Nghiên cứu, kiểm tra, chẩn đoán hệ thống phanh trên xe honda brio 2019

MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN....................................................................................................................
MỤC LỤC.........................................................................................................................
DANH MỤC HÌNH..........................................................................................................
DANH MỤC BẢNG.........................................................................................................
MỞ ĐẦU.............................................................................................................................
1.Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................................
2.Nhiệm vụ nghiên cứu.................................................................................................
3.Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.............................................................................
4.Phương pháp nghiên cứu...........................................................................................
5.Ý nghĩa khoa học........................................................................................................
6.Ý nghĩa thực tiễn........................................................................................................
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ HỆ THỐNG PHANH................................................
1.1. Công dụng, phân loại, yêu cầu đối với hệ thống phanh......................................
1.1.1. Công dụng.........................................................................................................
1.1.2. Phân loại hệ thống phanh..................................................................................
1.1.3. Yêu cấu đối với hệ thống phanh.......................................................................
1.2. Cơ cấu phanh..........................................................................................................
1.2.1. Cơ cấu phanh tang trống...................................................................................
1.2.2. Cơ cấu phanh đĩa...............................................................................................
1.3. Dẫn động phanh......................................................................................................
1.3.1. Dẫn động phanh cơ khí.....................................................................................
1.3.2. Dẫn động phanh thủy lực................................................................................
1.3.3.Dẫn động phanh khí nén..................................................................................
1.3.4. Dẫn động phanh thủy khí................................................................................
1.4. Điều hịa lực phanh...............................................................................................
1.5. Hệ thống chống bó cứng bánh xe khi phanh (ABS)..........................................
CHƯƠNG 2: HỆ THỐNG PHANH TRÊN XE HONDA BRIO 2019........................
2.1. Tổng quan về xe Honda Brio 2019......................................................................
2.2. Cấu tạo hệ thống phanh trên xe Honda Brio 2019............................................
2.3. Dẫn động phanh trên xe Honda Brio 2019.........................................................

2.3.1. Xylanh phanh chính........................................................................................


2.3.2. Bộ trợ lực phanh..............................................................................................
2.3.3. Cách bố trí các đường ống dầu.......................................................................
2.4. Cơ cấu phanh trên xe Honda Brio 2019.............................................................
2.4.1. Cơ cấu phanh trước.........................................................................................
2.4.2. Cơ cấu phanh sau............................................................................................
2.5. Phanh đỗ................................................................................................................
2.6. Hệ thống chống bó cứng (ABS)...........................................................................
2.6.1. Cấu tạo và hoạt động của hệ thống phanh chống bó cứng (Chức năng ABS)
...........................................................................................................................................
2.6.2. Chức năng EBD..............................................................................................
CHƯƠNG 3: KIỂM TRA, CHẨN ĐOÁN HỆ THỐNG PHANH TRÊN XE
HONDA BRIO 2019........................................................................................................
3.1. Kiểm tra, điều chỉnh hành trình bàn đạp phanh và cơng tắc vị trí bàn đạp
phanh................................................................................................................................
3.1.1. Kiểm tra, điều chỉnh hành trình bàn đạp phanh..............................................
3.1.2. Kiểm tra, điều chỉnh cơng tắc vị trí bàn đạp phanh........................................
3.2. Kiểm tra công tắc mực dầu phanh và công tắc phanh đỗ................................
3.3. Kiểm tra tháo lắp thay thế xylanh chính............................................................
3.4. Kiểm tra bộ trợ lực phanh...................................................................................
3.4.1. Kiểm tra rị rỉ mà khơng sử dụng các cơng cụ đặc biệt...................................
3.4.2. Kiểm tra rò rỉ bằng cách sử dụng dụng cụ đặt biệt.........................................
3.5. Kiểm tra chức năng xylanh chính.......................................................................
3.6. Kiểm tra van một chiều bộ trợ lực......................................................................
3.7. Kiểm tra chiều dài cần đẩy bộ trợ lực phanh....................................................
3.8. Điều chỉnh hành trình phanh đỗ.........................................................................
3.9. Kiểm tra hệ thống chống bó cứng ABS..............................................................
3.9.1. Chức năng chẩn đoán ABS.............................................................................

3.9.2. Khắc phục lỗi hệ thống ABS...........................................................................
3.9.3. Kiểm tra hoạt động bộ chấp hành phanh.........................................................
KẾT LUẬN.......................................................................................................................
TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................................................


DANH MỤC HÌNH
Hình 1.1: Kết cấu hệ thống phanh tang trống trên ơ tơ........................................................
Hình 1.2: Kết cấu hệ thống phanh đĩa trên ơ tơ...................................................................
Hình 1.3: Dẫn động cơ khí ở hệ thống phanh dừng.............................................................
Hình 1.4: Sơ đồ dẫn động thủy lực đơn giản.....................................................................
Hình 1.5: Sơ đồ trợ lực khí nén của dẫn động phanh thuỷ lực.........................................
Hình 1.6: Sơ đồ nguyên lý kết cấu cụm trợ lực chân khơng............................................
Hình 1.7: Sơ đồ dẫn động phanh khí nén một dịng.........................................................
Hình 1.8: Sơ đồ dẫn động phanh khí nén hai dịng...........................................................
Hình 1.9: Sơ đồ nguyên lý kết cấu dẫn động phanh thuỷ khí trên ơ tơ tải.......................
Hình 1.10: Sơ đồ bố trí ABS trên ô tô với điều khiển riêng biệt các bánh xe (a) và sơ
đồ điều khiển chung các bánh xe (b).................................................................................
Hình 2.1: Xe Honda Brio 2019..........................................................................................
Hình 2.2: Cấu tạo hệ thống phanh trên xe Honda Brio 2019............................................
Hình 2.3: Cấu tạo xylanh phanh chính..............................................................................
Hình 2.4: Cấu tạo bên trong của xylanh chính..................................................................
Hình 2.5: Ngun lý làm việc cơ bản của piston xylanh chính.........................................
Hình 2.6: Khi khơng phanh...............................................................................................
Hình 2.7: Khi đạp bàn đạp phanh......................................................................................
Hình 2.8: Khi nhả bàn đạp phanh......................................................................................
Hình 2.9: Khi bị rị rỉ dầu phanh phía sau..........................................................................
Hình 2.10: Khi bị rị rỉ dầu phanh phía trước....................................................................
Hình 2.11: Cấu tạo trợ lực phanh chân khơng...................................................................
Hình 2.12: Khi khơng tác động phanh...............................................................................

Hình 2.13: Hoạt động trợ lực khi đạp phanh.....................................................................
Hình 2.14: Hoạt động của cụm van khi đạp phanh............................................................
Hình 2.15: Trạng thái giữ phanh........................................................................................
Hình 2.16: Hoạt động của cụm van khi giữ phanh............................................................
Hình 2.17: Trợ lực tối đa...................................................................................................
Hình 2.18: Hoạt động cụm van khi trợ lực tối đa..............................................................
Hình 2.19: Khi khơng có chân khơng................................................................................
Hình 2.20: Hoạt động của cụm van khi khơng có chân khơng..........................................


Hình 2.21: Bố trí đường ống dầu.......................................................................................
Hình 2.22: Cơ cấu phanh trước..........................................................................................
Hình 2.23: Cấu tạo đĩa phanh............................................................................................
Hình 2.24: Cấu tạo và hoạt động má phanh.......................................................................
Hình 2.25: Hoạt động phanh..............................................................................................
Hình 2.26: Tự điều chỉnh khe hở má phanh và đĩa phanh.................................................
Hình 2.27: Cấu tạo cơ cấu phanh sau................................................................................
Hình 2.28: Hoạt động phanh sau.......................................................................................
Hình 2.29: Hoạt động tự điều chỉnh khe hở má phanh và trống phanh.............................
Hình 2.30: Phanh đỗ..........................................................................................................
Hình 2.31: Hệ số trượt ABS..............................................................................................
Hình 2.32: Cấu tạo hệ thống chống bó cứng.....................................................................
Hình 2.33: Sơ đồ cấu trúc điều khiển ABS........................................................................
Hình 2.34: Giắc cấm ECU ABS........................................................................................
Hình 2.35: Điều khiển tốc độ bánh xe...............................................................................
Hình 2.36: Chức năng kiểm tra ban đầu............................................................................
Hình 2.37: Bộ chấp hành ABS.........................................................................................
Hình 2.38: Sơ đồ mạch thủy lực bộ chấp hành ABS.........................................................
Hình 2.39: Sơ đồ mạch nguồn cấp cho ECU và cơng tắt vị trí bàn đạp phanh.................
Hình 2.40: Mạch tín hiệu cảm biến mực dầu phanh và cơng tắt phanh đỗ........................

Hình 2.41: Sơ đồ mạch điều khiển ABS............................................................................
Hình 2.42: Phân bố lực phanh theo tải trọng.....................................................................
Hình 2.43: Phân phối lực phanh giữa bánh xe trước và sau..............................................
Hình 2.44: Phân phối lực phanh giữa các bánh bên phải và bên trái.................................
Hình 3.1: Kiểm tra hành trình tự do bàn đạp phanh..........................................................
Hình 3.2: Kiểm tra chiều cao bàn đạp phanh.....................................................................
Hình 3.3: Điều chỉnh hành trình bàn đạp phanh................................................................
Hình 3.4: Điều chỉnh cơng tắc vị trí bàn đạp phanh..........................................................
Hình 3.5: Sơ đồ mạch điện báo mực dầu và phanh đỗ.....................................................
Hình 3.6: Tháo cơng tắt mực dầu phanh............................................................................
Hình 3.7: Tháo bình chứa dầu phanh.................................................................................
Hình 3.8: Tháo cụm xylanh chính.....................................................................................


Hình 3.9: Lắp cụm xylanh chính.......................................................................................
Hình 3.10: Đạp bàn đạp với lực bình thường....................................................................
Hình 3.11: Đạp mạnh bàn đạp phanh................................................................................
Hình 3.12: Lắp dụng cụ đặt biệt........................................................................................
Hình 3.13: Kiểm tra chức năng xylanh chính....................................................................
Hình 3.14: Đạp bàn đạp phanh với lực tương ứng............................................................
Hình 3.15: Kiểm tra van một chiều bộ trợ lực...................................................................
Hình 3.16: Chiều dài tiêu chuẩn cảu cần đẩy trợ lực phanh..............................................
Hình 3. 17: Điều chỉnh phanh đỗ.......................................................................................
Hình 3.18: Chức năng chẩn đốn ABS..............................................................................
Hình 3.19: Kiểm tra bộ chấp hành ABS............................................................................


DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1: Ký hiệu chân ECU ABS....................................................................................
Bảng 3.1: Bảng giá trị phiên bản hộp số CVT...................................................................

Bảng 3.2: Bảng giá trị phiên bản hộp số MT.....................................................................
Bảng 3.3: Bảng mã lỗi hệ thống ABS................................................................................
Bảng 3.4: Khắc phục lỗi hệ thống ABS.............................................................................


1

MỞ ĐẦU
Nền công nghiệp ôtô trên thế giới ngày nay đã đạt được những thành tựu cao về
khoa học kĩ thuật. Sự cạnh tranh gay gắt trên thị trường ô tô đã thúc đẩy đầu tư nhiều
về nghiên cứu các công nghệ mới cho ôtô. Điều này đã làm cho chiếc ôtô hiện đại
ngày nay được trang bị nhiều công nghệ tiên tiến dẫn đến mẫu mã kết cấu chất lượng
sử dụng được nâng cao. Hệ thống phanh cũng nằm trong sự thay đổi ấy. Hệ thống
phanh là một bộ phận quan trọng của ơtơ, đảm bảo có hiệu quả phanh ở tất cả các bánh
xe trong mọi trường hợp, thích ứng nhanh với mọi vấn đề nguy hiểm.
Sau thời gian học tập, nghiên cứu tại trường em đã được giao tiểu luận tốt
nghiệp về đề tài “Nghiên cứu, kiểm tra, chẩn đoán hệ thống phanh trên xe Honda
Brio 2019”, nội dung tiểu luận nhằm giúp em tìm hiểu kỹ về kết cấu, nguyên lý hoạt
động và kỹ thuật bảo dưỡng, sửa chữa của hệ thống phanh trên ơtơ nói chung và trên
xe Honda Brio 2019 nói riêng.
1.Mục tiêu nghiên cứu
Nghiên cứu cơ sở lý thuyết về nguyên lý hoạt động và quy trình bảo dưỡng, sửa
chữa hệ thống phanh trên Honda Brio 2019.
2.Nhiệm vụ nghiên cứu
Nghiên cứu cơ sở lý thuyết phương thức hoạt động và kỹ thuật bảo dưỡng, sửa
chữa hệ thống phanh trên Honda Brio 2019.
3.Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: Nghiên cứu hệ thống phanh trên Honda Brio 2019.
Phạm vi nghiên cứu: Phạm vi nghiên cứu được giới hạn là nghiên cứu cơ sở lý
thuyết về phương thức hoạt động và kỹ thuật bảo dưỡng, sửa chữa hệ thống phanh trên

Honda Brio 2019.
4.Phương pháp nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu này, sử dụng phương pháp nghiên cứu lý thuyết.
5.Ý nghĩa khoa học
Nghiên cứu về hệ thống phanh trên Honda Brio 2019 nhằm đánh giá sự tối ưu về
thiết kế định hướng nghiên cứu phát triển cải thiện hoạt động, tăng độ an toàn và độ
êm dịu cho hệ thống phanh trên các dòng xe đặt biệt là trên ô tô Honda Brio 2019.


2
6.Ý nghĩa thực tiễn
Kết quả nghiên cứu của tiểu luận có thể làm tài liệu tham khảo để giúp cho các
học viên hiểu rõ về nguyên lý hoạt động và quy trình bảo dưỡng của hệ thống phanh
trên xe Honda Brio 2019.


3

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ HỆ THỐNG PHANH
1.1. Công dụng, phân loại, yêu cầu đối với hệ thống phanh
1.1.1. Công dụng
Hệ thống phanh trên ô tô dùng để giảm vận tốc chuyển động của ô tô cho đến khi
dừng hẳn hoặc đến vận tốc cần thiết nào đó, ngồi ra hệ thống phanh còn dùng để giữ
cố định xe tại chỗ.
Đối với ô tô hệ thống phanh là một trong những hệ thống quan trọng nhất vì nó
đảm bảo cho ô tô chuyển động an toàn ở vận tốc cao và khi dừng xe tại chỗ nhất là
trên dốc.
1.1.2. Phân loại hệ thống phanh
a. Hệ thống phanh công tác (Hệ thống phanh chính), được điều khiển bằng bàn
đạp phanh và được sử dụng ở tất cả các chế độ chuyển động của ô tô.

Hệ thống phanh công tác tác dụng phanh tất cả các bánh xe của ô tô, bảo đảm gia
tốc phanh trong khoảng 4,4 ÷ 5,8 [m/ s2] (tiêu chuẩn đến năm 1975) tùy theo từng loại
xe và trong khoảng 5,5 ÷ 7,0 [m/ s2] (tiêu chuẩn sau năm 1975).
b. Hệ thống phanh dừng (phanh đỗ), thường được điều khiển bằng tay dùng để
giữ cố định xe tại chỗ hoặc trên đường dốc (24 %). Hệ thống phanh dừng chỉ tác dụng
lên các bánh xe cầu sau hoặc lên trục truyền của hệ thống truyền lực. Lực điều khiển
cần phanh tay ở ô tô du lịch không vượt quá 400 [N].
c. Hệ thống phanh dự trữ là hệ thống phanh dùng để dừng xe khi hệ thống phanh
công tác bị hư hỏng không làm việc. Khi trên ô tơ khơng có hệ thống phanh dự trữ
riêng biệt thì có thể sử dụng một phần hệ thống phanh cơng tác (mạch sơ cấp hoặc
mạch thứ cấp của nó) hoặc sử dụng hệ thống phanh dừng.
d. Hệ thống phanh bổ trợ dùng để hạn chế vận tốc chuyển động của ô tô khi
chuyển động xuống các dốc dài. Nó hoạt động độc lập với các hệ thống phanh khác và
nó được gọi là hệ thống phanh chậm dần. Sử dụng hệ thống phanh bổ trợ với mục đích
giảm mài mịn các chi tiết của hệ thống phanh công tác và nâng cao khả năng chuyển
động an toàn trong điều kiện vùng đồi núi. Hệ thống phanh này áp dụng trên các ô tô
và ô tô buýt thường xuyên hoạt động ở vùng đồi núi có nhiều dốc dài. Gia tốc phanh
trung bình của ơ tơ khi hệ thống hoạt động khoảng 0,6 ÷ 2,0 [m/ s2]. Khi thử hệ thống
phanh chậm dần trên dốc 7 % với vận tốc 30 km/h với khoảng cách 6 [km].
Mỗi một hệ thống phanh đều có các thành phần sau đây:


4
- Cơ cấu phanh được bố trí ở tất cả các bánh xe hoặc bố trí trong hệ thống truyền lực.
- Dẫn động phanh và cơ cấu điều khiển.
- Các thiết bị điều chỉnh và phụ trợ.
Phân loại cơ cấu phanh theo các dấu hiệu sau đây:

Theo số lượng cơ cấu phanh và vị trí bố trí:
+ Cơ cấu phanh bố trí tại các bánh xe của tất cả các trục.

+ Cơ cấu phanh bố trí tại trục truyền trong hệ thống truyền lực.
+ Bố trí ở động cơ đốt trong.
+ Bố trí trên vỏ xe.

 Theo kết cấu:
+ Cơ cấu phanh ma sát: phanh guốc đặt trong tang trống phanh hoặc phanh đĩa,
phanh dải.
+ Cơ cấu phanh thủy lực, điện, máy nén.
Phân loại dẫn động phanh theo công dụng có các loại dẫn động phanh áp dụng
trên ơ tơ như sau:
- Dẫn động phanh cơ khí.
- Dẫn động phanh thủy lực.
- Dẫn động phanh khí nén.
- Dẫn động phanh loại điện từ.
- Dẫn động phanh kết hợp (thủy lực - khí nén).
1.1.3. Yêu cấu đối với hệ thống phanh
Hệ thống phanh có ảnh hưởng đến an tồn chuyển động của ơ tơ, vì vậy ngồi
các u cầu chung đối với các kết cấu ơ tơ, nó có các u cầu riêng sau đây:
a. Đảm bảo quãng đường phanh ngắn nhất hoặc gia tốc phanh lớn nhất khi phanh
đột ngột trong trường hợp nguy hiểm; Ngồi ra các ơ tơ cùng nhóm khi chuyển động
theo làn cần bảo đảm quãng đường phanh như nhau (cho phép sai lệch ± 10 ÷ 15 %).
Theo Tiêu chuẩn ECE R13 thì chỉ tiêu đánh giá hiệu quả phanh khi phanh có
ngắt động cơ đối với các loại xe như sau:
- Đối với ô tô con: v1 = 80 [km.h-1]; Jp = 5,8 [m.s-2]; Sp = 50,7 [m].
- Đối với ô tô buýt: v1 = 60 [km.h-1]; Jp = 5,0 [m.s-2]; Sp = 36,7 [m].
- Đối với ô tô tải: v1 = 60 [km.h-1]; Jp = 5,0 [m.s-2]; Sp = 36,7 [m].


5
b. Bảo đảm sự đồng bộ đối với tất cả các cơ cấu phanh, nghĩa là sự tăng và giảm

mô men phanh phải đồng thời và hiệu quả phanh ít thay đổi kể cả phanh liên tục nhiều
lần.
c. Quá trình phanh phải êm dịu, sự thay đổi gia tốc phanh phải đều đặn nhằm đáp
ứng tính điều khiển, tính ổn định của ô tô trong mọi trạng thái hoạt động.
d. Có độ tin cậy làm việc cao, ngay cả khi một phần của hệ thống phanh hư hỏng
thì hệ thống vẫn bảo đảm khả năng dừng ô tô.
Để đảm bảo yêu cầu này, khi thiết kế hệ thống phanh người ta tách các động dẫn
động riêng rẽ cho từng cầu và từng bánh xe. Khi đó nếu một phần nào đó của hệ
thống hư hỏng thì vẫn có thể bảo đảm duy trì sự phanh cho xe để dừng lại hoặc đưa xe
về nới sửa chữa.
e. Thời gian chậm tác dụng khi phanh phải nhỏ. Thời gian chậm tác dụng của hệ
thống phanh phụ thuộc vào loại và kết cấu dẫn động phanh:
- Dẫn động phanh thuỷ lực: 0,2 ÷ 0,5 [s].
- Dẫn động phanh khí nén: 0,6 ÷ 0,8 [s].
- Dẫn động phanh khí nén (đồn xe): 1,0 ÷ 2,0 [s].
f. Bảo đảm phân bố lực phanh như nhau và hợp lý ở các bánh xe của từng cầu.
Lực phanh phân bố giữa các bánh xe của các cầu khác nhau cần phải tương ứng
với phản lực thẳng đứng trên các bánh xe khi phanh với hiệu quả phanh cho trước.
Ngày nay trên các ô tô hiện đại, người ta sử dụng các hệ thống phân phối lực
phanh điện tử cho từng bánh xe tuỳ thuộc vào tải trọng phân bố lên nó hoặc sử dụng hệ
thống chống bó cứng bánh xe khi phanh (ABS) nhằm nâng cao hiệu quả phanh và bảo
đảm ổn định hướng cho ô tô khi phanh.
g. Điều khiển thuận tiện và nhẹ nhàng, bảo đảm sự tỉ lệ giữa lực tác dụng lên bàn
đạp và lực phanh ở các bánh xe (tác động tuỳ động về lực) khi phanh và nhả phanh.
Lực tác dụng lên bàn đạp phanh nằm trong khoảng 500 ÷ 700 [N] và hành trình
tồn bộ bàn đạp phanh khoảng 80 ÷ 180 [mm]. Giá trị nhỏ lấy cho xe du lịch. Lực
tác dụng lên cần phanh tay không vượt quá 400 [N] và hành trình cần phanh tay
khơng lớn hơn 300 [mm].
h. Kết cấu của cơ cấu phanh phải đảm bảo thoát nhiệt tốt từ bề mặt ma sát.
i. Các kết cấu của hệ thống phanh phải bảo đảm khả năng bao kín tốt tránh các

bụi bẩn và hỏng hóc nhất là khi chuyển động trên đường không bằng phẳng.


6
j. Kết cấu đơn giản, thuận tiện cho điều chỉnh và chăm sóc bảo dưỡng.
k. Hệ thống phanh dừng phải bảo đảm giữ xe đầy tải (khơng kéo mc) trong
thời gian dài trên dốc không nhỏ hơn 16 %; Đối với đồn xe bảo đảm trên dốc khơng
nhỏ hơn 8 %.
1.2. Cơ cấu phanh
1.2.1. Cơ cấu phanh tang trống
a) Cấu tạo

Hình 1.1: Kết cấu hệ thống phanh tang trống trên ô tô
1. Trống phanh; 2. Má phanh; 3. Lò xo kéo má phanh; 4. Xy lanh phanh bánh;
5. Ốc xả e; 6. Đường dầu từ tổng phanh đến; 7. Bộ phận điều chỉnh;
8. Chốt liên kết; 9,11. Guốc phanh; 10. Lị xo gữ má phanh.
Cơ cấu phanh trống gồm có trống phanh quay cùng với các bánh xe, các guốc
phanh lắp với phần không quay là mâm phanh, trên guốc có lắp các má phanh, một
đầu của guốc phanh quay quanh chốt tựa, đầu cịn lại tỳ vào pít tơng của xy lanh công
tác nếu là dẫn động thuỷ lực, hoặc là cam ép nếu là dẫn động khí nén.
Trong trường hợp dẫn động thuỷ lực áp suất chất lỏng trong xy lanh tác dụng lên
các pít tơng và đẩy các guốc phanh ép vào tang trống thực hiện quá trình phanh. Đối
với dẫn động khí nén, áp suất khí tạo nên lực trên ty đẩy và thơng qua địn dẫn động
làm quay cam đẩy các guốc phanh ép vào tang trống. Khe hở giữa các guốc phanh


7
được điều chỉnh thường xuyên trong quá trình sử dụng. Các cơ cấu điều chỉnh sử dụng
hiện nay rất phong phú, trong đó có các phương pháp điều chỉnh tự động.
Phanh trống có nhiều loại khác nhau tuỳ thuộc vào sự kết hợp của hai guốc

phanh và mục đích sử dụng.
b) Nguyên lý hoạt động
Cơ cấu phanh đặt trên giá đỡ là mâm phanh. Mâm phanh được bắt cố định trên
mặt bích của dầm cầu. Các guốc phanh được đặt trên các trục lệch tâm, dưới tác dụng
của lò xo hồi vị, các má phanh ln ép chặt hai pít tông của xy lanh phanh làm việc
gần nhau. Các má phanh luôn tỳ sát vào cam lệch tâm. Cam lệch tâm cùng với trục
lệch tâm có tác dụng điều chỉnh khe hở giữa má phanh và trống phanh. Trên bề mặt
các guốc phanh có gắn các tấm ma sát. Giữa các pít tơng của xy lanh có lị xo để ép
các pít tơng ln tỳ sát vào các guốc phanh.
Trên bề mặt các guốc phanh có gắn các má phanh, để cho các má phanh mịn đều
nhau thì guốc phanh phía trước có má phanh dài hơn.
Khi tác dụng vào bàn đạp chất lỏng với áp suất cao truyền đến xy lanh tạo nên áp
lực ép trên pít tơng đẩy các guốc phanh, các má phanh được ép vào trống phanh tạo
nên sự phanh. Khi nhả bàn đạp phanh, lò xo hồi vị trên cơ cấu phanh và lò xo giữa các
pít tơng sẽ kéo các guốc phanh trở lại vị trí ban đầu. Q trình phanh kết thúc.
Trong q trình sử dụng phanh, các má phanh sẽ hao mịn, do đó khe hở giữa má
phanh và trống phanh sẽ tăng lên. Muốn cơ cấu phanh hoạt động hiệu quả, phải điều
chỉnh khe hở giữa má phanh và trống phanh bằng cách xoay cam lệch tâm và xoay
chốt lệch tâm.
 1.2.2. Cơ cấu phanh đĩa
Phanh đĩa thường được sử dụng phổ biến trên các xe có vận tốc cao, đặc biệt hay
gặp ở cầu trước. Phanh đĩa ngày nay được sử dụng rộng dãi cho cả cầu trước và cầu
sau vì nó mang nhiều ưu điểm:
- Khối lượng các chi tiết nhỏ, kết cấu gọn, tổng khối lượng các chi tiết khơng treo
nhỏ, nâng cao tính êm dịu và bám đường của xe.
- Khả năng thốt nhiệt ra mơi trường dễ dàng.
- Dễ dàng trong sửa chữa và thay thế tấm ma sát.
- Cơ cấu phanh đĩa cho phép mô men phanh ổn định khi hệ số ma sát thay đổi,
điều này giúp cho các bánh xe làm việc ổn định nhất là ở tốc độ cao.

8
- Dễ dàng bố trí cơ cấu tự điều chỉnh khe hở má phanh.
Tuy có nhiều ưu điểm hơn so với cơ cấu phanh kiểu tang trống nhưng cơ cấu
phanh đĩa vẫn tồn tại nhược điểm là cơ cấu phanh khó có thể tránh bụi bẩn và đất cát
vì phanh đĩa khơng che chắn kín hồn tồn do vậy ở các xe có tính việt dã cao khơng
dùng cơ cấu loại này.
a) Cấu tạo

Hình 1.2: Kết cấu hệ thống phanh đĩa trên ô tô
1. Má phanh; 2. Giá đỡ xylanh; 3. Bu lơng; 4. Vít xả;
5. Giá đỡ má phanh; 6. Lò xo chống ồn.
b) Nguyên lý hoạt động
Phanh đĩa đẩy pít tơng bằng áp suất thuỷ lực truyền qua đường dẫn dầu phanh từ
xy lanh chính làm cho các má phanh đĩa kẹp cả hai bên rotor phanh đĩa làm cho bãnh
xe dừng lại. Trong quá trình phanh do má phanh và rotor phanh ma sát phát sinh nhiệt
nhưng do rotor phanh và than phanh để hở nên nhiệt do ma sát sinh ra dễ bị tiêu tán.
1.3. Dẫn động phanh
Dẫn động phanh là tập hợp các cơ cấu thực hiện việc liên kết giữa bàn đạp phanh
hoặc đòn điều khiển với cơ cấu phanh. Dẫn động phanh dùng để điều khiển cơ cấu
phanh và đưa nó vào hoạt động.


9
Trên ô tô tùy thuộc vào công dụng của chúng, người ta áp dụng các loại dẫn động
phanh khác nhau sau đây:
- Dẫn động phanh cơ khí.
- Dẫn động phanh thủy lực.
- Dẫn động phanh khí nén.
- Dẫn động phanh kết hợp.

- Dẫn động phanh điện từ.
1.3.1. Dẫn động phanh cơ khí
Dẫn động phanh cơ khí gồm các thanh, các địn và dây cáp có nhiệm vụ truyền
lực
tác dụng từ đòn hoặc bàn đạp phanh đến cơ cấu phanh. Trên ô tô dẫn động phanh cơ
khí
được áp dụng ở hệ thống phanh dừng. Trên ô tô du lịch, dẫn động phanh cơ khí tác
dụng
lên các cơ cấu phanh các bánh xe cầu sau, cịn trên ơ tơ tải - tác dụng lên cơ cấu phanh
trục truyền lực thường đặt trên trục thứ cấp hộp số.

Hình 1.3: Dẫn động cơ khí ở hệ thống phanh dừng


10
1. Đòn dẫn động; 2. Thanh kéo; 3. Tang phanh;
4. Đòn ép; 5. Guốc phanh; 6. Cơ cấu tách kiểu bi.
Dẫn động phanh cơ khí có độ tin cậy làm việc khi giữ xe tại chỗ trong thời gian
dài, kết cấu đơn giản và gọn. Tuy nhiên, hiệu suất làm việc của nó thấp và cần phải
điều chỉnh trong quá trình sử dụng.
1.3.2. Dẫn động phanh thủy lực
Ở dẫn động phanh thuỷ lực, việc truyền lực từ bàn đạp phanh đến cơ cấu phanh
được thực hiện bằng thuỷ lực. Dẫn động phanh thuỷ lực được áp dụng trên ô tô du
lịch và ơ tơ tải có tải trọng nhỏ và trung bình.
Theo nguyên tắc hoạt động dẫn động thuỷ lực được chia ra thành:
- Dẫn động thuỷ lực đơn giản.
- Dẫn động thuỷ lực có trợ lực.
- Dẫn động thuỷ lực có sử dụng năng lượng từ nguồn bên ngồi (dẫn động thuỷ
lực có bơm).
a) Dẫn động thủy lực đơn giản

Sơ đồ dẫn động thuỷ lực đơn giản được đưa ra ở Hình 1.4.

Hình 1.4: Sơ đồ dẫn động thủy lực đơn giản
1. Bàn đạp; 2. Cần đẩy pít tơng; 3. Xylanh phanh chính;
4. Đường ống dẫn; 5. Xylanh cơng tác.
Người lái tác dụng lực lên bàn đạp phanh, lực từ bàn đạp được truyền qua cần 2
tác dụng lên pít tơng xylanh chính 3. Dầu sẽ theo đường ống 4 đi đến các xylanh cơng
tác 5. Khi kích thước các xylanh phanh bánh xe như nhau thì lực được tạo ra tác dụng


11
lên guốc phanh sẽ tỉ lệ với áp suất dầu trong đường ống và đường kính xylanh cơng
tác.
Để sử dụng tốt trọng lượng bám của ô tô người ta làm các đường kính xylanh
cơng tác khơng như nhau ở các cầu. Xylanh với đường kính lớn đặt ở cầu trước ô tô
du lịch, trên ô tô tải thì đặt ở cầu sau.
b) Dẫn động thủy lực có trợ lực
Trên ơ tơ du lịch, tuỳ thuộc vào loại xe có thể áp dụng trợ lực trong dẫn động
phanh thuỷ lực nhằm giảm cường độ làm việc cho người lái. Trợ lực áp dụng ở dẫn
động phanh thuỷ lực trên ô tô tải có thể là trợ lực chân khơng hoặc trợ lực khí nén. Khi
đó lực tác dụng lên bàn đạp phanh khơng vượt q 250 ÷ 300 [N], trong khi đó khi
phanh cấp tốc nếu khơng có trợ lực, lực tác dụng lên bàn đạp phanh khoảng 800 ÷
1000 [N]. Trợ lực (khí nén hoặc chân khơng) được mắc song song với bàn đạp phanh.
Trợ lực khí nén:
- Cấu tạo:

Hình 1.5: Sơ đồ trợ lực khí nén của dẫn động phanh thuỷ lực
1. Xylanh phanh chính; 2. Pít tơng xylanh trợ lực;
3. Bàn đạp; 4. Van điều khiển; 5. Thanh kéo.
- Ngun lý hoạt động:

Cần pít tơng xylanh phanh chính (Hình 1.5) được liên hệ với pít tơng 2 của
xylanh trợ lực và bàn đạp 3. Khi đạp bàn đạp phanh, pít tơng được chuyển dịch đồng
thời thanh kéo 5 chuyển dịch để dẫn động van điều khiển 4. Khi đó ở van điều khiển 4,
van khí quyển được đóng lại, van khí nén mở ra. Khí nén từ bình chứa đi vào xylanh
trợ lực.
Trợ lực chân không:


12
- Cấu tạo:

Hình 1.6: Sơ đồ nguyên lý kết cấu cụm trợ lực chân không
1. Màng cao su; 2. Buồng chân khơng; 3. Lị xo; 4.Cần đẩy; 5. Gờ tỳ và đầu nhọn của
cần đẩy; 6. Van chân không; 7. Lị xo van khơng khí; 8. Van khơng khí; 9. Lò xo
màng; 10. Màng cao su; 11. Piston van điều khiển; 12. Piston trợ lực; 13. Xylanh trợ
lực; 14. Lò xo van bi; 15. Van bi.
- Nguyên lý hoạt động:
Khi chưa phanh, dưới tác dụng của lò xo màng đàn hồi trong van điều khiển bị
đẩy xuống dưới. Van không khí đóng, van chân khơng mở. Do vậy khi động cơ làm
việc trong ống hút sinh ra độ chân không ở các khoang A, B, C, E đang nối thông với
nhau. Trong buồng chân không màng bị đẩy tận cùng về phía trái. Đầu nhọn cần đẩy
giữ van bi của piston ở vị trí mở.
Khi đạp bàn đạp nhanh, dầu từ xylanh chính tới xylanh trợ lực, qua van bi ở vị trí
mở đi vào các xylanh con của bánh xe, làm cho cơ cấu phanh bắt đầu hoạt động. Dầu
trong xylanh trợ lực có áp suất cao nên đẩy piston và màng đàn hồi của van điều khiển
đi lên, đóng van chân khơng, ngăn các khoang E và khoang C của van điều khiển.
Piston tiếp tục di chuyển lên trên đẩy van khơng khí mở ra, khơng khí đi vào các
khoang E và A. Do chênh lệch về áp suất giữa hai khoang A và B của buồng chân
không nên màng đàn hồi, cần đẩy và piston bộ trợ lực bị đẩy sang bên phải. Van bi
đóng, áp suất dầu bên phải piston tăng lên bởi lực tác dụng của bộ trợ lực, lực phanh ở

các bánh xe tăng.
Áp suất khơng khí ở khoang A và E phụ thuộc vào độ mở của van khơng khí, tức
là phụ thuộc vào lực tác dụng lên bàn đạp phanh cành lớn bao nhiêu thì áp suất khơng
khí tác động lên màng đàn hồi trợ lực sẽ càng lớn bấy nhiêu và áp suất dầu ở các
xylanh con cũng tăng lên tương ứng.


13
Khi nhả bàn đạp phanh, áp suất dầu tác dụng lên piston van điều khiển giảm nên
màng đàn hồi, piston bị đẩy xuống dưới. Van khơng khí đóng lại, van chân không mở
ra cho các khoang A, B, C, E lại nối thông với nhau, mất đi sự chênh lệch áp suất. Lò
xo đẩy màng đàn hồi trong buồng chân khơng, cần đẩy và piston trở về vị trí ban đầu.
Cần đẩy của piston tỳ vào vòng đệm và đầu nhọn đẩy van bi mở. Dầu từ các xylanh
con bị ép trở về xylanh chính và q trình phanh kết thúc.
Trên đường nối buồng chân không với đường ống nạp của động cơ có đặt van
khố một chiều. Nhờ van khố mà độ chân khơng được giữ lại trong buồng chân
không đảm bảo cho 1  2 lần phanh khi động cơ không làm việc.
Trong trường hợp bộ trợ lực chân khơng bị hỏng thì hệ thống phanh vẫn làm việc
nhưng phải đạp phanh mạnh hơn lên bàn đạp và quãng đường ôtô phanh cũng
tăng thêm. Đối với xe du lịch bộ chân không trợ lực chân không thường bố trí liền
cụm với xylanh chính, về nguyên tắc hoạt động cũng giống như bộ trợ lực đã xem xét.
1.3.3.Dẫn động phanh khí nén
Dẫn động phanh khí nén được áp dụng trên ơ tơ tải trung bình và cỡ lớn, ơ tơ
bt và đồn xe. Dẫn động phanh khí nén có ưu điểm là điều khiển nhẹ nhàng, có độ
tin cậy làm việc và hiệu quả phanh cao so với các loại dẫn động khác không phụ thuộc
vào trọng lượng của phương tiện giao thơng. Dễ dàng bố trí mạch dẫn động phanh
cho các khâu của đoàn xe. Mặt khác hệ thống dẫn động phanh khí nén cịn bảo đảm
khí nén cho các mục đích khác như: đóng mở các cửa lên xuống của ô tô buýt, bơm
lốp, dẫn động gạt nước,…
Tuy nhiên, dẫn động phanh khí nén có một số nhược điểm sau đây: thời gian

chậm tác dụng của hệ thống lớn (lớn hơn gấp 10 ÷ 15 lần so với dẫn động thuỷ lực),
kết cấu cồng kềnh và đắt tiền.
Ở hệ thống phanh với dẫn động phanh khí nén, các cơ cấu phanh được dẫn động
nhờ năng lượng khí nén, người lái chỉ tác dụng điều khiển phân phối ra các thiết bị
của hệ thống.
Dẫn động phanh khí nén phức tạp nhất là ở các đồn xe. Nó bao gồm vài chục
phần tử. Đối với dẫn động phanh xe kéo bán moóc và kéo rơ moóc tuỳ thuộc vào số
lượng đường ống dẫn nối giữa xe kéo và rơ moóc hoặc bán moóc có thể sử dụng dẫn
động loại một dịng và loại hai dịng.
Dẫn động phanh khí nén nói chung bao gồm các phần tử sau đây:


14
- Nguồn cung cấp năng lượng: Máy nén khí, bình chứa khí nén.
- Bộ phận điều khiển: Van phanh, các van điều khiển phanh rơ moóc và bán
moóc.
- Bộ phận chấp hành: Các bầu phanh, xylanh phanh.
- Bộ phận điều chỉnh: Điều chỉnh áp suất máy nén khí, điều chỉnh lực phanh.
- Các phần tử nhằm nâng cao chất lượng khai thác và độ tin cậy làm việc: các van
bảo vệ, các van gia tốc, các van khác, …
- Phần tử tín hiệu: Các loại đèn tín hiệu khác nhau.
Ở dẫn động một dịng (hình 1.7) việc nối ghép giữa mạch dẫn động phanh của xe
kéo với mạch dẫn động phanh của rơ moóc được thực hiện bằng một đường ống mềm.
Đường ống nối này vừa đóng vai trị là đường cung cấp (nạp khí nén cho bình chứa ở
rơ mc) và vừa đóng vai trị mạch điều khiển phanh rơ mc.
Khác với dẫn động phanh loại một dịng, dẫn động phanh loại hai dịng có hai
đường ống mềm nối ghép giữa hệ thống phanh xe kéo và hệ thống phanh rơ mc.
Khí nén từ hệ thống phanh xe kéo được nạp liên tục theo đường ống nối 9b(Hình 1.8)
vào bình chứa khí nén 7 của mạch dẫn động phanh rơ moóc và theo đường ống 9a để
điều khiển phanh rơ mc.

Hình 1.7: Sơ đồ dẫn động phanh khí nén một dòng
1. Bàn đạp phanh; 2. Van phanh; 3. Van ngắt; 4, 5. Bầu phanh; 6. Van phanh rơ
moóc; 7. Bình khí nén rơ mc; 8. Đường ống dẫn ở rơ moóc; 9. Đường dẫn ra rơ
moóc; 10. Đầu nối; 11. Bình khí nén ở xe kéo; 12. Đường ống dẫn ở xe kéo; 13. Van
xả khí; 14. Đồng hồ báo áp suất hệ thống; 15. Van điều tiết áp suất; 16. Máy nén khí.