Skkn một số biện pháp rèn kỹ năng giao tiếp cho trẻ mẫu giáo

1. Đặt vấn đề:
1.1 Lý do thực hiện đề tài:
- Giao tiếp là một hoạt động không thể thiếu trong cuộc sống hằng ngày, nhờ
có giao tiếp mà tâm lý con người được hình thành và phát triển. Đặc biệt kỹ năng
giao tiếp được coi là chìa khóa để mở cửa cho sự thành công của mỗi con người.
Để mang lại sự thành công lớn trong cuộc sống và trong các hoạt động học tập,
mỗi người phải tự tìm hiểu, học hỏi và rèn luyện để hình thành kỹ năng giao tiếp.
- Đối với trẻ mầm non cũng vậy, giao tiếp có vai trị hết sức quan trọng đối
với sự phát triển tâm sinh lý của trẻ, đó là khâu đầu tiên hình thành cho trẻ những
cơ sở ban đầu của nhân cách con người mới của chủ nghĩa xã hội. Trẻ khoẻ mạnh
nhanh nhẹn phát triển hài hoà cân đối, giàu lòng yêu thương, quan tâm nhường
nhịn giúp đỡ mọi người, biết u thích và giữ gìn cái đẹp, ham hiểu biết thích tìm
tịi khám phá thế giới xung quanh, hình thành một số kỹ năng cơ bản như nhẹ
nhàng, khéo léo. Vấn đề giáo dục lễ giáo không  phải là vấn đề mới như  trước đây
và hiện nay chúng ta vẫn làm nhưng làm thế nào để giáo dục mầm non có hiệu quả,
đây chính là vấn đề mà cơ giáo và phụ huynh luôn quan tâm. Đặc biệt hơn đối với
trẻ mầm non đặc điểm của trẻ là dễ nhớ mau quên, hay bắt chước cho nên việc giáo
dục trẻ đòi hỏi chúng ta phải uốn nắn từ đầu, thực hiện thường xuyên như các cụ ta
có câu:
Uốn cây từ thuở còn non
Dạy con từ thuở hãy còn thơ ngây

1

skkn


- Đạo đức con người khơng phải có sẵn, mà phải được nhen nhóm ngay từ
lứa tuổi mầm non, hay nói cách khác trẻ mầm non phải được hình thành những
bước đi đầu tiên về nhân cách. Ngày nay, chúng ta khơng chỉ đào tạo những con
người có trí thức có khoa học có tình u thiên nhiên, u tổ quốc, yêu lao động

mà còn tạo nên những con người biết yêu nghệ thuật, yêu cái đẹp, giàu mơ ước và
thích sáng tạo…. Những phẩm chất ấy, con người phải được hình thành từ lứa tuổi
mầm non, lứa tuổi hứa hẹn là tương lai của đất nước, là thế hệ kế thừa cho mai sau.
Chính vì vậy, trẻ phải cần được rèn luyện các kỹ năng giao tiếp cơ bản ngay từ khi
cịn nhỏ. Từ đó trẻ học được kỹ năng giao tiếp với mọi người xung quanh qua phát
triển ngơn ngữ, trí tưởng tượng, hình thành nhân cách, đạo đức, đáp ứng được nhu
cầu tình cảm ham hiểu biết của trẻ, dần dần cháu biết sử dụng ngôn ngữ chính xác,
biểu cảm rõ ràng những ngơn ngữ, cử chỉ điệu bộ, tất cả những điều đó đều phụ
thuộc  nhiều vào cô giáo.
- Đây cũng là vấn đề không nhỏ ảnh hưởng đến việc rèn nề nếp và kỹ năng
giao tiếp cho trẻ. Là một giáo viên dạy lớp trực tiếp chăm sóc – giáo dục trẻ, tơi
khơng thể khơng suy nghĩ và nhận thấy rằng giáo dục lễ giáo cho trẻ mẫu giáo hiện
nay là việc làm cần thiết có vai trị to lớn trong q trình phát triển tồn diện cho
trẻ mẫu giáo. Chính vì thế, tơi đã chọn đề tài: “Một số biện pháp rèn kỹ năng giao
tiếp” cho các cháu, tô điểm vào tâm hồn các cháu những cái hay, cái đẹp, để các
cháu trở thành những bơng hoa thơm ngát, là con ngoan, trị giỏi, có hành vi văn
minh đúng đắn và giao tiếp một cách lịch sự.
1.2 Phạm vi đề tài:
2

skkn


- Đề tài này áp dụng ở các độ tuổi mầm non.
- Thực hiện cho các hoạt động trong chương trình giáo dục mầm non
- Ứng dụng cho những giáo viên trong các trường mầm non, mẫu giáo.
2. Nội dung đề tài:
- Những năm đầu đời của trẻ là những năm quan trọng nhất cho sự phát triển
toàn diện của đứa trẻ và ngơn ngữ cũng là một q trình tâm lý diễn ra rất mạnh ở
trẻ, ở giai đoạn này trẻ học và nắm được tiếng mẹ đẻ của mình. Do vậy mà phát

triển kỹ năng giao tiếp cho trẻ là rất quan trọng vì nó sẽ ảnh hưởng đến tư duy và
q trình học sau này. Ngơn ngữ là phương tiện phát triển tình cảm, đạo đức, thẩm
mĩ. Ngôn ngữ là phương tiện để giao tiếp quan trọng nhất đặc biệt là đối với trẻ
nhỏ, đó là phương tiện giúp trẻ giao lưu cảm xúc với những người xung quanh
hình thành những cảm xúc tích cực. Ngơn ngữ là cơng cụ giúp trẻ hồ nhập với
cộng đồng và trở thành một thành viên của cộng đồng. Nhờ có những lời chỉ dẫn
của người lớn mà trẻ dần dần hiểu được những quy định chung của cộng đồng mà
mọi thành viên trong cộng đồng phải thực hiện, mặt khác trẻ cũng có thể dùng
ngơn ngữ để bày tỏ những nhu cầu mong muốn của mình với các thành viên trong
cộng đồng. Điều đó giúp trẻ hồ nhập với mọi người.
- Dạy trẻ cách giao tiếp là nhằm đáp ứng phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Đối với
trẻ mẫu giáo dùng ngôn ngữ để giao tiếp là rất quan trọng, khi giao tiếp trẻ ln
tìm ra cái mới lạ thơng qua mọi hoạt động của cơ, trẻ nói, phát triển ngôn ngữ, giao
tiếp trẻ mạnh dạn, tự tin, lễ phép với mọi người, nhận ra hành vi đúng, hành vi sai.
Chính vì vậy là giáo viên dạy trẻ mẫu giáo nhỡ tôi luôn tạo cho trẻ sự tự tin, thoải
3

skkn


mái, học mà chơi, chơi mà học; Thường xuyên trò chuyện thảo luận, gợi mở cho
trẻ tiếp cận với cuộc sống hàng ngày, trong khi thực hiện trẻ sẽ phát triển giao tiếp
một cách mạnh dạn hơn.
2.1 Phần thực trạng:
2.1.1. Thuận lợi:
- Được sự quan tâm của Ban giám hiệu nhà trường luôn quan tâm, động viên,
tạo điều kiện cho giáo viên nâng cao trình độ chun mơn nghiệp vụ, tạo điều kiện
cho giáo viên làm việc.
- Bản thân tôi ln tìm tịi, học hỏi, trau dồi kiến thức, có khả năng sáng tạo về
đổi mới phương pháp và làm đồ dùng, đồ chơi phục vụ cho việc dạy học thêm sinh

động, hấp dẫn trẻ phục vụ chương trình mầm non mới.
- Phụ huynh học sinh các cháu nhiệt tình giúp đỡ, trao đổi và trò chuyện vui vẽ
đến con, nhiệt tình ủng hộ giáo viên trong cơng tác chăm sóc giáo dục trẻ.
2.1.2. Khó khăn:
- Một số cháu khơng học qua lớp mẫu giáo mầm, chồi.
- Bên cạnh đó nhận thức của một số phụ huynh còn hạn chế, có phụ huynh thì
chiều con q mức, cũng có phụ huynh do cơng việc bộn bề kiếm sống, có điều
kiện về kinh tế nên giao hẳn việc chăm sóc giáo dục con cái cho người giúp việc.
Có nhiều cháu mới đi học chưa biết chào hỏi, thưa gửi lễ phép cịn trả lời trống
khơng với người lớn tuổi, bạn bè và cô giáo.

4

skkn


- Một số cháu gia đình chưa có sự quan tâm nhiều, các cháu đi học khơng đều,
có hơm đi học rất sớm, có hơm rất muộn.
2.2 Các giải pháp:
2.2.1 Phát triển kỹ năng giao tiếp cho trẻ thông qua hoạt động giờ đón trả trẻ:
- Với trẻ mầm non thời gian học ở trường chiếm rất nhiều thời gian trong
ngày. Ở đó trẻ sẽ học hỏi lẫn nhau học cả cái tốt và cái chưa tốt. Vì thế, tơi thấy
việc giáo dục kỹ năng giao tiếp cho trẻ là rất cần thiết và phù hợp tại trường mầm
non.
- Bản thân tôi là giáo viên trẻ chưa tự tin khi giao tiếp cùng phụ huynh nên
những năm học trước chưa dám mạnh dạng đề xuất, hay trao đổi cùng cha mẹ trẻ
trong giờ đón trả trẻ về tình hình sức khỏe của các cháu cũng như trao đổi với phụ
huynh về cơng tác ni dạy, chăm sóc trẻ cũng như các thay đổi trong trương trình
học của trẻ và đặc biệt là hướng dẫn rèn trẻ kỹ năng giao tiếp trong giờ đón trẻ và
trả trẻ. Cũng vì lý do đó mà học sinh lớp tơi phụ trách năm học trước rất thụ động

trong việc chào hỏi các cô, các bác trong trường cũng như người thân trong nhà mà
phải cần có sự nhắc nhở của người lớn. Được sự động viên, hướng dẫn và chỉ đạo
sát sao của ban giám hiệu đến năm học này tôi đã tự tin khi giao tiếp với phụ
huynh để có sự kết hợp tốt nhất giữa giáo viên và phụ huynh trong công việc chăm
sóc và giáo dục cho trẻ, đặc biệt là phát triển kỹ năng giao tiếp cho trẻ.
- Tôi thường xuyên trò chuyện với trẻ về những mong muốn của trẻ và dạy trẻ
thói quen sống có trách nhiệm. Tơi nói chuyện với trẻ một cách tự nhiên và cởi mở
5

skkn


về những gì mong muốn ở bé. Bên cạnh đó đặt ra những giới hạn và hướng trẻ tin
rằng việc tuân theo các giới hạn đó là tốt cho bản thân trẻ. Tuy nhiên tơi khơng làm
điều đó một cách áp đặt. Tôi để trẻ nghĩ rằng : “Cô giáo là một người bạn lớn, đáng
tin cậy của trẻ”.  Lớp tơi có rất nhiều trẻ khi đến lớp chưa mạnh dạn chào cô và
chào bố mẹ,  thường xuyên phải  nhắc nhở nhưng trẻ vẫn chưa thực sự mạnh dạn
và chưa có thói quen nề nếp và kỹ năng trong việc chào hỏi. Vì vậy, tơi đã thực
hiện phối kết hợp cùng cha mẹ trẻ giúp cho trẻ dần dần mạnh dạn và tự tin chào cơ.
Có những trẻ ln tìm ra mọi tình huống khơng bằng lịng với ơng, bà, bố, mẹ, anh,
chị, ở nhà sau đó đến lớp nhõng nhẽo không muốn vào lớp, lúc đầu tôi rất băn
khoăn khơng hiểu lí do vì sao. Sau khi tìm hiểu và quan sát cử chỉ điệu bộ của trẻ
mới biết mỗi ngày đi học trẻ tìm ra mọi lí do. Do vậy trong giờ đón trả trẻ tơi phải
là người tạo cho trẻ có tình huống được thể hiện ngơn ngữ riêng của mình, thường
xuyên trao đổi với phụ huynh về tình hình sức khỏe học tập của trẻ để cha mẹ cùng
cô giáo kết hợp rèn trẻ.
- Như một người bạn tơi đã tâm sự và phân tích cho trẻ hiểu, ln âu yếm vỗ
về trẻ. Từ đó đã hiểu được tâm lí của trẻ giúp cho trẻ có được cảm giác thoải mái
khi vào lớp. Có những trẻ được bố mẹ chiều chuộng đáp ứng đầy đủ mọi nhu cầu
của trẻ làm gì cũng đã có người giúp việc chỉ cần nhìn vào một đồ dùng đồ vật nào

đó đã có người đáp ứng ngay mà khơng cần dùng ngôn ngữ yêu cầu hoặc xin phép.
Biết được điều đó tơi đã trao đổi với phụ huynh vì sao con lại chưa mạnh dạn, chưa
có những kĩ năng ứng xử đúng mực với cô giáo và các bạn và ở lứa tuổi này trẻ đã
có một số kĩ năng tự phục vụ bản thân mình nhưng con chưa làm được điều đó

6

skkn


chính bản thân gia đình cũng đã biết. Tơi cùng kết hợp với phụ huynh uốn nắn rèn
trẻ từ đó trẻ rất mạnh dạn tự tin giao tiếp với mọi người.
- Khi đến giờ trả trẻ tơi gợi hỏi trị chuyện với trẻ để trẻ nói lên suy nghĩ của
mình về buổi đến trường hôm nay của trẻ . Tôi hỏi trẻ: Cháu thích gì? Cháu khơng
thích điều gì? Hơm nay cơ dạy con bài học gì? Trong lớp các bạn chơi với nhau
như thế nào? …Từ đó ngơn ngữ của trẻ sẽ phát triển tự tin hơn trong giao tiếp,
mạnh dạn hơn khi trò chuyện với mọi người. Trong hoạt động này tôi nhắc nhở trẻ
về kể lại cho bố mẹ những hoạt động con được tham gia trong ngày hơm nay,
những gì con đã được làm, những gì con chưa làm được.
- Tôi đã ân cần trao đổi trực tiếp với cha mẹ trẻ hàng ngày trong giờ đón trả
trẻ, thơng báo nhanh với cha mẹ về tình hình của trẻ trong ngày, lắng nghe bố mẹ
trẻ trao đổi một số đặc điểm của trẻ. Từ đó, giúp mối quan hệ giữa cha mẹ trẻ với
các thành viên trong gia đình quan tâm tới trẻ nhiều hơn trong cách giao tiếp, tiếp
xúc hàng ngày.
Ví dụ : Khi trẻ chơi góc gia đình: bố mẹ đưa con tới trường( góc học tập) và
lúc này trẻ sẽ thực hiện vai chơi của mình chào cơ, chào bố mẹ. Nếu trẻ chỉ chào
cơ khơng chào bố mẹ thì lúc này tơi sẽ nhẹ nhàng ra nhắc nhở trẻ “ học sinh của cô
giáo ngoan quá đã biết chào cô nhưng vẫn cịn qn chưa chào bố mẹ cơ giáo nhắc
học sinh chào bố mẹ đi”. Thơng qua trị chơi đóng vai theo chủ đề tôi đã tạo cho
trẻ môi trường được thực hành làm người lớn đồng thời tạo điều kiện rèn kỹ năng

giao tiếp cho trẻ, giúp trẻ nhớ lại và củng cố kỹ năng.

7

skkn


* Kết quả: Qua một năm thực hiện biện pháp này tôi đã thấy được sự thay đổi
rõ ràng của học sinh. Từ phải nhắc nhở các cháu giờ rất tự tin mạnh dạn chào hỏi,
không những chào hỏi các cô tại lớp, các cô các bác trong trường, người thân trong
nhà các cháu còn vui vẻ chào hỏi những người lớn xung quanh trẻ và bố mẹ của
các bạn trong lớp.
2.2.2 Phát triển kỹ năng giao tiếp cho trẻ thông qua hoạt động học:
- Chúng ta đã và đang thực hiện trương trình giáo dục mầm non mới, lấy trẻ
làm trung tâm, trong đó giáo viên chỉ là người hướng dẫn gợi mở. Cách dạy trẻ kể
lại được câu truyện cô dạy cũng là trong giờ học hàng ngày hay những buổi dạo
chơi, tham quan, lễ hội của quê hương gợi cho trẻ những điều thú vị ấn tượng của
mình vào hình thức kể truyện được sinh động cũng là cách thúc đẩy, phát triển khả
năng giao tiếp của trẻ..
- Trong hoạt động chung mỗi câu hỏi gợi mở cơ đặt ra là địn bẩy thúc đẩy suy
nghĩ của trẻ và tạo cho trẻ biết xử lý tình huống, nhân vật trong câu truyện từ đó
phát triển kỹ năng giao tiếp của trẻ rất mạnh dạn trước lớp với bạn bè, người xung
quanh.
Ví dụ: Trong giờ tốn thêm bớt 2 nhóm đối tượng trong phạm vi 4: Cơ có 3
chậu hoa và 4 cây hoa các con làm thế nào để số cây hoa bằng số chậu hoa?. Trẻ sẽ
tìm ra các cách như thêm 1 chậu hoa để số chậu hoa và cây hoa bằng nhau và đều
bằng 4, bớt một cây hoa để số hoa bằng số chậu và đều bằng 3
- Là giáo viên thường xuyên tiếp xúc với trẻ, tôi luôn quan tâm đến từng lời
nói cử chỉ của mình để làm mẫu cho trẻ trong mọi hoạt động
8

skkn


- Với trẻ mầm non việc nghiên cứu tìm kiếm những hình ảnh động được thiết
kế trên các phần mềm là rất cần thiết. Trẻ rất hứng thú và tò mị khi được quan sát
các hình ảnh động. Đối với trẻ lớp tơi mỗi khi được xem những hình ảnh ở trong
các đoạn video hay các đoạn phim hoạt hình….  trong các hoạt động học dường
như lúc đó ngơn ngữ mới của trẻ lại được bộc bạch ra và ngôn ngữ cũ lại trở thành
một dụng cụ để trẻ giao tiếp với các bạn.
Ví dụ: Trong giờ âm nhạc “ Đêm Pháo hoa” để trẻ tri giác đầy đủ cảnh bắn
pháo hoa cũng như mầu sắc hình dạng của pháo hoa tôi đã cho trẻ xem đoạn
videoclip về cảnh bắn pháo hoa do tôi downloads trên youtube. Kết quả sau khi
xem đoạn video trẻ rất hứng thú tham gia phát biểu nhận xét về nội dung trong đó.
- Chính vì vậy, tôi đã xây dựng một số giáo án điện tử để kích thích, phát triển
ngơn ngữ của trẻ qua đánh giá của trẻ về các nhân vật trong các hoạt động học
(giáo án điện tử: Truyện Gấu con chia quà, Gấu con bị đau răng, Thơ Em yêu nhà
em,Âm nhạc Đêm pháo hoa). Qua đó hình thành và củng cố kỹ năng giao tiếp cho
trẻ.
- Đối với trẻ mầm non trẻ rất thích chơi tự do và được nói ra  những ngôn ngữ
mà trẻ mới học. Nhưng khi được người lớn quan tâm trị chuyện hỏi đến thì trẻ tỏ
ra nhút nhát sợ hãi vì khơng biết mình nói gì nói đúng hay sai, vì vậy tơi phải ln
là người bạn thân nhất của trẻ, hiểu tâm lí và suy nghĩ của trẻ để gợi mở giúp trẻ
mạnh dạn tham gia vào các hoạt động học.

9

skkn

- Trong các giờ hoạt động học tôi luôn là người gợi hỏi tạo cơ hội quan tâm
đến từng cá nhân, cho trẻ lên phát biểu bài, đặt ra nhiều câu hỏi tạo nhiều tình
huống cho trẻ tự tin được giao tiếp cùng cơ.
Ví dụ: trong giờ văn học hay âm nhạc (tơi tập chung rèn các cháu cịn nhút
nhát trong giao tiếp và sợ đám đông): Cô thấy các con đọc thơ rất là hay và thuộc
bài thơ rồi, bạn Cẩm Tiên có giọng đọc thơ rất là hay nhẹ nhàng tình cảm. Bạn
Cẩm Tiên đọc lại bài thơ cho cả lớp cùng nghe nhé!… Các con thấy bạn Cẩm Tiên
đọc thơ như thế nào? Bạn đọc thơ rất hay diễn cảm, bạn Cẩm Tiên hơi nhút nhát
một chút nhưng hôm nay bạn đã mạnh dạn đọc thơ cho cả lớp cùng nghe các bạn
khác ai dũng cảm, mạnh dạn như bạn Cẩm Tiên lên đọc thơ nào? Qua đó tơi vừa
rèn khả năng trình bày trước lớp, trước đám đơng cho trẻ mà cịn tạo điều kiện cho
trẻ học tập nhau và có tinh thần cố gắng thi đua trong học tập. Như vậy trong tất cả
các hoạt động học rất cần sự mạnh dạn tự tin giao tiếp của trẻ từ đó mới giúp cho
trẻ tư duy phát triển và  tự tin học bài.
- Cho trẻ xem tranh, kể chuyện theo nội dung bức tranh cũng là hình thức phát
triển ngơn ngữ mạch lạc và giao tiếp mạnh dạn. Hoạt động làm quen với văn học là
hoạt động chủ đạo giúp trẻ phát huy ngôn ngữ của mình. Cơ giáo thường xun tổ
chức hình thức kể truyện, đọc thơ đóng kịch cho trẻ tham gia.
Ví dụ : Trong bài thơ “Em yêu nhà em”, “Thương ông”, “Lấy tăm cho bà”,
“Mẹ của em”, Câu chuyện “Tích chu”, “Gấu con chia quà”, “Gấu con bị đau răng”
…trẻ rất thích đọc bởi nội  dung của các bài thơ đó rất gần gũi với trẻ, phản ánh
thực tế cuộc sống sinh hoạt hàng ngày của trẻ và trẻ thật sự hào hứng khi đọc, diễn
10

skkn


tả lại bài thơ và kể truyện cùng bạn về gia đình mình. Khơng những vậy, qua nội
dung truyện và bài thơ trẻ cịn đóng làm ơng, bà bố mẹ, làm anh, chị…trẻ thể hiện
cử chỉ của các nhân vật đó giúp cho các bạn trong nhóm có thể tự học tập cách

giao tiếp của nhau và tự tin thể hiện vai nhân vật mà mình thể hiện.
- Phát triển kỹ năng giao tiếp cho trẻ thật cần thiết, nhưng địi hỏi tơi phải ln
gần gũi trẻ, hiểu trẻ tạo mọi cơ hội để trẻ được nói thật thoải mái ở mọi nơi, vì khi
nào trẻ sử dụng ngơn ngữ mẹ đẻ lưu lốt thì trẻ mới có cơ hội phát triển toàn diện.
Để phát triển tư duy cho trẻ, phản xạ nhanh, sử dụng ngơn ngữ chính xác, u cầu
trẻ phải tri giác một sự vật, 1 hiện tượng và nói nhanh những gì trẻ thấy.
Ví dụ : Trong trị chơi: “Nhìn hình ảnh kể sự việc” Tơi cho trẻ xem một số
hình ảnh như trẻ khoanh tay, bê cốc bằng hai tay…..Hỏi trẻ: Đố các con biết hình
ảnh này được nói như thế nào? Có thể sẽ có cháu nói: Cháu mời ơng uống nước,
cháu lấy nước cho ông ….Qua đó tôi vừa có thể rèn cho trẻ kỹ năng giao tiếp với
người thân, người lớn trong nhà và kỹ năng sống, kỹ năng ứng xử cho trẻ. 
- Có thể nói trong tất cả các hoạt động học cơ giáo phải là người sáng tạo tìm
ra mọi hình thức để thúc đẩy phát triển tư duy, ngôn ngữ phát triển kỹ năng giao
tiếp ở trẻ.
- Tóm lại hoạt động học là một hoạt động cần đến sự giao tiếp giữa cô và trẻ,
giữa trẻ và các bạn một cách chủ động tự nhiên, là hoạt động giúp cho ngơn ngữ
của trẻ được phát triển qua đó giúp trẻ tự tin trong giao tiếp biết cách ứng xử với
người thân, bạn bè, cô giáo và những người xung quanh, góp phần hình thành và
phát triển ngơn ngữ mạch lạc và nhân cách cho trẻ.
11

skkn


2.2.3 Phát triển kỹ năng giao tiếp cho trẻ thông qua hoạt động góc:
- Đối với trẻ mẫu giáo vui chơi đóng vai trị chủ đạo. Trong các hoạt động của
trẻ mẫu giáo trong trường mầm non, mà thông qua hoạt động vui chơi trẻ sẽ có
nhiều cơ hội giao tiếp với nhau đặc biệt là hoạt động góc. Chính vì vậy tơi đã chọn
hoạt động góc để thực hiện biện pháp phát triển kỹ năng giao tiếp cho trẻ
- Ở tuổi mẫu giáo việc chơi nhóm, bạn bè là một nhu cầu bức bách. Đối với

trẻ ở lứa tuổi này không phải chỉ thiếu bánh kẹo hay đồ chơi mà là thiếu bạn bè để
cùng chơi với nhau, điều đó thường làm trẻ buồn chán. Khơng phải ai cũng thay
thế bạn bè của trẻ. Nếu người lớn không thấy được nhu cầu đó của trẻ để tạo điều
kiện cho chúng chơi với nhau thì đó là một sai lầm lớn trong giáo dục.
- Thực tế, kỹ năng sống cho trẻ ở lứa tuổi mầm non chỉ đơn giản là giao tiếp
tốt, biết vui chơi với bạn, biết xin lỗi hoặc cám ơn đúng lúc, dễ thích nghi với mơi
trường khác nhau. Trẻ mầm non vốn từ của trẻ còn ít, nhiều trẻ theo nếp sống gia
đình cịn nói trống khơng, nói chưa đủ câu, cũng có lúc trẻ nói sai cho lên trẻ chưa
mạnh dạn, vì vậy tơi đã nhẹ nhàng phân tích cho trẻ chứ khơng mắng phạt trẻ, như
vậy sẽ tạo cho trẻ cảm giác tự tin, khơng xấu hổ trước đám đơng. Những buổi đầu
trẻ có thể bỡ ngỡ và tỏ ra thiếu tự tin.Tôi chú ý đến những biểu hiện tâm lý của trẻ
khi chơi với bạn.
- Trò chơi  thứ nhất là trò chơi phân vai theo chủ đề (chơi bán hàng, đóng vai
bác sĩ, chơi cơ giáo… ) góp phần vào sự phát triển hài hòa cho trẻ và qua trò chơi
sẽ củng cố những tri thức mà trẻ có. Và quan hệ qua lại giữa con người với con
người sẽ rất tốt nếu người lớn thể hiện sự hứng thú của mình với trò chơi của trẻ,
12

skkn


tham gia chơi cùng trẻ, chỉ bảo hướng dẫn hành động của trẻ trong khi chơi. Đa
phần giáo viên của chúng ta hay làm thay trẻ trong giờ vui chơi. Các loại đồ chơi
thường làm sẵn cho trẻ – bé chỉ sắp xếp theo ý cô. Tôi  thay đổi theo phương thức
lấy trẻ làm trọng tâm, vì giờ vui chơi là của cháu, cháu rất tha thiết được suy nghĩ
chơi theo sự hứng thú của mình Cơ chỉ nên là người quan sát giúp ý kiến dưới hình
thức cùng  hịa nhập chơi với cháu.
        * Qua trò chơi cửa hàng ăn uống. Cô hướng dẫn gợi mở cho trẻ  là người bán
hàng con phải làm những cơng việc gì. Con phải giao tiếp với khách hàng như thế
nào…Trẻ  được tiếp xúc với mọi người nhiều hơn, đi mua hàng, nấu món ăn mời

khách, xếp bàn ăn, mời chào khách. Cịn khách hàng thì phải làm những cơng việc
gì, đến cửa hàng ăn uống con sẽ yêu cầu chủ cửa hàng làm món ăn gì?, khi ăn xong
con phải làm gì?. Trẻ được tiếp xúc giao tiếp nhiều cách khác nhau, ngôn ngữ phát
triển, trẻ mạnh dạn hơn khi tham gia hoạt động hàng ngày  cô uốn nắn cho trẻ từng
câu nói như  khi chơi nấu ăn cơ sẽ gợi ý cho trẻ nói “ Mẹ ơi con giúp mẹ vo gạo
nhé, con chuẩn bị chảo để mẹ rán cá nhé, hơm nay nhà mình làm cơm mời khách
nấu những món gì. Cơ hướng dẫn trẻ làm mẹ nói với con phải nấu đủ 4 nhóm thực
phẩm, cứ như vậy cơ dần dần phát triển giao tiếp giữa các trẻ với nhau, cho trẻ
được hoá thân vào những người gần gũi quanh trẻ như ông bà, bố mẹ, cô giáo,
công an, bộ đội, công nhân, bác sĩ, y tá, phi công…Trẻ lớp tơi rất thích được cùng
cơ giáo đóng vai những người thân trong gia đình, cơ giáo ln tạo cho trẻ sự  gần
gũi  cởi mở trẻ sẽ được sử dụng lời nói, ngơn ngữ mạch lạc, rõ ràng hơn và tự tin
kể lại những gì mà trẻ biết, nhìn và nghe thấy.

13

skkn


* Góc văn học:
- Khi tham gia góc văn học trẻ được hoá thân vào các nhân vật trong truyện,
trẻ tự phân vai để diễn tả lại ngôn ngữ giọng điệu của các nhân vật. Điều quan
trọng cô giáo phải luôn gợi mở, không áp đặt trẻ gợi ý cho những trẻ nhút nhát học
tập các bạn mạnh dạn đóng vai .
Ví dụ: Trẻ đóng kịch “ Tích Chu”: khi đó trẻ được tự mình làm các diễn viên
hóa thân thành Tích Chu và Bà… Trẻ sẽ hiểu được tình cảm bà cháu, các câu nói
của người bà nói với người cháu và cách nói của Tích Chu với Bà và Cơ tiên. Qua
hoạt động đóng kịch trẻ khơng những được làm những nhân vật mà trẻ u thích
cịn học hỏi và tích lũy được những kỹ năng sống đặc biệt là kỹ năng giao tiếp.
– Cũng có khi trẻ dùng ngơn ngữ của mình để giao tiếp cùng các con vật như anh

chị trò chuyện với các em, trao đổi với bạn để hoàn thành một nhiệm vụ được giao.
Ví dụ: Qua góc chơi xây dựng và góc chơi bán hàng chủ đề “ Nước và hiện
tượng thiên nhiên”. Cô giáo gợi ý cho trẻ xây dựng công viên nước, và các kỹ sư
sẽ xây những gì trong cơng viên nước? Trẻ sẽ thảo luận trong nhóm và phân công
nhau mỗi bạn một nhiệm vụ. Xây xong công viên rồi các kỹ sư có đói bụng khơng?
Các kỹ sư hãy đến của hàng ăn uống ăn cơm đi, các bác sẽ gọi mond như thế nào?,
Trước khi ăn các bác phải làm những gì?.. Cứ như vậy cũng giúp cho ngôn ngữ
của trẻ phong phú hơn, trẻ sẽ mạnh dạn hơn khi giao tiếp với mọi người xung
quanh.
- Tuy nhiên, cơ giáo cũng có thể trở thành một người bạn cùng chơi tuyệt
vời của trẻ. Tôi luôn dành những khoảng thời gian  để chơi đùa,hướng dẫn trẻ, và
14

skkn


đây cũng là cơ hội để  hiểu những thiên hướng cá nhân của trẻ và giúp cho định
hướng những kỹ năng giao tiếp. Tôi không hề áp đặt hay yêu cầu quá cao so với
khả năng của trẻ mà tôi luôn luôn tôn trọng quyền tự do trong khi chơi, tự do sáng
tạo của trẻ.Tôi biết nếu đặt quá nhiều kỳ vọng hay yêu cầu đối với trẻ, thì trẻ sẽ
cảm thấy áp lực và dễ trở nên tự ti. Thay vào đó tơi ln  lắng nghe, quan sát và cố
gắng hiểu trẻ để trẻ có điều kiện tốt nhất phát triển.
- Qua thực tế tôi thấy việc tạo ra một khơng khí thoải mái, đầm ấm và việc
đưa các trị chơi, tạo các tình huống, trong việc giao tiếp với trẻ là cách giúp trẻ
giao tiếp tích cực nhất. Sau khi thực hiện biện pháp này tôi thấy lớp tơi khơng cịn
tình trạng đồ chơi của ai người đó chơi, góc nào chỉ chơi ở góc đó nữa, mà trẻ đã
biết liên kết các vai chơi theo nhóm chơi, góc chơi với nhau thành thạo theo chủ đề
chơi .
2.2.4 Rèn kỹ năng giao tiếp cho trẻ mọi lúc mọi nơi:
- Giao tiếp khơng chỉ có, xuất hiện chỉ trong một địa điểm hay một trường hợp

nhất định mà giao tiếp được hình thành ở mọi lúc, mọi nơi. Cũng chính vì vậy để
thúc đẩy kỹ năng giao tiếp cho trẻ tôi không chỉ hướng dẫn cho trẻ trong một hoạt
động nhất định hay chỉ khi ở lớp, ở trường mà môi trường sống của trẻ cũng ảnh
hưởng lớn đến khả năng phát triển giao tiếp cho trẻ. Nếu chỉ rèn trẻ khi trong tiết
học hay khi chơi hoạt động góc thì khả năng giao tiếp của trẻ sẽ khơng có sự liền
mạch thống nhất
Ví dụ: Khi trẻ chơi hoạt động ngoài trời trong lớp dưới sự hứng dẫn nhắc
nhở động viên của cơ trẻ chơi đồn kết khơng tranh dành đồ chơi với bạn. Nhưng
15

skkn


nếu khi trẻ chơi hoạt động ngoài trời giáo viên khơng nhắc trẻ quy định khi chơi thì
trẻ sẽ tranh dành xơ đẩy bạn để dành quyền chơi trước. Có một đồ chơi khơng có ai
chơi nhưng nếu chỉ cần có một người chơi thì 6-7 bạn khác cũng xúm vào tranh
dành chơi và có những lời nói chưa đúng chuẩn mực, nhiệm vụ của tôi lúc này là
phải uốn nắn những lời nói chưa đúng của trẻ và ln phải quan sát nhắc nhở trẻ để
trẻ chơi an toàn và có ứng sử phù hợp khi chơi.
- Trẻ mầm non thích được khen ngợi, thích động viên khích lệ muốn được
quan tâm trị chuyện thân mật, chính vì vậy tơi phải là người bạn của trẻ, hồ đồng
cùng trẻ trong mọi hoạt động,ln gần gũi trị chuyện, động viên trẻ trong mọi lúc
mọi nơi.
- Khi trẻ đến lớp tôi tập trung trẻ lại gần trò chuyện cùng trẻ về chủ đề trẻ
đang học, như trong chủ đề gia đình tơi sẽ hỏi trẻ, trong gia đình con có ai, bố mẹ
con làm nghề gì, sở thích, tính cách của các thành viên trong gia đình, cứ thể cơ
gợi mở cho trẻ kể về gia đình mình cho cơ và các bạn cùng nghe. Thơng qua trị
chuyện cháu biết trách nhiệm của mỗi người trong gia đình và trẻ có suy nghĩ gì để
giúp gia đình.
- Trong giờ hoạt động chung cơ ln quan tâm trị chuyện với trẻ và gọi

nhiều trẻ đựơc trả lời, luôn quan tâm đến trẻ chậm, nhút nhát, mắc bệnh thiểu năng
cô càng quan tâm gíup đỡ nhiều hơn cho trẻ tiến bộ.
Ví dụ: Hơm nay cô cho trẻ quan sát sân trường trẻ sẽ hỏi cơ “Cơ ơi đây là
cây gì?  Khi được cơ  trả lời, đây là cây sồi, lá có dạng dài, quả sồi ăn được khi
chín quả sồi sẽ có mầu vàng và ăn có vị ngọt……..Hơm sau khi trẻ dạo chơi cùng
16

skkn


bạn trẻ sẽ tự giới thiệu hay nói chuyện với bạn về cây sồi đó. Từ đấy ta có thể
nhận thấy rằng việc học giao tiếp là quá trình gồm nghe, nói, đọc, viết gắn liền một
thể khơng tách rời nhau, do đó tổ chức cho trẻ được phát triển ngơn ngữ và giao
tiếp mạnh dạn vì đối với trẻ khi trẻ được cô, cha, mẹ cho đi chơi, đi dạo, chơi trò
chơi. Trẻ sẽ lĩnh hội được ý nghĩa và kỹ năng phát triển giao tiếp nhanh.
- Phát triển kỹ năng giao tiếp qua hoạt động quan sát xem tranh ảnh, đồ dùng
trực quan. Với trẻ mầm non đồ dùng trực quan là rất cần thiết vì trẻ được sờ, nắm,
quan sát nội dung bức tranh hoặc đồ vật thơng qua đó trẻ tiếp thu thêm các từ mới
và sử dụng thêm từ cũ mà mình đã biết, hàng tuần giáo viên cho trẻ đi thăm quan
khung cảnh thật xung quanh trường, chọn 1 phong cảnh phù hợp gợi ý cho trẻ quan
sát và nói cảm nhận của mình về những gì trẻ nghe, nhìn và cảm nhận thấy. Mỗi
buổi đi tham quan là một buổi giúp cho trẻ phát huy những ngôn ngữ mới.
- Khi xem tranh trẻ chỉ thích quan sát những gì nổi trội vậy nhiệm vụ của 
tơi  là hướng dẫn trẻ quan sát theo trình tự toàn thể bức tranh này miêu tả về cái gì?
trong tranh có ai? đang làm gì? Và từng chi tiết để trẻ được phát triển tư duy, ngôn
ngữ, trao đổi cùng bạn bè, cũng có thể cơ gợi ý cho trẻ trị chuyện, quan sát xong
tranh cơ cho trẻ tự đặt tên cho bức tranh đó.
Ví dụ: Bức ảnh gì đây, bác nơng dân đang làm gì? Bức tranh này ở chủ đề
nào mà chúng mình đã học… Cơ dùng câu hỏi cho trẻ trả lời làm sáng tỏ đối tượng
đó.

- Trong giờ ăn trẻ lớp tơi có tình trạng tranh dành thìa bát có lúc vì tranh
giành bát mà làm đổ cơm. Lúc đó tơi phải khơng được nóng giận mà tôi nhẹ nhàng
17

skkn


giải thích cho trẻ hiểu hành động đó là chưa ngoan khi tranh giành cơm đỏ ra sẽ
làm bẩn quần áo, lãng phí đồ ăn, nếu thức ăn cịn nóng có thể sẽ gây bỏng. Qua
nhiều năm học tơi thực hiện thì giờ trẻ lớp tơi đã khơng cịn hiện tượng tranh giành
bát, thìa trong khi ăn và có kỹ năng ứng sử, giao tiếp trong giờ ăn
- Trong giờ ngủ của trẻ vào những lúc này hơn ai hết trẻ rất cần sự động
viên. khích lệ vỗ về của cô và trẻ cũng rất dễ dàng trao đổi với cơ những điều
muốn nói như  “Cơ ơi con khơng ngủ đâu, con muốn về nhà, cô ơi con nhớ mẹ
lắm”. Là một giáo viên mầm non tôi luôn luôn gặp phải nhiều tình huống, trước
tiên lúc đó tơi phải vỗ về và động viên, nhắc nhở trẻ và giảo thích cho trẻ hiểu bố
mẹ phải đi làm, hàng ngày con đi học chiều bố mẹ về sẽ đón con, ngày mai con
khơng được nhõng nhẽo với bố mẹ địi về buổi trưa nữa. Sau đó chiều về tơi gặp
bố mẹ trao đổi về tình hình của bé và nhắc nhở nhẹ hàng phụ huynh không nên hứa
hẹn với con những điều mà mình khơng thực hiện được, điều đó cũng làm cho trẻ
ngoan hơn, tự tin hơn khi tham gia các hoạt động cùng cô giáo.
- Trong hoạt động hàng ngày của trẻ không bao giờ thiếu giờ hoạt động tự
do và hoạt động vệ sinh cá nhân, những lúc này là lúc trẻ được tự do trò chuyện
giao tiếp với nhau. Tôi sẽ là người lắng nghe và tạo tình huống để cho trẻ được
thoải mái giao tiếp nhiều hơn, ln khuyến khích động viên trẻ để trẻ nói ra những
ngôn ngữ mạch lạc.
*Kết quả: Thông qua các hoạt động hàng ngày của trẻ tôi thường xuyên
quan tâm để ý giúp cho trẻ được phát biểu những gì mà trẻ biết và gợi mở cho trẻ

18

skkn


những gì trẻ muốn. Từ đó giúp cho trẻ mạnh dạn tự tin hơn khi giao tiếp với mọi
người xung quanh.
2.2.5 Thực hiện tốt công tác tuyên truyền với phụ huynh giúp trẻ phát
triển kỹ năng giao tiếp.
- Giáo viên dạy tốt, trẻ học tốt là nhờ 1 phần đóng góp khơng nhỏ của phụ
huynh, đây là biện pháp để chia sẻ kinh nghiệm hỗ trợ lẫn nhau trong quá trình
chăm sóc giáo dục trẻ nhằm đáp ứng về các mặt thể chất, tinh thần, nhận thức, tình
cảm, thẩm mỹ, ngôn ngữ, giao tiếp, ứng xử, giáo dục, đối với những cháu chậm
nhút nhát cô tạo các điều kiện tối ưu cho việc thực hiện có hiệu quả mục tiêu chăm
sóc, giáo dục.
- Giáo viên cần kịp thời động viên khuyến khích và tác động đến cha mẹ để
họ thường xuyên cùng tham gia trực tiếp hoăc gián tiếp vào các công việc của lớp
khi thấy thật cần thiết.
- Trong quá trình phối kết hợp các bậc cha mẹ, giáo viên cần căn cứ vào điều
kiện và hoàn cảnh cụ thể của từng gia đình để có hình thức phối hợp và mang lại
hiệu quả cao nhất, tránh gò ép trẻ làm ảnh hưởng đến việc phụ huynh ngại gặp giáo
viên khi đưa con em ra lớp học.
- Muốn làm được điều đó tơi đã phải lên kế hoạch như sau:
- Tổ chức họp phụ huynh đầu năm tôi đã thơng báo đặc điểm tình hình trường
lớp và nêu lên tầm quan trọng của việc giáo dục kỹ năng giao tiếp đối với trẻ để
phụ huynh nhận thức được ý nghĩa của vấn đề cùng nhà trường giáo dục trẻ.Bên
cạnh đó trao đổi nội quy của trường, lớp và nêu lên những thuận lợi và khó khăn
19

skkn

qua đó cùng nhau thảo luận để đi đến thống nhất sao cho việc chăm sóc giáo dục
trẻ đạt kết quả cao.
- Thực hiện tốt công tác tuyên truyền ở nhóm lớp qua bảng tuyên truyền cha
mẹ cần biết để thơng báo kịp thời tình hình sức khoẻ của trẻ, bài học, sản phẩm của
trẻ để phụ huynh nắm bắt kịp thời kiến thức ni dạy con một cách chính xác và
gần nhất.
- Thực hiện tốt việc tuyên truyền trao đổi với phụ huynh thông qua Sổ bé
chăm ngoan. Qua đó phụ huynh sẽ nắm vững được trình độ tiếp thu khả năng nắm
bắt của trẻ cũng như sức khỏe của trẻ để phối kết hợp cùng giáo viên rèn luyện kỹ
năng giao tiếp cho trẻ.
- Với những trẻ mạnh dạn, tự tin khi giao tiếp tôi cần trao đổi với phụ huynh
cho trẻ cho trẻ ngày càng phát huy ngôn ngữ để trẻ giao tiếp với mọi người tốt hơn.
- Với trẻ chậm nhút nhát tôi kết hợp với phụ huynh động viên giúp trẻ mạnh
dạn tự tin hơn trong giao tiếp.
- Tơi ln quan tâm tới trẻ, tìm ra những điểm mạnh cũng như những điểm
yếu của trẻ để kịp thời trao đổi với phụ huynh.
Ví dụ : Qua đợt cân đo đầu năm cô báo cáo những trẻ suy dinh dưỡng, béo phì
và trẻ thấp cịi và đưa ra hướng khắc phục sao cho cuối năm giảm 70% trẻ suy dinh
dưỡng. Bằng những kinh nghiệm hằng năm thì giáo viên yêu cầu phụ huynh phối
hợp: bồi dưỡng trẻ suy dinh dưỡng và thấp cịi, bằng hình thức uống sữa vào mỗi
buổi chiều và tối….Bên cạnh đó những trẻ béo phì cơ u cầu phụ huynh giảm
chất béo và đồ ngọt cho trẻ….
20

skkn