Skkn nâng cao hiệu quả công tác giáo dục kĩ năng sống, tạo hứng thú học tập cho học sinh thông qua việc sử dụng bộ tài liệu bác hồ và những bài học về đạo đức, lối sống dành cho học sinh trong dạy học phần công dân

1. MỞ ĐẦU
1.1. Lí do chọn đề tài.
Điều 23 – Luật Giáo dục năm 2005 chỉ rõ: “Mục tiêu của giáo dục phổ
thông là giúp cho học sinh phát triển tồn diện về đạo đức, trí tuệ, thẩm mỹ và
các kĩ năng cơ bản nhằm xây dựng, hình thành nhân cách con người Việt Nam
XHCN, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân”, thể hiện việc đặc biệt coi
trọng việc giáo dục đạo đức và kĩ năng sống cho thế hệ tương lai của đất nước.
Giáo dục đạo đức và dạy kĩ năng sống trong nhà trường hiện nay là vấn
đề được lãnh đạo Đảng, Nhà nước xem trọng hàng đầu trong cơng cuộc đổi mới
căn bản, tồn diện giáo dục đào tạo nhằm đảm bảo 4 trụ cột của giáo dục là:
“Học để biết”; “Học để làm”; “Học để chung sống” và “Học để làm người”. Điều
đó được thể hiện ở việc Bộ chính trị đã ra chỉ thị số 05/CT/TW ngày 15/5/2016
về “ Đẩy mạnh học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”;
Chỉ thị số 31/CT-TTg ngày 04/12/2019 của Thủ tướng Chính phủ về: “Tăng
cường giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh, sinh viên; xây dựng văn hóa ứng
xử trong trường học; nâng cao hiệu quả công tác phối hợp giữa nhà trường, gia
đình và địa phương trong quản lý, giáo dục đạo đức, lối sống, kĩ năng sống cho
học sinh, sinh viên”. Trên cơ sở đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã xây
dựng bộ tiêu chí để đánh giá hiệu quả phong trào: “Xây dựng
trường học thân thiện, học sinh tích cực”; “ Trường học hạnh
phúc”, trong đó có tiêu chí về giáo dục kĩ năng sống cho học
sinh; Phát động phong trào “Học tập và làm theo tấm gương,
đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” trong tồn ngành đồng thời
đã xây dựng bộ tài liệu “Bác Hồ và những bài học về đạo đức,
lối sống dành cho học sinh” nhằm nâng cao hiệu quả của công
tác giáo dục đạo đức, giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong
các nhà trường phổ thông.
Tuy nhiên thực tế hiện nay cho thấy, công tác giáo dục kĩ năng sống cho
học sinh đã ngày càng được quan tâm nhưng chưa được chú trọng và đầu tư
đúng mức, chưa thực sự đáp ứng yêu cầu của việc thực hiện các mục tiêu giáo
dục. Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển toàn diện của học sinh đặc

biệt là lứa tuổi học sinh trung học phổ thông, với những chuyển biến mạnh mẽ
về tâm, sinh lý. Học sinh đang hình thành những giá trị nhân cách, giàu mơ ước,
ham hiểu biết, thích tìm tịi, khám phá xong cịn thiếu hiểu biết sâu sắc về xã
hội, còn thiếu kinh nghiệm sống, dễ bị chán nản, dễ bị lơi kéo, kích động... Đặc
biệt là trong bối cảnh hội nhập quốc tế và cơ chế thị trường hiện nay, thế hệ trẻ
thường xuyên chịu tác động đan xen của những yếu tố tích cực và tiêu cực, ln
được đặt vào hồn cảnh phải lựa chọn những giá trị, phải đương đầu với những
khó khăn, thách thức, những áp lực tiêu cực. Nếu thiếu các kỹ năng sống cần
thiết, các em dễ bị lôi kéo vào các hành vi tiêu cực, bạo lực, vào lối sống ích kỉ,
lai căng, thực dụng, dễ bị phát triển lệch lạc về nhân cách. Vì vậy, hiểu biết và
thực hành những kĩ năng sống sẽ giúp học sinh chủ động xử lý các tình huống,
ứng phó với sự thay đổi, gặt hái thành công và vươn tới những giá trị cao đẹp
1

skkn


trong cuộc sống. Chính vì thế, có thể nói kĩ năng sống chính là những nhịp cầu
giúp học sinh biến kiến thức thành thái độ, hành vi và thói quen tích cực, lành
mạnh, vững vàng kiên định trước những khó khăn, thử thách; biết ứng xử, giải
quyết vấn đề một cách tích cực và phù hợp.
Mơn Giáo dục cơng dân - mơn học có vai trị đặc biệt quan trọng trong
việc giáo dục quan điểm, tư tưởng, tình cảm, kĩ năng sống cho học sinh và có
nhiều cơ sở xác thực để giáo viên liên hệ, sử dụng bộ tài liệu Bác Hồ và những
bài học về đạo đức, lối sống với môn học thuận lợi hơn các môn học khác. Tuy
nhiên,  trong quá trình dạy học nhiều giáo viên vẫn cịn lúng túng khơng biết nên
áp dụng như thế nào vì vậy chỉ dạy học một cách đơn thuần theo kiểu truyền thụ
kiến thức chưa chú trọng đến việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh, tiết học
diễn ra cịn khơ cứng, tẻ nhạt nên hiệu quả giáo dục của môn học cũng chưa
thực sự đạt yêu cầu.

Muốn thực hiện được các mục tiêu trên một cách hiệu quả đòi hỏi người
giáo viên cần phải năng động, sáng tạo và linh hoạt trong sử dụng các phương
pháp, hình thức dạy học. Phải khơi dậy được ở người học niềm đam mê hứng
thú với tiết học, môn học như Bác Hồ đã từng dạy: “Siêng học tập thì mau biết,
siêng nghĩ ngợi thì hay có sáng kiến”, “các thầy nên thi nhau tìm cách dạy sao
cho dễ hiểu, dễ nhớ, nhanh chóng và thiết thực”; “Trong lúc học cũng cần làm
cho chúng vui, trong lúc vui cũng cần làm cho chúng học” mới tạo được hứng
thú học tập, phát triển được năng lực người học và đạt được mục tiêu giáo dục
như mong muốn. Chính vì vậy tơi đã chọn đề tài: “Nâng cao hiệu quả công tác
giáo dục kĩ năng sống, tạo hứng thú học tập cho học sinh thông qua việc sử
dụng bộ tài liệu Bác Hồ và những bài học về đạo đức, lối sống dành cho học
sinh trong dạy học phần Công dân với các vấn đề chính trị, xã hội- GDCD
11” làm đề tài sáng kiến kinh nghiệm của mình trong năm học 2021-2022.
1.2. Mục đích nghiên cứu
- Khảo sát, đánh giá thực trạng việc sử dụng bộ tài liệu Bác Hồ và những
bài học về đạo đức, lối sống dành cho học sinh; giáo dục kĩ năng sống cho học
sinh trong mỗi tiết học Giáo dục công dân.
- Đề xuất các giải pháp đổi mới trong việc tăng cường hiệu quả của công
tác giáo dục kĩ năng sống trong các tiết dạy Giáo dục công dân 11 nhằm nâng
cao hiệu quả dạy học theo hướng tích cực và hình thành năng lực cho học sinh.
- Nâng cao được kết quả học tập môn Giáo dục công dân 11”.
- Rèn luyện, nâng cao kĩ năng sống cho học sinh.
1.3. Đối tượng nghiên cứu
- Nghiên cứu nội dung chương trình Giáo dục cơng dân 11 và việc học tập
của học sinh đối với bài học.
- Học sinh khối 11 trường THPT Triệu Sơn 3.
- Giáo viên giảng dạy môn Giáo dục công dân – trường THPT Triệu Sơn 3.
1.4. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu của phép biện chứng duy vật: Lôgic, lịch sử,
phân tích, tổng hợp, so sánh.

2

skkn


- Phương pháp đàm thoại, phỏng vấn.
- Phương pháp thực nghiệm (thông qua thực tế dạy học trên lớp).

2. NỘI DUNG
2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm.
2.1.1. Giải thích một số khái niệm
- “Kĩ năng sống” là tập hợp các hành vi tích cực và khả năng thích nghi
cho phép mỗi cá nhân đối phó hiệu quả với các nhu cầu và thách thức của đời
sống hàng ngày; nói cách khác là khả năng tâm lý xã hội. Đó là tập hợp các kĩ
năng mà con người tiếp thu qua giáo dục hoặc trải ngiệm trực tiếp được dùng để
xử lý các vấn đề và câu hỏi thường gặp trong cuộc sống con người. Các chủ đề
rất đa dạng tùy thuộc vào chuẩn mực xã hội và mong đợi của cộng đồng. Kĩnăng
sống có chức năng mang lại hạnh phúc và hỗ trợ các cá nhân trở thành người
tích cực và có ích trong cộng đồng.
- Kĩ năng sống được hiểu là kĩ năng thực hành mà con người cần để có
được sự an tồn, cuộc sống khỏe mạnh với chất lượng cao.Theo UNESCO, kỹ
năng sống gắn với 4 trụ cột của giáo dục bao gồm các nội dung sau:
          + Học để biết: gồm các kĩ năng tư duy, như tư duy phê phán, tư duy sáng
tạo, ra quyết định, giải quyết vấn đề, nhận thức được hậu quả.
          + Học để làm: bao gồm các kĩ năng thực hiện công việc và nhiệm vụ như
kĩ năng đặt mục tiêu, đảm nhận trách nhiệm ….
          +Học để làm người: gồm các kỹ năng như ứng phó với căng thẳng, kiểm
sốt cảm xúc, tự nhận thức, tự tin…
         + Học để chung sống: gồm các kĩ năng xã hội như giao tiếp, thương lượng,
tự khẳng định, hợp tác, làm việc theo nhóm, thể hiện sự cảm thông…

- “ Giáo dục kĩ năng sống” là: giáo dục cách sống tích cực trong xã hội
hiện đại, là xây dựng những hành vi lành mạnh và thay đổi hành vi, thói quen
tiêu cực. Trên cơ sở đó giúp người học có cả kiến thức, giá trị, thái độ và các kĩ
năng thích hợp.
2.1.2. Các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn
Nghị quyết số 29-NQ/TW, ngày 04/11/2013 về đổi mới căn bản, toàn diện
giáo dục và đào tạo nêu rõ: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học
theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng
kiến thức, kĩ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi
nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ
sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực.”
Giáo dục học sinh trở thành những con người phát triển toàn diện là
nhiệm vụ hàng đầu biến các mục tiêu giáo dục thành hiện thực. Theo Thông tư
số 463/BGDĐT-GDTX ngày 28 tháng 01 năm 2015 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT
V/v hướng dẫn triển khai thực hiện giáo dục kĩ năng sống tại các cơ sở GDMN,
GDPT và GDTX đã quy định về nội dung giáo dục kĩ năng sống đối với học
sinh. Thông tư nhấn mạnh nội dung giáo dục kĩ năng sống cho học sinh
là: “Giáo dục cho người học những kĩ năng cơ bản, cần thiết, hướng tới hình
thành những thói quen tốt giúp người học thành công, đảm bảo vừa phù hợp với
3

skkn


thực tiễn và thuần phong mỹ tục Việt Nam vừa hội nhập quốc tế trong giai đoạn
cơng nghiệp hố đất nước. Đối với đối tượng là học sinh THPT cần tiếp tục rèn
luyện những kĩ năng đã được học ở tiểu học,THCS tập trung giáo dục những
KNS cốt lõi, có ý nghĩa thiết thực cho người học như: kĩ năng ra quyết định và
giải quyết vấn đề, kĩ năng tư duy phản biện và sáng tạo, kĩ năng giao tiếp và hợp
tác, kĩ năng tự nhận thức và cảm thông, kĩ năng quản lý cảm xúc và đương đầu

với áp lực, kĩ năng tự học…”
Ngoài ra, yêu cầu của việc tăng cường công tác giáo dục đạo đức; giáo
dục kĩ năng sống cịn được cụ thể hóa trong các văn bản chỉ đạo thực hiện nhiệm
vụ năm học hằng năm của Bộ Giáo dục và đào tạo; hướng dẫn thực hiện nhiệm
vụ năm học của Sở Giáo dục và đào tạo; kế hoạch năm học của nhà trường và
của mỗi giáo viên.
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm.
Câu chuyện về giáo dục đạo đức, giáo dục kĩ năng sống cho học sinh
không phải là mới, nhưng đang là yêu cầu cấp thiết đặt ra hiện nay. Bên cạnh
những học sinh biết vượt lên số phận, thì vẫn cịn một bộ phận khơng nhỏ học
sinh ham chơi, vi phạm pháp luật, nội quy trường lớp, thiếu kĩ năng sống,
không tự tin làm chủ bản thân, dễ vấp ngã hoặc dễ chấp nhận đầu hàng số phận.
Vì vậy để nâng cao hiệu quả của cơng tác giáo dục đạo đức, kĩ năng sống cho
học sinh Bộ Giáo dục và đào tạo đã phát động các phong trào như: “Xây dựng
trường học thân thiện, học sinh tích cực”, “Trường học hạnh phúc”; “Đẩy mạnh
phong trào học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” cụ
thể Bộ GD&ĐT đã ra công văn số 4634/ 2016 về việc sử dụng bộ tài liệu Bác
Hồ và những bài học về đạo đức, lối sống dành cho học sinh trong nhà trường
phổ thông trong dạy học các mơn như Lịch sử; Địa lý; GDCD; Hoạt động
GDNGLL…Trong đó môn GDCD là môn học với đặc thù của bộ mơn có khả
năng tích hợp ở nhiều nội dung kiến thức, với nhiều mức độ khác nhau nhằm
tăng cường hiệu quả công tác giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua những câu
chuyện thú vị mà bộ tài liệu cung cấp. Tuy nhiên, qua thực tế trao đổi với đa số
đồng nghiệp tôi nhận thấy, đa số giáo viên bộ môn GDCD đánh giá cao giá trị
giáo dục của bộ tài liệu Bác Hồ và những bài học về đạo đức, lối sống, đánh giá
cao tầm quan trọng của việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh nhưng ngại thực
hiện vì cịn lung túng trong việc sử dụng câu chuyện như thế nào cho phù hợp
với nội dung bài học, ngại thiết kế hoạt động nhằm giáo dục kĩ năng sống cho
học sinh vì thời lượng tiết học ngắn, kiến thức bài dạy nhiều nên có chăng chỉ là
giới thiệu, liên hệ sơ qua bằng bằng cách gọi một học sinh đứng dậy trả lời một

vài câu hỏi liên hệ thực tế hoặc giáo viên sẽ thực hiện ln bằng phương pháp
thuyết trình sau đó giao bài tập về nhà cho học sinh.
Để minh chứng cụ thể về thực trạng trên, tôi đã tiến hành một số khảo sát
đối với giáo viên và học sinh về việc thực hiện giáo dục kĩ năng sống cho học
sinh thông qua việc sử dụng các câu chuyện trong bộ tài liệu Bác Hồ và những
bài học về đạo đức, lối sống dành cho học sinh trong dạy học môn GDCD 11.

4

skkn


Bảng 1: Khảo sát việc sử dụng bộ tài liệu Bác Hồ và những bài học về
đạo đức, lối sống dành cho học sinh trong thiết kế và thực hiện hoạt động
giáo dục kĩ năng sống của giáo viên trong dạy học Giáo dục công dân 11.
TT

Nội dung khảo sát

1

Thực hiện giáo dục kĩ năng sống
- Có
- Khơng
Cơ sở tiến hành giáo dục kĩ năng sống
- Xuất phát từ nội dung bài học
- Từ nội dung liên quan đến nội dung bài
- Từ nguồn khác
Mức độ sử dụng bộ tài liệu Bác Hồ và những
bài học về đạo đức, lối sống dành cho học

sinh trong việc giảng dạy của bộ môn
Không sử dụng
Thỉnh thoảng
Thường xuyên
Mục tiêu của rèn luyện kĩ năng sống
- Kiểm kê kiến thức của học sinh
- Tạo ra hứng thú cho học sinh
- Tạo ra “tình huống có vấn đề” để học sinh
được giáo dục kĩ năng sống.
Hình thức giáo dục kĩ năng sống
- Tổ chức thành hoạt động
- Dẫn dắt
- Khác
Người thực hiện kỹ năng sống
- Giáo viên
- Học sinh
- Giáo viên và học sinh
Mức độ thu hút học sinh của việc giáo dục kĩ
năng sống
- Mức độ cao
- Mức độ trung bình
-Mức độ thấp
Hiệu quả của việc giáo dục kỹ năng sống
- Hiệu quả cao
- Hiệu quả trung bình
- Hiệu quả thấp

2

3

4

5

6

7

8

Số GV được
khảo sát
3
3
0
3
0
1
1

Tỉ lệ (%)

0
3
0
3
1
2
0

0
100
0
100
33,3
66,7
0

3
0
2
1
3
2
1
0
3

100
0
66,7
33,3
100
66,7
33,3
0
100

0

2
1
3
0
1
2

0
66,7
33,3
100
0
33,3
66,7

100
100
0
100
0
33,3
33,3

Bảng 2: Khảo sát việc tham gia hoạt động giáo dục kĩ năng sống của
học sinh đối với tiết học Giáo dục cơng dân 11
TT

Nội dung khảo sát

1

Em có quan tâm đến hoạt động giáo dục kĩ năng

Số HS được
khảo sát
280

Tỉ lệ
(%)
100

5

skkn


2

4

5

sống của tiết học không?
- Mức độ cao
- Mức độ trung bình
- Mức độ thấp
Hoạt động giáo dục kĩ năng sống của bài học có
giúp em định hướng được hoạt động trong thực
tiễn cuộc sống hàng ngày của em không?
- Định hướng tốt

- Chưa rõ ràng
- Không định hướng được
Em có chủ động tìm hiểu kiến thức để giải quyết
vấn đề đặt ra trong việc học tập rèn luyện hàng
ngày của bản thân khơng?
- Có
- Khơng
Nếu hoạt động giáo dục kĩ năng sống tạo cho
em sự tị mị, em có muốn tìm hiểu bài học để
giải đáp vấn đề khơng?
- Có
- Khơng

57
80
143
280

20,1
28,6
51,3
100

97
183
0
280

34,7
65,3

0
100

130
150
280

46,4
53,6
100

226
54

80,7
19,3

*Phân tích số liệu khảo sát:
Ưu điểm:
Đa số giáo viên bộ mơn trong q trình thiết kế các hoạt động dạy học
đều có sử dụng tư liệu của bộ tài liệu Bác Hồ và những bài học về đạo đức lối
sống và thực hiện việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh .
Đa số học sinh đều có nhu cầu có được nội dung giáo dục kĩ năng sống
hấp dẫn để kích thích tư duy của các em, chủ động chiếm lĩnh kiến thức mới,
vận dụng kiến thức đã học vào thực tế một cách ý nghĩa nhất.
Hạn chế:
Đối với giáo viên: Việc thực hiện giáo dục kĩ năng sống cho hoc sinh
thông qua bài học chỉ sơ qua bằng một vài câu kết có liên quan, mang tính tóm
tắt, liên hệ nội dung bài học. Hoạt động này cịn mang tính hình thức, chưa tạo
được liên kết thực sự nội dung bài học với tác dụng giáo dục của bài học. Do đó,

khi giáo viên kết luận thực chất là truyền thụ một chiều, áp đặt, học sinh thụ
động lắng nghe vì vậy có học sinh cịn khó hiểu, thắc mắc sau khi học xong bài
học tại sao mình phải học vấn đề này hay kiến thức này có tác dụng gì đối với
việc tập và luyện của mình...?
Đối với học sinh: Việc vận dụng kiến thức bài học vào thực tế chưa thực
sự đạt hiệu quả giáo dục như mong muốn; chưa có sự hứng thú với bài học;
chưa có động lực để tự tìm hiểu, tự học tập tích cực.
*Nguyên nhân:
Nguyên nhân khách quan:
Dạy học phát huy tính tích cực của học sinh là phương pháp đã được nói đến

6

skkn


nhiều trong vài năm trở lại đây. Tuy nhiên, hiện nay những tiết học thực sự đổi
mới để giáo viên có thể tham khảo và học hỏi cịn hạn chế.
Chương trình kiểm tra, thi ở mơn học hiện nay cịn phân bố số điểm tương
đối nhiều cho việc ghi nhớ. Do đó, giáo viên khi dạy cịn áp lực nhiều về việc
cung cấp đủ kiến thức cho học sinh.
Nguyên nhân chủ quan:
Đối với giáo viên:
Một số giáo viên bộ môn chưa chủ động trong việc học hỏi, tiếp thu
phương pháp và kĩ năng dạy học tích cực để vận dụng trong q trình dạy học.
Tâm lí giáo viên cịn nặng về truyền thụ kiến thức bài học còn sợ dành
nhiều thời gian cho việc giáo dục kỹ năng sống có thể bị “cháy giáo án”.
Việc ứng dụng công nghệ thông tin của giáo viên trong một số tình huống
chưa tốt nên còn ngại trong việc thiết kế giáo án theo hướng phát huy tính tích
cực của học sinh trong hoạt động giáo dục kĩ năng sống.

Đối với học sinh:
Nhiều học sinh có tâm lí học lệch, thiên về các mơn khoa học tự nhiên
nên ở các môn khoa học xã hội, đặc biệt là mơn Giáo dục cơng dân cịn chưa có
sự đầu tư, chưa quan tâm đến việc chuẩn bị bài, dẫn đến tiết học còn thụ động.
Áp lực học nhiều bộ môn khác nhau trong cùng một buổi học nên khả năng
tập trung tư duy tích cực và sáng tạo dành cho mơn Giáo dục cơng dân cịn ít.
2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề.
2.3.1. Xác định vai trò, ý nghĩa của việc giáo dục kĩ năng sống cho học
sinh THPT trong dạy học môn GDCD thông qua việc sử dụng bộ tài liệu Bác
Hồvà những bài học về đạo đức, lối sống dành cho học sinh .
Vai trò của giáo dục kĩ năng sống
Kỹ năng sống giữ vai trò rất quan trọng trong việc phát triển tồn diện cho
mỗi con người nói chung và cho các em học sinh nói riêng, vì khoa học giáo dục
ngày nay đã khẳng định mỗi cá nhân muốn tồn tại và phát triển trong một xã hội
cơng nghiệp, hiện đại thì phải học, học khơng chỉ để có kiến thức mà cịn để tự
khẳng định, học để cùng chung sống học để biết; học để hành theo đúng nguyên
lý giáo dục là “học phải đi đôi với hành, lý thuyết phải gắn liền với thực tiễn”.
Môn GDCD là môn học với nội dung bài học thuận lợi nhất cho việc thực hiện
nhiệm vụ quan trọng này.
Ý nghĩa của giáo dục kĩ năng sống
Xã hội hiện đại có sự thay đổi tồn diện về nhiều lĩnh vực như: kinh tế,
văn hóa,. và lối sống với tốc độ nhanh đã làm nảy sinh những vấn đề mà trước
đây con người chưa gặp, chưa trải nghiệm, chưa phải ứng phó, đương đầu. Hoặc
có những vấn đề đã xuất hiện trước đây, nhưng nó chưa phức tạp, khó khăn và
đầy thách thức trong xã hội hiện đại, nên con người dễ hành động theo cảm tính
và khơng tránh khỏi rủi ro, nguy cơ, thách thức trong cuộc sống. Khi đó, kĩ năng
sống chính là hành trang giúp con người chuyển những điều đã biết đến để thay
đổi hành vi, nhờ đó mà đạt được lối sống lành mạnh, đảm bảo chất lượng cuộc
sống, kĩ năng sống là một phần quan trọng trong nhân cách con người trong xã
7

skkn


hội hiện đại. Các cá nhân thiếu kĩ năng sống là một nguyên nhân làm nảy sinh
nhiều vấn đề xã hội. Người có kĩ năng sống sẽ thực hiện những hành vi mang
tính xã hội tích cực, góp phần xây dựng các mối quan hệ tốt đẹp và do vậy giảm
bớt tệ nạn xã hội làm cho xã hội lành mạnh.
Kĩ năng sống là những kĩ năng mang tính cá nhân và xã hội cần thiết đối
với thanh thiếu niên giúp họ có khả năng học tập tốt hơn, ứng xử một cách tự tin
đồng thời là một phương sách để hồn thiện bản thân mình trước mọi người.
Đồng thời, kĩ năng sống cũng giúp biến kiến thức thành những hành động cụ
thể, những thói quen lành mạnh. Những người có kĩ năng sống là những người
biết làm cho mình và những người khác được hạnh phúc. Họ thường thành công
hơn trong cuộc sống, luôn yêu đời và làm chủ cuộc sống của họ.
Việc sử dụng câu chuyện Bác Hồ và những bài học về đạo đức, lối sống
một cách phù hợp với nội dung bài học và tâm sinh lý lứa tuổi là một yêu cầu
đặc biệt quan trọng trong dạy học đạo đức, giáo dục kĩ năng sống cho học sinh,
giúp tiết học đạt được hiệu quả tối đa theo u cầu, góp phần hình thành cho học
sinh phương pháp học tập chủ động, tích cực, sáng tạo, học sinh khắc sâu được
kiến thức và có khả năng vận dụng nhất định trong việc thực hiện và xử lý các
tình huống có thể xảy ra trong cuộc sống hàng ngày. Học sinh sẽ rất hứng thú
khi được tự khai thác các tình tiết, tìm cách giải quyết các tình huống từ đó tự
rút ra bài học cho chính bản thân. Thông qua các, câu chuyện các em đã tự điều
chỉnh hành vi của mình cho phù hợp với yêu cầu của cộng đồng và xã hội một
cách tự nguyện, tự giác đúng như bản chất của hành vi đạo đức.
Sử dụng các câu chuyện Bác Hồ và những bài học về đạo đức, lối sống
một cách ngắn gọn cùng với một số kỹ thuật dạy học phù hợp sẽ là phương pháp
hiệu quả để tạo được ấn tượng sâu sắc, mạnh mẽ, khơi dậy niềm đam mê, sự tự
tin và hứng thú trong học tập của học sinh. Mặt khác với những câu chuyện đạo

đức xúc động về Bác Hồ đã chứng minh nó có sức mạnh thức tỉnh lòng trắc ẩn
tiềm tàng ở mỗi con người từ đó mà học sinh đã tự giác và chủ động điều chỉnh
hành vi của mình theo hướng tích cực
2.3.2. Xác định những kĩ năng sống cơ bản cần giáo dục, trang bị cho
học sinh THPT thông qua việc sử dụng bộ tài liệu Bác Hồ và những bài học
về đạo đức, lối sống dành cho học sinh trong dạy học mơn GDCD.
        Học sinh THPT là lứa tuổi có nhiều thay đổi mạnh mẽ về thể chất, sức
khỏe và tâm sinh lý. Tuổi dậy thì các em dễ thay đổi tình cảm, hành vi, chóng
vui chóng buồn. Vì vậy việc giáo dục kĩ năng sống cho các em trong giai đoạn
này vô cùng quan trọng và cấp thiết. Việc xác định được các kĩ năng cơ bản phù
hợp với lứa tuổi sẽ giúp giáo viên lựa chọn đúng những nội dung trọng tâm để
trang bị cho các em những kĩ năng cần thiết nhất trong giai đoạn chuyển tiếp
này. Những kỹ năng sống cần thiết đối với học sinh THPT bao gồm:  Kĩ năng tự
nhận thức; Kĩ năng kiểm soát cảm xúc; Kĩ năng ứng phó với căng thẳng; Kĩ
năng tìm kiếm sự hỗ trợ; Kĩ năng thể hiện sự tự tin; Kĩ năng giao tiếp ứng xử;
Kĩ năng lắng nghe tích cực; Kĩ năng thể hiện sự cảm thơng;  Kĩ năng giải quyết

8

skkn


mâu thuẫn; Kĩ năng hợp tác;  Kĩ năng tư duy phê phán; Kĩ năng tự ra quyết định;
Kĩ năng tìm kiếm và xử lý thông tin; Kĩ năng quản lý thời gian…
2.3.3. Những nguyên tắc cơ bản trong việc sử dụng bộ tài liệu Bác Hồ và
những bài học về đạo đức, lối sống nhằm giáo dục kĩ năng sống, tạo hứng thú
học tập cho học sinh khi học phần Cơng dân với các vấn đề chính trị, xã hội –
GDCD 11.
Để đạt được hiệu quả tối ưu, lôi cuốn, kích thích được tối đa khả năng tìm
tịi, sáng tạo của học sinh, trong quá trình sử dụng các câu chuyện Bác Hồ và

những bài học về đạo đức, lối sống kết hợp khi dạy học phần Công dân với các
vấn đề chính trị, xã hội - GDCD 11 giáo viên cần chú ý các nguyên tắc cơ bản
sau:
Một là: Cần phải bám sát chuẩn kiến thức kĩ năng của bài học để lựa chọn
kĩ năng sống cần giáo dục và lựa chọn câu chuyện trong bộ tài liệu phù hợp với
mục đích giáo dục kĩ năng sống đó cho học sinh.
Hai là: Việc sử dụng câu chuyện trong bộ tài liệu Bác Hồ và những bài
học…để giáo dục kĩ năng sống qua bài học cụ thể của môn học cần được tìm
hiểu kĩ và kết hợp khai thác bằng các phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực với
nhiều chiều hướng khác nhau, phù hợp với từng đối tượng học sinh, với điều
kiện cơ sở vật chất hiện có nhằm tạo được hứng thú học tập cho học sinh.
Ba là: Giáo viên phải hiểu và nắm vững cách tiến hành các kỹ thuật dạy
học tích cực, vận dụng một cách linh hoạt để đạt được hiệu quả giáo dục cả
trong việc truyền thụ kiến thức môn học và giáo dục kỹ năng sống cho học sinh.
Với việc vận dụng một cách linh hoạt và đồng bộ tất cả các nguyên tắc trên
sẽ tạo được sự rung động thực sự từ chính trái tim người học. Từ đó các em sẽ
có nhu cầu được tìm hiểu để hồn thiện bản thân mình qua từng bài học cụ thể
theo đúng tinh thần học tập, làm theo tư tưởng, phong cách đạo đức Hồ Chí
Minh.
2.3.4. Các bước sử dụng câu chuyện trong bộ tài liệu Bác Hồ và những
bài học về đạo đức, lối sống dành cho học sinh nhằm giáo dục kĩ năng sống,
nâng cao hứng thú học tập trong dạy học phần Cơng dân với các vấn đề
chính trị, xã hội – GDCD 11.
Bước 1. Giáo viên chọn lọc các câu chuyện trong bộ tài liệu Bác Hồ và
những bài học về đạo đức, lối sống dành cho học sinh hoặc tự sưu tầm thêm
phù hợp với nội dung và mục tiêu giáo dục kĩ năng sống của bài học. Sau đó
giáo viên chiếu hoặc tóm tắt nội dung câu chuyện một cách ngắn gọn, dễ hiểu,
đồng thời cần lựa chọn phương pháp và kỹ thuật dạy học phù hợp để khai thác
nội dung của câu chuyện.
Bước 2. Học sinh theo dõi hình ảnh, xem video hoặc lắng nghe câu chuyện.

Giáo viên yêu cầu học sinh phân tích và trả lời câu hỏi bằng các phương pháp và
kỹ thuật dạy học phù hợp như kỹ thuật sơ đồ tư duy, khăn phủ bàn, kỹ thuật đặt
câu hỏi, trò chơi … để khai thác nội dung câu chuyện, gắn nội dung câu chuyện
với mục đích giáo dục của bài học và mục tiêu giáo dục kĩ năng sống đặt ra.

9

skkn


Bước 3. Giáo viên theo dõi, lắng nghe, phân tích và tổng hợp các ý kiến của
học sinh trả lời; đồng thời nhận xét , bổ sung và đưa ra kết luận.
2.3.5. Thiết kế minh họa một số hoạt động giáo dục kĩ năng sống thông
qua việc sử dụng bộ tài liệu Bác Hồ và những bài học về đạo đức, lối sống
dành cho học sinh trong dạy học phần Cơng dân với các vấn đề chính trị- xã
hội GDCD 11.
2.3.5.1. Giáo dục kĩ năng tự ra quyết định cho học sinh thông qua sử
dụng chuyện “Con đường cách mạng vô sản” - Bài 6 bộ tài liệu Bác Hồ và
những bài học về đạo đức, lối sống dành cho học sinh lớp 11 khi dạy bài Bài 8:
“Chủ nghĩa xã hội”- GDCD 11.
* Mục tiêu:
- Giúp học sinh có thêm hiểu biết về sự lựa chọn con đường quá độ đi lên
CNXH của Đảng và nhân dân ta là hoàn toàn đúng đắn, phù hợp với xu thế phát
triển của thời đại.
- Tin tưởng vào thắng lợi của CNXH ở nước ta, có ý thức sẵn sàng tham
gia xây dựng và bảo vệ đất nước, bảo vệ CNXH.
- Giúp học sinh hiểu và học tập theo tấm gương của Bác về cách quyết
định lựa chọn con đường cho tương lai.
- Biết cách tự quyết định lựa chọn con đường cho tương lai của bản thân
- Rèn luyện kĩ năng sống: Tự ra quyết định.

- Hình thành phẩm chất yêu nước; trách nhiệm.
* Cách tiến hành:
Khi tiến hành hoạt động luyện tập, vận dụng bài 8: Chủ nghĩa xã hội .
Giáo viên chiếu câu chuyện “Con đường cách mạng vô sản” học sinh đọc và
tìm hiểu bằng phương pháp thảo luận nhóm và tổ chức trị chơi ơ chữ với 11 ô
hàng ngang tương ứng các câu hỏi sau:
Nhiệm vụ 1: Chia lớp thành 4 nhóm tương ứng 4 tổ cùng thảo luận các câu
hỏi sau:
1. Chỉ ra những khó khăn của Bác khi tham gia bỏ phiếu gia nhập Quốc tế
ba ở Đại hội Tua (1920)?
2. Bác đã thể hiện chính kiến của mình như thế nào và Bác đã đi đến
quyết định gì?
3. Việc Bác quyết định tham gia Quốc tế ba có ý nghĩa như thế nào đối
với cách mạng Việt Nam?
- Học sinh tiến hành
thảo luận nhóm
- Giáo viên u cầu
các nhóm lần lượt trình bày
kết quả thảo luận, nhận xét,
bổ sung (nếu có).

10

skkn


Nhiệm vụ 2: Tiếp tục các nhóm tham gia trị chơi ơ chữ để tìm hiểu một kĩ
năng quan trọng mà câu chuyện đem lại cho chúng ta.
Giáo viên công bố luật chơi: Giáo viên chia lớp thành 2 đội chơi (đội
thông minh, đội sáng tạo) và công bố luật chơi, sau đó giáo viên chiếu ơ chữ 2

đội đưa ra đáp án.
Hàng ngang số 1: Khi thư ký Đại hội hỏi tại sao Bác bỏ phiếu cho Quốc tế ba
Bác trả lời như thế nào?
Hàng ngang số 2: Quốc tế mấy đã rất chú ý đến vấn đề dân tộc và thuộc địa?
Hàng ngang số 3: Trải qua thực tế đấu tranh, lại được tiếp thu chủ nghĩa Mác –
Lê nin, Bác từ chủ nghĩa yêu nước đã đến với chủ nghĩa nào?
Hàng ngang số 4: Bác là người thứ mấy tham gia vào một chính Đảng của
Pháp?
Hàng ngang số 5: Bác đến với Quốc tế vô sản từ chủ nghĩa….?
Hàng ngang số 6: Bác tham gia Quốc tế ba bằng cách nào?
Hàng ngang số 7: Mục tiêu của Bác khi quyết định tham gia quốc tế ba là giải
phóng…?
Hàng ngang số 8:Khi gặp được Luận cương của Lênin tâm trạng bác thế nào?
Hàng ngang số 9: Quốc tế hai không nhắc đến yếu tố nào mà Bác đã quyết định
không chọn?
Hàng ngang số 10: Bác gặp Luận cương của Lê nin ở tờ báo nào?
Hàng ngang số 11: Bác nói muốn giải phóng dân tộc, khơng có con đường nào
khác ngoài con đường nào?
- Từ hàng dọc: Ra quyết định
- Giáo viên định hướng: Trong khi các tiền bối yêu nước như Phan Châu
Trinh, Phan Bội Châu xuất dương lúc bấy giờ là để tìm sự giúp đỡ của bên
ngồi, cầu ngoại viện để đánh Pháp, thì Bác ra đi là để tìm con đường, cách thức
(phương pháp) đánh đuổi thực dân Pháp, giải phóng dân tộc, giải phóng đồng
bào. Con đường cứu nước của Bác hồn tồn khác cả về mục đích của cuộc ra
đi, cách thức và hướng đi. Cuộc gặp gỡ với chủ nghĩa Mác - Lênin vào những
năm 20 của Thế kỷ XX và việc Bác tham gia Quốc tế ba là sự kiện đánh dấu
Nguyễn Ái Quốc giác ngộ lập trường, quan điểm vơ sản và quyết định lựa chọn
con đường giải phóng dân tộc ở Việt Nam theo quỹ đạo của cách mạng vô sản .
Khi quyết định tham bỏ phiếu gia nhập Quốc tế ba, Bác đã phải thu thập rất
nhiều thông tin về Quốc tế ba “nhiều khi nhức đầu vì những ý kiến khó hiểu”.

Xong bác đã đi đến quyết định chọn Quốc tế ba vì Quốc tế ba rất chú ý đến vấn
đề giải phóng thuộc địa mà Quốc tế hai không hề nhắc đến. Việc Bác quyết định
biểu quyết, bỏ phiếu cho Quốc tế ba đã thể hiện chính kiến của Bác theo con
đường cách mạng vơ sản. Sau nhiều năm bôn ba, đến năm 1941 Bác đã về nước
để chèo lái con thuyền cách mạng Việt Nam theo con đường cách mạng vô sản
đã chọn đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác. Việc Đảng và nhân dân ta sau khi
hoàn thành cuộc cách mạng dân tộc, dân chủ, nhân dân đã quyết định chọn con
đường đi lên CNXH bỏ qua chế độ TBCN là một sự lựa chọn đúng đắn, phù hợp
với xu thế phát triển của thời đại và thể hiện tiếp tục sự kiên định đối với Chủ
11

skkn


nghĩa Mác- Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh của Đảng và nhân dân ta trong thời
kỳ mới.
Kĩ năng tự ra quyết định là: Khả năng của cá nhân biết quyết định lựa
chọn phương án tối ưu để giải quyết vấn đề hoặc tình huống gặp phải trong cuộc
sống.
Kĩ năng tự ra quyết định là kĩ năng rất cần thiết mà tất cả chúng ta đều sẽ
phải thực hiện trước những bước ngoặt hay lối rẽ của cuộc đời, giúp cho con
người có được sự lựa chọn phù hợp và kịp thời, đem lại thành công trong cuộc
sống. Ngược lại, nếu khơng có kĩ năng ra quyết định, con người ta có thể có
những quyết định sai lầm hoặc chậm trễ, gây ảnh hưởng tiêu cực đến các mối
quan hệ, đến công việc và tương lai cuộc sống của bản thân; đồng thời cịn có
thể làm ảnh hưởng đến gia đình, bạn bè và những người có liên quan. Ở độ tuổi
THPT các em đứng trước việc phải ra quyết định để lựa chọn như học trường
nào, ban nào; ngành nghề gì; làm gì; ở đâu, chơi với ai, nhờ ai hỗ trợ khi gặp
khó khăn, tham gia hay khơng tham gia trị chơi này…Tự ra quyết định khơng
phải là điều dễ dàng mà địi hỏi cần phải có sự học tập nghiêm túc trên cơ sở của

việc tự nhận thức về khả năng, sở thích, điều kiện của mình thể hiện bản lĩnh và
sự hiểu biết của mỗi chúng ta trước những vấn đề trong cuộc sống đem lại cho
chúng ta những kết quả tốt đẹp.
2.3.5.2. Giáo dục kĩ năng tự nhận thức, tự ra quyết định cho học sinh
thông qua sử dụng chuyện “Nguyễn Tất Thành với “vua đầu bếp” Etxcophie”
- Bài 3 bộ tài liệu Bác Hồ và những bài học về đạo đức, lối sống dành cho học
sinh lớp 11 khi dạy phần 2, Bài 11: “Chính sách dân số và giải quyết việc
làm”- GDCD 11.
* Mục tiêu:
- Giúp học sinh hiểu và học tập tấm gương đạo đức của Bác về ý chí vươn
lên, khơng ngại khó ngại khổ trong lao động, góp phần tích cực trong việc chủ
động tìm kiếm việc làm; Biết trân trọng mọi người xung quanh với những ngành
nghề, cuộc sống khác nhau.
- Giúp học sinh có nhận thức đúng đắn trong việc lựa chọn, định hướng
nghề nghiệp tương lai của bản thân.
- Biết xác định đúng những thuận lợi, khó khăn của thân khi lựa chọn
cơng việc và có ý thức sống
1
C À O T U Y Ế T
vươn lên, khơng ngại khó khăn
2
H Ọ C T R Ị
để theo đuổi ước mơ của mình
3
C Á C T Ơ N
góp phần tích cực vào việc thực
4
C Ự C N H Ọ C
hiện chính sách giải quyết việc
5

H U Â N C H Ư Ơ N G
làm hiện nay của Đảng và Nhà
6
nước.
H Ọ C T I Ế N G A N H
7
- Giáo dục kĩ năng sống: N G Ư Ờ I N G H È O
Tự nhận thức, tự ra quyết định
K E M V A N I
8
trong lựa chọn nghề nghiệp
9
Đ Ầ U T I R Ê N
lương lai.
10
C Á C H M Ạ N G
12

skkn


- Hình thành phẩm chất: trách nhiệm.
* Cách thực hiện: Giáo viên chiếu câu chuyện “Nguyễn Tất Thành với
“vua đầu bếp” Etxcophie cùng trò chơi “ Ai nhanh hơn” giải mã ơ chữ để khởi
động tiết học.
Ơ số 1: Cơng việc đầu tiên Bác đã làm khi đến Anh?
Ô số 2: Etxcophie đã nhận Bác là…?
Ô số 3: Tên khách sạn Bác làm phụ bếp ở đường Haaymaaket là gi?
Ô số 4: Cào tuyết là cơng việc thế nào?
Ơ số 5: Tài nấu bếp của Etxcophie được cả Châu Âu biết đến và ơng được

tặng gì?
Ơ số 6: Ý định của Bác sang Anh là để làm gì?
Ơ số 7: Bác muốn để lại thức an còn sử dụng được cho ai?
Ơ số 8: Món bánh sở trường vua đầu bếp dạy cho Bác là?
Ô số 9: Việc nhận Bác là học trò ngay trong nhà bếp là lần thứ mấy “ vua
đầu bếp” làm?
Ô số 10: Ông Etxcophie khuyên Bác tạm gác ý nghĩ gì lại?
Từ hàng dọc: TRÁCH NHIỆM.
Giáo viên hỏi: Em có suy nghĩ gì về từ hàng dọc vừa được giải mã qua
câu chuyện trên ? Câu chuyện trên đem đến cho chúng ta bài học gì?
Học sinh trả lời, nhận xét, bổ sung:
Giáo viên định hướng: Câu chuyện trên đem đến cho chúng ta bài học về
tấm gương đạo đức của Bác, về ý thức trách nhiệm trong cơng việc, về ý chí
vươn lên, khơng ngại khó, ngại khổ để theo đuổi ước mơ. Biết trân trọng những
người với những ngành, nghề và cuộc sống khác nhau.
Vậy bản thân em đã có đánh giá đúng mức đến vai trò của những ngành
nghề khác nhau trong xã hội hiện nay chưa? Khi được giao nhiệm vụ, cơng việc
gì em đã làm những gì để hồn thành một các tốt nhất, hiệu quả nhất? Thực tế,
do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid 19, hiện nay rất nhiều công ty đang cần được
bổ sung một nguồn lao động để đáp ứng yêu cầu sản xuất, nhưng lại không
tuyển dụng được lao động vì khơng đáp ứng được u cầu công việc và câu
chuyện về thừa lao động thiếu việc làm đang là vấn đề bức xúc ở cả nông thôn
và thành thị hiện nay. Vậy, là những công dân tương lai của đất nước em đã xác
định mình u thích cơng việc gì, chọn ngành nghề, trường nào sau khi tốt
nghiệp THPT chưa? Cơ sở nào để em lựa chọn ngành nghề, trường đó? Chúng
ta cần chuẩn bị những gì để theo đuổi được ước mơ của mình góp phần giải
quyết vấn đề việc làm hiện nay ở nước ta . Hơm nay cơ trị chúng ta sẽ tìm hiểu
trong phần 2, bài 11- Chính sách giải quyết việc làm.
2.3.5.3. Giáo dục kĩ năng giao tiếp, ứng xử; kĩ năng tự kiểm soát cảm
xúc; kĩ năng giải tỏa căng thẳng cho học sinh thông qua sử dụng chuyện

“Cách ứng đáp mẫn tiệp của Chủ tịch Hồ Chí Minh” - Bài 5, bộ tài liệu Bác
Hồ và những bài học về đạo đức, lối sống dành cho học sinh lớp 11 khi dạy Bài
15: “Chính sách đối ngoại”- GDCD 11.

13

skkn


* Mục tiêu: - Hiểu được vai trò, nhiệm vụ, nguyên tắc, phương hướng của
chính sách đối ngoại.
- Biết vận dụng chính sách đối ngoại trong hoạt động của mình.
- Thông qua câu chuyện giúp học sinh nhận thức được vai trị của việc
kiểm sốt cảm xúc trong việc giữ được mơi trường hịa bình, ổn định trong cơng
tác đối ngoại. Nhận biết được những trạng thái không tốt của cảm xúc; việc
căng thẳng, nóng giận, vội vã sẽ khiến hiệu quả công việc không được như
mong muốn.
- Trong học tập, rèn luyện và giao tiếp với thầy cô, bạn bè, người thân và
những người xung quanh cần bình tĩnh, điềm đạm; Biết ứng phó và suy nghĩ tích
cực khi căng thẳng.
- Rèn luyện kĩ năng giao tiếp, kiểm soát cảm xúc, giải tỏa căng thẳng cho
học sinh.
- Rèn luyện năng lực tự nhận thức, tự điều chỉnh hành vi.
*Cách tiến hành:
- Sau khi tìm
hiểu xong nội dung
vai trị, nhiệm vụ,
phương hướng của
chính sách đối ngoại.
Giáo viên sử dụng

câu chuyện “Cách
ứng đáp mẫn tiệp
của Chủ tịch Hồ Chí
Minh” cùng phương
pháp thảo luận nhóm,
kĩ thuật sơ đồ tư duy,
đặt câu hỏi, trò chơi để củng cố kiến thức.
- Học sinh tiến hành thảo luận nhóm để hồn thành sơ đồ tư duy
Bài học rút ra cho bản thân em trong học tập và rèn luyện sau khi tìm hiểu
câu chuyện trên?
- Giáo viên u cầu nhóm lần lượt trình bày kết quả thảo luận. Nhóm cịn
lại theo dõi, nhận xét, bổ sung (nếu có).
Giáo viên định hướng: Việc Tướng của quân đội Trung Hoa gửi bức công
văn cho Bác yêu cầu Bác với tư cách là Chủ tịch nước cho họ mượn một cái nồi
nấu cơm nhằm mục đích chế diễu, coi thường Chính phủ mới của chúng ta, kích
động, khiêu khích nhằm tạo cớ để gây hấn. Xong Bác đã rất bình tĩnh, nhìn nhận
thấu đáo được âm mưu và mục đích của chúng, trong khi một số các vị lãnh đạo
lại rất nóng giận muốn đánh. Như vậy, trước một sự việc xong mỗi người lại có
cách xử lý khác nhau là phụ thuộc vào quan điểm, suy nghĩ, cách nhìn nhận của
mỗi người khác nhau cụ thể nếu không cho chúng mượn chúng sẽ lấy cớ này để
tấn cơng chúng ta khi lực chúng ta cịn yếu (bất lợi), nếu cho chúng mượn chúng
sẽ khơng có cớ để gây hấn chúng ta sẽ tranh thủ được thời gian để xây dựng lực
14

skkn


lượng (có lợi). Vì vậy, trong tình thế lúc bấy giờ việc Bác nói “họ muốn mượn
cái nồi nấu cơm thì ta cho họ mượn, việc gì các chú phải nổi nóng” thể hiện khả
năng kiểm sốt cảm xúc của Bác, suy nghĩ tích cực để tìm ra giải pháp lúc khó

khăn điều đó đã giúp cho chúng ta giữ vững thành quả của cách mạng có; được
điều kiện hịa bình, tạo điều kiện quốc tế thuận lợi, hữu nghị để thực hiện cách
mạng. Đây cũng chính là nhiệm vụ mà chính sách đối ngoại hiện nay của Đảng
và nhà nước ta đề ra.
Câu chuyện trên cho chúng ta một bài học trong cuộc sống hàng ngày
chúng ta sẽ có những điều không như ý muốn và sẽ đẩy chúng ta đến những lựa
chọn khó khăn, xong khơng nên nóng giận, bồng bột, suy nghĩ tích cực; biết
kiềm chế cảm xúc của bản thân dựa trên sự hiểu biết; sự ứng đáp thông minh,
khôn khéo, phù hợp trong thực tế cuộc sống sẽ giúp chúng ta biến nguy thành
cơ, biết cách để giải quyết những khó khăn có thể gặp phải trong cuộc sống.
Tiếp tục, giáo viên chia lớp thành 2 nhóm lớn kẻ bảng lớn thành 2 phần, tổ
chức trị chơi “Ai nhanh hơn”. 2 nhóm lần lượt cử các thành viên của nhóm
mình đề xuất các cách để em thân thiện với bạn bè, kiểm soát được cảm cảm
xúc khi căng thẳng trong cuộc sống hàng ngày? Nhóm nào liệt kê được nhiều
biện pháp đúng hơn nhóm đó giành chiến thắng.
2.3.5.4. Giáo dục kĩ năng tư duy sáng tạo cho học sinh thông qua việc sử
dụng câu chuyện “ Bài học về sự tiết kiệm” trong dạy học bài 12- Chính sách
tài ngun và bảo vệ mơi trường – GDCD 11.
* Mục tiêu:
- Hiểu được trách nhiệm của cơng dân, học sinh trong việc thực hiện
chính sách tài nguyên và bảo vệ môi trường.
- Biết tham gia tuyên truyền, thực hiện chính sách tài ngun và bảo vệ
mơi trường phù hợp với khả năng của bản thân.
- Giúp học sinh hiểu và học tập theo tấm gương của Bác về sự tiết kiệm
giấy góp phần sử dụng hợp lý, tiết kiệm tài nguyên.
- Học sinh thể hiện được tính sáng tạo của bản thân sau khi vận dụng hiểu
biết và những kiến thức của bài học vào để giải quyết tình huống cụ thể của cuộc
sống.
- Nâng cao ý thức bảo vệ mơi
trường bằng những việc làm thiết

NHĨM …..
Câu 1:
thực.
Bác đã tiết kiệm giấy bằng những
- Hình thành năng lực tự điều
hành động nào?
Câu 2:
chỉnh hành vi.
Qua câu chuyện trên em có những
hoạt động nào để góp phần sử dụng,
* Cách thực hiện:
hợp lý, tiết kiệm tài nguyên bảo vệ
Khi thực hiện hoạt động vận
môi trường theo tấm gương của
Bác?
dụng, mở rộng bài 12 – Chính sách
tài nguyên và bảo vệ môi trường.
Giáo viên chiếu câu chuyện “ Bài học
về sự tiết kiệm” cùng kỹ thuật khăn phủ bàn và hoạt động trải nghiệm sáng tạo.

15

skkn


Nhiệm vụ 1: Học sinh thực hiện kĩ thuật khăn phủ bàn để tìm hiểu câu
chuyện.
Nhiệm vụ 2: Thực hiện hoạt động trải nghiệm sáng tạo
Giáo viên chia lớp thành 2 nhóm: đưa ra một số loại chai, lọ nhựa đã qua
sử dụng. Em hãy đưa ra ý tưởng để làm cho chúng tiếp tục trở nên có ích?

Các nhóm nêu ý tưởng và sản phẩm hữu ích, thiết thực nhất trong thời gian
quy định.
Giáo viên nhận xét, định hướng: Câu chuyện trên về Bác nhắc nhở chúng ta
phải biết tự nhìn nhận lại mình, sống tiết kiệm, giản dị, ln có ý thức tu dưỡng,
rèn luyện đạo đức, đấu tranh chống lại lối sống lãng phí. Tiết kiệm từ cái nhỏ
đến cái lớn, không xa xỉ, phô trương. Biết cân đối hợp lí chi tiêu có kế hoạch, có
tính toán, xem xét đầy đủ các yếu tố nhằm giảm bớt hao phí trong lao động sản
xuất nhưng vẫn đạt được mục tiêu đề ra. Trong thực tế, để sử dụng hợp lý, tiết
kiệm tài nguyên bảo vệ môi trường đơn giản chỉ là tắt một chiếc quạt, một bóng
điện, khóa lại vịi nước …khi khơng sử dụng, tận dụng, sử dụng thời gian học
tập làm việc khoa học, hiệu quả…cũng là học tập theo tấm gương của Bác.
Giáo viên chiếu một số vi deo hướng dẫn về cách tái chế các loại rác thải
như: Video “Sáng tạo với vỏ chai nhựa”; “Mẹo làm đồ vật từ vỏ chai nhựa”; “
Quà tặng độc, lạ từ phế liệu”…(Nguồn Youtube). Từ đó khuyến khích học sinh
sử dụng đồ phế liệu để làm đồ dùng học tập quyên góp cho một số trường mẫu
giáo tại địa bàn…Đây là một cách thức vừa tạo hứng thú cho học sinh trong học
tập đồng thời biết vận dụng những kiến thức đã học vào cuộc sống một cách
thiết thực, sinh động, phát huy được khả năng sáng tạo của học sinh.

2.3.5.5. Giáo dục kĩ năng thể hiện sự tự tin cho học sinh thông qua việc
sử dụng câu chuyện “Tình yêu Bác Hồ dành cho những khúc dân ca ” trong dạy
học phần 3 bài 13- Chính sách văn hóa – GDCD 11.
* Mục tiêu:
- Học sinh hiểu được nhiệm vụ, phương hướng cơ bản của chính sách văn
hóa. Hiểu được trách nhiệm của cơng dân trong thực hiện chính sách văn hóa.
- Biết tham gia tun truyền và góp phần thực hiện chính sách văn hóa phù
hợp với khả năng của bản thân.
- Giáo dục cho học sinh kĩ năng thể hiện sự tự tin.
- Rèn luyện năng lực tự nhận thức, tự điều chỉnh hành vi.

16

skkn


* Cách tiến hành: Để khởi động tiết học giáo viên chiếu câu chuyện “Tình
yêu Bác Hồ dành cho những khúc dân ca” tổ chức cho học sinh tìm hiểu qua
trị chơi “ Trị chơi rung chng vàng” với các câu hỏi như sau:
Câu 1. Lần đầu tiên tỉnh lại Bác muốn nghe làn điệu nào? ĐA: Hò Huế
Câu 2: Lần thứ hai tỉnh lại Bác muốn nghe làn điệu nào? ĐA: Ví dặm Nghệ
Tĩnh
Câu 3: Lần thứ ba tỉnh lại Bác muốn nghe làn điệu nào? ĐA: Quan họ
Câu 4: Tên khúc dân ca cô y tá hát cho Bác nghe trước lúc Người đi vào
cõi vĩnh hằng là gì? ĐA: Người ở đừng về.
Câu 5: Bác muốn nghe hát chỉ là để nghe hát hay còn thể hiện mong muốn
gì của Bác trước lúc đi xa?
ĐA: Mong muốn mang cả hình hảnh quê hương, xứ sở yêu thương của
mình vào cuộc trường sinh.
Câu 6: Nhận xét gì về loại âm nhạc mà Bác muốn nghe trước lúc đi xa?
ĐA: Đó là loại âm nhạc truyền thống, là những khúc dân ca, là cả linh hồn,
là nơi lắng đọng tình u, tinh hoa, bản sắc văn hóa của dân tộc.
Câu 7: Thông điệp mà câu chuyện muốn gửi đến người đọc là gì?
ĐA: Hãy yêu những câu hát dân ca, tơn trọng, giữ gìn thuyền thống văn
hóa bẳn sắc của dân tộc.
Câu 8: Hãy kể tên 5 loại hình nghệ thuật truyền thống của dân tộc?
ĐA: Chèo; tuồng; cải lương; hát xẩm; hát quan họ…..
Câu 9: Câu chuyện là lời tựa đề cho bài hát nào của nhạc sĩ Trần Hoàn?
ĐA: Lời Bác dặn trước lúc người đi xa.
Cả lớp cùng hát vang bài hát “Lời Bác dặn trước lúc người đi xa”.
Tâm nguyện của Người đã và đang được Đảng và nhà nước, nhân dân ta

thực hiện trong chính sách văn hóa đó cũng chính là nội dung của bài học hơm
nay chúng ta cùng tìm hiểu.
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục,
với bản thân, đồng nghiệp và nhà trường.
2.4.1. Đối với hoạt động giáo dục
Để đánh giá cụ thể, chính xác hiệu quả của đề tài, tôi đã phối hợp cùng
với tổ chuyên môn tiến hành lấy phiếu điều tra về hiệu quả thực tế đối với học
sinh khi sử dụng các câu chuyện về Bác trong bộ tài liệu Bác Hồ và những bài
học về đạo đức, lối sông dành cho học sinh nhằm tăng cường hiệu quả công tác
giáo dục đạo đức, giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong dạy học phần
“ Công dân với các vấn đề chính trị- xã hội GDCD 11”
Bảng 3: Khảo sát hiệu quả của việc sử dụng bộ tài liệu Bác Hồ và
những bài học về đạo đức, lối sống dành cho học sinh nhằm giáo dục kĩ
năng sống, nâng cao hứng thú học tập trong dạy học môn GDCD 11
TT
1

Nội dung khảo sát

Số HS được
khảo sát
Em có hào hứng với các câu chuyện được sử dụng
160
trong tiết học không?

Tỉ lệ
(%)
100

17

skkn


2

3

- Rất hào hứng
- Hào hứng
- Khơng
Việc tìm hiểu các câu chuyện trong bộ tài liệu Bác
Hồ và những bài học về đạo đức lối sống có giúp
em tổng hợp lại kiến thức đã học của bài học và
định hướng được các kĩ năng sống cần thiết cho
bản thân không?
- Định hướng tốt
- Chưa rõ ràng
- Không định hướng được
Em có chủ động tìm hiểu kiến thức để giải quyết
vấn đề đặt ra trong cuộc sống hàng ngày khơng?
- Có
- Khơng

105
55
0
160

65,6

34,4
0
100

132
28
0
160

82,5
17,5
0
100

128
32

80
20

Như vậy: Như vậy có thể khẳng định rằng việc sử dụng bộ tài liệu Bác Hồ
và những bài học về đạo đức, lối sống dành cho học sinh kết hợp cùng một số kỹ
thuật dạy học tích cực trong dạy học phần “Cơng dân với các vấn đề chính trị xã hội GDCD 11” là một trong những biện pháp có hiệu quả trong việc nâng cao
hiệu quả giáo dục kĩ năng sống, nâng cao hứng thú học tập cho học sinh đối với
bộ mơn, giờ học khơng cịn là những kiến thức chính trị khơ cứng nữa mà cịn
thực sự bổ ích trong việc cung cấp cho các em hành trang, kĩ năng tự tin để hòa
nhập vào cuộc sống.
2.4.2. Đối với bản thân, đồng nghiệp và nhà trường
Với những biện pháp mà tôi vận dụng trong các bài dạy của mình tại
Trường THPT Triệu Sơn 3 tơi thấy đã mang lại  hiệu quả rõ rệt: Đa số học sinh

hiểu và nắm được bài, các em biết vận dụng những điều đã học vào thực tế cuộc
sống đã truyền được cảm hứng, giá trị kiến thức của bộ môn đến người học đặc
biệt đã định hướng được sự hình thành kĩ năng sống của mỗi học sinh; Nâng
cao được hứng thú trong giờ học môn GDCD, các em học tập hăng say và tích
cực hơn và tự bản thân các em thấy đây là môn học thực sự bổ ích, giúp các em
hình thành tư tưởng đạo đức đúng đắn, biết sống có lí tưởng, có mục đích, sống
có trách nhiệm. Sự thành công của giờ học càng thôi thúc tơi tìm tịi tư liệu,
phương pháp/kĩ thuật dạy học mới ở tất cả các tiết học, các khâu, các phần của
bài học.
Điều làm tôi vui mừng hơn nữa là những đồng nghiệp dạy môn Giáo dục
công dân và thậm chí các mơn khoa học xã hội khác cũng đang nghiên cứu
phương pháp dạy học của tôi để áp dụng vào bài dạy của mình.
Đặc biệt, tại trường THPT Triệu Sơn 3, lãnh đạo nhà trường luôn ủng hộ
tôi trong việc đổi mới phương pháp đã góp phần quan trọng vào quá trình thay
đổi thái độ của học sinh đối với bộ môn, làm cho tỉ lệ hạnh kiểm tốt ngày càng
tăng, tỉ lệ hạnh kiểm trung bình, yếu ngày càng giảm, kĩ năng sống của học sinh
ngày càng được nâng cao. Nhất là trong những năm gần đây chất lượng thi thi

18

skkn


học sinh giỏi, thi TNTHPT môn Giáo dục công dân của nhà trường ln cao hơn
so với mức trung bình chung của toàn tỉnh và cả nước.

3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận
3.1.1. Bài học kinh nghiệm
Từ việc thiết kế và thực hiện việc sử dụng bộ tài liệu Bác Hồ và những bài

học về đạo đức, lối sống dành cho học sinh khi dạy học chương trình Giáo dục
cơng dân 11, bản thân tôi rút ra một số bài học kinh nghiệm sau: 
Một là, giáo viên phải linh hoạt, sáng tạo trong việc đổi mới phương pháp
dạy học. Tiết học có thú vị hay khơng, đảm bảo được hiệu quả giáo dục hay
không phụ thuộc lớn vào việc tậm tâm và sự say mê trong đổi mới phương pháp
dạy học của người thầy. Tránh tình trạng hoạt động đơn điệu, nhàm chán, cứng
nhắc.
Hai là, giáo viên cần coi hoạt động này là một hoạt động học tập, có mục
đích, thời gian hoạt động và sản phẩm hoạt động.
Bốn là, q trình đổi mới phương pháp dạy học cần có sự hỗ trợ nhiều của
các phương tiện trực quan. Do đó, giáo viên cần bồi dưỡng khả năng sử dụng công
nghệ thông tin, sử dụng các thiết bị dạy học mới để tiết học có hiệu quả tốt nhất.
3.1.2. Khả năng ứng dụng và phát triển sáng kiến kinh nghiệm
Những quan điểm và giải pháp trình bày trong sáng kiến đã được bản thân
đúc rút kinh nghiệm từ những năm học qua và được các giáo viên khác trong tổ
bộ môn áp dụng trong dạy học Giáo dục công dân 11, tôi nhận thấy kết quả rất
khả quan: Lớp học sôi nổi, học sinh hứng thú; phát huy năng lực và nghệ thuật
sư phạm của giáo viên.
Đặc biệt, đề tài của tôi cũng đã được một số đồng nghiệp dạy các môn
khoa học xã hội nghiên cứu và ứng dụng.
3.2. Kiến nghị
3.2.1. Đối với đồng nghiệp
Giáo viên cần có nguồn cung cấp tư liệu phong phú: sách báo, phương
tiện thông tin đại chúng… Mỗi giáo viên phải thường xuyên xây dựng cho mình
thói quen đọc và nghe.
Phải khơng ngừng tự học, tự bồi dưỡng để hiểu biết về công nghệ thơng
tin, biết khai thác thơng tin trên mạng Internet, có kĩ năng sử dụng thành thạo
các trang thiết bị dạy học hiện đại. Đặc biệt phải biết phát huy các tính năng của
trang thiết bị hiện đại trong việc thiết kế bài dạy.
Với kết quả của đề tài này, tôi mong rằng các bạn đồng nghiệp quan tâm,

chia sẻ và đặc biệt là đối với giáo viên các môn học xã hội có thể ứng dụng đề
tài này vào việc dạy học bộ môn ở nhiều bài khác nhau trang bị thêm nhiều kĩ
năng sống để các em chủ động tự tin bắt nhịp với cuộc sống một cách tích cực,
tạo hứng thú và nâng cao kết quả học tập cho học sinh.
19

skkn


3.2.2. Đối với các cấp lãnh đạo
Cần quan tâm hơn về cơ sở vật chất như: Trang thiết bị máy tính có nối
mạng, máy chiếu... tại các phịng học đa năng, khuyến khích và động viên giáo
viên áp dụng cơng nghệ thơng tin vào dạy học.
Kiện tồn đội ngũ giáo viên. Định kỳ tổ chức bồi dưỡng, nâng cao trình
độ chuyên môn, phương pháp giảng dạy và xây dựng hệ thống tài liệu tham
khảo cho giáo viên.
Tôi cũng rất mong muốn được nhà trường và các cấp quản lí giáo dục
quan tâm, giúp đỡ tạo điều kiện để có thể sử dụng phương pháp này trong giảng
dạy ở các lớp khác, khối khác trong những năm học tiếp theo để có thể rút ra
được những kết luận chính xác hơn, góp phần cùng tồn trường, tồn ngành và
tồn xã hội nâng cao chất lượng giáo dục.
Đề tài này được đúc kết từ những trải nghiệm của bản thân, do đó không
thể tránh khỏi những hạn chế và bất cập. Tôi rất mong nhận được những đóng
góp quý báu của đồng nghiệp, đặc biệt là những thông tin phản hồi từ phía học
sinh để đề tài này hồn thiện hơn.
Tơi xin chân thành cảm ơn!
XÁC NHẬN
CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Thanh Hóa, ngày tháng 05 năm 2022

Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết,
khơng sao chép nội dung của người khác.
Người viết
MAI THỊ NGỌC HÀ

20

skkn