Skkn một số biện pháp sử dụng đồ dùng dạy học và hướng dẫn thực hành theo định hướng phát triển năng lực học sinh trong môn mĩ thuật ở ptdtnt thcs quan hóa

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HĨA
PHỊNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO QUAN HÓA

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

TÊN ĐỀ TÀI
MỘT SỐ BIỆN PHÁP SỬ DỤNG ĐỒ DÙNG DẠY HỌC VÀ
HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT
TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH TRONG MÔN MĨ THUẬT Ở
TRƯỜNG PT DTNT THCS QUAN HÓA – THANH HÓA

Người thực hiện: Trịnh Văn Linh
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường PT DTNT THCS Quan Hóa
SKKN thuộc lĩnh vực (Mơn): Mĩ thuật

THANH HĨA, NĂM 2022

skkn


MỤC LỤC
TT
A
I
II
1
2
III
IV
V

IV
B
I
II
1
2
III.
1
1.1
1.2
2
IV
1
2
3
4
V
1.
1.1
2
3
C
1
2
2.1
2.2
2.3
2.4

Nội dung

Mở đầu
Lý do chọn đề tài
Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu
Phạm vi nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu
Giả thiết khoa học
Thời gian nghiên cứu
Nội dung
Cơ sở lý luận
Cơ sở thực tiễn
Đối với giáo viên
Đối với học sinh
Thực trạng trong việc sử dụng đồ dùng dạy học theo định
hướng phát triển năng lực học sinh
Thuận lợi và khó khăn
Thuận lợi
Khó khăn
Điều tra thực trạng sản phẩm của học sinh ở trường PT
DTNT THCS Quan Hóa cuối học kì I năm học 2020- 2021.
Biện pháp giải quyết vấn đề.
Phương pháp thiết kế đồ dùng cho mỗi bài giảng
Phương pháp chuẩn bị cần thiết cho mỗi bài giảng
Phương pháp tổ chức một giờ học.
Phương pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm một giờ học
Kết quả đạt được
Kết quả
Kết quả khảo sát cuối HKI năm 2020- 2021
Bài học kinh nghiệm

Biện pháp áp dụng đề tài vào thực tiễn
Kết luận và khuyến nghị
Kết luận
Khuyến nghị
Đối với cấp trên
Đối với nhà trường
Đối với giáo viên
Đối với phụ hunh học sinh
Tài liệu tham khảo

skkn

Trang
1
1
2
3
3
3
3
3
3
4
4
4
5
5
5
5
5

6
6
6
7
9
10
11
13
13
13
19
19
20
20
20
20
20
20
20


skkn


A. MỞ ĐẦU
I. Lý do chọn đề tài
Bộ môn Mĩ thuật là một trong những môn nghệ thuật. Nếu dạy học là khó,
thì dạy nghệ thuật càng khó, cần phải mang tính nghệ thuật cao hơn. Song, khó
khơng có nghĩa là khơng dạy được, vì học Mĩ thuật đem lại niềm vui cho mọi
người, làm cho mọi người nhìn ra cái đẹp, thấy cái đẹp có ở trong mình và xung

quanh mình trở nên gần gũi đáng yêu. Đồng thời, Mĩ thuật giúp con người tự tạo
ra cái đẹp theo ý mình và thưởng ngoạn nó ngay trong sinh hoạt hàng ngày của
mình, làm cho cuộc sống thêm hài hịa, đẹp đẽ hơn.
Như vậy, bộ môn Mĩ thuật chiếm vai trị rất quan trọng trong sự nghiệp
giáo dục. Vì vậy, địi hỏi mỗi một giáo viên dạy mơn Mĩ thuật phải nâng cao
được ý thức trách nhiệm trong giảng dạy, phải khơng ngừng học tập, tìm tịi
nghiên cứu để nâng cao chất lượng giảng dạy hơn nữa đáp ứng với nhu cầu và
xu thế ngày càng phát triển của xã hội.
Dạy học Mĩ thuật theo phương pháp định hướng phát triển năng lực học
sinh luôn là nguồn cảm hứng và giúp cho các giáo viên Mĩ thuật ở THCS có thể
vận dụng linh hoạt phương pháp dạy học mới vào thực tiễn một cách hiệu quả.
Những quy trình dạy – học Mĩ thuật theo phương pháp định hướng phát
triển theo năng lực học sinh đều hướng tới mục tiêu:
- Lấy học sinh làm trung tâm.
- Kích thích sự tương tác, tư duy sáng tạo và phát triển nhận thức giúp học
sinh có được các khả năng: biểu đạt và giao tiếp thơng qua hình ảnh; khám phá
và hiểu được văn hóa thơng qua nghệ thuật thị giác; hình thành các kĩ năng sống
trong lĩnh vực Mĩ thuật; yêu thích cái đẹp và biết vận dụng vào cuộc sống sinh
hoạt, học tập hàng ngày. 
Vận dụng triết lý: “Nghe rồi sẽ quên, nhìn rồi sẽ nhớ, chỉ có tự làm mới
hiểu”, với phương pháp dạy học này giáo viên có trách nhiệm đặc biệt là tổ chức
các quy trình dạy – học Mĩ thuật nhằm phát triển trí tuệ thị giác – không gian và
ngôn ngữ thẩm mĩ cho học sinh. Giáo dục Mĩ thuật khuyến khích học sinh phát
triển các năng lực:
- Trải nghiệm; trình bày kinh nghiệm thơng qua tác phẩm Mĩ thuật.
- Tạo ra những sản phẩm Mĩ thuật, hợp tác và chia sẻ kinh nghiệm trên
kênh thông tin đã lựa chọn.
- Biểu đạt ý kiến, ấn tượng và cảm giác của các em.
- Phân tích và diễn giải sự lựa chọn của mình trong suốt quy trình.
- Giao tiếp và đánh giá quy trình, kết quả, tác phẩm Mĩ thuật đạt được từ

nghệ thuật thị giác.
Trong môn học Mĩ thuật theo phương pháp định hướng phát triển theo
năng lực học sinh luôn lấy Học sinh làm trung tâm, kích thích sự tương tác, tư

skkn


2
duy sáng tạo và phát triển nhận thức. Để từ đó, các em có thể hình thành và phát
triển ba năng lực:
- Thứ nhất, sáng tạo Mĩ thuật và qua đó biểu đạt bản thân (suy nghĩ, tình
cảm, mong muốn..)
- Thứ hai, hiểu cảm nhận và phản ánh được hình ảnh của sản phẩm? tác
phẩm Mĩ thuật (phân tích, đánh giá được sản phẩm/ tác phẩm).
- Thứ ba, giao tiếp/trao đổi, tiếp nhận ý tưởng và ý nghĩa thông qua sản
phẩm/tác phẩm Mĩ thuật.
Bên cạnh đó, học sinh có thể phát triển các giác quan, các kĩ năng sống,
kinh nghiệm và khả năng giải quyết vấn đề, các năng lực hợp tác, năng lực tự
học và tự đánh giá.
Vậy để giảng dạy môn Mĩ thuật theo phương pháp định hướng phát triển
theo năng lực học sinh đạt hiệu quả, phát huy được tính tích cực của học sinh,
tính độc lập sáng tạo, độc lập tư duy là biện pháp sử dụng đồ dùng trực quan.
Trong giảng dạy Mĩ thuật theo phương pháp cũ thì đồ dùng trực quan ít hơn và
chưa có tính sáng tạo cao, thường là các đồ dùng tranh, ảnh, các vật mẫu…Còn
ở phương pháp dạy học Mĩ thuật theo phương pháp mới đồ dùng trực quan
phong phú hơn, có tính sáng tạo cao hơn, ngồi các đồ dùng như tranh, ảnh, vật
mẫu…. cịn có các sản phẩm túi xách, áo, mũ các sản phẩm được tạo hình 3D
như: Hoa, quả, ngơi nhà, ngơi trường, cây cối, con người… Đồ dùng trực quan
trong dạy học theo phương pháp mới nhiều, phong phú, hấp dẫn và đẹp mắt.
Nhưng cách sử dụng một cách hiệu quả như thế nào phải cần có một biện pháp

để sử dụng một cách có hiệu quả thiết thực.
Sau một thời gian áp dụng dạy học Mĩ thuật theo phương pháp định
hướng phát triển theo năng lực học sinh, đã thể hiện được tính ưu việt và sự phù
hợp với nhu cầu đổi mới về phương pháp dạy - học Mĩ thuật THCS. Trong các
giờ học Mĩ thuật, học sinh hứng thú, say mê với môn học Mĩ thuật hơn, các bài
vẽ sản phẩm của các em phong phú hơn, có tính tư duy và có tính sáng tạo cao.
Song trên thực tế các bài vẽ và sản phẩm của các em sẽ phong phú và có tính
sáng tạo cao hơn nữa nếu như trong các tiết dạy Mĩ thuật theo phương pháp định
hướng phát triển theo năng lực học sinh sử dụng đồ dùng trực quan một cách
khoa học, hợp lý thì hiệu quả tiết dạy sẽ đạt kết quả cao hơn.
Trong dạy học Mĩ thuật việc sử dụng đồ dùng trực quan cịn có nhiều
ngun nhân mà kết quả của dạy học mơn Mĩ thuật chưa cao đó là:
Ngun nhân từ giáo viên, sự nghiên cứu, chuẩn bị nội dung bài dạy còn
đơn giản, chưa phong phú, linh hoạt thay đổi trong phương pháp giảng dạ. Sự
chuẩn bị đồ dùng sơ sài chưa hấp dẫn lôi cuốn, có đồ dùng nhưng chưa trọng
tâm. Bên cạnh đó, trong hoạt động giảng dạy Mĩ thuật theo phương pháp mới
do thời gian điều tiết chương trình phải phụ thuộc vào thời gian hoạt động chung
của tồn trường đối với những  mơn học khác nên tiết học chưa liền mạch, hiện
đang thực hiện dạy 1tiết/tuần, khoảng cách các tiết cách nhau quá xa nên quá

skkn


3
trình học một chủ đề bị gián đoạn, sản phẩm của các em còn bị bỏ dở gây nên
nguồn cảm hứng của các em bị gián đoạn.
Vì thế mà tơi muốn đề cập đến việc sử dụng đồ dùng trực quan trong
giảng dạy môn Mĩ thuật theo phương pháp định hướng phát triển theo năng lực
học sinh đạt kết quả cao nhất từ đồ dùng trực quan, phương pháp hướng dẫn học
sinh thực hành và mạnh dạn xây dựng đề tài sáng kiến kinh nghiệm: “Một số

biện pháp sử dụng đồ dùng dạy học và hướng dẫn thực hành theo định hướng
phát triển năng lực học sinh trong môn Mĩ thuật ở PTDTNT THCS Quan Hóa”.
II. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
1. Đối tượng nghiên cứu
Học sinh trường PTDTNT THCS Quan Hóa, huyện Quan Hóa, tỉnh
Thanh Hóa.
2. Phạm vi nghiên cứu
Chương trình giảng dạy Mĩ thuật theo phương pháp theo định hướng phát
triển năng lực học sinh lớp 6, 7, 8, 9.
III. Mục đích nghiên cứu
Giúp các em học sinh học tốt hơn về môn Mĩ thuật. Có hứng thú và đam
mê với môn học nghệ thuật. Giúp các em bước đầu hình thành thị hiếu tình cảm
thẩm mĩ và dần hoàn thiện phẩm chất , năng lực của mình. Đồng thời bước đầu
giúp cho các có các kiến thức cơ bản ban đầu về Mĩ thuật, có được năng lực
thực tế trải nghiệm trong cuộc sống qua học môn Mĩ thuật theo phương pháp
định hướng phát triển năng lực học sinh.
IV. Phương pháp nghiên cứu
- Thu thập tài liệu.
- Lựa chọn biện pháp sử dụng đồ dùng trực quan trong môn học Mĩ thuật
theo phương pháp phương pháp định hướng phát triển năng lực học sinh ở
trường THCS nhằm mang lại hiệu quả trong dạy học.
V. Giả thiết khoa học
Nếu đưa ra được biện pháp để sử dụng đồ dùng trực quan một cách hiệu
quả giúp cho giáo viên thành cơng hơn trong việc giảng dạy thì chất lượng của
môn học này sẽ được nâng cao và thu hút sự hứng thú, đam mê của học sinh vào
việc học môn Mĩ thuật theo phương pháp mới này.
VI. Thời gian nghiên cứu
Từ học năm học 2020-2021 đến năm học 2021-2022, tại trường PTDTNT
THCS Quan Hóa.

skkn


4
B. NỘI DUNG
I. Cơ sở lý luận
Môn Mĩ thuật là môn năng khiếu, các nhà chuyên nghiệp cho biết rằng:
“Muốn học tốt mơn Mĩ thuật thì người học phải u thích và đam mê”.
Trong những năm học vừa qua, tơi được phân công giảng dạy bộ môn Mĩ
thuật tại trường PTDTNT THCS Quan Hóa, tơi thấy hầu hết các em đều thích
học vẽ, cảm nhận được cái hay, cái đẹp được thể hiện từ nội dung và hình thức
mỗi khi các em vẽ một bức tranh hay sáng tạo làm được một sản phẩm đẹp. Bên
cạnh đó cịn một số học sinh nhút nhát, rụt rè chưa mạnh dạn nói lên những suy
nghĩ của mình, một số em cịn chán nản khơng thích học vẽ. Tất cả những vấn
đề trên rất đáng lo ngại, ảnh hưởng lớn đến việc học Mĩ thuật của học sinh cho
nên tôi đã tiến hành điều tra xem có bao nhiêu em thích học vẽ và khơng thích
học vẽ để từ đó tìm ra biện pháp khắc phục.
Chúng ta đã biết việc sử dụng đồ dùng trực quan tốt ở tiết giảng sẽ phát
huy được sự tham gia của nhiều giác quan. Hơn nữa, lứa tuổi học sinh THCS
lại là lứa tuổi dậy thì, khó tập trung vào 1 vấn đề, cho nên khi sử dụng đồ dùng
trực quan thì đồ dùng phải sinh động, phải cụ thể để học sinh có được khả năng
tự giác tư duy trừu tượng qua tay sờ, mắt thấy, tai nghe và có được hứng thú
học tập, hiểu vấn đề nhanh, nhớ đồ dùng trực quan lâu trong khi vận dụng làm
thực hành.
Chính vì thế khi nói đến phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan trong
môn Mĩ thuật là ta phải nghĩ ngay đến một vấn đề có ý nghĩa quan trọng, vấn đề
đưa lên hàng đầu trong các phương pháp giảng dạy Mĩ thuật ở THCS. Khi các
em biết khai thác đồ dùng trực quan độc lập các em sẽ nắm được các yếu tố tạo
nên vẻ đẹp trong mơn Mĩ thuật, ngồi ra cịn phát huy óc tưởng tượng, tư duy
sáng tạo tốt hơn. Cho nên việc đổi mới phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan

là một nhu cầu tất yếu của quá trình dạy học và cũng là để hoàn thành tốt nhiệm
vụ của người giáo viên trên bục giảng.
Hiện nay ở các trường THCS, nhìn chung đã có đủ giáo viên dạy chun
mơn Mĩ thuật. Do vậy trong mỗi bài giảng việc nghiên cứu áp dụng sử dụng đồ
dùng trực quan luôn là vấn đề mà các giáo viên chuyên Mĩ thuật quan tâm để
cho chất lượng của môn Mĩ thuật ngày một được nâng cao.
Qua nhiều năm thực tế giảng dạy, qua nhiều tiết đi dự giờ ở các trường
khác tôi nhận thấy ở các tiết dạy học Mĩ thuật theo chủ đề, giáo viên chỉ sử dụng
đồ dùng trực quan còn theo phương pháp cũ như các loại tranh, ảnh, vật mẫu sơ
sài, đơn giản khơng có tính thực tiễn, ứng dụng sáng tạo thì để đạt kết quả tốt
cho các em học sinh là chưa cao.
Ví dụ: Tiết dạy theo chủ đề 3 – tiết 1: “chủ đề 3: Chữ trang trí trong đời
sống – Tiết 1: Tạo mẫu chữ trang trí” ở lớp 7, giáo viên chỉ sử dụng đồ dùng
tranh ảnh kiểu chữ chứ không đưa đồ dùng trực quan là các sản phẩm ứng dụng
thực tế của chữ trang trí trong đồ vật để Học sinh quan sát và có thêm kinh

skkn


5
nghiệm trong sáng tạo.
Vì thế mà tơi muốn đề cập đến một số biện pháp sử dụng đồ dùng trực
quan hiệu quả theo định hướng phát triển năng lực học sinh trong môn Mĩ thuật.
II. Cơ sở thực tiễn
1. Đối với giáo viên
Trong môn học Mĩ thuật theo phương pháp định hướng phát triển năng
lực học sinh có bảy quy trình đó là: Quy trình vẽ cùng nhau và sáng tạo các
câu chuyện (vẽ kí họa dáng); Quy trình vẽ biểu cảm (vẽ theo mẫu); Quy trình
trang trí và vẽ tranh qua âm nhạc (làm bìa sách, bưu thiếp, giấy mời...); Quy
trình xây dựng cốt truyện (hình ảnh các nhân vật được xé dán, cắt dán, tạo hình

3D để tạo một chủ đề có cốt truyện); Quy trình tạo hình 3D tiếp cận theo chủ
đề: Các hình khối được tạo ra từ các vật tìm được, dây thép, đất nặn, giấy
bồi… và được kết nối với nhau trong một không gian nhất định; Quy trình điêu
khắc – Nghệ thuật tạo hình khơng gian (các nhân vật được tạo hình từ các vật
dụng tìm được và câu chuyện được phát triển theo chủ đề); Quy trình “tạo hình
con rối và nghệ thuật biểu diễn” (tạo hình các con rối và tạo ra một buổi trình
diễn ấn tượng).
Tất cả các quy trình này luôn luôn là nguồn cảm hứng cho học sinh và
giáo viên, các quy trình này đạt hiệu quả cao trong giờ dạy Mĩ thuật hay không
nếu như sử dụng kết hợp hiệu quả với đồ dùng trực quan.
Qua thực tế đã cho thấy nhiều giáo viên trong giờ dạy Mĩ thuật theo chủ
đề dạy học còn qua loa, chuẩn bị đồ dùng dạy học cịn sơ sài chưa có sự sáng tạo
đổi mới đồ dùng để phù hợp với phương pháp dạy học mới, nên dẫn đến tiết học
chưa đạt được kết quả cao, học sinh tiếp thu bài cịn chậm, bài vẽ khơng đúng và
đẹp, các sản phẩm chưa có tính sáng tạo cao.
Vì vậy, mỗi giáo viên chúng ta đang trực tiếp giảng dạy bộ môn Mĩ thuật
cần chủ động chuẩn bị đồ dùng trực quan tranh, ảnh đặc biệt là các sản phẩm
có tính tạo hình cần đầy đủ, khoa học nhằm mục đích xây dựng cho học sinh
tiếp thu bài có hệ thống, khoa học, chủ động và sáng tạo.
2. Đối với học sinh
Với học sinh, các em thích học vẽ, bước đầu đã có những cảm nhận, cảm
thụ được vẻ đẹp qua môn học. Bên cạnh đó cịn có một số học sinh khơng tập
trung chú ý khi vẽ bài hay làm các sản phẩm cịn qua loa khơng đúng chủ đề.
Trong học Mĩ thuật theo phương pháp định hướng phát triển năng lực học
sinh chưa tự giác biểu đạt những kinh nghiệm và thái độ của bản thân, giao tiếp
và đánh giá còn hạn chế chưa mạnh dạn nói lên những suy nghĩ của mình, một
số em cịn chán nản khơng thích học vẽ.
Tất cả những vấn đề trên rất đáng lo ngại, ảnh hưởng lớn đến việc học
Mĩ thuật của học sinh cho nên tôi đã tiến hành điều tra ở một số lớp xem có
bao nhiêu em thích học vẽ và khơng thích học vẽ để từ đó tìm ra biện pháp

khắc phục.

skkn


6
III. Thực trạng trong việc sử dụng đồ dùng dạy học theo định hướng
phát triển năng lực học sinh
1. Thuận lợi và khó khăn
1.1. Thuận lợi
Mơn Mĩ thuật giúp cho học sinh thư giãn sau những giờ học căng thẳng,
vì vậy các em rất u thích. Học tốt mơn Mĩ thuật cịn giúp học sinh học tốt
các mơn khác giúp phát triển toàn diện nhân cách học sinh cho nên nhà trường
luôn quan tâm đến việc dạy - học bộ mơn và đã có những đầu tư nhất định cho
bộ môn như cấp phát tài liệu, mẫu, chỉ đạo tổ chuyên môn thường xuyên tổ
chức thao giảng, hội giảng, dự giờ góp ý để nâng cao trình độ chun mơn cho
giáo viên.
Bên cạnh đó, Phịng Giáo dục và Đào tạo đã tổ chức những buổi chuyên
đề của môn Mĩ thuật giúp giáo viên được trau dồi kinh nghiệm giảng dạy.
1.2. Khó khăn
Tuy có nhiều thuận lợi xong dạy - học Mĩ thuật nói chung và phân mơn vẽ
tranh nói riêng cịn gặp khơng ít khó khăn:
1.2.1. Cơ sở vật chất
Đồ dùng dạy học còn thiếu nhiều do sách mới thay đổi, mẫu, hình ảnh
chưa được sinh động. Chủ yếu do giáo viên chuẩn bị.
Nhà trường chưa có phịng học dành riêng cho bộ mơn nên việc tổ chức
lớp học cịn khó khăn trong đặc thù từng phân mơn.
Liên đội ít tổ chức các cuộc thi vẽ tranh để tạo niềm vui và hứng thú cho
học sinh.
1.2.2. Nhận thức vai trò của môn Mĩ thuật ở phụ huynh và học sinh

Phụ huynh học sinh nhiều người vẫn còn chưa thật sự hiểu được vai trò
của Mĩ thuật nên việc đầu tư đồ dùng học tập cho học sinh còn sơ sài thiếu, do
đó nhiều học sinh đến lớp khơng có đồ dùng học tập, hoặc có nhưng chất lượng
kém. Ngồi ra học sinh nhiều em nghĩ mình khơng có năng khiếu nên không cố
gắng trong mỗi tiết học.
2. Điều tra thực trạng sản phẩm của học sinh ở trường PTDTNT
THCS Quan Hóa cuối học kì I năm học 2020-2021
STT

Khối lớp

Số HS

1

6

60

Sản phẩm đẹp
(Dựa vào bài KTHK1)
SL
%
22
36,7

2

7

58

20

34,5

3

8

57

23

40,3

4

9

57

25

43,8

skkn


7

Từ kết quả khảo sát cho thấy số lượng bài vẽ đẹp cịn thấp. Kết quả đó
khiến tơi ln suy nghĩ, trăn trở làm thế nào để tìm ra giải pháp nhằm nâng cao
chất lượng bộ môn Mỹ thuật. Từ thực tế đó tơi đã tiến hành nghiên cứu và thực
hiện đề tài.
IV. Biện pháp giải quyết vấn đề
Việc sử dụng đồ dùng trực quan trong giờ giảng Mĩ thuật theo phương
pháp cũ đã quan trọng, thì trong giảng dạy Mĩ thuật theo phương pháp mới lại
càng quan trọng hơn. Nó là đặc thù của bộ mơn vì thế giáo viên cần phải hết sức
quan tâm chú trọng đến sự chuẩn bị đồ dùng trước giờ lên lớp sao cho thật chu
đáo, thật đầy đủ và sát với yêu cầu, mục đích bài soạn. Ngồi ra, đồ dùng được
chuẩn bị phải có tính khoa học, tính thẩm mĩ cao.
Từ những vật tĩnh, những vật vô tri, vô giác giáo viên phải thổi vào đó cái
hồn của sự vật và phải là người truyền cái hồn của sự vật đến từng học sinh. Có
như vậy thì đồ dùng trực quan khi được đưa ra mới phát huy tác dụng và có sức
thuyết phục đối với học sinh.
Giáo viên phải tạo cho lớp học một khơng khí nghệ thuật bằng kiến thức
có ở đồ dùng trực quan để học sinh thực hành tốt.
1. Phương pháp thiết kế đồ dùng cho mỗi bài giảng
Trong một giờ học theo chủ đề, việc sử dụng đồ dùng trực quan chiếm
một phần không nhỏ trong giờ học. Tùy vào từng chủ đề mà thiết kế đồ dùng
cho phù hợp. Có chủ đề đưa đồ dùng vào để thay lời giới thiệu bài, đưa đồ dùng
vào phần học sinh quan sát và nhận xét, đưa đồ dùng cho học sinh quan sát ở
phần cách vẽ hay cách làm các sản phẩm, đưa đồ dùng là sản phẩm cho học
sinh quan sát trước lúc học sinh thực hành....

skkn


8

skkn


9

Tạo hình căn phịng (Lớp 7)
2. Phương pháp chuẩn bị cần thiết cho mỗi bài giảng
Bước 1: Giáo viên phải nghiên cứu kỹ nội dung bài giảng, phải có giáo án
chi tiết trước khi lên lớp, phải tìm phương pháp truyền đạt nhanh nhất, ngắn nhất
từ trực quan. Bởi đồ dùng trực quan nó phù hợp với đặc điểm mơn học, phù hợp
với đặc điểm tri giác của học sinh (tri giác bằng trực quan cụ thể).
Bước 2: Chuẩn bị đồ dùng trực quan phù hợp với các tiến trình giảng dạy
trong mục đích yêu cầu bài soạn. Đồ dùng gồm mẫu vẽ như đồ vật, dụng cụ sinh
hoạt, hoa quả, hình khối...Tranh, ảnh như các phiên bản tranh của họa sĩ, minh
hoạ các bước thực hiện bài vẽ cách sáng tạo làm một sản phẩm, các sản phẩm
của Học sinh đã làm ở các lớp trước…. Tất cả phải đáp ứng yêu cầu thẩm mĩ,
đúng trọng tâm.
Bước 3: Sử dụng trực quan để có hiệu quả thì khi sử dụng đồ dùng trực
quan trong một tiết học vẽ giáo viên cần lấy mẫu , tranh ảnh, sản phẩm mẫu làm
trung tâm. Lấy mẫu, tranh ảnh thay tiếng giảng giải, thuyết trình của cơ. Cơ chỉ
gợi mở để học sinh tự tư duy, khám phá, khai thác kiến thức từ mẫu. Có như vậy
phương pháp trực quan mới được khai thác triệt để, kết quả bài học mới đạt chất
lượng cao. Giờ học có khơng khí nghệ thuật sơi nổi hơn.
Qua đó ta thấy phương pháp trực quan sử dụng ở phần mở bài thu hút, lôi
cuốn học sinh vào bài học. Quan sát, nhận xét sẽ phát huy được tác dụng tốt, học
sinh không phải vất vả mà vẫn gây được hứng thú học tập ở các em.
Giáo viên cần nghiên cứu nội dung chương trình, xác định nội dung từng
bài. Từ đó tìm tư liệu đồ dùng cần thiết phù hợp với bài dạy.
Ví dụ:
- Đồ vật thực.

skkn


10
- Ảnh chụp các tranh, ảnh, sản phẩm của Học sinh đã làm
- Hình minh họa các quy trình thực hiện.
- Bài vẽ, sản phẩm của học sinh năm trước.
Chuẩn bị đồ dùng trực quan cần phải đẹp, lôi cuốn học sinh. Có đồ dùng
trực quan sẽ giảm bớt được thời gian thị phạm trên bảng của giáo viên để tập
trung cho thời gian học sinh tích cực chủ động tiếp thu bài học và tư duy, sáng
tạo các sản phẩm đẹp.
3. Phương pháp tổ chức một giờ học
- Để giúp học sinh làm tốt một bài vẽ, sản phẩm trước tiên giáo viên phải
trang bị cho học sinh những kiến thức, kỹ năng cơ bản của bài học như hình
mảng, màu sắc, bố cục, đường nét ...
- Nắm chắc được nội dung của chủ đề.
- Đối với giáo viên phải chuẩn bị tốt về giáo án, đồ dùng trực quan.
- Khi sử dụng trực quan phải có ngơn ngữ giảng giải
- Thuyết trình phù hợp với đồ dùng trực quan.
- Đồ dùng sử dụng không nên dễ dãi, không có chọn lọc hoặc nhiều quá
làm cho đảo lộn nhận thức của học sinh.
Ví dụ: Chủ đề 9
TỈ LỆ MẶT NGƯỜI – TIẾT 3: MÔ PHỎNG MẶT NẠ TUỒNG (lớp 8)
Giáo viên cần sử dụng đồ dùng trực quan tranh vẽ, ảnh chụp, clip. Các bài
vẽ của học sinh năm trước để minh họa hướng dẫn học sinh. Tiến trình dạy học
Mĩ thuật một chủ đề.

Mô phỏng mặt nạ tuồng (Lớp 8)

skkn


11
4. Phương pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm một giờ học
Đây có lẽ là phương pháp khá khó khăn trong việc thực hiện dạy học mơn
Mĩ thuật, nhưng nó thật sự rất cần thiết đối với bất kì học sinh nào khi tham gia
học tập trong trường học. Bởi với hoạt động trải nghiệm này các em sẽ được tiếp
xúc trực tiếp với những đồ dụng trực quan chân thật nhất, giá trị nhất.. từ đó các
em có cái nhìn tồn diện hơn trong mơn Mĩ thuật.
Lựa chọn địa điểm chính là yếu tố quan trọng tạo trong việc sử dụng đồ
dùng dạy học khi tham gia trải nghiệm.
Ví dụ: Chủ đề 4: Phong cảnh thiên nhiên hoặc chủ đề 5: Cuộc sống
quanh em (lớp 7) Giáo viên có thể cho học sinh trải nghiệm vẽ ngồi trời, được
nhìn trực tiếp khung cảnh thiên nhiên, được thấy hoạt động sinh động của con
người trong chính cuộc sống hàng ngày của các em.
Để thực hiện được phương pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm này, giáo
viên phải tìm hiểu kĩ nội dung của chủ đề, đưa yêu cầu sát thực cho học sinh tìm
hiểu trước khi tham gia hoạt động trải nghiệm.
Lựa chọn nội dung học tập và khoanh vùng nơi trải nghiệm để học sinh
tập trung vào phần cần tìm hiểu.
Khơng chỉ tổ chức hoạt động trải nghiệm dựa trên chương trình sách giáo
khoa mà cịn có thể mở rộng hoạt động trải nghiệm ở những chương trình hoạt
động ngoại khóa giúp các em thật sự thoải mái trong việc học “học mà chơi chơi mà học”. Nhận thức kiến thức một cách tự nhiên, khơng bị gị bó, hướng
các em phát huy tính sáng tạo cao nhất. Sử dụng đồ dùng thực hiện chính là
những tác phẩm tiêu biểu xuất sắc của các em được trưng bày để các bạn cùng
học tập, cùng trải nghiệm làm nên những tác phẩm của riêng mình.

Phong cảnh thiên nhiên

skkn


12
V. Kết quả đạt được
Phương pháp dạy học là phạm trù rộng trong việc nghiên cứu giáo dục.
Mỗi giáo viên có những ưu thế riêng của mình trong cách dạy và thực hiện
phương pháp. Với bản thân trải qua những năm giảng dạy, tôi đã rút ra kinh
nghiệm và áp dụng trong giảng dạy của mình và của đồng nghiệp. Song tôi luôn
suy nghĩ đảm bảo chất lượng cho học sinh ngồi kinh nghiệm của mình, tơi
khơng ngừng học hỏi các đồng nghiệp để nâng cao tay nghề đáp ứng với sự
nghiệp giáo dục trong xã hội hiện nay.
1. Kết quả
Qua việc nghiên cứu, tìm hiểu thực trạng, tìm ra biện pháp khắc phục và
áp dụng thực hiện trong phạm vi trường mình. Việc học tập của các em đã có
chuyển biến rõ rệt. Cuối HKI năm học 2020-2021 học sinh đạt được những kết
quả khả quan, từng bước nâng cao chất lượng dạy và học qua từng giai đoạn.
Kết quả cụ thể như sau:
1.1. Kết quả khảo sát cuối HKI năm 2020-2021
Sản phẩm đẹp
(Dựa vào bài KTHK1)
SL
%

STT

Khối lớp

Số HS

1

6

60

22

36,7

2

7

58

20

34,5

3

8

57

23

40,3

4
9
57
25
43,8
1.2. Kết quả khảo sát cuối HKI năm 2021- 2022
Sản phẩm đẹp
(Dựa vào bài KTHK1)
STT
Khối lớp
Số HS
SL

%

1

6

60

30

50

2

7

60

35

58,3

3

8

59

31

52,5

4

9

59

32

54,2

Qua thời gian giảng dạy được áp dụng phương pháp mới năm học 2021 2022, với sáng tạo của Giáo viên và hoạt động tích cực của học sinh, cùng với
một số biện pháp sử dụng đồ dùng trực quan bản thân tôi nhận thấy kết quả đạt
được rất tích cực với tỉ lệ học sinh hồn thành sản phẩm dẹp, có tính sáng tạo
cao, với những yêu cầu cụ thể có khả quan chứng tỏ thành tích đạt được qua trải
nghiệm hồn tồn có sức thuyết phục.

Một số sản phẩm của học sinh:

skkn


13

Sản phẩm “Thiết kế sản phẩm quảng cáo trang phục” học sinh lớp 6

skkn


14

Sản phẩm “Mô phỏng mặt nạ tuồng” học sinh lớp 8

skkn


15

Sản phẩm “Làm bưu thiếp” học sinh lớp 8

skkn


16
2. Bài học kinh nghiệm
- Để đạt được hiệu quả tốt sử dụng đồ dùng trực quan trong dạy học Mĩ
thuật, bản thân tôi rút ra những kinh nghiệm sau:

- Giáo viên luôn trao dồi kiến thức, học hỏi kinh nghiệm ở các bạn đồng
nghiệp; phải nghiên cứu tài liệu, nắm vững phương pháp mới, tự học, tự rèn
luyện để nâng cao kiến thức giảng dạy.
- Xác định dúng mục đích – yêu cầu. Chuẩn bị tốt khâu soạn giảng, hình
thành tốt các phương pháp dạy học tích cực thích hợp với từng bài, từng phần,
từng nội dung.
- Chuẩn bị tốt đồ dùng dạy học phục vụ tiết dạy. Sử dụng đồ dùng dạy học
hợp lý với đặc trưng của từng bài; lưu ý tới tính khoa học, thẩm mĩ và độ chính
xác của kiến thức.
- Giáo viên vận dụng khéo léo các phương pháp dạy học tích cực để
hình thành thị hiếu thẩm mĩ cho học sinh và nâng cao khả năng miêu tả đồ vật
bằng đường nét, hình khối, đậm nhạt, màu sắc của học sinh trong phân môn
vẽ theo mẫu.
- Giáo viên kết hợp chặt chẽ với nhà trường và phụ huynh học sinh để
giúp các em trong học tập. Giáo viên luôn yêu thương học sinh, gần gũi với học
sinh, luôn động viên, tuyên dương và khuyến khích các em học tập.
- Giáo viên ln tiếp thu, đóng góp ý kiến của chun mơn ngành và Ban
Giám hiệu nhà trường.
3. Biện pháp áp dụng đề tài vào thực tiễn
- Thực hiện xuyên suốt từ đầu đến cuối năm học; tổ chức nhiều hình thức,
cho học sinh tiếp cận một số phương pháp mới với nhằm thu hút và gây sự hứng
thú trong các em học sinh.
- Tham mưu chặt chẽ và kịp thời với Ban giám hiệu; phối hợp tốt với các
bộ phận chuyên môn trong nhà trường.

skkn


17
C. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ

1. Kết luận
Môn Mĩ thuật là một môn học nghệ thuật chiếm một vị trí, vai trò hết sức
quan trọng đối với học sinh tiểu học. Vì lứa tuổi học sinh trong giai đoạn này là
giai đoạn hình thành và phát triển nhân cách cho học sinh, là giai đoạn hình
thành phát triển năng lực thẩm mĩ cho học sinh.
Vì vậy người Giáo viên cần nắm vững được những yếu tố trên để có
những biện pháp sử dụng đồ dùng trực quan một cách có hiệu quả nhằm mang
lại kết quả cao trong công tác giảng dạy.
2. Khuyến nghị, đề xuất
Hoàn thành đề tài này, tơi có các đề x́t sau:
2.1. Đới với Phịng Giáo dục và Đào tạo, Sở Giáo dục và Đào tạo
- Cần tổ chức thêm các đợt tập huấn, chuyên đề về Mĩ thuật để giáo viên
bổ sung kiến thức, cập nhật những vấn đề mới cho giáo viên.
- Cần tổ chức hội thảo về phương pháp gây hứng thú trong mơn Mĩ thuật
2.2. Đới với nhà trường
- Cần có thêm những tài liệu hướng dẫn, tham khảo trong bộ môn Mỹ
thuật dạy học theo phương pháp mới của Đan Mạch.
- Cần bố trí sắp xếp thời khóa biểu phù hợp với việc dạy học theo chủ đề.
- Cần tạo điều kiện, hỗ trợ đầy đủ đồ dùng dạy học và cơ sở trang thiết bị
dạy học cho giáo viên Mĩ thuật.
2.3. Đối với giáo viên
- Cần sưu tầm đồ dùng dạy học phong phú và lựa chọn đồ dùng dạy học
phù hợp với nội dung bài dạy.
- Cần phải thường xuyên tự học, tự bồi dưỡng về năng lực chuyên môn để
nâng cao trình độ; học hỏi đúc rút kinh nghiệm từ bạn bè đồng nghiệp để làm
vốn kinh nghiệm cho bản thân.
2.4. Đối với phụ huynh học sinh
Cần quan tâm hơn nữa tới việc học bộ môn Mỹ thuật cho các em, động
viên, khuyến khích các em áp dụng kiến thức các em đã học được ở nhà trường
vào cuộc sống.

Trên đây là một số kinh nghiệm và đề x́t của tơi hi vọng góp phần
khơng nhỏ để có thể nâng cao chất lượng dạy và học môn Mĩ thuật ở THCS
nhằm bồi dưỡng năng khiếu thị hiếu thẩm mỹ cho HS, là điều kiện thuận lợi
giúp các em học tốt các môn học khác.
Trong khuôn khổ của một kinh nghiệm, do điều kiện thời gian, năng lực
hiểu biết và số năm công tác còn chưa nhiều nên chắc chắn không thể tránh

skkn


18
khỏi những thiếu sót. Kính mong ban lãnh đạo, đồng nghiệp đóng góp ý kiến,
sửa đổi bổ sung để có thể sớm áp dụng đề tài này vào thực tiễn giảng dạy ở cấp
THCS.
Quan Hóa, ngày 25 tháng 5 năm 2022

XÁC NHẬN CỦA THỦ
TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Tôi xin cam đoan sáng kiến kinh nghiệm
này là do tôi viết. Không sao chép nội dung
của người khác.
NGƯỜI VIẾT

Trịnh Văn Linh

skkn


TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Giáo trình phương pháp giảng dạy..........................Trường CĐSP Nhạc họa TW
2. Dạy Mĩ thuật theo định hướng phát triển năng lực 6....................NXBGD-2017
3. Dạy Mĩ thuật theo định hướng phát triển năng lực 7....................NXBGD-2017
4. Dạy Mĩ thuật theo định hướng phát triển năng lực 8....................NXBGD-2017
5. Dạy Mĩ thuật theo định hướng phát triển năng lực 9....................NXBGD-2017
6. Tài liệu dạy học Mĩ thuật dành cho giáo viên THCS …………..NXBGD-2017
7. Tài liệu dạy học Mỹ thuật dành cho giáo viên THCS – NXB Giáo dục.
8. Tài liệu tập huấn giảng dạy Mỹ thuật THCS theo phương pháp mới (Dự án
SAEPS) do Bộ Giáo dục ban hành.
9. Sách DẠY HỌC MỸ THUẬT ( theo định hướng phát triển năng lực) - NXB
Giáo dục Việt Nam.
10. Mỹ thuật – phương pháp giảng dạy Mỹ thuật – NXB Đại học Huế.
11. />12. />
skkn