Luận văn thạc sĩ: Thực hiện Chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

VÕ THỊ MAI LOAN

THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIÁO DỤC PHÁP LUẬT
CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ TRÊN ĐỊA BÀN
THÀNH PHỐ QUẢNG NGÃI, TỈNH QUẢNG NGÃI

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CƠNG

HÀ NỘI – nă m 2018


VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

VÕ THỊ MAI LOAN

THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIÁO DỤC PHÁP LUẬT
CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ TRÊN ĐỊA BÀN
THÀNH PHỐ QUẢNG NGÃI, TỈNH QUẢNG NGÃI

Chuyên ngành
Mã số

: Chính sách cơng
: 834.04.02

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CƠNG

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC
PGS. TS. HỒ SỸ SƠN

HÀ NỘI – năm 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn
Thạc sĩ Chính sách cơng về “Thực hiện Chính sách giáo dục pháp luật cho
học sinh trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng
Ngãi” là hoàn toàn trung thực và không trùng lặp với các đề tài khác trong
cùng lĩnh vực.
Tơi xin hồn tồn chịu trách nhiệm về lời cam đoan này.
Tác giả luận văn

Võ Thị Mai Loan


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ................................................................................................... 1
CHƢƠNG 1. LÝ LUẬN CHUNG VỀ CHÍNH SÁCH GIÁO DỤC
PHÁP LUẬT CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ ......................... 7
1.1. Học sinh trung học cơ sở và chính sách giáo dục pháp luật cho học
sinh trung học cơ sở ................................................................................... 7
1.2. Mục tiêu, nội dung và vai trị của chính sách giáo dục pháp luật cho
học sinh trung học cơ sở ........................................................................... 15
1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến thực hiện chính sách giáo dục pháp luật
cho học sinh trung học cơ sở thành phố Quảng Ngãi ................................ 24

CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIÁO
DỤC PHÁP LUẬT CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ TẠI
THÀNH PHỐ QUẢNG NGÃI ............................................................... 32
2.1. Khái quát chung về học sinh trung học cơ sở thành phố Quảng Ngãi 32
2.2. Những thành tựu trong thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho
học sinh trung học cơ sở thành phố Quảng Ngãi ...................................... 34
2.3. Hạn chế và nguyên nhân của hạn chế trong thực hiện chính sách
giáo dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở thành phố Quảng Ngãi .. 38
CHƢƠNG 3. YÊU CẦU VÀ CÁC GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG
THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO HỌC
SINH TRUNG HỌC CỞ TẠI THÀNH PHỐ QUẢNG NGÃI .............. 45
3.1. Yêu cầu, tăng cường thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho
học sinh trung học cơ sở tại thành phố Quảng Ngãi ................................. 45
3.2. Các giải pháp tăng cường thực hiện chính sách giáo dục pháp luật
cho học sinh trung học cơ sở tại thành phố Quảng Ngãi ........................... 50
KẾT LUẬN ............................................................................................. 63
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

GDPL

: Giáo dục pháp luật

GDCD

: Giáo dục công dân

GD&ĐT

: Giáo dục và đào tạo

TP

: Thành phố

THCS

: Trung học cơ sở


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Con người ngày nay u cầu phải có sự phát triển tồn diện về trí tuệ, thể
chất, tinh thần và đạo đức. Đó là cả một quá trình giáo dục của nhà trường,
gia đình, xã hội và sự tu dưỡng rèn luyện của bản thân, trong đó giáo dục
pháp luật có ý nghĩa rất quan trọng. Giáo dục pháp luật là sự tác động một
cách có hệ thống, có mục đích và thường xuyên tới nhận thức của con người
nhằm trang bị cho mỗi người một trình độ kiến thức pháp lý nhất định để từ
đó có ý thức đúng đắn về pháp luật, tôn trọng và tự giác xử sự theo yêu cầu
của pháp luật. Bởi vậy, giáo dục pháp luật luôn được dựa trên chính sách giáo
dục pháp luật vốn được hiểu là những định hướng chiến lược của Đảng và
Nhà nước trong giáo dục pháp luật cho nhân dân, nhằm nâng cao ý thức pháp
luật cho mọi người trong xã hội.
Giáo dục pháp luật là hoạt động có định hướng, có tổ chức, có chủ định
của chủ thể giáo dục tác động lên đối tượng giáo dục một cách có hệ thống và
thường xun nhằm mục đích hình thành ở họ tri thức pháp luật, tình cảm
pháp lý và hành vi phù hợp với các đòi hỏi của pháp luật hiện hành.Cùng với

phổ biến, tuyên truyền, giáo dục pháp luật là khâu đầu tiên của quá trình thi
hành pháp luật và có vai trị hết sức quan trọng trong việc tăng cường pháp
chế xã hội chủ nghĩa, xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam XHCN của
nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân.
Nước ta đang trong quá trình xây dựng Nhà nước pháp quyền,quản lý xã
hội bằng pháp luật thì đơi khi việc thi hành,hồn thiện hệ thống pháp luật là
làm sao cho mọi người hiểu biết pháp luật, sống và làm việc theo pháp luật.
Tức là phải tổ chức giáo dục pháp luật cho nhân dân nói chung và đặc biệt là
các thế hệ thanh thiếu niên học sinh. Đây là nhiệm vụ rất quan trọng mà các cơ
1


quan Đảng, Nhà nước và các tổ chức đoàn thể phải chăm lo. Trong đó nhiệm
vụ giáo dục và đào tạo của trường phổ thông, trung học cơ sở về giáo dục pháp
luật cho học sinh có ý nghĩa rất lớn và thiết thực góp phần tạo sự chuyển biến
cơ bản toàn diện trong phát triển giáo dục và đào tạo.
Thực hiện nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước và nhân dân giao cho, hai
ngành GD&ĐT và Tư pháp, phối hợp với các ngành, các cấp tích cực đưa
pháp luật vào các nhà trường nói chung, các nhà trường THCS nói riêng,
nhằm GDPL cho học sinh THCS.
Việc đưa nội dung thực hiện chính sách GDPL cho học sinh THCS vào
chương trình giảng dạy trong các nhà trường THCS đã được triển khai trên
phạm vi cả nước, bước đầu mang lại hiệu quả, góp phần từng bước hình thành
ý thức sống, làm việc theo pháp luật trong học sinh THCS. Thực hiện chính
sách GDPL cho học sinh THCS trở thành nội dung giáo dục văn hóa khơng
thể thiếu trong việc đào tạo, giáo dục tồn diện cho học sinh. Xây dựng và
hình thành ở học sinh ý thức, thái độ tôn trọng pháp luật, chấp hành nghiêm
chỉnh pháp luật, ngăn chặn sự xâm nhập của văn hóa phẩm độc hại, của tệ nạn
xã hơi. Nhận thức của xã hội về vai trị và vị trí của thực hiện chính sách
GDPL thơng qua môn học GDCD được nâng cao. Sự cần thiết tất yếu của

môn học trong việc xây dựng, phát triển nhân cách học sinh đã được khẳng
định.
Để công tác thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh THCS
đạt hiệu quả cao và thiết thực, hiện nay, các cấp ủy đảng và các cơ quan, đoàn
thể trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi đã liên tục củng cố, nâng cao nhận
thức và tăng cường sự lãnh đạo về công tác này, thường xuyên quan tâm lãnh
đạo, chỉ đạo các cơ quan nhà nước,nhà trường, các đoàn thể, các tổ chức để
xác định rõ trách nhiệm và huy động sức mạnh tổng hợp của tồn xã hội tham
gia vào cơng tác thực hiện chính sách giáo dục pháp luật; đảm bảo mọi chủ

2


trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước đều được phổ biến kịp
thời, đầy đủ đến toàn thể học sinh trung học cơ sở, tạo sự chuyển biến tích
cực về nhận thức và ý thức tơn trọng, chấp hành pháp luật của tồn thể học
sinh, góp phần thực hiện tốt các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng
hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh.
Do vậy, trong thời gian qua công tác thực hiện chính sách GDPL cho học
sinh trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi đã đạt được những kết
quả đáng kể, góp phần nâng cao trình độ hiểu biết về pháp luật, nâng cao văn hóa
pháp lý trong học sinh, bước đầu tạo dựng sự ổn định trong lối sống, làm việc theo
Hiến pháp và pháp luật ở các đối tượng cụ thể. Tuy nhiên, hiện nay công tác thực
hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh THCS đang bộc lộ một số hạn
chế, khuyết điểm, tồn tại trên nhiều mặt: nội dung chương trình, sách giáo khoa,
tài liệu, đội ngũ giáo viên, phương pháp giảng dạy, kinh phí, trang thiết bị, tình
cảm, thái độ đối với mơn học GDCD. Thực trạng đó xuất phát từ nhiều nguyên
nhân khác nhau mà để nâng cao hiệu quả của cơng tác thực hiện chính sách giáo
dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi,
không thể không nghiên cứu.

Từ những nhận thức trên,việc chọn đề tài “Thực hiện Chính sách giáo
dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Quảng
Ngãi,tỉnh Quảng Ngãi” làm đề tài luận văn tốt nghiệp là rất cần thiết vừa có ý
nghĩa lý luận và vừa có ý nghĩa thực tiễn.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Thực hiện chính sách giáo dục pháp luật hiện nay vẫn luôn là được các
ngành, các cấp và địa phương quan tâm và chú trọng. Một số cơng trình
nghiên cứu liên quan đến nội dung thực hiện chính sách giáo dục pháp luật:
- Đề tài nghiên cứu “Thực hiện chính sách giáo dục pháp luật từ thực
tiễn tỉnh Quảng Ngãi” do Lê Thị Đạt viết. Đề tài nêu ra một số nội dung lý

3


luận về thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho nhân dân.,nghiên cứu,
đánh giá thực trạng, đồng thời đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu
quả công tác giáo dục.
- Đề tài “Công tác phổ biến giáo dục pháp luật tại trường trung học cơ
sở” do Lâm Thị Ngọc Vân viết nêu lên một số nội dung về thực trạng, vai trò,
kỹ năng và những vấn đề cần quan tâm trong công tác phổ biến giáo dục của
ngành giáo dục.
- Đề tài “Giáo dục pháp luật cho học sinh trung học phổ thông từ thực
tiễn huyện Phúc Thọ, Thành Phố Hà Nội” do Nguyễn Thị Phương viết. Đề tài
nêu ra một số nội dung lý luận về giáo dục pháp luật cho học sinh trung học
phổ thông, nghiên cứu đánh giá thực trạng, đồng thời đưa ra một số giải pháp
nhằm nâng cao hiệu quả công tác giáo dục pháp luật cho học sinh.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở làm rõ lý luận về chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh
trung học cơ sở; từ thực tiễn thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học

sinh trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi, luận văn đề xuất các
giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách giáo dục pháp luật
cho học sinh trung học cơ sở thành phố Quảng Ngãi hiện nay.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Phân tích những vấn đề lý luận về thực hiện chính sách giáo dục pháp
luật, như khái niệm, đặc điểm và vai trò, nội dung, hình thức, phương pháp và
các yếu tố tác động đến thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh
trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi.
- Phân tích, đánh giá thực tiễn thực hiện chính sách giáo dục pháp luật
cho học sinh trung học cơ sở và phân tích nguyên nhân của thực tiễn đó trên
địa bàn thành phố Quảng Ngãi.

4


- Đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách giáo dục
pháp luật cho học sinh trung học cơ sở thành phố Quảng Ngãi.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Luận văn tập trung nghiên cứu vấn đề thực hiện Chính sách giáo dục
pháp luật cho học sinh trung học cơ sở tại thành phố Quảng Ngãi trong giai
đoạn hiện nay.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài được nghiên cứu dưới góc độ chun ngành chính sách cơng. Các
số liệu được thu thập để nghiên cứu được luận văn thu thập trên địa bàn thành
phố Quảng Ngãi từ năm 2012 đến năm 2017.
5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp luận
Luận văn được thực hiện dựa trên phép duy vật biện chứng và phép duy
vật lịch sử của chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm,

đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước về giáo dục chính sách pháp
luật.
Luận văn cịn vận dụng cách tiếp cận đa ngành, liên ngành xã hội học và
phương pháp nghiên cứu chính sách cơng. Đó là cách tiếp cận thực hiện chính
sách cụ thể nói ở đây là chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học
cơ sở. Lý thuyết chính sách cơng được áp dụng qua thực tiễn của chính sách
cụ thể giúp hình thành lý luận về chính sách chuyên ngành.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện đề tài, người viết sử dụng các phương pháp phân tích , tổng
hợp, thống kê, so sánh… để thu thập, phân tích và khai thác thơng tin từ các
nguồn có sẵn liên quan đến đề tài nghiên cứu, bao gồm các văn kiện, Nghị Quyết
của Đảng, Nhà nước, bộ ngành ở Trung ương và địa phương; các tài liệu, công

5


trình nghiên cứu, các báo cáo, thống kê của chính quyền, ban ngành đoàn thể, tổ
chức, cá nhân liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến vấn đề thực hiện chính sách
giáo dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở ở nước ta nói chung và thực tế
thành phố Quảng Ngãi nói riêng. Đồng thời, thu thập, tìm hiểu và vận dụng các lý
thuyết của ngành chính sách pháp luật liên quan đến vấn đề thực hiện chính sách
giáo dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1. Ý nghĩa lý luận
- Luận văn góp phần làm phong phú thêm kho tàng lý luận về giáo dục pháp
luật, làm rõ tính đặc thù của cơng tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho học sinh
trung học cơ sở tại thành phố Quảng Ngãi.
- Đề tài còn cung cấp những vấn đề về thực tiễn thực hiện chính sách giáo
dục pháp luật cho học sinh THCS, có tính phương pháp luận cho việc đánh giá
nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho hoc sinh THCS

trong thực tiễn những năm tiếp theo.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Luận văn là cơng trình nghiên cứu có hệ thống và tồn diện về chính sách
GDPL cho học sinh THCS, chỉ ra được những yếu tố tác động và yếu tố cấu
thành của GDPL cho học sinh THCS; phân tích thực trạng, ưu, nhược điểm và
những nguyên nhân của thực trạng ;đề xuất yêu cầu và giải pháp cơ bản để hồn
thiện chính sách GDPL cho học sinh THCS tại thành phố Quảng Ngãi.
7. Cơ cấu của luận văn
Chương 1: Lý luận chung về chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh THCS
Chương 2: Thực trạng thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học
sinh THCS tại thành phố Quảng Ngãi.
Chương 3: Yêu cầu và các giải pháp thực hiện chính sách giáo dục pháp
luât cho học sinh THCS tại thành phố Quảng Ngãi.

6


CHƢƠNG 1
LÝ LUẬN CHUNG VỀ CHÍNH SÁCH GIÁO DỤC PHÁP
LUẬT CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1. Học sinh trung học cơ sở và chính sách giáo dục pháp luật cho
học sinh trung học cơ sở
1.1.1. Khái niệm thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh
trung học cơ sở
Để nhận thức về thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh
THCS thì trước hết chúng ta cần phải nắm rõ chính sách là gì? Chính sách
giáo dục pháp luật là gì?
Chính sách là một thuật ngữ được sử dụng rất rộng rãi trong đời sống xã
hội, đặc biệt là được sử dụng rất nhiều trong các vấn đề liên quan đến chính
trị và pháp quyền. Từ điển bách khoa Việt Nam đã đưa ra khái niệm về chính

sách như sau: “Chính sách là những chuẩn tắc cụ thể để thực hiện đường lối,
nhiệm vụ. Chính sách được thực hiện trong một thời gian nhất định, trên
những lĩnh vực cụ thể nào đó. Bản chất, nội dung và phương hướng của chính
sách tùy thuộc vào tính chất của đường lối, nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn
hóa…”[48, tr 137].
Chính sách ln gắn liền với quyền lực chính trị, với đảng cầm quyền và
với bộ máy quyền lực cơng – Nhà nước. Chúng ta vẫn thường nói đến một
nguyên tắc của tổ chức thực thi quyền lực chính trị là “Đảng đề ra chủ trương
đường lối, từ đó Nhà nước hoạch định thành chính sách, từ đó thể chế hóa
thành pháp luậtt”. Tuy nhiên, cũng khơng nên tuyệt đối hóa vai trị hoạch
định chính sách của Nhà nước đại diện cho đảng cầm quyền. Có ý kiến cho
rằng, hoạch định chủ trương đường lối là nhiệm vụ của Đảng, Đảng là người
duy nhất có quyền đưa ra chủ trương đường lối đúng đắn. Đảng đề ra chủ
7


trương đường lối để Nhà nước xây dựng và ban hành chính sách. Đường lối,
chủ trương của Đảng và chính sách của Nhà nước có thể được copy, được cụ
thể hóa trong pháp luật nhưng nó cũng có thể được điều chỉnh, được hồn
thiện trong q trình thể chế hóa để phù hợp với tư tưởng mới đáp ứng yêu
cầu mới của thực tiễn xã hội.
Tiếp theo, để nhận thức thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học
sinh THCS, không thể không làm rõ thế nào là giáo dục pháp luật.
Giáo dục pháp luật được hiểu là hoạt động có định hướng, có tổ chức, có
chủ định nhằm đạt mục đích hình thành ở đối tượng được tác động tri thức
pháp lý, tình cảm và hành vi phù hợp với đòi hòi của hệ thống pháp luật hiện
hành, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, quản lý xã hội
và nâng cao trình độ văn hố pháp lý của cơng dân.
Giáo dục pháp luật là sự truyền tải thơng tin khơng chỉ có tính thời sự
trước mắt mà là một quá trình tác động lâu dài phụ thuộc vào năng lực các

loại chủ thể, nội dung, hình thức giáo dục….và cịn chịu sự chi phối đa chiều
của nhiều yếu tố như : mặt bằng kinh tế, xã hội, dân trí, và dân trí pháp lý,
phong tục, tập qn…
Giáo dục pháp luật có vị trí và vai trò quan trọng trong xã hội. Việc giáo
dục pháp luật góp phần quan trọng vào việc nâng cao ý thức cho người dân về
pháp luật, nhưng đồng thời nội dung của pháp luật cũng phải phù hợp với
thực tiễn, dễ hiểu, gần gũi với đời sống qua đó hoạt động giáo dục pháp luật
mới có hiệu quả cao nhất.
Quan niệm về giáo dục pháp luật đã được thể hiện nhiều trong các giáo
trình, tài liệu khoa học về pháp luật ở nước ta. Theo đó GDPL được hiểu
chung nhất như sau : giáo dục pháp luật là hoạt động có định hướng, có tổ
chức, có chủ định của chủ thể giáo dục tác động lên đối tượng giáo dục một
cách có hệ thống và thường xuyên, nhằm mục đích hình thành ở họ tri thức

8


pháp luật, tình cảm pháp lý và hành vi phù hợp với đòi hỏi của pháp luật hiện
hành.
Trên cơ sở phân tích trên có thể hiểu : Thực hiện chính sách giáo dục
pháp luật cho học sinh trung học cơ sở là hoạt động có định hướng, có tổ
chức, có chủ định của nhà trường THCS tác động lên đối tượng giáo dục là
học sinh THCS nhằm trang bị cho học sinh THCS những kiến thức cơ bản về
nhà nước và pháp luật cũng như kiến thức pháp luật có liên quan đến quyền
và nghĩa vụ cơ bản của công dân, đáp ứng được yêu cầu mục đích giúp cho
học sinh hiểu và hình thành ở họ tri thức pháp luật, tình cảm pháp lý và hành
vi phù hợp với các đòi hỏi của các quy định hiện hành.
1.1.2. Đặc điểm của thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học
sinh trung học cơ sở
1.1.2.1. Đối tượng của thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học

sinh trung học cơ sở có nhiều điểm đặc thù.
Lứa tuổi học sinh THCS là lứa tuổi thiếu niên là một giai đoạn chuyển
tiếp trong sự phát triển của con người diễn ra giữa giai đoạn trẻ em và tuổi
trưởng thành. Đây là lứa tuổi có bước nhảy vọt về thể chất lẫn tinh thần, cho
phép tạo nội dung cơ bản và sự khác biệt đặc thù về mọi mặt phát triển : thể
chất, trí tuệ, giao tiếp, tình cảm, đạo đức… của các em.
- Về thể chất : Sự phát triển cơ thể thiếu niên rất nhanh, mạnh mẽ, quyết
liệt nhưng không cân đối. Những thay đổi về hệ thống thần kinh, liên quan
đến nhận thức của thiếu niên và sự trưởng thành về mặt sinh dục. Sự phát
triển về thể chất có tác động lớn đến tâm lí của các em. Khi cơ thể phát triển
tạo ra các nhu cầu tìm hiểu sự việc, những ham muốn về sinh lý, giới tính,
cộng với tính tị mị muốn biết hết mọi việc, nhưng lại thiếu hiểu biết về cuộc
sống nói chung và các hiểu biết về pháp luật nói riêng. Vì thế, nếu không

9


được giáo dục, không được dạy bảo cẩn thận dễ dẫn đến nảy sinh tâm lý lệch
lạc, dẫn đến hành vi phạm tội.
- Về tâm lý : Ở lứa tuổi này, các em chưa trưởng thành về mặt tâm lý,
tâm lý các em có nhiều biến động rất nhạy cảm,dễ xúc động,dễ bị kích động,
bị tác động bởi các yếu tố bên ngồi… Nếu khơng có sự định hướng, tác động
gios dục theo các mục tiêu, chuẩn mực xã hội thì rất dễ bị lơi kéo, quyến rũ
vào các hành vi xấu.
- Về nhận thức : Ở lứa tuổi này, các em đang trong giai đoạn bắt đầu
hình thành nhân cách, trong nhân cách thiếu niên là sự nảy sinh ở các em cảm
giác về sự trưởng thành, cảm giác mình là người lớn nhưng các em chưa nhận
thức đầy đủ được tính chất của hành vi của bản thân.
Vì thế, thực hiện chính sách GDPL cho học sinh THCS trong giai đoạn
này góp phần điều chỉnh hành vi, nâng cao nhận thức, xây dựng nhân cách,

xây dựng tính hướng thiện, hướng cho các em có hành vi, thói quen xử sự
đúng pháp luật, và có ý thức tuân thủ pháp luật.
1.1.2.2. Thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học
cơ sở được tiến hành chủ yếu thông qua môi trường nhà trường, do đội ngũ
giáo viên nhà trường đảm nhiệm
Học sinh THCS như đã nhấn mạnh là lớp công dân trẻ, là những người
chủ tương lai của đất nước. Chính vì vậy, cần đặc biệt quan tâm giáo dục, rèn
luyện họ trở thành những con người phát triển tồn diện, có kiến thức pháp
luật và có trách nhiệm cơng dân cao.
Thực hiện chính sách GDPL cho học sinh THCS hiện nay được thực
hiện cả bên trong nhà trường THCS và bên ngoài nhà trường THCS, tuy
nhiên chủ yếu là được tiến hành trong các nhà trường THCS, do đội ngũ giáo
viên nhà trường đảm nhiệm, mà chủ chốt là giáo viên mơn GDCD. Thực hiện
chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh THCS trong nhà trường được thực

10


hiện bằng nhiều biện pháp và hình thức lồng ghép phong phú, thơng qua các
hoạt động ngoại khóa, tọa đàm, hội thảo chuyên đề pháp luật, viết báo
tường…. nhằm giúp học sinh tiếp cận với pháp luật một cách hấp dẫn, góp
phần bồi dưỡng niềm tin vào pháp luật và ứng xử theo chuẩn mực của pháp
luật trong đối tượng học sinh
1.1.2.3. Thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học
cơ sở là một bộ phận thuộc chương trình giáo dục bắt buộc đối với học sinh
trung học cơ sở.
Trong chương trình giáo dục đối với học sinh THCS hiện nay, thực hiện
chính sách giáo dục pháp luật được lồng ghép vào môn GDCD. Môn GDCD
ở bậc THCS có vai trị quan trọng trực tiếp trong quá trình hình thành ý thức,
hành vi đạo đức, pháp luật và lối sống cho học sinh. Môn GDCD trở thành

mơn học chính khóa, được triển khai đưa vào giảng dạy trong hệ thống giáo
dục quốc dân, với số lượng 1 tiết/tuần. Môn GDCD là môn bắt buộc, học sinh
phải học tập và được tính điểm như các mơn học khác. Ngồi ra, điểm mơn
GDCD cịn được đánh giá dựa trên ý thức đạo đức của học sinh. Với những
học sinh có ý thức học tập, rèn luyện đạo đức tốt thì điểm mơn GDCD khá
cao, ngược lại những học sinh thiếu tu dưỡng, rèn luyện, điểm học tập môn
GDCD rất thấp. Và khi xếp loại hạnh kiểm học sinh, giáo viên chủ nhiệm lớp
cần thông qua giáo viên giảng dạy mơn GDCD.
1.1.2.4. Thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học
cơ sở đòi hỏi áp dụng nhiều hình thức và phương pháp linh hoạt, phù hợp với
đối tượng giáo dục.
Học sinh THCS đây là lớp công dân trẻ, là những người chủ tương lai
của đất nước. Chính vì vậy, cần đặc biệt quan tâm giáo dục, rèn luyện họ trở
thành những con người phát triển tồn diện, có kiến thức pháp luật và trách
nhiệm cơng dân cao. Mỗi loại đối tượng đều có những đặc điểm khác nhau về

11


nhiều mặt, có những nhu cầu cần học, khả năng và điều kiện tiếp thu sự tác
động của chính sách GDPL một cách khác nhau cả về mức độ và phạm vi, do
đó thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở đòi
hỏi áp dụng nhiều hình thức và phương pháp linh hoạt, phù hợp với đối tượng
giáo dục. Ngoài việc giảng dạy giáo dục pháp luật chính khóa trên lớp, pháp
luật trong nhà trường cịn được thực hiện thơng qua các hoạt động giáo dục
ngoại khóa, giáo dục ngồi giờ lên lớp với các hình thức như nói chuyện pháp
luật, thi tìm hiểu pháp luật, viết báo tường, sinh hoạt theo chủ đề pháp luật,
Tạo đàm, Hội thảo chuyên đề, tham dự phiên tịa…Việc kết hợp linh hoạt
nhiều hình thức và phương pháp khác nhau địi hỏi phải tn thủ ngun tắc lí
luận đi đôi với thực tiễn, vận dụng hợp lý các phương pháp dạy học, kết hợp

phương pháp dạy học với phương pháp giáo dục, đảm bảo sự thống nhất trong
hiệu quả dạy học và hiệu quả giáo dục.
1.1.3. Vai trò của thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học
sinh trung học cơ sở
1.1.3.1. Thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học
cơ sở góp phần giáo dục đạo đức, lối sống, rèn luyện hành vi ứng xử cho thế
hệ trẻ ngay từ trên ghế nhà trường tạo nếp sống, hành động “sống và làm
việc theo Hiến pháp và pháp luật”
Thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh THCS có vai trị to
lớn đối với sự phát triển toàn diện con người Việt Nam trong đó có việc hình
thành ý thức pháp luật, văn hóa pháp lý trong nhân dân.
Thực hiện chính sách GDPL mang lại cho học sinh THCS tri thức pháp
luật thơng qua q trình học pháp luật, góp phần trang bị cho các em những
tri thức pháp luật cần thiết, bồi dưỡng tình cảm và đặc biệt là xây dựng và
hình thành trong các em ý thức pháp luật làm cơ sở cho sự hình thành hành vi
và thói quen phù hợp pháp luật, phù hợp với chuẩn mực đạo đức, với kỷ

12


cương, nề nếp xã hội yêu cầu. Các em biết phân biệt hành vi đúng, sai, bảo vệ
những giá trị đạo đức, lên án, đấu tranh chống lại những hành vi khơng phù
hợp.
1.1.3.2. Thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học
cơ sở góp phần xây dựng nhân cách, năng lực điều chỉnh hành vi đúng đắn
của học sinh trung học cơ sở.
Thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh THCS trong nhà
trường là góp phần đưa pháp luật đến với những cơng dân trẻ tuổi bằng con
đường ngắn nhất, nhanh nhất, hiệu quả nhất. Học sinh là những công dân
đang trên bước đường trưởng thành, những người lao động, chủ nhân tương

lai của đất nước. Đối với các em, hiểu biết pháp luật là một bộ phận của học
vấn và ý thức pháp luật là một thành phần quan trọng không thể thiếu được
của nhân cách.
Thơng qua thực hiện chính sách giáo dục pháp luật trong nhà trường, các
em được trang bị những tri thức pháp luật, xây dựng, hình thành ở các em lối
sống lao động và học tập theo pháp luật với đầy đủ ý thức trách nhiệm, nghĩa
vụ và quyền hạn của người công dân. Với vốn kiến thức và ý thức pháp luật
được trang bị, các em phải dần dần tự điều chỉnh hành vi của mình theo
khn khổ của pháp luật một cách tự giác. Tạo ra những điều kiện thuận lợi
cho việc nâng cao hiệu lực và hiệu quả học tập văn hóa đối với học sinh
THCS, thúc đẩy việc nâng cao ý thức học tập của học sinh THCS.
1.1.3.3. Thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học
cơ sở góp phần đảm bảo quyền được học tập và các quyền con người cơ bản
của trẻ em ở Việt Nam.
Trong giai đoạn hiện nay, vấn đề củng cố, tăng cường pháp chế xã hội
chủ nghĩa ở nước ta đang là một vấn đề cấp thiết. Để củng cố và tăng cường
pháp chế đòi hỏi phải áp dụng nhiều biện pháp đồng bộ trong đó có việc nâng

13


cao trình độ văn hố pháp lý, xây dựng ý thức pháp luật ở mỗi học sinh. Việc
trang bị kiến thức về pháp luật, nâng cao ý thức pháp luật, văn hóa pháp lý
chính là giúp học sinh THCS làm tốt nghĩa vụ, quyền lợi của mình, để học
sinh THCS thuận lợi hơn trong học tập, lao động, trong cuộc sống của họ và
trên thực tế, phần lớn các đối tượng học sinh THCS cũng tự nhận thức được
điều này, họ cũng có nhu cầu thực sự cần được giáo dục pháp luật. Chính vì
vậy, thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh THCS là góp phần
bảo đảm quyền được học tập của chính học sinh THCS.
Ngồi ra, thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh THCS

cịn góp phần đảm bảo các quyền con người cơ bản của trẻ em ở Việt Nam,
trong đó có quyền học tập, tìm hiểu về các quyền của bản thân.
Môn giáo dục công dân ở trường THCS nhằm giáo dục cho học sinh các
chuẩn mực đạo đức và pháp luật của con người, phù hợp với lứa tuổi, góp
phần hình thành nhân cách của con người Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.
Nội dung chương trình GDCD trong 4 khối lớp 6,7,8,9 đều có hai phần là :
Đạo đức và Pháp luật. Phần Đạo đức : các em cần hiểu được những chuẩn
mực cơ bản thiết thực, gần gũi với lứa tuổi học sinh, những chuẩn mực đạo
đức mà chúng ta thường gặp và cần phải rèn luyện thường xuyên trong cuộc
sống, từ đó các em có thể giả quyết được những mâu thuẩn trong cuộc sống
hằng ngày. Phần Pháp luật : cung cấp cho HS những hiểu biết cơ bản nhất về
một số lĩnh vực pháp luật có liên quan trực tiếp, gần gũi với đời sống xã hội ở
lứa tuổi các em cần biết.
1.1.3.4. Thực hiện chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học
cơ sở góp phần hiện thực hóa “coi giáo dục là quốc sách” và chính sách
tuyên truyền, phổ biến pháp luật của Đảng và Nhà nước ta.
Sự nghiệp giáo dục – đào tạo có vị trí quan trọng trong chiến lược con
người, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Thực tiễn cho thấy

14


rằng khơng có quốc gia nào muốn phát triển mà ít đầu tư cho giáo dục. Nghị
quyết hội nghị lần thứ II Ban chấp hành Trung ương khóa VIII đã nhấn mạnh
: Thực sự coi giáo dục – đào tạo là quốc sách hàng đầu. Nhận thức sâu sắc
giáo dục - đào tạo cùng với khoa học công nghệ là nhân tố quyết định tăng
trưởng kinh tế và phát triển xã hội, đầu tư cho giáo dục – đào tạo là đầu tư
phát triển.
Phát triển giáo dục – đào tạo sẽ nâng cao mặt bằng dân trí, yếu tố thúc
đẩy sự phát triển và tiến bộ xã hội của mỗi quốc gia. Do vậy, giáo dục – đào

tạo không chỉ có giáo dục văn hóa, nghề nghiệp cho người học mà cịn phải
chú ý giáo dục – đào tạo tồn diện, trong đó thực hiện chính sách GDPL cho
học sinh THCS đảm bảo cho học sinh THCS trở thành con người tồn diện,
có trình độ văn hóa cao cùng với ý thức chấp hành pháp luật và tinh thần trách
nhiệm cơng dân. Đó cũng góp phần thực hiện chính sách tuyên truyền, phổ
biến pháp luật của Đảng và Nhà nước ta.
1.2. Mục tiêu, nội dung và vai trị của chính sách giáo dục pháp luật
cho học sinh trung học cơ sở
1.2.1. Chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh trung học cơ sở
Chính sách giáo dục pháp luật cho học sinh THCS vừa là cơ sở vừa là
yếu tố thúc đẩy hoạt động giáo dục pháp luật nói chung và giáo dục pháp luật
cho HS THCS nói riêng. Tạo những điều kiện thuận lợi để xây dựng nguồn
nhân lực có năng lực, vững kiến thức chun mơn, có lịng u nghề để gắn
bó lâu dài với cơng tác giáo dục pháp luật; khắc phục những bất cập trong
GDPL; huy động được sức mạnh của tồn xã hội vào cơng tác này. Có như
vậy chính sách GDPL cho học sinh THCS mới đạt được kết quả khả quan
hơn.
Chính sách GDPL là một trong những mắc xích quan trọng, có ý nghĩa
đặc biệt trong việc tăng cường pháp chế XHCN nhằm hình thành ý thức tơn

15