; sử dụng nguyên vật liệu thiên
nhiên.
ABSTRACT
Project name: Education of awareness of environmental protection for
preschoolers at the ages of four to five through the use of natural materials
Education of environmental protection awareness for preschoolers plays a
principal role in shaping the knowledge, skills, and attitudes to safeguard the
environment necessarily. The method of educating awareness of environmental
protection for preschoolers through the use of natural materials is the method that
kindergartens in metropolises have been widely applying under well-known
international models such as Reggio Emilia, Montessori, Steiner, High Scope.... which
demonstrates agreat educational impacts, and This is simple to execute and duplicate.
The systematization of the literature review, survey, and assessment of the
reality in nursery schools and kindergartens in Cang Long district has served as a basis
for proposing methods of educating awareness of environmental protection for
preschoolers aged four to five through the use of natural materials in Thien Thanh
kindergarten, Cang Long district. The outcomes of the initial study confirmed the
xi


viability and efficacy of the techniques in enhancing the quality of education for
children.
Keywords: Education of awareness of environmental protection; the use of
natural materials.

xii


PHẦN MỞ ĐẦU
1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI

Thế giới đang trên đà phát triển không ngừng, tạo ra những cơ hội mới cũng
nhƣ thách thức cần phải trải qua. Một trong những thách thức mà con ngƣời cần phải
đối mặt đó là vấn đề ơ nhiễm mơi trƣờng. Ở Việt Nam vấn đề ô nhiễm môi trƣờng và
bảo vệ môi trƣờng luôn đƣợc Đảng và Nhà nƣớc quan tâm nhằm thay đổi nhận thức,
lối sống của mọi ngƣời dân, chủ động khắc phục và hạn chế thiệt hại do ô nhiễm môi
trƣờng. Đặc biệt trong lĩnh vực giáo dục, Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa tổ chức tập huấn
nội dung giáo dục thích ứng với biến đổi khí hậu và giáo dục về bảo vệ môi trƣờng
trong các cơ sở giáo dục mầm non từ ngày 30/11 đến 3/12/2021 với hơn 400 điểm cầu
trên toàn quốc với hơn 15.000 lƣợt truy cập trên youtube cho thấy việc nhận thức cao
về vai trị của bảo vệ mơi trƣờng và giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng cho trẻ mầm
non là nhiệm vụ cần thiết, vừa mang tính cấp bách vừa mang tính lâu dài.
Giáo dục ý thức bảo vệ mơi trƣờng cho trẻ mầm non có vai trị quan trọng góp
phần hình thành cho trẻ những kiến thức cơ bản về môi trƣờng sống, nguyên nhân, tác
hại của ơ nhiễm mơi trƣờng từ đó hình thành cho trẻ những kỹ năng cần thiết để có thể
quan tâm, tác động đến môi trƣờng sống hợp lý. Trẻ mầm non là những ngƣời sẽ trực
tiếp tác động đến môi trƣờng sống cho tƣơng lai sao này, nếu trẻ khơng có những nhận
thức đúng đắn, khơng có ý thức quan tâm bảo vệ mơi trƣờng, thì vấn đề ơ nhiễm mơi
trƣờng và biến đổi khí hậu sẽ trở nên nặng nề hơn, tác động ngày càng tiêu cực hơn
đến cuộc sống của con ngƣời. Giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng cho trẻ mầm non
muốn thực hiện hiệu quả đòi hỏi nhiều biện pháp giáo dục hiệu quả từ việc xác định
mục tiêu, nội dung, phƣơng pháp, hình thức giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng và sự
tác động hợp lý đến từ nhà giáo dục.
Trong thực tế, các trƣờng mầm non ở các thành phố lớn hiện nay đã và đang
đƣa yếu tố thiên nhiên, nguyên vật liệu thiên nhiên vào giáo dục rất nhiều theo các mơ
hình nổi tiếng trên thế giới nhƣ: Reggio Emelia, Montessori, Steiner, HighScope... Ở
các mơ hình này giáo dục ý thức bảo vệ mơi trƣờng cho trẻ có thể lại mang lại hiệu
quả tích cực, trẻ trợ nên gắn kết và thể hiện đƣợc tình yêu thiên nhiên, trẻ chủ động
khám phá, trải nghiệm thiên nhiên và nâng cao ý thức bảo vệ môi trƣờng hiệu quả.
Nhƣng ngƣợc lại, các trƣờng ở khu vực nông thôn, đặc thù yếu tố nguyên vật thiên
nhiên rất đa dạng, phong phú lại xây dựng môi trƣờng giáo dục theo hƣớng tận dụng

các nguyên vật liệu là các đồ dùng đồ chơi mủ, nhựa, bitit, vải nỉ, các nguyên vật liệu
1


có yếu tố gây ơ nhiễm mơi trƣờng, dẫn đến nhiều nội dung giáo dục về ý thức bảo vệ
môi trƣờng lại chƣa đƣợc khai thác hiệu quả. Cũng chính vì vậy khi tổ chức các hoạt
động giáo dục ý thức bảo vệ mơi trƣờng cho trẻ cịn mang tính hình thức, trẻ chủ yếu
giáo dục qua lời nói, chƣa có sự quan tâm hợp lý đến mơi trƣờng, nhận thức và các kỹ
năng về bảo vệ môi trƣờng không cao.
Việc tận dụng chính yếu tố thiên nhiên từ các nguyên vật liệu sẵn có từ địa
phƣơng đƣợc áp dụng không chỉ mang lại nhiều hiệu quả giáo dục ý thức bảo vệ mơi
trƣờng với trẻ, Mà cịn tác động đến thay đổi suy nghĩ của giáo viên trong sử dụng các
nguyên vật liệu làm đồ dùng đồ chơi, vừa mang tính tiết kiệm, vừa góp phần giảm ơ
nhiễm mơi trƣờng và có thể thay đổi các phƣơng pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi
trƣờng cho trẻ hiệu quả. Đồng thời việc sử dụng các nguyên vật liệu thiên nhiên ở địa
phƣơng có thể tạo đƣợc sự quan tâm hợp tác, hỗ trợ nguyên vật liệu từ phụ huynh và
cộng đồng tiến tới xây dựng môi trƣờng giáo dục gần gũi, thân thiện với môi trƣờng.
Xuất phát từ những lý do trên, tôi lựa chọn nghiên cứu đề tài “Giáo dục ý thức
bảo vệ môi trƣờng cho trẻ 4-5 tuổi thông qua sử dụng nguyên vật liệu thiên
nhiên”.
2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Đề xuất và thử nghiệm tính hiệu quả, tính khả thi của các biện pháp giáo dục ý
thức bảo vệ môi trƣờng cho trẻ 4-5 tuổi thông qua sử dụng các nguyên vật liệu thiên
nhiên.
3. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
(1) Hệ thống hóa cơ sở lý luận về giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng cho trẻ 45 tuổi thông qua sử dụng nguyên vật liệu thiên nhiên.
(2) Khảo sát và đánh giá thực trạng giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng cho trẻ
4-5 tuổi thông qua sử dụng nguyên vật liệu thiên nhiên.
(3). Đề xuất và thử nghiệm tính hiệu quả, tính khả thi của các biện pháp giáo
dục ý thức bảo vệ môi trƣờng cho trẻ 4-5 tuổi thông qua sử dụng các nguyên vật liệu

thiên nhiên.
4. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
4.1 Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu lý luận
Nghiên cứu phân tích, tổng hợp các cơng trình nghiên cứu, các của Việt nam và
các nƣớc trên thế giới, tài liệu chuyên ngành, hệ thống thành các nội dung chính của
đề tài: Lịch sử nghiên cứu; Các khái niệm công cụ về giáo dục ý thức bảo vệ môi
2


trƣờng, sử dụng nguyên vật liệu thiên nhiên; Lý luận về giáo dục ý thức bảo vệ môi
trƣờng cho trẻ 4-5 tuổi; Vai trò của sử dụng nguyên vật liệu thiên nhiên để giáo dục ý
thức bảo vệ môi trƣờng cho trẻ 4-5 tuổi; Các yếu tố ảnh hƣởng đến việc giáo dục ý
thức bảo vệ môi trƣờng cho trẻ 4-5 tuổi thông qua sử dụng nguyên vật liệu thiên nhiên;
Tiêu chí đánh giá việc giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng cho trẻ 4-5 tuổi thông qua sử
dụng nguyên vật liệu thiên nhiên. Từ đó hệ thống hóa cơ sở lý luận của đề tài nghiên
cứu.
4.2 Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn
4.2.1 Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi
4.2.1.1 Khảo sát cán bộ quản lý
- Thu thập thơng tin từ phía cán bộ quản lý ở một số trƣờng mẫu giáo về thực
trạng quản lý, chỉ đạo công tác giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng cho trẻ 4-5 tuổi
thông qua sử dụng nguyên vật liệu thiên nhiên. Tính khả thi của các biện pháp giáo
dục ý thức bảo vệ môi trƣờng cho trẻ 4-5 tuổi thông qua sử dụng nguyên vật liệu thiên
nhiên.
- Đối tƣợng khảo sát: 34 cán bộ quản lý tại 16 trƣờng mầm non, mẫu giáo công
lập trên địa bàn huyện Càng Long.
- Công cụ: Phiếu khảo sát ý kiến cán bộ quản lý về thực trạng (Phụ lục 1);
Phiếu khảo sát tính khả thi của đề tài (Phụ lục 2). Sử dụng trên Google From.
4.2.1.2 Khảo sát giáo viên
- Thu thập thơng tin từ phía giáo viên ở một số trƣờng mẫu giáo về thực trạng

giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng cho trẻ 4-5 tuổi thông qua sử dụng nguyên vật liệu
thiên nhiên. Tính khả thi của các biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng cho trẻ
4-5 tuổi thông qua sử dụng nguyên vật liệu thiên nhiên.
- Đối tƣợng khảo sát: 137 GV dạy trẻ 4 - 5 tuổi tại 16 trƣờng mầm non, mẫu
giáo trên địa bàn huyện Càng Long.
- Công cụ: Phiếu khảo sát ý kiến GV về thực trạng (Phụ lục 3); Phiếu khảo sát
tính khả thi của đề tài (Phụ lục 2). Sử dụng trên Google From.
4.2.2 Phương pháp phỏng vấn
4.2.2.1 Phỏng vấn cán bộ quản lý
- Làm rõ một số thông tin đã trả lời trong phiếu khảo sát, Tìm hiểu những khó
khăn trong cơng tác chỉ đạo giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng cho trẻ 4-5 tuổi thông
3


qua sử dụng các nguyên vật liệu thiên nhiên; tìm hiểu nguyên nhân thực trạng. Hƣớng
chỉ đạo giáo dục ý thức bảo vệ mơi trƣờng. Tìm hiểu thực trạng địa phƣơng.
- Đối tƣợng phỏng vấn: Một số cán bộ quản lý cần làm rõ thông tin khảo sát tại
16 trƣờng mầm non, mẫu giáo trên địa bàn huyện Càng Long.
- Công cụ: Phiếu phỏng vấn dành cho cán bộ quản lý (Phụ lục 4).
4.2.2.2 Phỏng vấn giáo viên
- Làm rõ một số thông tin đã trả lời trong phiếu khảo sát, khai thác các thơng tin
liên quan, tìm hiểu ngun nhân thực trạng. Nhận định của giáo viên về thực trạng tại
địa phƣơng.
- Đối tƣợng phỏng vấn: Một số giáo viên cần làm rõ thông tin khảo sát tại 16
trƣờng mầm non, mẫu giáo trên địa bàn huyện Càng Long.
- Công cụ: Phiếu phỏng vấn dành cho giáo viên (Phụ lục 5).
4.2.2.3 Trò chuyện với trẻ
- Trò chuyện với trẻ 4-5 tuổi để tìm hiểu nhận thức của trẻ, các kỹ năng trẻ đã
có về ý thức bảo vệ mơi trƣờng, đánh giá mức độ phát triển ý thức bảo vệ môi trƣờng
của trẻ

- Đối tƣợng: 60 trẻ 4-5 tuổi tại lớp Chồi 1, Chồi 2 của Trƣờng Mẫu giáo Thiên
Thanh, huyện Càng Long.
- Công cụ: Bảng tổng hợp các tiêu chí và mức độ đánh giá trẻ (Phụ lục 6), Phiếu
trò chuyện với trẻ (Phụ lục 7), Bảng tổng hợp kết quả đánh giá trẻ (Phụ lục 8),
4.2.3 Phương pháp quan sát
- Thu Thu thập thông tin về thực trạng mơi trƣờng giáo dục lớp học có sử dụng
các nguyên vật liệu thiên nhiên để giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng cho trẻ 4-5 tuổi
tại các trƣờng mầm non, mẫu giáo trên địa bàn huyện Càng Long, tỉnh Trà Vinh thập
thông tin về thực trạng môi trƣờng giáo dục có sử dụng các nguyên vật liệu thiên nhiên
để giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng cho trẻ 4-5 tuổi.
- Địa điểm: Tại 17 lớp Chồi tại 16 trƣờng mầm non, mẫu giáo tiến hành khảo
sát.
- Công cụ: Phiếu quan sát môi trƣờng lớp học (Phụ lục 9).

4


4.2.4 Phương pháp thử nghiệm
4.2.4.1 Thử nghiệm “Nâng cao nhận thức cho giáo viên mầm non về việc lập kế
hoạch giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ 4-5 tuổi thông qua sử dụng nguyên
vật liệu thiên nhiên”
- Thử nghiệm tính khả thi và hiệu quả việc xác định cơ sở lý luận của đề tài áp
dụng vào thực tế xây dựng kế hoạch giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng cho trẻ 4-5
tuổi thông qua sử dụng nguyên vật liệu thiên nhiên góp phần nâng cao nhận thức cho
giáo viên mầm non.
- Đối tƣợng thử nghiệm: 02 giáo viên dạy lớp Chồi 2 tại Trƣờng mẫu giáo
Thiên Thanh, huyện Càng Long.
- Công cụ: Thời gian tiến hành các biện pháp thử nghiệm (Phụ lục 10); Kế
hoạch giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng (Phụ lục 11).
4.2.4.2 Thử nghiệm xây dựng môi trường giáo dục bằng nguyên vật liệu thiên

nhiên
- Thử nghiệm tính khả thi và hiệu quả giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng cho
trẻ thông qua xây dựng môi trƣờng giáo dục:
+ Thiết kế, trang trí các các góc chơi bằng ngun vật liệu thiên nhiên.
+ Làm đồ dùng đồ chơi bằng nguyên vật liệu thiên nhiên
- Địa điểm thử nghiệm: Tiến hành thử nghiệm tại lớp Chồi 2 tại Trƣờng mẫu
giáo Thiên Thanh, huyện Càng Long.
- Công cụ: Sơ đồ thiết kế khu vực hoạt động lớp Chồi 2 (Phụ lục 12). Hình ảnh
sản phẩm thử nghiệm xây dựng mơi trƣờng giáo dục (Phụ lục 13).
4.2.4.3 Thử nghiệm Tổ chức giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ 4-5 tuổi
thông qua sử dụng nguyên vật liệu thiên nhiên ở hoạt động học
- Thử nghiệm tính khả thi và hiệu quả giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng cho
trẻ thông qua sử dụng nguyên vật liệu thiên nhiên ở 01 hoạt động học cụ thể tạo hình
Con Bƣớm bằng nguyên vật liệu thiên nhiên.
- Đối tƣợng: 30 trẻ lớp Chồi 2 tại Trƣờng mẫu giáo Thiên Thanh.
- Công cụ: Kế hoạch tổ chức hoạt động thử nghiệm (Phụ lục 14). Hình ảnh trẻ
tham gia hoạt động thử nghiệm (Phụ lục 15). Bảng ghi chép kết quả tham gia hoạt
động của trẻ (Phụ lục 16).

5


4.2.4.4 Thử nghiệm “Lồng ghép sử dụng nguyên vật liệu thiên nhiên vào các
hoạt động khác nhằm giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ 4-5 tuổi”
Thử nghiệm tính khả thi và hiệu quả giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng cho trẻ
thông qua sử dụng nguyên vật liệu thiên nhiên vào các hoạt động khác của trẻ 4-5 tuổi:
+ Hoạt động vui chơi: Hoạt động góc với môi trƣờng lớp học sử dụng nguyên
vật liệu thiên nhiên.
+ Hoạt động trải nghiệm: Làm chậu hoa từ ống tre và hoa sân trƣờng.
+ Hoạt động lao động: Phân loại và tái chế rác sân trƣờng.

+ Hoạt động lễ hội: Làm trang phục thời trang từ thiên nhiên.
- Đối tƣợng: 30 trẻ lớp Chồi 2 tại Trƣờng mẫu giáo Thiên Thanh.
- Công cụ: Kế hoạch tổ chức hoạt động thử nghiệm (Phụ lục 14). Hình ảnh trẻ
tham gia hoạt động thử nghiệm (Phụ lục 15), Bảng ghi chép kết quả tham gia hoạt
động của trẻ (Phụ lục 16), Bảng tổng hợp kết quả hoạt động của trẻ (Phụ lục 17).
4.2.4.5 Thử nghiệm “Phối hợp với phụ huynh học sinh trong các hoạt động sử
dụng nguyên vật liệu thiên nhiên vào giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ 4-5
tuổi”
- Thử nghiệm tính khả thi và hiệu quả giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng cho
trẻ thông qua sử dụng nguyên vật liệu thiên nhiên với phối hợp phụ huynh học sinh
trong giáo dục trẻ và hỗ trợ nguyên vật liệu thiên nhiên.
- Đối tƣợng: Phụ huynh của 30 trẻ lớp Chồi 2 tại Trƣờng mẫu giáo Thiên
Thanh, huyện Càng Long.
- Công cụ: Bảng ghi chép hỗ trợ của phụ huynh học sinh (Phụ lục 18). Hình ảnh
phụ huynh tham gia hỗ trợ làm đồ chơi bằng nguyên vật liệu thiên nhiên (Phụ lục 19).
4.2.5 Phương pháp nghiên cứu hồ sơ giáo viên và sản phẩm hoạt động của
trẻ
Tổng hợp hồ sơ giáo viên về kế hoạch hoạt độnng và sản phẩm hoạt động của
trẻ 4-5 tuổi sau 01 hoạt động và 04 hoạt động (Hoạt động chơi, trải nghiệm, lao động,
lễ hội) đã thử nghiệm, để đánh giá mức độ phát triển ý thức bảo vệ môi trƣờng của trẻ.
- Đối tƣợng: 30 trẻ 4-5 tuổi tại lớp Chồi 2 của Trƣờng Mẫu giáo Thiên Thanh,
huyện Càng Long.
- Cơng cụ: Bảng tổng hợp các tiêu chí và mức độ đánh giá trẻ (Phụ lục 6), Bảng
tổng hợp kết quả đánh giá trẻ (Phụ lục 8), Bảng ghi chép kết quả tham gia hoạt động
của trẻ (Phụ lục 16), Bảng tổng hợp kết quả tham gia hoạt động của trẻ (Phụ lục 17).
6


4.2.6 Phương pháp xử lý số liệu
- Xử lý số liệu từ phiếu khảo sát ý kiến bằng phiếu hỏi: Tiến hành phiếu khảo

sát và thu thập số liệu khảo sát giáo viên, cán bộ quản lý bằng Google Form dƣới dạng
bảng tính Excel và các biểu đồ thống kê.
- Xử lý số liệu phỏng vấn: Mã hóa mẫu phỏng vấn nhƣ sau: Giáo viên tham gia
phỏng vấn đƣợc mã hóa theo thứ tự từ Giáo viên 1 đến Giáo viên 137; cán bộ quản lý
tham gia trả lời phỏng vấn đƣợc mã hóa theo thứ tự từ cán bộ quản lý 1 đến cán bộ
quản lý 34). Thống kê số liệu về mức độ phát triển về ý thức bảo vệ mơi trƣờng của trẻ
4-5 tuổi qua bảng tính Excel.
-Xử lý số liệu quan sát: Các thông tin ghi nhận qua buổi quan sát sẽ đƣợc mô tả,
ghi lại một cách ngắn gọn và ghi hình nếu các đối tƣợng quan sát cho phép.
- Xử lý số liệu phân tích sản phẩm hoạt động của trẻ: Đánh giá kết quả trẻ đạt
đƣợc dựa trên 12 tiêu chí đánh giá, ghi phiếu ghi chép kết quả hoạt động của trẻ và
tổng hợp kết quả qua bảng tính Excel.
- Xử lý số liệu khảo sát tính khả thi sau thử nghiệm: Tiến hành khảo sát và thu
thập số liệu khảo sát giáo viên, cán bộ quản lý bằng Google Form dƣới dạng bảng tính
Excel.
5. PHẠM VI GIỚI HẠN ĐỀ TÀI
5.1 Phạm vi nội dung
Đề tài tập trung vào nghiên cứu các biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi
trƣờng cho trẻ 4-5 tuổi thông qua sử dụng nguyên vật liệu thiên nhiên.
5.2 Phạm vi không gian
- Phạm vi khảo sát thực trạng và và đánh giá tính khả thi các biện pháp: 137
giáo viên (dạy trẻ 4 -5 tuổi), 34 cán bộ quản lý và 17 môi trƣờng giáo dục (Lớp 4-5
tuổi) tại 16 trƣờng mầm non, mẫu giáo công lập trên địa bàn huyện Càng Long, tỉnh
Trà Vinh (Trƣờng mẫu giáo Thiên Thanh 02 lớp).
- Thử nghiệm: Môi trƣờng giáo dục tại lớp Chồi 2, 02 giáo viên, 60 trẻ 4-5 tuổi
02 lớp Chồi và phụ huynh học sinh lớp Chồi 2 tại Trƣờng mẫu giáo Thiên Thanh,
huyện Càng Long, tỉnh Trà Vinh.
5.3 Phạm vi thời gian
Đề tài thực hiện từ tháng 15/03/2022 đến hết tháng 8/2022.

7


6. KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU VÀ ĐỐI TƢỢNG KHẢO SÁT
6.1 Khách thể nghiên cứu
Quá trình giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng.
6.2 Đối tƣợng nghiên cứu
Sử dụng nguyên vật liệu thiên nhiên vào giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng cho
trẻ 4-5 tuổi.
6.3 Đối tƣợng khảo sát
137 giáo viên mầm non của 95 lớp có trẻ 4-5 tuổi, 34 cán bộ quản lý tại 16
trƣờng mầm non, mẫu giáo trong huyện Càng Long. 60 trẻ 02 lớp Chồi, trƣờng mẫu
giáo Thiên Thanh, xã Đại Phúc, huyện Càng Long, tỉnh Trà Vinh.
7. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC
Hiệu quả giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi sẽ đƣợc
nâng cao nếu nghiên cứu, thử nghiệm các biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng
cho trẻ 4-5 tuổi thông qua sử dụng các nguyên vật liệu thiên nhiên có hiệu quả và tính
khả thi, hợp lí, phù hợp với điều kiện thực tế, đặc điểm phát triển của trẻ.
8. KẾT CẤU LUẬN VĂN
Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục, cấu trúc
đề tài bao gồm 3 chƣơng:
Chƣơng 1: Tổng quan nghiên cứu cơ sở lý luận về giáo dục ý thức bảo vệ môi
trƣờng cho trẻ 4-5 tuổi thông qua sử dụng nguyên vật liệu thiên nhiên
Chƣơng 2: Thực trạng giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng cho trẻ 4-5 tuổi thông
qua sử dụng nguyên vật liệu thiên nhiên ở một số trƣờng mầm non, mẫu giáo trên địa
bàn huyện Càng Long, tỉnh Trà Vinh.
Chƣơng 3: Đề xuất và thử nghiệm biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng
cho trẻ 4-5 tuổi thông qua sử dụng nguyên vật liệu thiên nhiên.

8

CHƢƠNG 1
TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ GIÁO DỤC Ý THỨC
BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG CHO TRẺ 4-5 TUỔI THÔNG QUA SỬ DỤNG
NGUYÊN VẬT LIỆU THIÊN NHIÊN
1.1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
1.1.1 Những cơng trình nghiên cứu ở nƣớc ngồi
1.1.1.1 Giáo dục ý thức bảo vệ mơi trường
Nền tảng cho một chƣơng trình giáo dục về mơi trƣờng, diễn ra từ cuối thế kỷ
19, đầu thế kỷ 20. Jean Jacques Rouseau (1712-1778) nhà triết học, văn học, nhà soạn
nhạc ngƣời Pháp có ảnh hƣởng lớn đến sự phát triển tổng thể của các tƣ tƣởng kinh tế,
chính trị và giáo dục hiện đại. Trong quyển sách: Emile ou de leducation - Emile hay
là về giáo dục, ông cho thấy bảng tính tự nhiên và giáo dục “Mọi thứ từ bàn tay tạo
hóa mà ra đều tốt; mọi thứ đều suy đồi biến chất trong bàn tay con người”. Rousseau
chủ trƣơng sứ mạng của giáo dục không phải là đào tạo con ngƣời cho xã hội, mà là
làm cho cái “thiên chân” trong con ngƣời có thể đƣợc phát huy tối đa, sự cần thiết của
giáo dục là giúp con ngƣời về với trật tự tự nhiên tự nhiên và bảo vệ thế giới tự nhiên.
Lập lại triết lý của Rouseau là Jean Louis Rodolphe Agassiz (1807 – 1873), nhà
cổ sinh vật học, địa chất học, có nhiều sáng tạo trong nghiên cứu tự nhiên của trái đất.
Ông đã đƣa ra nhiều lý thuyết về tự nhiên: tudes sur les glaciers – Nghiên cứu về kỹ
băng hà, bao gồm nhiều lập luận về kỷ băng hà, sự tan chảy của các tác băng, tác động
của con ngƣời đến tự nhiên, biển đổi tự nhiên mà còn và nhiều đóng góp quan trọng
đến sự phân tích biến đổi khí hậu và nguyên nhân nƣớc biển tăng. Đây cũng là hai học
giả đặt nền móng ban đầu cho giáo dục bảo vệ môi trƣờng trên thế giới.
Wilbur Samuel Jackman (1855 - 1907) là một nhà giáo dục ngƣời Mỹ và là một
trong những ngƣời khởi xƣớng phong trào nghiên cứu thiên nhiên. Quyển sách
“Nature study for the common schools”- Nghiên cứu thiên nhiên cho các trƣờng học,
là một trong những quyển sách với nội dung định hƣớng cho ngƣời học tìm hiểu về
thiên nhiên, các tác động của con ngƣời đến thiên nhiên. Đây cũng là cơ sở để đƣa

giáo dục bảo vệ môi trƣờng vào trong giáo dục.
Trong quyển sách “Environmental Education: Perspectives, Challenges and
Opportunities - Giáo dục Môi trường: Quan điểm, Thách thức và Cơ hội” của David
E. Pinn (2017), ông đã đƣa ra quan điểm: Giáo dục môi trƣờng với các công cụ giảng
9


dạy lý tƣởng là điều cần thiết để nâng cao nhận thức của cộng đồng, đặc biệt là học
sinh về nhiều vấn đề môi trƣờng. Giáo dục bảo vệ môi trƣờng là một công cụ quan
trọng của sự thay đổi vì nó có khả năng mang lại sự thay đổi trong thái độ và khuyến
khích lối sống của con ngƣời ủng hộ tính tồn vẹn của hệ sinh thái. Đồng thời cũng
cho thấy những thách thức và cơ hội cho việc đẩy mạnh các nội dung bảo vệ môi
trƣờng trong lĩnh vực giáo dục hiện nay.
Sự tham gia của tổ chức UNESCO vào giáo dục về mơi trƣờng đã có từ những
ngày đầu, với việc thành lập IUCN (Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế, nay là
Liên minh Bảo tồn Thế giới) năm 1948 tại Pháp, đây là liên minh lớn và lâu đời nhất
toàn cầu, sử dụng thuật ngữ giáo dục môi trƣờng đầu tiên “Environmental Education”.
Tại Hội nghị Quốc tế về Môi trƣờng con ngƣời (1972) tại Stockholm, Thụy Điển, đánh
dấu sự công nhận của quốc tế về GDMT. Tuyên bố của Hội nghị Stockholm là một
tuyên ngôn về giáo dục BVMT “GDMT phải được sử dụng như một công cụ để giải
quyết các vấn đề môi trường toàn cầu”. Hội nghị đƣa ra “Khung hành động vì mơi
trƣờng” và các nỗ lực tồn cầu nhằm thúc đẩy tính bền vững của mơi trƣờng tự nhiên.
Sau đó từ năm 1975-1997, UNESCO và UNEP đã lãnh đạo Chƣơng trình Giáo
dục Mơi trƣờng Quốc tế và tổ chức nhiều hội nghị quốc tế về một số nội dung giáo dục
quan trọng trong giáo dục ý thức về bảo vệ môi trƣờng.
- Hội nghị về giáo dục môi trƣờng tại Tbilisi, Georgia (Tháng 10 năm 1977):
GDMT là một quá trình lâu dài, liên ngành, toàn diện, tập trung vào giữa các mối quan
hệ và liên hệ lẫn nhau giữa các hệ thống con ngƣời và tự nhiên, một định hƣớng vào
việc xây dựng một nền đạo đức môi trƣờng.
- Hội nghị “Chiến lƣợc quốc tế về hành động trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo

về bảo vệ môi trƣờng cho những năm 1990” tại Mátxcơva, Liên bang Nga (tháng 8
năm 1987): Hội nghị đã thông qua chiến lƣợc đào tạo về GDMT, tầm quan trọng của
giáo dục ý thức BVMT “Nếu không nâng cao đƣợc sự hiểu biết và ý thức công chúng
về những mối quan hệ mật thiết giữa chất lƣợng mơi trƣờng với q trình cung ứng
liên tục các nhu cầu ngày càng tăng của họ, thì sau này sẽ khó làm giảm bớt đƣợc
những mối nguy cơ về môi trƣờng ở các địa phƣơng cũng nhƣ trên tồn thế giới. Bởi
vì, hành động của con ngƣời tùy thuộc vào động cơ của họ và động cơ này lại tùy
thuộc vào chính ý thức và trình độ hiểu biết của họ. Do đó, giáo dục ý thức bảo vệ môi
trƣờng là một phƣơng tiện không thể thiếu giúp mọi ngƣời hiểu biết về môi trƣờng”.
10


- Hội nghị quốc tế “Môi trƣờng và xã hội: Giáo dục và nâng cao nhận thức cộng
đồng về tính bền vững” tại Thessaloniki, Hy Lạp (tháng 12 năm 1997). Mục tiêu là
nâng cao nhận thức cộng đồng về bền vững, nhấn mạnh giáo dục hợp tác và tăng
cƣờng đánh giá hiệu quả của chƣơng trình GDMT. Sau hội nghị này, nhiều nƣớc đã
bắt đầu đào tạo nguồn nhân lực về GDMT ở bậc đại học, trong đó có Việt Nam.
Ngoài các hội nghị quốc tế về GDMT, Kể từ năm 2003, Đại hội WEEC (World
Environmental Education Congress), mạng lƣới hoạt động với các tổ chức giáo dục,
nghiên cứu và văn hóa và khoa học tại cấp quốc tế, khu vực, quốc gia và địa phƣơng
nhƣ Unp, Unesco, Unece, Un-Csd Education Caucus, Trung tâm chuyên môn khu vực
đƣợc diễn ra 2 năm 1 lần, WEEC là cơ hội để tìm hiểu thêm về những điều mới nhất
trong giáo dục môi trƣờng và bền vững, thảo luận về vai trò của giáo dục BVMT đối
các cấp học, cả ở bậc học cao hơn và ở lứa tuổi mầm non.
Qua các hội nghị quốc tế về môi trƣờng, giáo dục BVMT ở trên chúng ta có thể
thấy vấn đề giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng luôn đƣợc nghiên cứu và thảo luận liên
tục, việc bảo vệ mơi trƣờng cần có sự thảo luận, hợp tác chặt chẽ giữa các quốc gia
trên thế giới cùng hƣớng đến mục tiêu chung nhằm nâng cao chất lƣợng giáo dục ý
thức bảo vệ môi trƣờng.
1.1.1.2 Giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ mẫu giáo ở một số nước trên

thế giới
Qua những tìm hiểu về chƣơng trình GDMN của một số nƣớc trên thế giới, cho
thấy việc giáo dục ý thức BVMT cho trẻ ngay từ nhỏ đang rất đƣợc quan tâm và đƣợc
tích hợp một cách tự nhiên vào chƣơng trình chăm sóc và giáo dục trẻ. Việc giáo dục ý
thức BVMT cho trẻ mẫu giáo ở các nƣớc cũng có nhiều điểm khác biệt:
Trong Hội nghị Bộ Giáo dục của Liên Bang Đức, 1980 đã đƣa ra một nghị
quyết đặc biệt trong việc thực hiện giáo dục môi trƣờng trong đó có giáo dục mầm
non. Trẻ mầm non ở Đức đƣợc khuyến khích học tập từ mơi trƣờng thiên nhiên sẵn có,
trẻ khám phá thiên nhiên và tự học cách để bảo vệ thiên nhiên và môi trƣờng sống.
Giáo dục mầm non và các cấp học khác khơng khuyến khích sử dụng các nguyên vật
liệu, học liệu giáo dục có tính chất gây ơ nhiễm mơi trƣờng.
Đạo luật giáo dục môi trƣờng quốc gia ở Mỹ đƣợc thông qua năm 1990, tạo
điều kiện thuận lợi để công tác giáo dục môi trƣờng tiến hành hiệu quả cho tất cả các
cấp học. Ở cấp học mầm non trẻ đã học tập các quy định về bảo vệ môi trƣờng ngay từ
11