tiểu luận cao học, van de xay dung van hoa dang trong cong cuoc doi moi

Tiểu luận:
hiện nay.

Vấn đề xây dựng văn hoá Đảng Trong công cuộc đổi mới
Mục lục:

A:Mở đầu:
B:Nội dung:
I/ Những vấn đề chung về văn hố chính trị và tư tưởng Hồ Chí
Minh về văn hố chính trị; văn hố Đảng.
1.
2.
3.
4.

Khái niệm văn hố
Về văn hố chính trị
Về văn hố Đảng
Những nội dung cơ bản về giá trị văn hoá Đảng

II/ Một số giải pháp chủ yếu nhằm xây dựng văn hoá Đảng trong giai
đoạn hiện nay.
1. Thực trạng tình hình văn hoá trong Đảng thời gian qua
2. Một số giải pháp nhằm xây dung văn hóa Đảng trong giai đoạn hiện
nay.
C. Kết luận:
Tài liệu tham khảo

1

A. Mở đầu:

Từ đại hội lần VII, Đảng ta đã khẳng định: Văn hoá là nền tảng tinh
thần của xã hội, là động lực và mục tiêu của sự phát triển kinh tế- xã hội.
Đây là thành tựu lớn về lý luận của Đảng, kết quả của sự tổng kêt thực tiễn
và tiếp thu kịp thời những thành tựu của tư duy nhân loại trong những năm
cuối thế kỷ XX.
Và như vậy, trong suốt quá trình chỉ đạo cách mạng, Đảng ta đã ý
thức cần phải sử dụng văn hoá hơn nữa, làm cho văn hóa thấm sâu vào tồn
bộ sự nghiệp của mình, trở thành nhân tố nội sinh của Đảng. Ngay từ đề
cương văn hoá 1943, Đảng đã xác định văn hoá là một trong 3 mặt trận của
cuộc cách mạng giải phóng dân tộc, yêu cầu “ ở đó người cộng sản phải
hoạt động” . Rõ ràng trong q trình lãnh đạo cách mạng, văn hố đã là một
bộ phận không thể thiếu, gắn với sứ mệnh của Đảng và ngày càng thể hiện
phong phú, sinh động trong nội dung đưịng lối, chủ trương, chính sách cũng
như trong hoạt động thực tiễn của tồn Đảng vì thế, là một phạm trù rộng
lớn, đã và đang là nhân tố mang tính quyết định đến sự thành bại của cách
mạng Việt nam.
Nghị quyết Trung ương 5 (khoá VIII) ghi: “ Để đảm bảo sự lãnh đạo
của Đảng về văn hoá, phải xây dung văn hoá từ trong Đảng, trong bộ máy
nhà nước… Tháng 7 năm 2004, khi tiến hành kiểm điểm 5 năm việc thực
hiện Nghị quyết nói trên, Hội nghị Ban chấp hành Trung ương 10 (khoá IX)
ra kết luận yêu cầu: “ Tiếp tục đặt lên hàng đầu nhiệm vụ xây dựng tư tưởng,

2


đạo đức, lối sống và đời sống lành mạnh trong xã hội, trước hết là các tổ
chức Đảng, Nhà nước…”.
Như vậy, nhiệm vụ xây dựng văn hố chính trị nói chung và văn hố

Đảng nói riêng, nâng cao tính tư tưởng, tính khoa học, tính tiên phong cách
mạng, tính dân chủ và nhân văn trong các hoạt động của Đảng để cho Đảng
ta xứng đáng là đảng cầm quyền, Đảng của đạo đức, của văn minh như lời
dạy của Hồ Chủ tịch là vấn đề cấp thiết hiện nay. Xây dựng văn hố trong
Đảng ln được coi là nhân tố đảm bảo, nhân tố trước hết trong chiến lược
lãnh đạo xây dựng và phát triển văn hoá Việt nam tiên tiến đậm đà bản sắc
dân tộc của Đảng ta.Tuy nhiên cho đến nay việc triển khai công tác này ở cả
trong lý luận và thực tiễn ở nhiều địa phương nhiều tổ chức Đảng vẫn cịn
khơng ít những lúng túng , bất cập.
Với ý nghĩa đó em chọn đề tài “ Vấn đề xây dựng văn hố Đảng
trong cơng cuộc đổi mới hiện nay”.
Nội dung của tiều luận ngoài phần mở đầu và kết luận gồm 2 phần
chính:
I/ Những vấn đề chung về văn hố chính trị và tư tưởng Hồ Chí
Minh về văn hố chính trị; văn hố Đảng.
II/ Một số giải pháp chủ yếu nhằm xây dựng văn hoá Đảng trong
giai đoạn hiện nay.

3


B. Nội dung:

I/ Những vấn đề chung về văn hoá chính trị và tư tưởng Hồ Chí
Minh về văn hố chính trị; văn hố Đảng.
1/ Khái niệm văn hố:
Văn hố là gì? Đây là khái niệm tưởng như quen thuộc và đơn giản
nhưng lại chứa đựng biết bao điều bí ẩn đối với tư duy nhân loại. Chừng nào
những điều bí ẩn đó chưa được nhận thức và phát hiện thì chừng đó vị trí,
vai trị của văn hố cịn bị xem nhẹ, cịn bị đặt ngồi quỹ đạo của sự phát

triển của nhân loại. Đã có rất nhiều khái niệm, định nghĩa về văn hoá từ thời
cổ đại đến nay…
Theo quan niệm của Chủ nghĩa Mác- Lênin thì văn hố chỉ gắn liền
với con người và xã hội lồi người. Cội nguồn của sự tồn tại và phát triển
văn hoá là ở hoạt động sáng tạo của con người. Đó là hoạt động nhằm để
hiểu biết và sáng tạo. Thực hiện hoạt động đó, con người vừa sáng tạo ra bản
thân mình với tư cách là Người đồng thời sáng tạo ra “ thiên nhiên thứ hai”
ấy không phải là cái gì khác là thế giới của văn hố…
Kế thừa những Di sản của các nhà kinh điển của Chủ nghĩa MácLênin, Hồ Chí Minh có nêu ra một định nghĩa về văn hoá trong mục đọc
sách ở phần cuối tập “Nhật ký trong tù”: “ Vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích
của cuộc sống, lồi người mới sáng tạo và phát minh ra ngôn ngữ; chữ viết,
4


đạo đức, pháp luật, khoa học, tơn giáo, văn hố, nghệ thuật, những công cụ
cho sinh hoạt hàng ngày về ăn, mặc,ở và các phương thức sử dụng. Toàn bộ
những sáng toạ phát minh đó tức là văn hố. Văn hoá là sự tổng hợp của
mọi phương thức sinh hoạt cùng với biểu hiện của nó mà lồi người đã sản
sinh ra nằm thích ứng với những nhu cầu của đời sống và địi hỏi của sự
sinh tồn”.
Ơng Ph.Mayo ngun Tổng Giám đốc UNESCO đưa ra một định
nghĩa khác về văn hoá “ Văn hoá là tổng thể các hoạt động sáng tạo ( của
các cá nhân và cộng đồng- TVB) trong quá khứ và trong hiện tại. Qua các
thế kỷ, hoạt động sáng tạo ấy đã hình thành nên hệ thống các giá trị các
truyền thống và thị hiếu- những yếu tố xác định đặc tính riêng của mỗi dân
tộc”
Các văn kiện của Đảng ta đã khẳng định: “ Văn hoá là nền tảng tinh
thần của xã hội… “ bảo đảm sự gắn kết giữa nhiệm vụ phát triển kinh tế là
trung tâm, xây dựng chỉnh đốn Đảng là then chốt với khơng ngừng nâng cao
văn hố- nền tảng tinh thần của xã hội…”

2/ Về văn hố chính trị:
Cùng với sự phát triển của xã hội và nhận thức của con người cũng
như do nhu cầu nhận thức và hoạt động thực tiễn liên quan tới các hiện
tượng văn hoá mà người ta ngày càng phân chia văn hoá ra thành nhiều loại
như: văn hoá đạo đức; văn hoá lao động; văn hoá tư duy; văn hoá giao tiếp;
văn hố quản lý; văn hố sinh thái; văn hố chính trị; văn hoá Đảng…Văn
hoá đi vào thực tiễn đời sống và ở mỗi lĩnh vực cụ thể, tính văn hố của vấn
đề được thể hiện khác nhau.
Trong xã hội có giai cấp, một nhân tố cấu thành rất quan trọng của
văn hố- đó là văn hố chính trị.
5


Nếu như UNESCO cho ta biết hiện nay trên thế giới có hàng trăm
định nghĩa khác nhau về văn hố, thì văn hố chính trị cũng trong tình trạng
tương tự như vậy.
Theo Sidney Veba, văn hố chính trị là một hệ thống các niềm tin có
tính kinh nghiệm, các biểu tưởng các giá trị xác định những tình huống khi
tiến hành một hoạt động chính trị.
Định nghĩa tren mới chỉ đề cập một phương diện của văn hố chính
trị- phương diện tinh thần của nó. Hơn nữa ngay trên phương diện này, định
nghĩa đó chưa thật bao quát được nhân tơa cơ bản của văn hố chính trị.
Văn hố chính trị là một khái niệm của chính trị học hiện đại, thuật
ngữ văn hố chính trị xuất hiện ở nước ta vào những năm đổi mới và đã thu
hút sự chú ý của nhiều nhà nghiên cứu. Văn hố chính trị trước hết thể hiện
ở tầm tư tưởng, tầm trí tuệ của tổ chức và con người chính trị ( được thể hiện
tâp trung qua đường lối, chủ trương, quyết sách chính trị…) trên cơ sở hiểu
biết quy luật vận động của xã hội cũng như hiểu biết các quan hệ chính trị
hiện thực, cùng với các thiết chế chính trị nhằm để định hướng và quản lý sự
phát triển xã hội một cách có hiệu quả. Với tư cách là một mắt khâu quan

trọng của chính trị, văn hố chính trị.
Xem xét văn hố chính trị dưới góc độ là một bộ phận, một phương
diện của văn hoá trong xã hội có giai cấp và nhà nước; coi nó là trình độ
phát triển văn hố trong mối quan hệ tất yếu của văn hố với chính trị, chính
trị với văn hố; văn hố chính trị vừa là mục tiêu, vừa là động lực và
phương thức hoàn thiện và phát triển của bất kỳ một nền dân chủ chính trị
nào; văn hố chính trị ln gắn liền với các chủ thể chính trị và chịu sự chế
định của hàng loạt các nhân tố như: tính chất và trình độ phát triển của nền
kinh tế, tính chất và trạng thái của thiết chế chính trị; trình độ học vấn, trình
6


độ văn hố chung của tồn xã hội… từ khía cạnh trên có thể khái qt: Văn
hố chính trị là tổng hợp những giá trị vật chất và tinh thần được hình thành
và phát triển trong thực tiễn chính trị. Nó vừa là cái góp phần chi phối, định
hướng, đánh giá hoạt động của các chủ thể chính trị, vừa là động lực,
phương thức của một nền chính trị phục vụ lợi ích căn bản của một giai cấp
nhất định.

3/ Về văn hoá Đảng:
Sự phát triển của xã hội hiện đại ngày càng minh chứng rõ ràng văn
hố chính trị là mặt quan trọng của văn hố nói chung. Điều này xuất phát từ
ý nghĩa của vấn đề chính trị. Bởi lẽ, chính trị là mối quan hệ giữa các giai
cấp và giữa các cộng đồng quốc gia; là sự tham gia của nhân dân vào các
công việc của nhà nước và xã hội; là tổng hợp những phương hướng, những
mục tiêu gắn liền với lợi ích cơ bản của giai cấp, đảng phái, quốc gia, dân
tộc; là hoạt động thực tiễn chính trị của các giai cấp, các đảng phái, các nhà
nước để thực hiện mục tiêu, đường lối chính trị của mình. Do vậy, văn hố
chính trị gắn liền với văn hoá đảng, và văn hoá đảng là một bộ phận của văn
hố chính trị, hơn nữa lại là một bộ phận quan trọng chi phối khuynh hướng,

tính chất của văn hố chính trị. Thêm vào đó, do đặc điểm của hệ thống
chính trị ở Việt nam hiện nay là hệ thống chính trị nhất ngun, trong đó
Đảng vừa là hạt nhân, vừa là chủ thể lãnh đạo, nên về thực chất, đề cập đến
vấn đề văn hoá chính trị ở nước ta hiện nay, chính là đề cập đến văn hoá
Đảng.
Văn hoá Đảng, theo nghĩa rộng là tồn bộ tình cảm, ý chí và hành
động chính trị tích cực nhằm hình thành một Đảng có đủ sức lãnh đạo, xây

7


dựng xã hội mới phù hợp với mục đích nhân văn cao cả của văn hoá và khát
vọng dân chủ cao đẹp của thời đại.
Có thể định nghĩa khái quát văn hố Đảng là tồn bộ hệ thống những
quan điểm, đường lối, chính sách; những biểu tượng, những giá trị và mẫu
hành vi được các thành viên của Đảng chia sẻ nhằm thực hiện mục tiêu
chính trị trong hoạt động thực tiễn xã hội. Các thành viên của Đảng gắn bó
với nhau bởi hệ thống những mục tiêu, những nguyên tắc, những tiêu chuẩn
chung tạo nên sự thống nhất của toàn Đảng. Mỗi Đảng bộ hoặc Chi bộ được
thành lập là để thực hiện muc tiêu chung của toàn Đảng. Văn hố Đảng là
văn hố của một tổ choc chính trị đặc biệt. Văn hoá Đảng là tổng thể những
mục tiêu nguyên tắc, những phương pháp và những giải pháp để giải quyết
mọi vấn đề nhằm điều chỉnh và thích ứng với biến đổi bên ngoài và tạo ra sự
đồng thuận, thống nhất bên trong nhằm thực hiện nhiệm vụ chính trị đặt ra.
Như vậy văn hố Đảng có thể hiểu theo hai chiều hướng. Một mặt, nó phải
đảm bảo điều chỉnh các mối quan hệ để đảm bảo sự thích ứng với bên ngồi;
một mặt phải tạo ra sự đồng thuận, thống nhất bên trong để thực hiện những
mục tiêu chính trị đặt ra mà chúng ta quen gọi là văn hoá Đảng.
Như vậy, văn hoá Đảng là văn hoá cao, văn hoá chỉ đạo, chi phối các
phạm trù văn hố khác của xã hội. Theo chúng tơi, văn hoá Đảng tực chất là

hàm lượng văn hoá được thấm sâu vào tư tưởng và hành động của các tổ
chức đảng và đảng viên, trong sinh hoạt và hoạt động của các tổ chức Đảng
của cán bộ và đảng viên. Cái hàm lượng văn hố ở đây là gì? Chính là sự
thấm sâu của văn hoá với những chuẩn mực mà Nghị quyết Trung ương 5 đã
chỉ ra. Văn hoá thấm sâu vào mọi người chứ không chỉ riêng đảng viên.
Nhưng đối với đảng viên thì nó thấm sâu hơn và được thể hiện sâu sắc hơn,
rõ nét hơn vì đảng viên là chiến sỹ cách mạng, là thành viên của Đảng cộng
sản Việt nam được nhân dân suy tôn và giao cho sứ mệnh lãnh đạo đất nước,
8


là Đảng cầm quyền. Như vậy thì nội dung của văn hoá Đảng và nội dung của
văn hoá của xã hội Việt nam thực chất không phải là hai mà là một, chính là
văn hố, hay nói cách khác là chất lượng đời sống tinh thần của người Việt
nam thể hiện ở Đảng cộng sản, ở tổ chức của Đảng và đảng viên của Đảng
sâu sắc hơn, rõ nét hơn, với hàm lượng cao hơn.
Văn hoá Đảng bao gồm những giá trị chính chủ yếu sau:
- Bất cứ một cơ sở Đảng nào cũng được thiết lập để thực hiện những
mục tiêu, mục đích cụ thể. Vì vậy, mục đích của tổ chức Đảng, tự thân nó đã
trở thành giá trị định hướng.
- Bất cứ tổ chức nào cũng có những mục tiêu, nội dung, chương trình
hành động nhằm thực hiện những nhiệm vụ cụ thể, đồng thời tổ chức đảng
cũng cần phải có sự ổn định và phát triển bên trong.
- Giải quyết hai mối quan hệ này là cơ sở để tổ chức đảng tồn tại và
phát triển. Tức là đồng thời cùng lúc phải giải quyết hai mối quan hệ, mối
quan hệ giữa tổ chức Đảng với các quan hệ xã hội khác và bản thân nội bộ tổ
chức đảng.
Bất cứ tổ chức đảng nào cũng hoạt động nhằm thực hiện những mục
tiêu đặt ra. Hiệu quả hoạt động của tổ chức Đảng là một giá trị đánh giá sự
thành cơng của tổ chức đảng đó. Chúng ta căn cứ vào hiệu quả hoạt động

của Đảng để đánh giá sự thành công hay thất bại của cơ sở Đảng.
Hoạt động của tổ chức Đảng phụ thuộc vào các giá trị chung của toàn
Đảng, quyết định hoạt động của mọi tổ chức cơ sở Đảng. Đồng thời phụ
thuộc vào giá trị của từng cơ sở Đảng. Tổ chức cơ sở Đảng chỉ có thể thực
hiện tốt các nhiệm vụ chính trị nếu tuân theo mọt trật tự hoạt động và theo
một cơ cấu nhất định. Trật tự trong Đảng được duy trì bởi thái độ đảng viên,
bởi tính kỷ luật của họ trước Đảng. Kỷ luật của đảng là giá trị của tổ chức
trong nội bộ đảng, giá trị này bao gồm cả sự nhiệt tình, cả phẩm chất đạo
9


đức, tinh thần trách nhiệm, ý thức về nghĩa vụ và quyền hạn của đảng viên
và của từng tổ chức đảng. Nếu kỷ luật, trách nhiệm ổn định tạo nên trật tự
của tổ chức Đảng. Đặc điểm nổi bật, bao trùm của văn hoá Đảng mà chúng
ta xây dựng là tính cách mạng, tính khoa học, tính sáng tạo nhằm hướng tới
các giá trị nhân đạo cộng sản, gắn liền với lý tưởng của chủ nghĩa xã hội.
Phẩm chất của văn hoá Đảng là phẩm chất của văn hoá Việt nam cộng
với phẩm chất của người đảng viên cộng sản. Bốn nhiệm vụ của đảng viên
ghi ở Điều 2 trong Điều lệ Đảng cũng phản ánh những yêu cầu chung về
phẩm chất của người Việt nam, thực chất cũng là cần, kiệm, liêm, chính, chí
cơng vơ tư, cộng với phẩm chất của người đảng viên Đảng cộng sản Việt
nam. Văn hoá Đảng, nếu xét về phạm trù, là thuộc phạm trù văn hố chính
trị, văn hố lãnh đạo và quản lý. Nói chung những người giữ trách nhiệm
lãnh đạo và quản lý phải thể hiện được những giá trị cao quý của văn hoá
Việt nam với độ sâu sắc, với hàm lượng cao phù hợp với thẩm quyền và
trách nhiệm của mình.
Tuy nhiên, thiếu sót của chúng ta trong những năm qua, như đánh giá
của Hội Nghị lần thứ 10, Ban chấp hành Trung ương Đảng khoá IX là:
“ nhiệm vụ xây dựng văn hoá trong Đảng, trong bộ máy nhà nước chưa
được triển khai tích cực, có nơi cịn xem nhẹ, khơng ít cán bộ, đảng viên

chưa nêu được tấm gương văn hố cho quần chúng”. Chính vì vậy mà
chúng ta phải tích cực xây dựng văn hố Đảng, nghĩa là phải đổi mới và
chỉnh đốn Đảng theo nguyên tắc khoa học, xây dựng đảng mácxít phù hợp
với điều kiện nước ta, để Đảng xứng đáng là người lãnh đạo giai cấp, lãnh
đạo dân tộc ta trong sự nghiệp đổi mới đất nước; phấn đấu xây dựng Nhà
nước pháp quyền của dân, do dân, vì dân; mọi người ý thức vị trí cơng dân
của mình, có tình cảm và niềm tin chính trị, thúc đẩy họ đến với những hành

10


động chính trị tích cực, phù hợp với đường lối của Đảng, pháp lụât của Nhà
nước.
4/ Những nội dung cơ bản về giá trị văn hoá Đảng:
Nghị quyết Trung ương 5 khoá VIII đã xác định những nhiệm vụ cấp
bách đến năm 2000, trong đó nhấn mạnh : Đặt trọng tâm vào nhiệm vụ xây
dựng tư tưởng đạo đức, lối sống và đời sống văn hoá lành mạnh trong xã
hội, trước hết trong tổ chức Đảng. Trong bốn giải pháp lớn xây dựng và phát
triển văn hố, có giải pháp nâng cao hiệu quả lãnh đạo của Đảng trên lĩnh
vực văn hoá. Trong giải pháp này, Trung ương khẳng định; Để đảm bảo sự
lãnh đạo của Đảng về văn hoá, phải xây dựng văn hoá từ trong Đảng như
Bác Hồ đã dạy “ Đảng ta là đạo đức, là văn minh. Gương mẫu là một nội
dung, phương thức trọng yếu trong công việc lãnh đạo của Đảng”. Việc xây
dựng văn hoá Đảng phải trên cơ sở những giá trị văn hố của Đảng, những
giá trị đó được biểu hiện tập trung ở những điểm sau:
Thứ nhất: Về tư tưởng; Đảng lấy chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động của mình. Với
thế giới quan khoa học, Đảng đã vận dụng những quy luật cách mạng vào
hoàn cảnh cụ thể của Việt nam, phù hợp với xu thế phát triển tất yếu của
thời đại. Ngay cả khi hệ thống xã hội chủ nghĩa lâm vào khủng hoảng trầm

trọng, đất nước bị bao vây cô lập, Đảng ta vẫn sáng suốt nhìn nhận phương
hướng, vượt qua những thử thách sống cịn, kiên định dẫn dắt cách mạng
Việt nam đi đúng quỹ đạo của con đường đã lựa chọn. Thành công của công
cuộc đổi mới do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo, của quá trình giao lưu, hội
nhập do Đảng ta chủ động tiến hành lại càng biểu hiện sinh động, đầy tính
11


thuyết phục của việc vận dụng chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh
vào điều kiện lịch sử mới. Đó là tài sản to lớn, góp phần làm phong phú
những giá trị kinh điển để những giá trị đó ln phát triển, ln thích ứng và
vì thế, ln có sức bao quát và chỉ đạo tiến trình đi lên của xã hội.
Thứ hai: Về bản lĩnh chính trị; Với bản chất cách mạng của giai cấp
công nhân, Đảng ta vừa giữ vai trò lãnh đạo vừa là đội quân tiên phong của
cách mạng Việt nam. Năng lực của Đảng, uy tín của Đảng đã tập hợp và
phát huy cao độ ý thức dân tộc, tinh thần yêu nước vốn là tài sản vô cùng
quý báu của nhân dân ta trong suốt quá trình dựng nước và giữ nước. Đảng
đã kết hợp nhuần nhuyễn truyền thống đó với các nhân tố tiến bộ, cách mạng
của thời đại, gắn kết chặt chẽ mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội,
với lý tưởng giải phóng con người khỏi mọi áp bức, bất công. Dưới sự lãnh
đạo của Đảng, với khát vọng “ Khơng có gì q hơn độc lập tự do” nhân dân
ta đã không quản gian khổ, không sợ hy sinh, lần lượt chiến thắng nhiều kẻ
thù, thu giang sơn về một mối.
Bằng cảm quan chính trị nhạy bén, khả năng phân tích tình hình một
cách tỉnh táo và khoa học, dự báo chính xác xu thế vận động trước nhứng
diễn biến phức tạp của thời cuộc, những tình huống phát sinh đột xuất trong
đời sống chính trị, kinh tế, xã hội trên thế giới cũng như trong nuớc, Đảng ta
luôn đề ra những quyết sách đúng đắn, tận dụng được thời cơ, hoá giải
những thách thức, vượt qua những khúc quanh ngặt nghèo của lịch sử để
hình ảnh Việt nam ngày càng toả sáng, có vị thế ngày càng cao trên trường

quốc tế.
Thứ ba: Về tính chiến đấu; Qua các thời kỳ cách mạng, đội ngũ đảng
viên của Đảng luôn là đội ngũ tiên phong với tinh thần trung với nước, hiếu
với dân, sãn sàng hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc, vì lý tưởng cao đẹp
12


của chủ nghĩa xã hội. Đó cũng là những người phấn đấu không mệt mỏi để
vươn tới tầm tri thức mới, bắt kịp thời đại, những người gương mẫu trong lối
sống, biết cách ứng xử hài hoà giữa các mối quan hệ xã hội.
Ý thức được sứ mệnh lớn lao cũng như những phát sinh phức tạp đối
với một Đảng cầm quyền, Đảng ta đã thường xuyên chăm lo đến việc xây
dựng chỉnh đốn đội ngũ. Một mặt phát huy mạnh mẽ truyền thống chiến đấu
vẻ vang của Đảng, mặt khác đề ra những biện pháp thích hợp, thường xuyên
chống các tệ quan liêu, cửa quyền, tham nhũng; nhờ thế Đảng luôn giữ được
mối liên hệ mật thiết với nhân dân, đảm bảo vai trò lãnh đạo đất nước và xã
hội.
Thứ tư: Về truyền thống đoàn kết; Trên cơ sở chung một mục đích,
một lý tưởng, Đảng ta đã xây dựng được một ttruyền thống cực kỳ quý báu,
đó là sự đồn kết nhất trí. Trước lúc đi xa, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng
định trong Di chúc: “ Nhờ đồn kết nhất trí, một lịng một dạ phục vụ giai
cấp, phục vụ nhân dân, phục vụ Tổ quốc, cho nên từ ngày thành lập đến
nay, Đảng ta đã đoàn kết, tổ chức và lãnh đạo nhân dân ta hăng hái đấu
tranh đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác”. và chính sự đồn kết nhất trí
trong Đảng đã trở thành hạt nhân cho đường lối đoàn kết rộng rãi, thuyết
phục và tập hợp các dân tộc anh em, các tầng lớp nhân dân thành một khối
thống nhất, tạo nên sức mạnh đại đoàn kết dân tộc cùng chung ý chí mục
tiêu xây dựng một nước Việt Nam “ dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng,
dân chủ, văn minh” . Khẩu hiệu “ Đồn kết, địan kết, đại đồn kết- Thành
cơng, thành cơng, đại thành cơng” đã trở thành phương châm xử lý, phương

châm hành động cho mỗi tập thể, mỗi địa phương và toàn dân tộc trong mọi
tình huống. Đường lối đồn kết của Đảng cịn được thể hiện ỏ việc giải
quyết đúng đắn mối quan hệ giữa dân tộc và quốc tế, góp phần tích cực vào

13


cuộc đấu tranh chung của nhân dân thế giới vì hồ bình, độc lập dân tộc, dân
chủ và tiến bộ xã hội.
Những giá trị văn hố của Đảng khơng phải ngẫu nhiên mà có. Đó là
kết tinh của q trình cách mạng lâu dài và gian khổ. Được hấp thụ từ truyền
thống của một nền văn hoá dân tộc phong phú giàu tính nhân văn kết hợp
với tiếp thu có chọn lọc những tinh hoa của văn hoá nhân loại, từ những hoạt
động có tính văn hố, dần dần qua thực tiễn, những giá trị văn hố chính trị
trong Đảng được hình thành, bám sâu vào đời sống, nảy nở và phát triển
không ngừng cả về bề rộng, chiều sâu, lẫn tầm cao. Trong điều kiện mới,
trước những cơ hội lớn lao cùng những thách thức sống cịn, văn hố chính
trị trong Đảng càng cần phải lớn mạnh để ln là văn hố cao, văn hố chủ
đạo, văn hố có đủ sức chi phối các phạm trù văn hoá khác của xã hội.

II. Một số giải pháp chủ yếu nhằm xây dựng văn hoá Đảng trong
giai đoạn hiện nay:
2.1/ Thực trạng tình hình văn hố trong Đảng thời gian qua:
Từ mấy thập kỷ qua, trong quá trình đổi mới, giao lưu và hội nhập,
chúng ta đã đạt được những thành tựu quan trọng về mội mặt. Trong xây
dung văn hoá chính trị và văn hố Đảng, chúng ta đang tập trung nhiều ở cấp
độ quan điểm, đường lối, chính sách, ở cấp độ thiết chế và tổ chức. Đã có
những bước tiến đáng kể nhưng bên cạnh những thành tụư đó, đã xuất hiện
những vấn đề khơng nhỏ, thậm chí là nghiêm trọng thuộc lĩnh vực văn hố.
Đó là bộ máy còn chồng chéo, cồng kềnh; phương thức lãnh đạo của Đảng

đới với Nhà nước và các đồn thể chính trị chậm được đổi mới, hiệu quả,
14


hiệu lực lãnh đạo chưa cao; đặc biệt là tình trạng thiếu kỷ luật, kỷ cương
trong Đảng chưa được ngăn chặn. Cấp độ xây dựng giá trị hành vi và khn
mẫu ứng xử cịn nhiều bất cập yếu kém. Khi dự tổng kết của ngành Văn hố
thơng tin năm 2003, Thủ tướng Phan Văn Khải cũng có nói: “ xây dựng mơi
trường văn hố trong Đảng yếu hơn ngồi xã hội”. Nếu cơ sở xã,
phường…, chúng ta sẽ thấy các cán bộ lão thành giám sát chặt chẽ. Nhưng ở
cơ quan, xây dựng mơi trường văn hố trong Đảng cịn hạn chế nhiều. Tình
trạng tham nhũng, cửa quyền cịn nặng nề; tình trạng mất dân chủ trong
Đảng và trong xã hội chưa được ngăn chặn, và đặc biệt là xu hướng dân chủ
hình thức phát triển khá phổ biến.
Tồn bộ đường lối chủ trương, thể chế bằng chính sách, pháp luật
được đưa ra toàn xã hội, đến mọi cấp mọi ngành, mọi tổ chức và cá nhân
thực hiện nghiêm minh. Nhưng trong bộ máy của Đảng, Nhà nước, các đoàn
thể chính trị- xã hội vẫn cịn một bộ phận khơng nhỏ cán bộ, đảng viên tham
nhũng, thoái hoá, biến chất vì lợi ích cá nhân và cục bộ mà vi phạm kỷ luật
Đảng và pháp luật của Nhà nước chưa được xử lý thích đáng, làm giảm niềm
tin của nhân dân đối với Đảng.
Tệ nạm tham nhũng, tiêu cực còn làm cho việc quản lý, điều hành của
bộ máy chính quyền Nhà nước kém hiệu quả; sự lãnh đạo, vai trị, uy tín của
Đảng trong xã hội bị giảm sút, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách
pháp luật của nhà nước thực hiện sai dẫn đến chệnh hướng. Vì vậy, chỉ một
bộ phận cán bộ, đảng viên tham nhũng đã làm cho nguy cơ “ chệch hướng
xã hội chủ nghĩa” và “ nguy cơ tham nhũng” trở thành nguy cơ đồng hành,
tạo nên sự cộng hưởng của hai nguy cơ.
Những con số sau đây tuy mới chỉ là một phần nhỏ của thực tế, nhưng
đã cho ta thấy hậu quả của tệ tham nhũng, tiêu cực làm suy giảm đội ngũ cán

bộ, đảng viên cả về chất và lượng.
15


+ Nhiệm kỳ Đại hội Đảng IX ( 2001 – 2005) Uỷ ban kiểm tr TW đã
kiểm tra đảng viên khi có dấu hiệu vi phạm trong đó: gần 97.000 đang viên,
có 28.000 cấp uỷ viên (29,4%). Kiểm tra tổ chức đảng cấp dưới có dấu hiệu
vi phạm kết luận gần 7.300 tổ chức đảng có vi phạm.
+ Năm 2007, Kiểm tra 17.593 đảng viên, kết luận 13.374 đảng viên vi
phạm ( 76% ); đã thi hành kỷ luật 19.000 đảng viên, thi hành kỷ luật 456 tổ
chức đảng tăng 35% so với năm 2006.
+ Một số vụ án như Vụ án Bùi Tiến Dũng MPU18, vụ án Lã Thị Kim
Oanh… thì có rất nhiều đảng viên giữ cương vị cao lợi dụng chức quyền
được Đảng và Nhà nước trao để tham nhũng gây bức xúc lớn trong nhân
dân…
Như vậy, qua đánh giá hầu hết các đối tượng phạm tội tham ơ đều có
là đảng viên chức có quyền, tham ô, nhũng nhiễu, cửa quyền …làm giảm
lòng tin của nhân dân vào Đảng…
Tham nhũng tạo ra một lớp người sống vì tiền, chạy theo đồng tiền,
lấy đồng tiền làm thước đo chuẩn mực giá trị, tạo nên một thứ đạo đức “ có
tiền mua tiên cũng được” . Chính điều này làm cho những giá trị thang bậc
đạo đức, chuẩn mực bị đảo lộn, đầu độc làm băng hoại ý thức hệ đối với thế
hệ trẻ- tương lai của đất nước, tương lai của chế độ mà bao lớp cha anh dã
ngã xuống để xây dựng và bảo vệ. Khi mà chuẩn mực bị đảo lộn, ai đảm bảo
con cháu chúng ta sẽ đi theo con đường đã lựa chọn?
Tham nhũng được tiền của mà không bỏ công sức, mồ hôi nuớc mắt
làm nên “ tiền chùa” một lớp người sẽ sống hưởng thụ, thực dụng, đua địi,
theo văn hố đồi bại của phương tây. Khi đó làm sao phát huy được sức
sống của nền văn hoá tiên tiến đạm đà bản sắc dân tộc.
Tham nhũng tiêu cực tồn tại quá lâu tạo thành thói quen trong đại bộ

phận dân cư của xã hội; mọi việc liên quan đến công quyền, phổ biến đều
16


đến tìm các mối quan hệ quen biết, nhờ vả, chạy chọt, biếu xén, quà cáp, đút
lót như các điều kiện không thể thiếu để công việc chôi chảy. Vậy là cán bộ
cơng chức tham nhũng đã tạo nên thói quen xấu cho toàn xã hội. Và nguy
hiểm hơn tham nhũng đã lan vào ngành giáo dục đào tạo thế hệ trẻ cho đất
nước trong tương lai.
Một điểm nữa về yếu kém trong Đảng hiện nay là hiện tượng bộ phận
khơng nhỏ cán bộ, đảng viên bị tha hố về tư tưởng chính trị, suy thối về
đạo đức lối sống làm cộm nên những vấn đề văn hố chính trị trong Đảng,
gây tổn thương quan hệ giữa Đảng với nhân dân, làm giảm sút sức chiến đấu
của các tổ chức Đảng, hạ thấp uy tín lãnh đạo của Đảng. Đó là hiện tượng
phai nhạt lý tưởng cách mạng, coi nhẹ rèn luyện, tu dưỡng, giảm sút ý chí,
coi thường kỷ luật Đảng, kỷ cương xã hội, chạy theo lối sống thực dụng cá
nhân, coi trọng lợi ích vật chất, lợi ích trước mắt. Đó là thói quan liêu, tắc
trách gây lãng phí và bịn rút của cơng. Nguy hại nhất là thói tham nhũng đã
trở thành “ quốc nạn” ngày một tràn lan, tạo thành những đường dây, những
“ cấm địa” mục ruỗng rất khó kiểm sốt, đến mức đã có thể đe doạ sự tồn
vong của chế độ, cùng sinh mệnh chính trị của Đảng.
Lối sống xa hoa hưởng lạc, nhất là đói với những đảng viên, cán bộ
được phân công nắm quyền, nắm tiền. Một mặt là những hiện tượng buông
thả chạy theo thị hiếu thấp hèn, bất chấp dư luận xã hội. Mặt khác là lối sống
quan cách, xa quần chúng, vừa độc đoán, vừa dân chủ hình thức, tạo nên sự
cách biệt giữa đảng viên với quần chúng và bị phân hoá ngay trong nội bộ
Đảng.
Lối sống cơ hội cũng ngày càng phát triển tinh vi, phức tạp. Một mặt
né tránh đấu tranh, mặt khác lại gây mất đoàn kết nghiêm trọng. Rất nhiều
mánh khoé để chạy chat quyền chức, rất nhiều hình thức để đưa và nhận hối

17


lộ, rất nhiều cách lừa đảo, chụp giật, lợi dụng qua những kẽ hở của pháp
luật, của cơ chế.
Hàng loạt vi phạm các quy định về công tác tổ chức cán bộ, như đề
bạt, bổ nhiệm khơng chính xác, lên lương trái quy định, ở nhiều nơi, nhiều
cấp, nhiều nghành xuất hiện tình trạng chạy chức, chạy quyền, chạy chỗ.
Một số cán bộ thiếu trách nhiệm, năng lực trình độ kém vẫn được bố trí sự
dụng ở các vị trí quan trọng dẫn đến những tác hại không nhỏ. Theo báo cáo
của Uỷ ban kiểm tra trung ương, trong nhiệm kỳ VIII có 82.172 đảng viên bị
thi hành kỷ luật thì có tới 25,76% là vi phạm về trách nhiệm, trong đó nhiều
trường hợp do thiếu hiểu biết về trách nhiệm, quyền hạn, Kết quả nghiên
cứu 385 trường hợp tội phạm tham nhũng cho thấy 28% do thân nhân xấu,
trong đó dã có 35% có tiền án, tiền sự, 11% chưa qua đào tạo. Cán bộ, đảng
viên có khuyết điểm sai phạm nhưng không bị xử lý nghiêm túc, kịp thời mà
lại được che đỡ, thậm chí tiếp tục bố trí cương vị cao hơn, quan trọng hơn.
Hậu quả là một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên vi phạm kỷ luật Đảng,
vi phạm pháp luật, thậm chí phải đứng trước vành móng ngựa…
Những biểu hiện tiếu văn hố trong Đảng trên đây có những nguyên
nhân khách quan rất quan trọng. Đó là sự sụp đổ của Liên xơ và các nước xã
hội chủ nghĩa ở Đông Âu gây xáo trộn lớn về tư tưỏng chính trị trong một số
đảng viên vốn thiếu bản lĩnh nên dễ giao động, hoang mang. Họ tìm cách co
lại với chủ nghĩa cá nhân, với lối sống ích kỷ, an phận.
Mặt khác, mặt trái của cơ chế thị trường hằng ngày, hàng giờ tác động
đến tư tưởng tình cảm của cán bộ, đảng viên, kích thích lịng ham muốn tiền
tài, địa vị, lối sống xa hoa, hưởng lạc, nhất là khi có cơ hội được nắm quyền,
nắm tiền, được giao lưu, tiếp xúc.
Trong khi đó, các thế lực thù địch bên ngồi càng ráo riết thực hiện

chiến lược “ diễn biến hồ bình” với các thủ đoạn tinh vi, thâm độc mà cán
18


bộ đảng viên, các tổ chức Đảng, các cơ quan nhà nước là đối tượng tấn cơng
hàng đầu…
Song, nếu nhìn nhận một cách thẳng thắn, với tinh thần thực sự cầu thị
thì nguyên nhân của tình trạng xuống cấp về văn hoá trong Đảng hiện nay cơ
bản vẫn là do chủ quan, mà chủ yếu là ở những điểm dưới đây:
- Trong khi tập trung sức vào nhiệm vụ kinh tế, Đảng ta chưa lường
hết được những tác động tiêu cực của mặt trái cơ chế thị trường đối với đời
sống văn hố. Cơng tác nghiên cứu lý luận chưa làm rõ nhiều vấn đề có liên
quan đến văn hố trong quá đổi mới, hội nhập, giao lưu, chưa xây dựng
được chiến lược phát triển văn hoá song song với chiến lược phát triển kinh
tế, do đó chưa xử lý thoả đáng mối quan hệ giữa truyền thống và hiện đại,
giữa dân tộc và quốc tế, giữa văn hoá và chính trị, giữa văn hố và các mối
quan hệ xã hội khác.
Mặc dù Đảng ta đã dự báo chính xác các nguy cơ trong quá trình đổi
mới, hội nhập, nhưng chậm có biện pháp phù hợp đồng bộ, có hiệu quả
trong việc giáo dục, rèn luyện kiểm tr, giám sát đảng viên. Nhiều cấp uỷ. Tổ
chức đảng coi nhẹ công tác giáo dục đạo đức, thiếu hình thức, biện pháp xử
lý kịp thời với những cán bộ, đảng viên khi có vi phạm, nhất là chưa xử lý
nghiêm với những phàn tử thoái hoá biến chất.
- Trong lãnh đạo và quản lý cịn bng lỏng né tránh hữu khuynh.
Nhiều chủ trương chính sách, pháp luật mà trước hết là pháp luật, chính sách
về kinh tế chưa hồn chỉnh, cịn chồng chéo và nhiều sơ hở gây khó khăn
cho Đảng và nhà nước trong việc ngăn chặt, đẩy lùi sự suy thối của cán bộ,
đảng viên.
- Chính sách đãi ngộ, nhất là chính sách tiền lương chưa thực sự đam
bảo đời sống cho nhiều cán bộ, đảng viên dễ dẫn tới những hành động mưu

19


sinh sai trái. Mặt khác, tình trạng phân hố giàu nghèo phát triển nhanh, sự
chênh lệch đời sống giữa các vùng miền chậm được cải thiện đã tác động
không nhỏ đến các tổ chức đảng, đến tâm tư của mọi cán bộ, đảng viên.
Những vấn đề văn hoá trong các tổ chức đảng nêu trên đã làm ảnh
hưởng nghiêm trọng đến văn hoá Đảng, tác động rất tiêu cực đến chiến lược
xây dung nền văn hoá Việt nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Khắc phục
tình trạng nêu trên đương nhiên không thể một sớm một chiều. Cần phải tiếp
tục quán triệt thật sâu săc và thường xuyên hơn nữa tính chất cực kỳ quan
trọng của văn hố trong điều kiện mới với vai trò “ là nền tảng tinh thần của
xã hội, vừa là mục tiêu vừa là động lực phát triển kinh tế- xã hội”. Phải huy
động lực lượng, trí tuệ để nhanh chóng xây dựng hệ thống các giải pháp khả
thi nhằm “ Bảo đảm sự gắn kết giữa nhiệm vụ phát triển kinh tế là trọng tâm,
xây dựng, chỉnh đốn Đảng là then chốt với khơng ngừng nâng cao văn hốnền tảng tinh thần xã hội.” Như kết luận hội nghị TW 10 khoá IX đề ra. Để
thực hiện nhiệm vụ trên, đòi hỏi phải có những giải pháp lớn có tính lâu dài,
quan hệ mật thiết đến các chiến lược xây dựng, chỉnh đốn Đảng về tư tưởng,
về chính trị, về tổ chức trên cơ sở không ngừng trau dồi tri thức, đổi mới tư
duy lý luận, coi trọng tổng kết thực tiễn nhằm kịp thời bổ sung đường lối,
khắc phục sai sót, đáp ứng yếu cầu của cách mạng trong giai đoạn mới.
Chính vì vậy, Hội nghị TW 10 khố IX đã nhấn mạnh xây dựng văn
hoá trong Đảng cả trong nhiệm vụ và giải pháp. Hội nghị đã chỉ rõ một trong
ba nhiệm vụ trọng tâm của xây dựng và phát triển văn hoá những năm sắp
tới là: Tiếp tục đặt lên hàng đầu nhiệm vụ xây dựng tư tưởng, đạo đức, lối
sống và đời sống văn hoá lành mạnh trong xã hội, trước hết là trong tổ chức
Đảng.

20