Hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng tại nh tmcp á châu – chi nhánh thăng long

MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU............................................................................................................1
CHƯƠNG 1:TỔNG QUAN VỀ CÁC CƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CÓ
LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN VĂN..................................................5
1.1.

Tổng quan các cơng trình nghiên cứu liên quan đến đề tài.........................5

1.2.

Xác định khoảng trống trong nghiên cứu...................................................11

CHƯƠNG 2:CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG
TRONG HOẠT ĐỘNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI.............13
2.1.

Rủi ro tín dụng..........................................................................................13

2.1.1.

Khái niệm rủi ro tín dụng............................................................................13

2.1.2.

Các dạng rủi ro tín dụng..............................................................................14

2.1.3.

Ảnh hưởng của rủi ro tín dụng đến hoạt động kinh doanh của NHTM và
nền kinh tế xã hội........................................................................................15

2.1.3.1. Đối với ngân hàng.......................................................................................15
2.1.3.2. Đối với nền kinh tế.....................................................................................16
2.1.4.

Nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng đối với NHTM..................................17

2.1.5.

Một số chỉ tiêu đánh giá rủi ro tin dụng.......................................................21

2.1.5.1. Nợ quá hạn và tỷ lệ nợ quá hạn...................................................................21
2.1.5.2. Nợ xấu và tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ.......................................................22
2.1.5.3. Hệ số rủi ro tín dụng...................................................................................23
2.1.5.4. Tỷ lệ xóa nợ................................................................................................23
2.1.5.5. Tỷ số giữa tổn thất tín dụng so với tổng dư nợ cho vay hay đối với tổng
vốn chủ sở hữu............................................................................................23
2.2.

Quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động của NHTM...........................23

2.2.1.

Khái niệm quản trị rủi ro tín dụng...............................................................23

2.2.2.

Sự cần thiết của quản trị rủi ro tín dụng......................................................24

2.2.3.

Những nội dung chủ yếu của quản trị rủi ro tín dụng..................................25

2.2.3.1. Xây dựng chính sách tín dụng và quy trình phân tích tín dụng...................25


2.2.3.2. Quản trị RRTD dựa trên kết quả xếp hạng tín dụng nội bộ KH.......................29
2.2.3.3. Theo dõi, giám sát việc sử dụng vốn vay....................................................36
2.2.3.4. Xác định dấu hiệu của khoản vay có vấn đề...............................................36
2.2.3.5. Điều chỉnh lãi suất cho vay.........................................................................37
2.2.3.6. Xử lý nợ quá hạn, nợ có vấn đề..................................................................38
2.2.3.7. Lập quỹ dự phòng rủi ro.............................................................................38
2.3.

Kinh nghiệm quản trị rủi ro tín dụng của các NHTM...........................42

2.3.1.

Kinh nghiệm quản trị rủi ro tín dụng của các NHTM nước ngồi....................42

2.3.2.

Kinh nghiệm quản trị rủi ro tín dụng tại các NH tại Việt Nam....................46

CHƯƠNG 3:THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN
HÀNG TMCP Á CHÂU – CHI NHÁNH THĂNG LONG...................................49
3.1.

Giới thiệu chung về ACB – Chi nhánh Thăng Long..............................49

3.1.1

Giới thiệu chung về ACB – Chi nhánh Thăng Long...................................49

3.1.2

Cơ cấu tổ chức của ACB – Chi nhánh Thăng Long....................................53

3.1.3

Kết quả hoạt động kinh doanh tại ACB – Chi nhánh Thăng Long...................57

3.2.

Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động của Ngân hàng
TMCP Á Châu – Chi nhánh Thăng Long...............................................61

3.3.

Kết quả quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động của Ngân hàng
TMCP Á Châu – Chi nhánh Thăng Long...............................................72

3.4.

Đánh giá quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động của Ngân hàng
TMCP Á Châu – Chi nhánh Thăng Long...............................................79

3.4.1

Những thành tựu đạt được...........................................................................79

3.4.2

Tồn tại và nguyên nhân...............................................................................80

CHƯƠNG 4:MỘT SỐ GIẢI PHÁP HỒN THIỆN QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN
DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP Á CHÂU – CHI NHÁNH THĂNG LONG
91
4.1.

Định hướng phát triển hoạt động kinh doanh và quản lý rủi ro tín
dụng của ACB – Chi nhánh Thăng Long đến năm 2016.......................91

4.1.1

Rủi ro và cơ hội của ngành ngân hàng trong thời gian tới...........................91


1

4.1.2

Định hướng phát triển hoạt động kinh doanh của ACB Thăng Long.....96


4.1.3
4.2.

Định hướng củng cố và tăng cường quản lý tín dụng..................................98
Một số giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng
TMCP Á Châu – Chi nhánh Thăng Long...............................................98

4.2.1

Xây dựng và hồn thiện chính sách cho vay thích hợp................................99

4.2.2

Hồn thiện và tn thủ nghiêm ngặt quy trình cho vay.............................101

4.2.3

Thành lập bộ phận nghiên cứu, phân tích và dự báo kinh tế vĩ mơ.................107

4.2.4

Nâng cao vai trị của cơng tác kiểm sốt nội bộ ngân hàng.......................107

4.2.5

Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực........................................................109

4.3.

Kiến nghị.................................................................................................111

4.3.1

Kiến nghị với Ngân hàng Nhà nước..........................................................111

4.3.2

Kiến nghị đối với Chính phủ.....................................................................114

KẾT LUẬN............................................................................................................118
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO..............................................................119


DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU
BẢNG
Bảng 2.1 – Xếp hạng của Moody’s và Standard & Poor’s...................................33
Bảng 2.2 – Những hạng mục và điểm số tín dụng trong tín dụng tiêu dùng......34
Bảng 3.1–

Các chỉ số tài chính cơ bản của ACB Thăng Long.............................57

Bảng 3.2 -

Quy trình tín dụng tại ACB Thăng Long:..........................................67

Bảng 3.3 – Phân loại khỏan vay tại ACB Thăng Long.........................................70
Bảng 3.4 – Bảng cơ cấu tín dụng giai đoạn 2008-2011 ........................................72
Bảng 3.5 – Tình hình kiểm sốt nợ q hạn tại ACB Thăng Long.....................77
Bảng 3.6 – Dư nợ cho vay phân theo nhóm nợ tại ACB Thăng Long.................78
Bảng 3.7 – Quỹ dự phịng rủi ro tín dụng tại ACB Thăng Long.........................78
BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 3.1 –....................... Biểu đồ Tổng tài sản của ACB Thăng Long 2007- 2011
58
Biểu đồ 3.2 – Biểu đồ mức huy động vốn của ACB Thăng Long............................59
Biểu đồ 3.3 – Lợi nhuận trước thuế của ACB Thăng Long qua các năm..............60
Biểu đồ 3.4 – Cơ cấu dư nợ theo kỳ hạn...................................................................74

Biểu đồ 3.5 –........................................... Cơ cấu dư nợ theo ngành nghề kinh doanh
75
Biểu đồ 3.6– Cơ cấu dư nợ theo thành phần kinh tế....................................................76
SƠ ĐỒ

Sơ đồ 3.1 - Sơ đồ cơ cấu tổ chức của ACB Thăng Long.......................................56


1

LỜI MỞ ĐẦU
1.

Tính cấp thiết của đề tài

Trong q trình phát triển của một đất nước, ngân hàng đóng một vai trị rất
quan trọng. Nó là hệ thần kinh của toàn bộ nền kinh tế quốc dân, nền kinh tế chỉ có
thể phát triển với tốc độ cao nếu có một hệ thống ngân hàng hoạt động ổn định và có
hiệu quả, khơng thể có tăng trưởng trong khi hệ thống tổ chức và hoạt động của ngân
hàng  yếu kém và lạc hậu. Như vậy đòi hỏi ngân hàng phải phát triển tương xứng và

hoạt động có hiệu quả trong hoạt động lưu thơng tiền tệ.
Điều hồ lưu thơng tiền tệ chủ yếu thơng qua hoạt động tín dụng, hoạt động tín
dụng là xương sống của hệ thống ngân hàng  thương mại, cụ thể là quá trình huy động

vốn và sử dụng vốn có hiệu quả của ngân hàng sẽ giúp cho các thành phần kinh tế
phát triển ổn định và ngược lại. Tuy nhiên, trong nền kinh tế đầy biến động rủi ro là
điều không thể tránh khỏi đối với tất cả các thành phần kinh tế. Những nguy cơ tiềm
ẩn như sự không trung thực của khách hàng, vốn vay bị sử dụng sai mục đích,
khách hàng phá sản hay do suy thối kinh tế... đều có thể biến một khoản vay chất

lượng cao thành một khoản nợ khó địi. Đó là chưa kể đến những kẽ hở do hệ thống
pháp luật chưa hoàn chỉnh gây nên những phiền tối cho khách hàng và ngân hàng
trong q trình hoạt động cũng như tạo điều kiện cho những ý đồ xấu của khách
hàng hay cán bộ ngân hàng thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản
Chính vì lý do đó rủi ro đối với hoạt động ngân hàng rất đa dạng tiềm ẩn và
xuất hiện gắn liền với mỗi hoạt động dịch vụ và tác động, ảnh hưởng với những
mức độ khác nhau. Trong đó, rủi ro tín dụng nếu xuất hiện sẽ có tác động rất lớn và
ảnh hưởng trực tiếp đến sự tồn tại và phát triển của mỗi tổ chức tín dụng, cao hơn
nó tác động ảnh hưởng đến toàn bộ hệ thống ngân hàng bởi những đặc thù trong
hoạt động tín dụng, hoạt động kinh doanh ngân hàng. Quản trị rủi ro tín dụng là vấn
đề khó khăn nhưng rất bức thiết. Đặc biệt đối với ngân hàng thương mại Việt Nam,
do thu nhập của tín dụng là chủ yếu chiếm từ 60-80% thu nhập của ngân hàng.
Trong bối cảnh trên, rủi ro tín dụng luôn là mối quan tâm hàng đầu của các
ngân hàng và quản trị rủi ro tín dụng ln giữ vị trí trung tâm trong hoạt động quản


2

trị rủi ro của ngân hàng. Chính vì vậy tơi chọn đề tài “Hồn thiện quản trị rủi ro
tín dụng tại NH TMCP Á Châu – Chi nhánh Thăng Long” làm đề tài cho luận
văn thạc sỹ của mình.

2.

Mục đích nghiên cứu

Việc nghiên cứu đề tài này nhằm mục đích sau:
•

Hệ thống lại một số vấn đề cơ bản về hoạt động của ngân hàng thương

mại và cơ sở lý luận về quản trị rủi ro tín dụng của ngân hàng trong giai đoạn hội
nhập quốc tế.
•

Phân tích tình hình hoạt động kinh doanh và hoạt động quản trị rủi ro tín

dụng tại Ngân hàng TMCP Á Châu – CN Thăng Long, từ đó đưa ra những mặt tích
cực cũng như những mặt hạn chế của công tác quản trị này.
•

Đề xuất một số giải pháp quản trị rủi ro tín dụng có thể áp dụng trong

thực tiễn để nâng cao hiệu quả công tác quản trị rủi ro tại chi nhánh.

3.

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

•

Đối tượng nghiên cứu: Rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân

hàng TMCP Á Châu – CN Thăng Long
•

Phạm vi nghiên cứu:

+

Về khơng gian : Các hoạt động kinh doanh của NH TMCP Á Châu – CN

Thăng Long và một số ngân hàng thương mại khác đóng trên địa bàn.
+

Về thời gian: Thực hiện nghiên cứu, phân tích, đánh giá chất lượng quản

trị rủi ro tín dụng tại NH TMCP Á Châu - CN Thăng Long trong giai đoạn 2007 2011và đề ra giải pháp để hòan thiện cơng tác quản trị rủi ro tín dụng cho giai đoạn
từ năm 2012 – 2016.

4.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng các phương pháp sau để nghiên cứu.
- Phương pháp thu thập thông tin số liệu.
Các số liệu được thu thập từ:
+> Dựa vào các báo cáo tài chính, báo cáo tổng kết hoạt động năm kinh doanh
của Ngân hàng TMCP Á Châu từ năm 2007-2011.


3

+> Số liệu từ phòng hành chính, kế toán, Ban kiểm tóan nội bộ.. của Ngân
hàng TMCP Á Châu.
-

Phương pháp phân tích, so sánh, tổng hợp…

+> Phân tích tởng hợp theo thời gian (giai đoạn 2007 - 2011)

+> Phân tích tổng hợp theo không gian
+> Phân tích tổng hợp theo nhóm, đới tượng

5. Tổng quan về các cơng trình nghiên cứu cho đến nay
Một số luận văn thạc sỹ đã nghiên cứu đề tài
- Tô Đức Long, Luận văn thạc sỹ kinh tế ,”Quản trị rủi ro tín dụng tại ngân
hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Vĩnh Phúc”- Đại học Kinh tế
Quốc dân – 2011
- Nguyễn Phương Mai, Luận văn thạc sỹ kinh tế, “ Quản trị rủi ro tín dụng tại
Ngân hàng TMCP Kỹ thương Việt Nam” – Đại học Kinh tế Quốc dân – 2011
- Hoàng Minh Hà, Luận văn thạc sỹ kinh tế, “ Quản trị rủi ro tín dụng tại
Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Hà Nội” – Đại học Kinh tế
Quốc dân - 2011
- Trần Minh Hải, Luận văn thạc sỹ kinh tế, “Quản trị rủi ro tín dụng tại ngân
hàng TMCP Bắc Á”- Đại học Kinh tế Quốc dân - 2011
- Lê Thị Như Ý, Luận văn thạc sỹ kinh tế, “Hòan thiện quản trị rủi ro tín
dụng tại Agribank Đồng Tháp” Đại học Kinh tế Quốc dân – 2011
- Nguyễn Thị Thanh Nga , Luận văn thạc sỹ Kinh tế, “ Quản trị rủi ro tín
dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội” – Đại học Kinh tế Quốc
dân – 2011
- Nguyễn Tuấn Anh, Luận văn thạc sỹ Kinh tế - “Tăng cường quản trị rủi ro
tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Kỹ thương Việt Nam – Techcombank”
– Đại học Kinh tế Quốc dân– 2011
- Nguyễn Thị Vân Anh, Luận văn thạc sỹ kinh tế, “Quản trị rủi do tín dụng tại
Ngân hàng TMCP Liên Việt” – Đại học Kinh tế Quốc dân – 2010
- Nguyễn Thị Thành với đề tài “Tăng cường quản trị rủi do tại Ngân hàng
TMCP Quốc tế Việt Nam” – Đại học Kinh tế Quốc dân– 2009
- Nguyễn Thị Minh Hằng, Luận văn thạc sỹ kinh tế, “Quản trị rủi do tín dụng
tại NH TMCP Quân Đội” – Đại học Kinh tế Quốc dân– 2009

4

- Nguyễn Giáng Hương, Luận văn thạc sỹ kinh tế,“Nâng cao năng lực quản
trị rủi do tín dụng tại NH TMCP Á Châu” – Đại học Kinh tế Quốc dân – 2009
- Đinh Vũ Ninh, Luận văn thạc sỹ Kinh tế, “ Nâng cao chất lượng dịch vụ tín
dụng tại Ngân hàng TMCP các doanh nghiệp ngoài quốc doanh Việt nam – VP
Bank” – Đại học Kinh tế Tp. HCM - 2009
Mặc dù có khá nhiều cơng trình nghiên cứu về vấn đề Quản trị rủi ro tín dụng
tại các NH và giải pháp phịng ngừa rủi ro tín dụng nhưng các cơng trình nghiên
cứu này trong q trình nghiên cứu thực hiện cũng như kết quả còn tiềm ẩn một vài
thiếu sót như chỉ nêu ra các rủi ro tín dụng tại các NH, khảo sát q trình triển khai
mà chưa đi vào từng nội dung cụ thể chi tiết. Luận văn tiếp tục tiến hành nghiên cứu
về đề tài này với mong muốn khắc phục những thiếu sót đó để hồn chỉnh vấn đề
nghiên cứu và tìm ra giải pháp có thể vận dụng vào thực tiễn tại NH TMCP Á Châu
– CN Thăng Long.

6.

Kết cấu luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, danh mục bảng biểu, danh mục viết tắt,
danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục thì nội dung của luận văn được kết cấu gồm 4
chương, cụ thể:
Chương 1: Tổng quan về các cơng trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
luận văn
Chương 2: Cơ sở lý luận về quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động của các
Ngân hàng Thương mại
Chương 3: Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Á Châu –
CN Thăng Long

Chương 4: Một số giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng
TMCP Á Châu – CN Thăng Long


5

CHƯƠNG 1:
TỔNG QUAN VỀ CÁC CƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CĨ
LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN VĂN
1.1.

Tổng quan các cơng trình nghiên cứu liên quan đến đề tài

Trong những năm gần đây, tình hình tăng nóng tín dụng đã chứa đựng nhiều
nguy cơ rủi ro trong hoạt động của các ngân hàng. RRTD luôn tồn tại và nợ xấu là
một thực tế hiển nhiên ở bất cứ ngân hàng nào, kể cả các ngân hàng hàng đầu trên
thế giới bởi có những rủi ro nằm ngồi tầm kiểm sóat của con người. Tuy nhiên, sự
khác biệt cơ bản của các ngân hàng có năng lực quản trị RRTD là khả năng năng
quản trị nợ xấu ở một tỷ lệ có thể chấp nhận được nhờ xây dựng một mơ hình quản
trị rủi ro hiệu quả, phù hợp với môi trường kinh doanh và năng lực hoạt động của
ngân hàng mình.
Trong thời gian nghiên cứu, tác giả nhận thầy có khá nhiều đề tài luận văn liên
quan đến chuyên đề tác giả nghiên cứu, mỗi đề tài đều có những điểm mạnh riêng,
mỗi đề tài đều đưa ra được phương pháp quản trị rủi ro tín dụng và nhiều bài học
kinh nghiệm được rút ra từ các ngân hàng, doanh nghiệp đó. Cụ thể như:
 Tác giả Lê Thị Như Ý, Luận văn thạc sỹ Kinh tế “Hòan thiện quản trị rủi
ro tín dụng tại Agribank Đồng Tháp” - Đại học Kinh Tế Quốc Dân - 2011
Trong luận văn tác giả sử dụng các phương pháp thu thập số liệu, so sánh,
phân tích, thống kê, tổng hợp kết hợp với phương pháp nghiên cứu lý thuyết và tổng
kết thực tiễn để nghiên cứu những vấn đề cơ bản về quản trị rủi ro tín dụng tại

Agribank Đồng Tháp trong giai đoạn từ năm 2006 đến năm 2010 để đưa ra những
biện pháp thích hợp nhằm hồn thiện quản trị rủi ro.
Mục đích của đề tài này bao gồm:
-

Nghiên cứu những vấn đề cơ bản về rủi ro tín dụng, quản trị rủi ro tín

dụng tại các ngân hàng thương mại.
-

Phân tích, đánh giá thực trạng rủi ro tín dụng và hoạt động quản trị rủi ro

tín dụng tại Agribank Đồng Tháp.


6

-

Đưa ra những giải pháp nhằm hồn thiện cơng tác quản trị rủi ro tín dụng

tại Agribank Đồng Tháp.
Đối tượng, phạm vi nghiên cứu của đề tài: Đối tượng nghiên cứu là lý luận và
thực tế hoạt động tín dụng, rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng
nông nghiệp Đồng Tháp giai đoạn 2006 – 2010 và đưa ra những giải pháp cho đến
năm 2015.
Trong luận văn tác giả bắt đầu với việc nghiên cứu những vấn đề cơ bản về rủi
ro tín dụng, quản trị rủi ro tín dụng. Để đưa ra các khái niệm cơ bản nhất về rủi ro tín
dụng và quản trị rủi ro tín dụng, tác giả đă ra các khái niệm cơ bản về rủi ro tín dụng
và quản trị rủi ro tín dụng thơng qua các loại tài liệu tham khảo. Sau khi rút ra được

những khái niệm cơ bản, tác giả đi vào nghiên cứu các nguyên nhân của rủi ro tín
dụng và đưa ra các giải pháp, các chỉ tiêu phản ánh rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro
tín dụng. Ở đây, tác giả cũng đưa ra các chỉ tiêu quản trị rủi ro tín dụng theo các
chuẩn mực quốc tế: Basel, Moody and Standard& Poor’s. Tác giả đưa ra các báo cáo
về tình hình tài chính của Agribank Đồng Tháp, về lợi nhuận, tổng tài sản, dư nợ, huy
động, tỷ lệ nợ xấu... Từ việc phân tích, đánh giá thực trạng quản trị rủi ro tín dụng tại
Agribank Đồng Tháp, tác giả đã chỉ ra các kết quả đạt được và các hạn chế, nguyên
nhân trong hoạt động quản trị rủi ro tại Agribank Đồng Tháp. Từ đó, đưa ra 5 giải
pháp chủ yếu nhằm hồn thiện cơng tác quản trị rủi ro tín dụng tại NH này.
Kết quả nghiên cứu của luận văn:
-

Hệ thống hoá cơ sở lý luận về rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng

tại các ngân hàng thương mại
-

Phân tích kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân trong công tác quản

trị rủi ro tín dụng tại Agribank Đồng Tháp
-

Đề ra các giải pháp nhằm hồn thiện quản trị rủi ro tín dụng tại Agribank

Đồng Tháp.
 Tác giả Tô Đức Long, Luận văn thạc sỹ Kinh tế ”Quản trị rủi ro tín dụng
tại ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Vĩnh Phúc”- Đại học
Kinh Tế Quốc Dân - 2011

7

Mục đích nghiên cứu:
-

Hệ thống hố lý thuyết về rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tin dụng tại

các ngân hàng thương mại
-

Phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động tại Vietinbank – CN Vĩnh Phúc

-

Đề xuất các giải pháp nhằm hồn thiện cơng tác quản trị rủi ro tín dụng

tại Vietinbank – CN Vĩnh Phúc.
Đối tượng và phạm vi nghiêu cứu: quản trị rủi ro tín dụng tại Vietinbank – CN
Vĩnh Phúc trong giai đoạn từ năm 2007-2010.
Phương pháp nghiên cứu: Dựa trên cơ sở các phương pháp duy vật biện
chứng, duy vật lịch sử, tác giả sử dụng các phương pháp nghiên cứu:
-

Phương pháp thống kê, phân tích

-

Phương pháp so sánh tổng hợp

Ý nghĩa khoa học và thực tiễn:

-

Đề tài đã hệ thống hoá được các cơ sở lý luận khoa học về rủi ro tín dụng

và quản trị rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thương mại
-

Đưa ra được các chỉ tiêu cần xem xét trong hoạt động quản trị rủi ro tín

dụng như chính sách, quy trình tín dụng, các chỉ tiêu phân loại nợ xấu...
-

Phân tích thực trạng quản trị rủi ro tín dụng tại Vietinbank – CN Vĩnh

Phúc. Đánh giá về những thành công cũng như hạn chế, chỉ ra những ngun nhân
đẫn dến rủi ro tín dụng. Từ đó đưa ra các giải pháp nhằm quản trị rủi ro tín dụng tại
Vietinbank – CN Vĩnh Phúc ngày một tốt hơn.


Tác giả Trần Minh Hải, Luận văn thạc sỹ Kinh tế “Quản trị rủi ro tín

dụng tại Ngân hàng TMCP Bắc Á”- Đại học Kinh Tế Quốc Dân - 2011
Trong đề tài này, tác giả đã đưa ra những lý thuyết cơ bản về quản trị rủi ro tín
dụng tại ngân hàng với phạm vi và đối tượng nghiên cứu là quản trị rủi ro tại Ngân
hàng TMCP Bắc Á tính đến năm 2010. Tác giả đưa ra các yếu tố ảnh hưởng tới quản
trị rủi ro như các yếu tố khách quan, chủ quan, về yếu tố con người, tổ chức, bộ
máy...Tại chương thực trạng của Ngân hàng TMCP Bắc Á, tác giả đưa ra các số liệu
thực tế tại ngân hàng bằng phương pháp so sánh, thu thập thông tin, phương pháp xử

8

lý kết quả từ đó nêu lên những thuận lợi, hạn chế và tìm cách khắc phục. Ngồi ra, tác
giả cịn nêu ra một số giải pháp để hồn thiện cơng tác quản trị rủi ro tín dụng tại
ngân hàng nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công nhân viên, quản lý, cán bộ kiểm
tra kiểm toán nội bộ, xác minh thực tế về mục đích sử dụng vốn...


Tác giả Nguyễn Phương Mai, Luận văn thạc sỹ kinh tế, “ Quản trị rủi ro tín

dụng tại Ngân hàng TMCP Kỹ thương Việt Nam” – Đại học Kinh tế Quốc dân – 2011
Mục đích nghiên cứu:
-

Hệ thống hố lý thuyết cơ bản về hoạt động của ngân hàng thương mại và

cơ sở lý luận về quản trị rủi ro tín dụng của ngân hàng trong giai đoạn hội nhập kinh
tế quốc tế.
-

Phân tích tình hình hoạt động kinh doanh và hoạt động quản trị rủi ro tín

dụng tại Ngân hàng TMCP Kỹ thương Việt Nam, từ đó đưa ra những mặt tích cực
cũng như những mặt hạn chế của cơng tác quản trị này.
-

Đề xuất một số giải pháp quản trị rủi ro tín dụng có thể áp dụng trong thực

tiễn để nâng cao hiệu quả công tác quản trị rủi ro tại Techcombank.
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: Luận văn này tiến hành nghiên cứu Ngân

hàng TMCP Kỹ thương Việt Nam tính đến năm 2010 và đề ra các giải pháp hồn
thiện cơng tác quản trị rủi ro cho giai đoạn đến năm 2015.
Phương pháp nghiên cứu: So sánh, tổng hợp, thu thập số liệu đồng thời với
việc thống kê, phân tích...
Ý nghĩa khoa học và thực tiễn: Luận văn này đã hệ thống hoá được các cơ sở
lý luận khoa học về quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng thương mại. Xây dựng
được hệ thống các chỉ tiêu đánh giá rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng ở các
ngân hàng thương mại. Phân tích thực trạng hoạt động tín dụng, rủi ro tín dụng và
quản trị rủi ro tín dụng tại Techcombank. Đồng thời tác giả cũng đưa ra các hạn chế
của hoạt động của Ngân hàng TMCP Kỹ thương Việt Nam như chưa phân tích, định
lượng đầy đủ rủi ro tín dụng, xếp hạng khách hàng, hệ thống đánh giá tín dụng....Từ
đó đưa ra các giải pháp góp phần nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín dụng tại
Techcombank nói riêng và các ngân hàng thương mại nói chung.


9

 Tác giả Nguyễn Thị Thanh Nga , Luận văn thạc sỹ Kinh tế, “ Quản trị rủi
ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội” – Đại học Kinh tế Quốc
dân – 2011
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: Ngân hàng TMCP Quân đội với các hoạt
động kinh doanh chính yếu trong giai đoạn từ năm 2007 – 2010 với các phương
pháp nghiên cứu như: duy vật biện chứng, duy vật lịch sử và phương pháp tiếp cận
hệ thống. Đồng thời nêu rõ thực trạng hoạt động tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng
tại Ngân hàng Quân đội với các giải pháp nhằm hạn chế rủi ro như phân bổ lại dư
nợ tín dụng sao cho hợp lý, tránh tập trung vào một số khách hàng và lĩnh vực
ngành nghề nhất định....
 Tác giả Nguyễn Tuấn Anh, Luận văn thạc sỹ Kinh tế - “Tăng cường quản
trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Kỹ thương Việt Nam –
Techcombank” – Đại học Kinh tế Quốc dân– 2011

Đối tượng nghiên cứu: Ngân hàng TMCP Kỹ thương Việt Nam – phạm vi
nghiên cứu là các hoạt động kinh doanh của Ngân hàng TMCP Kỹ thương Việt
Nam trong giai đoạn 2007-2010 thông qua các phương pháp nghiên cứu như thu
thập thông tin số liệu, so sánh,phân tích, tổng hợp.. Ngồi các lý thuyết về nguyên
nhân hậu quả của rủi ro tín dụng, tác giả còn đưa ra các quan điểm hiện đại về quản
trị rủi ro tín dụng, điều kiện thực hiện và NHTM, tình hình quản trị rủi ro tín dụng
tại các ngân hàng thương mại trong nước và thế giới.. Đồng thời tác giả cũng đưa ra
các giải pháp nhằm hạn chế rủi ro như chun mơn hóa các nhiệm vụ của cán bộ
tín dụng, hạn chế rủi ro tín dụng...
 Tác giả Nguyễn Thị Minh Hằng, Luận văn thạc sỹ kinh tế, “Quản trị rủi
do tín dụng tại NH TMCP Quân Đội” – Đại học Kinh tế Quốc dân– 2009
Mục đích nghiên cứu của luận văn:
- Hệ thống hóa lý thuyết về rủi ro tín dụng, quản trị rủi ro tín dụng tại ngân
hàng thương mại
- Phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động quản trị rủi ro tín dụng tại ngân
hàng TMCP Quân đội


10

- Đề xuất một số giải pháp hồn thiện cơng tác quản trị rủi ro tín dụng tại
ngân hàng TMCP Quân đội.
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng tại
Ngân hàng TMCP Quân đội trong giai đoạn từ năm 2006-2009
Phương pháp nghiên cứu: Dựa trên cơ sở các phương pháp duy vật biện
chứng, duy vật lịch sử, tác giả sử dụng các phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp thống kê, phân tích
- Phương pháp so sánh tổng hợp
- Phương pháp thu thập thông tin số liệu qua các báo cáo tài chính của Ngân
hàng TMCP Quân đội qua các năm

Ý nghĩa khoa học và thực tiễn:
- Đề tài này đã hệ thống hóa được cơ sở lý luận khoa học về rủi ro tín dụng và
quản trị rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thương mại
- Xây dựng được hệ thống các chỉ tiêu đánh giá rủi ro tín dụng và các phương
pháp đánh giá.
- Phân tích thực trạng hoạt động tín dụng, rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín
dụng tại Ngân hàng TMCP Quân đội. Đánh giá về những thành công cũng như hạn
chế, chỉ ra những nguyên nhân dẫn đến những hạn chế trong hoạt động quản trị rủi
ro tín dụng tại MB. Từ đó đưa ra các giải pháp góp phần hịan thiện cơng tác quản
trị rủi ro tín dụng tại MB trong thời gian tới
 Tác giả Nguyễn Giáng Hương, Luận văn thạc sỹ, “Nâng cao năng lực
quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Á Châu”, 2009
Mục đích nghiên cứu của luận văn:
- Đánh giá thực trạng hoạt động tín dụng, rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín
dụng tại ACB, phân tích những kết quả đạt được, những tồn tại và nguyên nhân của
những tồn tại đó.
- Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín
dụng tại ACB.


11

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:
- Đối tượng nghiên cứu: rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng tại ACB
- Phạm vi nghiên cứu: Các hoạt động kinh doanh của ACB và một số ngân
hàng thương mại khác đóng trên địa bàn trong giai đoạn từ năm 2005-2009 và đề ra
giải pháp để nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín dụng cho những năm tới.
Phương pháp nghiên cứu:
Đề phù hợp với nội dung, yêu cầu và mục đích mà luận văn đề ra, các phương
pháp nghiên cứu khoa học mà tác giả sử dụng trong nghiên cứu gồm: phương pháp

thu thập thông tin số liệu: dựa vào các báo cáo tài chính, báo cảo tổng kết hoạt động
kinh doanh của ACB từ năm 2005-2009. Số liệu từ phịng tài chính, kế tốn, Ban
kiểm tốn nội bộ... của ACB; phương pháp phân tích, so sánh, tổng hợp..., kết hợp
giữa lý luận và thực tiễn, kết hợp sử dụng bảng, hình để minh hoạ. Bên cạnh đó,
luận văn cũng được vận dụng kết quả nghiên cứu của các cơng trình khoa học có
liên quan để làm rõ hơn các cơ sở khoa học và thực tiễn của đề tài.
Kết quả nghiên cứu của luận văn:
- Đưa ra nội dung ba vấn đề lớn đó là hoạt động tín dụng, rủi ro tín dụng và
quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng thương mại.
- Giới thiệu tổng quan cũng như kết quả nổi bật của ACB, nêu lên thực trạng
chất lượng tín dụng, rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng tại ACB đồng thời
đưa ra các hạn chế, nguyên nhân còn tồn tại tại ACB
- Đề tài cũng đã đưa ra một số giải pháp nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín
dụng tại ACB. Đồng thời, tác giả cũng đưa ra một số kiến nghị với NHNN và chính
phủ để nâng cao hơn nữa công tác quản trị rủi ro tín dụng tại ACB.
Bên cạnh đó, cịn khá nhiều các luận văn liên quan đến công tác quản trị rủi ro
tín dụng. Tuy nhiên, tác giả chỉ nêu ra một vài các ví dụ điển hình nhằm làm khẳng
định rõ hơn về bài làm của tác giả không bị trùng lặp với bất kỳ các luận văn nào
trong thời gian gần đây.

1.2. Xác định khoảng trống trong nghiên cứu
Các đề tài luận văn thạc sĩ trên nêu khá rõ về quản trị rủi ro tín dụng trong


12

hoạt động của các ngân hàng. Các đề tài nghiên cứu trên chủ yếu kiểm sốt tín dụng
qua việc phân tích, đánh giá thực trang hoạt động tín dụng và ngun nhân dẫn đến
rủi ro tín dụng, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm hạn chế rủi ro tín dụng. Trong thực
tiễn, kiểm sốt rủi ro tín dụng thơng qua công tác quản trị rủi ro hướng đến các tiêu

chuẩn quốc tế là cần thiết đối với bất kỳ ngân hàng nào. Do đó, qua q trình thực
tiễn cơng tác tại đơn vị, tác giả nhận thấy cần thiết phải hồn thiện quản trị rủi ro tín
dụng tại Ngân hàng TMCP Á Châu – Chi nhánh Thăng Long nên quyết định chọn
làm đề tài nghiên cứu để góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng cho chi
nhánh. Đề tài này sẽ mang lại những cái nhìn sâu sắc và chi tiết về hoạt động tín
dụng của các ngân hàng thương mại nói chung và ACB Thăng Long nói riêng. Các
nội dung trong quản trị rủi ro tín dụng được giới thiệu dựa trên thông lệ quốc tế sẽ
là cơ sở để các ngân hàng đối chiếu và áp dụng vào thực tế hoạt động của mình cho
phù hợp và những kinh nghiệm trong q trình hồn thiện quản trị rủi ro tín dụng
theo thơng lệ quốc tế và chun mơn hóa các bộ phận của ACB Thăng Long cũng là
những gợi ý rất quý báu để các ngân hàng thương mại rút kinh nghiệm và có những
bước đi phù hợp nhằm đạt được các mục tiêu đề ra một cách hiệu quả nhất.
Từ những điều trên, tác giả xin cam đoan cơng trình nghiên cứu của mình
chưa từng bị trùng lặp từ trước đến nay.


13

CHƯƠNG 2:
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG
TRONG HOẠT ĐỘNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
2.1. Rủi ro tín dụng
2.1.1. Khái niệm rủi ro tín dụng
Rủi ro tín dụng là loại rủi ro phát sinh trong quá trình cấp tín dụng của ngân
hàng, biểu hiện trên thực tế qua việc khách hàng không trả được nợ hoặc trả nợ
khơng đúng hạn cho ngân hàng.
Rủi ro tín dụng phát sinh khi ngân hàng cấp tín dụng cho khách hàng. Tất cả
các hình thức cấp tín dụng của ngân hàng bao gồm cho vay ngắn hạn, trung hạn và
dài hạn, cho th tài chính, chiết khấu chứng từ có giá, tài trợ xuất nhập khẩu, tài
trợ dự án, bao thanh toán và bảo lãnh đều chứa đựng rủi ro tín dụng [7,tr.610].

Theo Thomas P.Fitch:
Rủi ro tín dụng là loại rủi ro xảy ra khi người vay khơng thanh tốn được nợ
theo thỏa thuận hợp đồng dẫn đến sai hẹn trong nghĩa vụ trả nợ. Cùng với rủi ro lãi
suất, rủi ro tín dụng là một trong những rủi ro chủ yếu trong hoạt động cho vay của
ngân hàng [8,tr.94].
Theo khoản 1 điều 2 Quy định về phân loại nợ, trích lập và sử dụng dự phịng
để xử lý rủi ro tín dụng trong hoạt động ngân hàng của tổ chức tín dụng ban hành
kèm theo Quyết định 493/2005/QĐ-NHNN ngày 22/4/2005 của Thống đốc Ngân
hàng Nhà nước Việt Nam thì “Rủi ro tín dụng trong hoạt động ngân hàng của tổ
chức tín dụng là khả năng xảy ra tổn thất trong hoạt động ngân hàng của tổ chức
tín dụng do khách hàng khơng thực hiện hoặc khơng có khả năng thực hiện nghĩa
vụ của mình theo cam kết”
Theo quy định của NHNN Việt Nam tại Thống tư số 13/2010/TT_NHNN
ngày 20/5/2010 quy định về các tỷ lệ đảm bảo an toàn trong hoạt động của tổ chức
tín dụng thì “Rủi ro tín dụng là rủi ro do biến động bất thường của khách hàng có
quan hệ tín dụng với ngân hàng dẫn đến khách hàng không trả được nợ vay”.


14

Như vậy, có thể nói rằng rủi ro tín dụng có thể xuất hiện trong các mối quan
hệ mà trong đó ngân hàng là chủ nợ, mà khách hàng nợ lại không thực hiện hoặc
không đủ khả năng thực hiện nghĩa vụ trả nợ khi đến hạn. Nó diễn ra trong q trình
cho vay, chiết khấu cơng cụ chuyển nhượng và giấy tờ có giá, cho th tài chính,
bảo lãnh, bao thanh tốn của ngân hàng. Đây cịn được gọi là rủi ro mất khả năng
chi trả và rủi ro sai hẹn, là loại rủi ro liên quan đến chất lượng hoạt động tín dụng
của ngân hàng.

2.1.2. Các dạng rủi ro tín dụng


Nếu căn cứ vào nguyên nhân phát sinh rủi ro, rủi ro tín dụng được phân

chia thành các loại sau:
- Rủi ro giao dịch (Transaction risk)
Rủi ro giao dịch là một hình thức của rủi ro tín dụng mà nguyên nhân phát
sinh là do những hạn chế trong quá trình giao dịch và xét duyệt cho vay, đánh giá
khách hàng. Rủi ro giao dịch có ba bộ phận chính là:
+ Rủi ro lựa chọn: là rủi ro có liên quan đến q trình đánh giá và phân tích
tín dụng, khi ngân hàng lựa chọn phương án vay vốn có hiệu quả để ra quyết định
cho vay
+ Rủi ro đảm bảo: phát sinh từ các tiêu chuẩn đảm bảo như các điều khoản
trong hợp đồng cho vay, các loại tài sản đảm bảo, chủ thể đảm bảo, cách thức đảm
bảo và mức cho vay trên giá trị tài sản đảm bảo
+ Rủi ro nghiệp vụ: là rủi ro liên quan đến công tác quản lý khoản vay và
hoạt động cho vay, bao gồm cả việc sử dụng hệ thống xếp hạng cho vay và kỹ thuật
xử lý các khoản cho vay có vấn đề
- Rủi ro danh mục (Portfolio risk)
Rủi ro danh mục là một hình thức của rủi ro tín dụng mà nguyên nhân phát
sinh là do những hạn chế trong quản lý danh mục cho vay của ngân hàng, được
phân chia thành hai loại rủi ro là rủi ro nội tại (Intrinsic risk) và rủi ro tập trung
(Concentration risk).


15

+ Rủi ro nội tại: xuất phát từ các yếu tố, các đặc điểm riêng có, mang tính
riêng biệt bên trong của mỗi chủ thể đi vay hoặc ngành, lĩnh vực kinh tế. Nó xuất
phát từ đặc điểm hoạt động hoặc đặc điểm sử dụng vốn của khách hàng vay vốn.
+ Rủi ro tập trung là trường hợp ngân hàng tập trung vốn cho vay quá nhiều

đối với một số khách hàng, cho vay quá nhiều doanh nghiệp hoạt động trong cùng
một ngành, lĩnh vực kinh tế, hoặc trong cùng một vùng địa lý nhất định, hoặc cùng
một loại hình cho vay có rủi ro cao.


Nếu phân loại rủi ro theo tính khách quan,chủ quan của nguyên nhân gây ra

rủi ro thì rủi ro tín dụng được phân thành rủi ro khách quan và rủi ro chủ quan
- Rủi ro khách quan: là những rủi ro do các nguyên nhân khách quan gây ra
như thiên tai, dịch họa, người vay bị chết, mất tích....và các biến động ngồi dự kiến
khác làm thất thoát vốn vay trong khi người vay đã thực hiện nghiêm túc chế độ
chính sách.
- Rủi ro chủ quan: là rủi ro do chủ quan của người vay vì vơ tình hay cố ý làm
thất thốt vốn vay hay vì những lý do chủ quan khác...


Ngồi ra, khi khả năng không trả được nợ của khách hàng là chưa chắc

chắn và khả năng thu hồi tiềm năng chưa thể dự báo trước thì rủi ro tín dụng được
chia thành ba loại: rủi ro không trả được nợ, rủi ro tiềm ẩn và rủi ro thu hồi vốn.

2.1.3. Ảnh hưởng của rủi ro tín dụng đến hoạt động kinh doanh của
NHTM và nền kinh tế xã hội
2.1.3.1. Đối với ngân hàng
Khi rủi ro tín dụng xảy ra, ngân hàng khơng thu được vốn tín dụng đã cấp và
lãi cho vay, nhưng ngân hàng buộc phải trả vốn và lãi cho khoản tiền huy động khi
đến hạn, điều này sẽ làm cho ngân hàng mất cân đối trong việc thu chí, vịng quay
vốn tín dụng giảm làm cho ngân hàng kinh doanh khơng hiệu quả, chi phí của ngân
hàng tăng lên so với dự kiến.
Nếu một khoản vay nào đó bị mất khả năng thu hồi vốn thì ngân hàng phải sử

dụng các nguồn vốn của mình để trả cho người gửi tiền, đến một chừng mực nào
đó, ngân hàng khơng có đủ nguồn vốn để trả cho người gửi tiền thì ngân hàng sẽ rơi