Giải pháp vận dụng hoạt động khởi động nhằm nâng cao hứng thú học tập trong dạy học môn toán học sinh thcs

MỤC LỤC
LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI...................................................................................1
NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM.................................................3
I. KHÓ KHĂN, THUẬN LỢI VÀ SỰ CẦN THIẾT CỦA SÁNG KIẾN
KINH NGHIỆM..........................................................................................3
1.1. Đối với giáo viên.............................................................................3
1.1.1. Điểm thuận lợi khi ứng dụng hoạt động khởi động trong dạy học
...............................................................................................................3
1.1.2. Những hạn chế khi ứng dụng hoạt động khởi động....................4
1.2. Đối với học sinh..............................................................................5
1.2.1. Điểm thuận lợi khi ứng dụng hoạt động khởi động....................5
1.2.2. Những hạn chế khi ứng dụng các hoạt động khởi động..............6
1.3. Sự cần thiết của việc ứng dụng họat động khởi động nhằm
nâng cao hứng thú học tập mơn Tốn.................................................7
1.3.1. Tạo khơng gian và thời gian học linh động.................................7
1.3.2. Huy động vốn tri thức, kĩ năng nền tảng của học sinh................7
1.3.3. Tạo ra mâu thuẫn nhận thức cho người học................................8
II. Phạm vi áp dụng của sáng kiến kinh nghiệm......................................8
III. Thời gian áp dụng.................................................................................9
IV. Giải pháp thực hiện..............................................................................9
4.1. Tính mới của sáng kiến kinh nghiệm...........................................9
4.2. Đối với giáo viên.............................................................................9
4.2.1. Giải pháp trong công tác dạy và học...........................................9
4.2.2. Vận dụng hoạt động khởi động trong mơn tốn........................12
i


4.3. Đối với học sinh............................................................................15
4.4. Phần bổ xung................................................................................16
4.4.1. Những điều cần thiết khi tổ chức hoạt động khởi động môn tốn
.............................................................................................................16

4.4.2. Những tiêu chí lựa chọn hoạt động khởi động mơn tốn..........17
4.4.3. Sử dụng phương pháp trị chơi khi thiết kế hoạt động khởi động
.............................................................................................................17
4.4.4. Sử dụng phương pháp nghiên cứu tình huống khi thiết kế hoạt
động khởi động....................................................................................21
4.4.5. Sử dụng phương pháp tìm hiểu ứng dụng thực tiễn của kiến thức
trong bài học với đời sống khi thiết kế hoạt động khởi động..............24
V. Bài học kinh nghiệm.............................................................................25
5.1. Về phần giáo viên.........................................................................25
5.1.1. Tầm quan trọng của việc tổ chức hoạt động khởi động mơn
Tốn cho học sinh THCS....................................................................25
5.1.2. Những điểm cần lưu ý khi tổ chức hoạt động khởi động..........26
5.2. Về phía học sinh...........................................................................27
5.3. Kiến nghị.......................................................................................28
5.3.1. Quán triệt, tuyên truyền, nâng cao nhận thức về vai trị, lợi ích
và hiệu quả của việc ứng dụng hoạt động khởi động trong dạy học.. .28
5.3.2. Tổ chức, bồi dưỡng nâng cao trình độ cho giáo viên về ứng
dụng công nghệ vào hoạt động khởi động mơn Tốn.........................29
5.3.3. Chỉ đạo tăng cường việc ứng dụng các phần mềm giáo dục
trong quản lý dạy học theo hướng tích hợp, khai thác và sử dụng có
hiệu quả hoạt động khởi động trên mạng và Internet..........................29
ii


5.3.4. Quản lý hạ tầng cơ sở vật chất, thiết bị dạy học hiện đại, xây
dựng phòng học đa phương tiện..........................................................30
5.3.5. Ban hành các quy định bằng văn bản cho việc ứng dụng hoạt
động khởi động vào dạy học...............................................................30
KẾT LUẬN....................................................................................................32
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................34

iii


LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Trong tâm lý học, hứng thú là một vấn đề phong phú, hấp dẫn và cũng
khá phức tạp, như L. X. Vưgôtxki đã khẳng định: “Đối với việc nghiên cứu
hầu như khơng có vấn đề nào rắc rối hơn vấn đề tìm hiểu hứng thú thực sự
của một con người". Chính vì thế, lâu nay lĩnh vực hứng thú đã được nhiều
nhà khoa học trên thế giới quan tâm nghiên cứu, song vẫn còn nhiều vấn đề
cần tìm tịi.
Hứng thú là một trong những mặt biểu hiện của xu hướng nhân cách,
nó có vai trị rất to lớn đối với hoạt động của con người nói chung và hoạt
động nhận thức nói riêng. Hứng thú làm tăng hiệu quả của quá trình nhận
thức, làm nảy sinh khát vọng hành động và hành động một cách say mê, sáng
tạo, làm tăng sức làm việc,...ở mỗi người. Trong họat động học tập, hứng thú
là yếu tố quan trọng thôi thúc học sinh nắm bắt tri thức một cách nhanh hơn,
sâu sắc hơn. Khi có hứng thú học một mơn nào đó, học sinh sẽ tập trung chú ý
vào đối tượng nhận thức, nhờ đó quan sát của các em trở nên nhạy bén và
chính xác, chú ý trở nên bền vững, việc ghi nhớ dễ dàng và sâu hơn, q trình
tư duy sẽ tích cực hơn, sự tưởng tượng sẽ phong phú hơn... Các em sẽ tự giác,
sáng tạo, say sưa, khơng biết mệt mỏi trong q trình lĩnh hội, và sự vận dụng
những điều lĩnh hội được vào giải các bài tập sẽ linh hoạt, sáng tạo hơn, nhờ
đó kết quả học tập của họ sẽ ngày càng nâng cao, năng lực của học sinh từng
bước được hình thành, phát triển một cách tích cực. Điều này đã được đại văn
hào Macxim Goocki khái quát: “Tài năng, nói cho cùng là tình u đối với
cơng việc”.
Mơn Tốn là môn học đầy thú vị và rất hay nếu chúng ta biết tận dụng,
biết phương pháp học sẽ rất dễ và giúp ích cho học sinh và rất cần thiết trong
cuộc sống. Thật vậy, do tính chất trừu tượng, khái qt cao, sự suy luận lơgic

chặt chẽ, tốn học có khả năng hình thành ở người học óc trừu tượng, năng
lực tư duy lơgic chính xác. Việc tìm kiếm cách chứng minh một định lý, tìm
1


lời giải hay cho một bài tốn...có tác dụng trong việc rèn luyện cho hcoj sinh
các phương pháp tư duy khoa học trong học tập, trong việc giải quyết các vấn
đề, biết cách quan sát, phân tích, tổng hợp, so sánh, dự đốn, suy luận, chứng
minh...qua đó rèn luyện cho học sinh trí thơng minh sáng tạo. Khơng những
thế, mơn Tốn cịn góp phần tích cực vào việc giáo dục cho các em những
phẩm chất đáng quí trong học tập, lao động và cuộc sống, như: tính kỷ luật,
tính kiên trì, tính chính xác, biết cảm thụ cái đẹp trong những ứng dụng phong
phú của tốn học, tìm ra cái đẹp của những lời giải hay. Khi nhận ra điều này,
học sinh ngày càng u thích, say mê mơn Tốn hơn, tích cực học tập, ứng
dụng nó, từ đó mà chất lượng học toán ngày càng cao hơn. Ngược lại mơn
Tốn làm cho học sinh sợ trở nên chán ngán, lo sợ, thiếu tự tin gây ức chế
trong giờ học Tốn và càng ngày khó học các mơn học khác. Trong chương
trính tốn THCS, tuy mức độ hơi khó nhưng kiến thức kỹ năng có tính cơ bản
mở đầu, nếu hs học kém Toán sẽ hạn chế trong năm học tiếp theo. Cho nên
đối với cấp học, bậc học hay mơn học nào cũng có mặt mạnh, yếu của nó và
điều có hs khá giỏi, trung bình yếu, kém nhưng với hs khá giỏi thì các em tiếp
thu được vốn tri thức được nhanh hơn so với hs yếu kém. Vì vậy trong mơn
Tốn việc hs giỏi hay khá cịn phụ thuộc rất nhiều vào cách truyền đạt kiến
thức và hứng thú của học sinh với môn học, khả năng tiếp nhận kiến thức của
mỗi học sinh hay do nhiều nguyên nhân khác nhau.
Qua quá trình giảng dạy và ứng dụng, tác giả đã lựa chọn đề tài “ Giải
pháp vận dụng hoạt động khởi động nhằm nâng cao hứng thú học tập
trong dạy học mơn tốn học sinh THCS” để có cái nhìn sâu và rộng hơn.

2

NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
I. KHÓ KHĂN, THUẬN LỢI VÀ SỰ CẦN THIẾT CỦA SÁNG
KIẾN KINH NGHIỆM
1.1. Đối với giáo viên
1.1.1. Điểm thuận lợi khi ứng dụng hoạt động khởi động trong dạy học
Hoạt động khởi động sẽ kích thích tính tò mò, sự hứng thú, tâm thế của
học sinh ngay từ đầu tiết học. Hoạt động khởi động thường được tổ chức
thông qua hoạt động cá nhân hoặc hoạt động nhóm sẽ kích thích sự sáng tạo,
giúp học sinh hình thành năng lực hợp tác, tinh thần học hỏi, giúp đỡ nhau khi
thưc hiện nhiệm vụ. Chuẩn bị phần khởi động như thế nào cho hiệu quả phải
dựa vào nội dung bài, đối tượng học sinh và cả điều kiện của giáo viên.
Từ nhiều năm nay, phương pháp dạy học toán đã rất chú ý đến khâu tạo
tâm thế thoải mái cho học sinh. Nhưng việc tiếp thu kiến thức, đặc biệt là kiến
thức văn chương, lại không thể mang tính ép buộc. Nó chỉ thực sự hiệu quả
khi bắt nguồn từ sự tự nguyện hay có cảm giác thích thú. Thiết nghĩ, trong
cuộc sống hay trong dạy – học, bước khởi đầu luôn là bước tạo nền tảng, tâm
thế. Nền tảng vững, tâm thế tốt thì các hoạt động phía sau mới hiệu quả. Và
ngược lại, nếu khởi đầu không tốt thì các hoạt động khác cũng vô cùng khó
khăn.
Hoạt động khởi động dù chỉ là một khâu nhỏ, không nằm trong trọng
tâm kiến thức cần đạt nhưng nó có tác dụng tạo tâm thế thoải mái, nhẹ nhàng,
hưng phấn cho học sinh vào đầu giờ học. Điều đó có nghĩa là nó sẽ ảnh hưởng
lớn đến toàn bộ bài dạy. Vậy nên nếu vì nó chỉ là khâu nhỏ mà bỏ qua thì là
một sai lầm lớn. Hơn nữa xét từ góc độ tâm lý lứa tuổi và khả năng tiếp thu
kiến thức của học sinh ở giai đoạn lứa tuổi này có thể thấy rằng nhu cầu tìm
hiểu, phát triển tư duy kiến thức, kỹ năng, cảm xúc thẩm mỹ là rất lớn. Nhưng
các em có tư tưởng muốn tự khám phá, thích độc lập trong suy nghĩ, có chủ
3

kiến của riêng chứ không thích bị áp đặt. Các em không thích một giờ học gò
bó, căng thẳng. Cho nên cách tổ chức hoạt động theo phương châm: học mà
chơi, chơi và học là một cách hay để lôi kéo, tạo tâm thế thoải mái cho học
sinh
Ứng dụng hoạt động khởi động trong các trò chơi học tập tạo điều kiện
để người học khám phá tích cực và chủ động nguồn tri thức, tương tác với
người dạy qua các thao tác để phát triển năng lực của bản thân một cách hiệu
quả, không chỉ là năng lực nhận thức, năng lực thực hành có liên quan đến tri
thức, kĩ năng mà cịn các phẩm chất có liên quan. Nhờ hoạt động khởi động
với các tính năng của nó, người học sẽ có thể tự học và chọn lựa thơng tin phù
hợp để phát triển bản thân. Thơng qua đó, người học cũng có điều kiện để
khám phá chính mình, hoàn thiện bản thân với những tri thức, kĩ năng cịn
hạn chế bằng cách thay đổi chính mình. Hoạt động khởi động đặc biệt kích
thích hứng thú học tập của học sinh, khuyến khích học sinh tư duy dựa trên
nền tảng khám phá, thử nghiệm, có cơ hội phát triển năng lực thực tiễn, nhất
là các kĩ năng phức tạp, các năng lực tổng hợp thông qua các điều kiện học
tập đa dạng: học tập trực tiếp có ứng dụng hoạt động khởi động, học tập trên
lớp học ảo, thí nghiệm ảo...
Hoạt động đầu giờ cũng hỗ trợ học sinh phát triển, nâng cao năng lực
thích ứng, nhất là với các điều kiện đặc biệt về thời gian, hoàn cảnh, để góp
phần phát triển nhân cách của học sinh. Cụ thể, húc đẩy năng lực ứng dụng
của người học, nhất là năng lực ứng dụng và hực hành rong bối cảnh xã hội
phát riển với các yêu cầu của cuộc cách mạng công nghệ 4.0 với sự đổi thay
của công nghệ, máy móc và tự động hóa.
1.1.2. Những hạn chế khi ứng dụng hoạt động khởi động
Việc dạy học Toán vẫn mang nặng tính truyền thống: bình giảng,
truyền thụ tri thức một chiều, chưa phát huy được tính tích cực, chủ động,
sáng tạo trong hoạt động chiếm lĩnh tri thức của học sinh.

4


Bên cạnh đó, việc tổ chức các hoạt động dạy học, đặc biệt là hoạt động
khởi động còn mang nặng tính hình thức, nhàm chán, chỉ thực hiện khi có
người thanh tra, dự giờ.
Cách thức tổ chức hoạt động khởi động còn chưa linh hoạt, chưa tạo
được sự hấp dẫn, lôi cuốn dẫn đến hiệu quả chưa cao. Giáo viên cịn khó khăn
trong việc lựa chọn hình thức khởi động trong các tiết dạy, bài dạy. Thậm chí
chưa nắm chắc yêu cầu của một hoạt động khởi động. Nhiều giáo viên tổ
chức khởi động cho học sinh nhưng lại quá sa vào việc tổ chức trò chơi mà
quên đi việc đảm bảo đúng yêu cầu trong hoạt động khởi động. Có tổ chức
các hoạt động khởi động nhưng chưa thực sự phù hợp, chưa đem lại hiệu quả
tích cực. Hoặc tổ chức hoạt động khởi động chỉ đơn thuần là kiểm tra một vài
câu hỏi kiến thức cũ và giới thiệu vào bài mới. Chưa có sự liên kết giữa kiến
thức cũ và mới.
Tổ chức hoạt động khởi động chưa tạo được niềm đam mê, hứng thú và
chưa kích thích được sự sáng tạo của học sinh. Vì vậy, bầu khơng khí lớp
trầm, ít học sinh tham gia vào hoạt động này. Trong q trình giảng dạy của
bản thân, tơi nhận thấy, để tạo được sự hấp dãn, lơi cuốn, tạo được đam mê
khám phá tìm tịi trong các tiết học, bài học, người giáo viên cần phải biết tạo
ấn tượng, tạo đam mê ngay từ đầu tiết học cho các em. Vì vậy, hoạt động khởi
động là thực sự quan trọng. Vì vậy, trong suốt nhiều năm học, tơi ln trăn trở,
tìm tịi và vận dụng những phương pháp mới trong cách thức tổ chức hoạt
động khởi động sao cho phù hợp với đối tượng học sinh, điều kiện của nhà
trường, khả năng của bản thân để đem lại hiệu quả giáo dục cao nhất.
1.2. Đối với học sinh
1.2.1. Điểm thuận lợi khi ứng dụng hoạt động khởi động
Tạo tâm thế cho hoc sinh bước vào bài mới. Kiểm tra được hệ thống
kiến thức cũ của học sinh, khái quát nội dung kiến thức mới. Từ các hoạt

động trải nghiệm của các nhà trường gần đây tổ chức một cách rất hiệu quả
5


bởi nhà trường đã đưa nội dung hoạt động trải nghiệm dần vào chính thức để
các em có thể thực hiện tốt nhiều kĩ năng, năng lực và hình thành giá trị đạo
đức.
Ngồi ra các em cịn tiếp thu bài học một cách tốt nhất, và lĩnh hội
những kiến thức đó vào cuộc sống, coi đó là tiền đề cho việc phát triển cuộc
sống sau này, đồng thời các em còn thỏa sức sáng tạo và thể hiện bản thân.
Các em có điều kiện học tập lẫn nhau, giúp đỡ nhau và cùng nhau thực
hiện những nhiệm vụ đó. Và đó là cơ sở cho các em dễ học tập và hòa nhập
hơn.
1.2.2. Những hạn chế khi ứng dụng các hoạt động khởi động
Việc tổ chức hoạt động dạy học trải nghiệm là hoạt động được khuyến
khích tại các nhà trường trung học cơ sở hiện nay. Và đây là công việc không
dễ thực hiện. Khi các trường học bắt tay vào việc thực hiện sẽ gặp nhiều khó
khăn.
Cụ thể như là việc sắp xếp thời gian và lên kế hoạch, xây dựng và
nghiên cứu kinh phí sao cho hợp lí nhất, đơn giản nhất nhưng kết quả phải đạt
hiệu quả cao nhất đó là những nội dung cịn khó khăn đối với chương trình
khi được tổ chức để làm sao mọi cơng việc đều phải hài hịa.
Song chưa kể đến là địa điểm, không gian tổ chức và thời tiết tính tốn
sao cho có một chương trình ngoại khóa thành công và hạn chế những rủi ro
từ yếu tố bên ngoài mang lại.
Một trong yếu tố quan trọng khác đó là khi tổ chức các hoạt động trải
nghiệm, nếu khơng có sự chuẩn bị tốt về tâm lí và phương pháp, các em học
sinh sẽ lúng túng và bị động dẫn tới việc các em sẽ khó khăn và gây ra thiếu
hứng thú trong buổi trải nghiệm đó và điều này là yếu tố rõ nhất dẫn tới sự
chán nản và tới sự thất bại của buổi ngoại khóa đó. Cho nên yếu tố tâm lí ln

6


là một trong những yếu tố cơ bản giúp cho người học, người tham gia có tinh
thần và đam mê vào chương trình đó.
1.3. Sự cần thiết của việc ứng dụng họat động khởi động nhằm nâng cao
hứng thú học tập mơn Tốn
1.3.1. Tạo khơng gian và thời gian học linh động
Hoạt động khởi động tạo điều kiện cho người học có thể học tập và tiếp
thu kiến thức một cách linh động và thuận tiện. Mọi người có thể tự học ở
mọi lúc, mọi nơi, có thể tham gia thảo luận một vấn đề mà mỗi người đang ở
cách xa nhau, góp phần tạo ra xa hội học tập mà ở đó, người học có thể học
tập suốt đời.
Đổi mới phương pháp dạy - học nâng cao chất lượng giáo dục là một
trong những mục tiêu quan trọng hiện nay của ngành giáo dục. Việc ứng dụng
hoạt động khởi động nhằm đổi mới nội dung, phương pháp dạy học là một
cơng việc lâu dài, khó khăn địi hỏi rất nhiều điều kiện về cơ sở vật chất, tài
chính, năng lực của đội ngũ giáo viên. Nhưng thiết nghĩ rằng, với những lợi
ích mà nó đem lại, người dạy và người học cần lưu tâm để chất lượng công
việc và học tập ngày càng đạt hiệu quả cao hơn.
Trước hết, hoạt động khởi động có vai trị tạo hứng thú học tập cho học
sinh. Một khởi động bài học hiệu quả trước hết phải tạo được hứng thú cho
học sinh. Khơng phải bất cứ học sinh nào đều có sẵn niềm say mê, u thích đối
với mơn học. Vì vậy, nhiệm vụ của hoạt động khởi động là khơi gợi hứng thú
đối với bài học và hơn thế nữa còn khơi dậy niềm đam mê, gây dựng, bồi đắp
tình yêu lâu bền đối với mơn học. Dạy học khơng có hứng thú cũng chỉ như
“đập búa trên sắt nguội” mà thôi. Bởi vậy, người thầy trước hết phải là người
“thắp lửa đam mê”.

7

1.3.2. Huy động vốn tri thức, kĩ năng nền tảng của học sinh
Bởi dạy học là một quá trình kiến tạo. Nếu ví tri thức, kĩ năng học sinh
tiếp nhận được ví như ngơi nhà, thì nền móng sẽ xuất phát từ những tri thức,
kĩ năng vốn có, nền tảng của người học. Quan điểm dạy học kiến tạo đặc biệt
chú ý đến việc huy động kiến thức, kĩ năng, hệ giá trị nền tảng của cá nhân
người học tạo tiền đề cho việc tiếp nhận kiến thức mới. Vì vậy, một khởi
động bài học hiệu quả nên tạo ra cơ hội cho các em tự làm sống lại những
kiến thức nền đã có, cần thiết cho việc học bài mới. Việc thiết kế chương trình
mơn Tốn theo các cấp thực chất là một vòng tròn đồng tâm, cấp học sau là
sự mở rộng, nâng cao, đào sâu hơn những tri thức đã được trang bị từ cấp học
trước. Đó là một tiền đề để thầy cô thiết kế hoạt động khởi động.
1.3.3. Tạo ra mâu thuẫn nhận thức cho người học
Học tập là một quá trình khám phá. Quá trình ấy bắt đầu bằng sự tị mị,
nhu cầu cần được hiểu biết và giải quyết mâu thuẫn giữa điều đã biết và điều
muốn biết. Một khởi động bài học thành công cần khơi gợi trong học trị mong
muốn được tìm hiểu, khám phá bằng những hoạt động tiếp theo trong giờ học,
thậm chí là sau giờ học. Muốn như vậy, hoạt động khởi động cần tạo ra mâu
thuẫn trong nhận thức cho học trò. Đây là tiền đề để thực hiện một loạt các
hoạt động tìm tịi, giải quyết vấn đề. Muốn như vậy, giáo viên phải là người
có ý tưởng, biết gieo vấn đề để kích thích trí tị mò của người học.
II. Phạm vi áp dụng của sáng kiến kinh nghiệm
Sáng kiến “ Giải pháp vận dụng hoạt động khởi động nhằm nâng cao
hứng thú học tập trong dạy học mơn tốn học sinh THCS” được áp dụng
trong công tác đào tạo khối Trung học cơ sở.
Đối với học sinh THCS là đối tượng đang chuẩn bị cho mình hướng đi
tương lai. Tơi hiểu nhờ đâu mà các em có hứng thú học tập, các yếu tố ảnh
hưởng trực tiếp, gián tiếp đến hứng thú học tập. Bước đầu biết cách làm một
đề tài nghiên cứu khoa học và vận dụng tâm lý học, giáo dục học vào thực tế

8


từ đó tìm ra cách tổ chức cơng tác chủ nhiệm và xây dựng cho mình phương
pháp giảng dạy thích hợp nhằm nâng cao hiệu quả, nâng cao chất lượng giáo
dục.
Mục đích của tác giả khi nghiên cứu vấn đề này là nghiên cứu tìm ra
những cách thức tổ chức hoạt động khởi động để nâng cao hứng thú học tập
mơn Tốn của học sinh góp phần phát triển năng lực người học khi học mơn
Tốn, góp phần nâng cao hơn nữa chất lượng học tập mơn Tốn cho học sinh
THCS.
III. Thời gian áp dụng
Sáng kiến được tôi áp dụng lần đầu tại trường THCS xxxxxxxxxxx,
thành phố Đà Lạt trong năm học 2019-2020 cho đến nay.
IV. Giải pháp thực hiện
4.1. Tính mới của sáng kiến kinh nghiệm
Sáng kiến này hồn tồn mới, được áp dụng lần đầu và khơng trùng lặp
với bất kì sáng kiến nào khác. Có thể nói ứng dụng công nghệ thông tin vào
dạy học là một phương pháp thể hiện cao tính sáng tạo về khoa học. Trước
kia khi tổ chức trò chơi học tập bằng phương pháp truyền thống, người giáo
viên phải chuẩn bị rất nhiều đồ dùng trực quan rồi lỉnh khỉnh mang đến lớp,
có đồ dùng chỉ dùng được một lần rồi bỏ đi. Vào tiết dạy vừa giảng bài, giáo
viên vừa phải ghi nhớ và sắp đặt đồ dùng để treo lên bảng, thời gian tháo gắn
đồ dùng cũng chiếm một phần khơng nhỏ trong tiết học, chưa nói đến những
tranh cần thiết phải sử dụng nhưng nó quá nhỏ, màu sắc không rõ ràng, phần
nào đã làm giảm sự tập trung ở các em. Cịn với việc ứng dụng cơng nghệ
thơng tin vào dạy trị chơi học tập học thì khác. Nó như mở ra một cái nhìn
mới cho các em học sinh, được tiếp xúc với phương tiện hiện đại tầm nhìn
của các em được mở rộng hơn, bài giảng khơng cịn trở nên khó hiểu với các
em nữa vì những hình ảnh minh họa cho lời nói của giáo viên giờ đây sinh

động, hiện thực, phong phú. Giáo viên có nhiều thời gian truyền thụ kiến thức
9


cho học sinh, học sinh hiểu bài sâu hơn, vận dụng kiến thức đã học vào thực
hành tốt hơn.
4.2. Đối với giáo viên
4.2.1. Giải pháp trong công tác dạy và học
Giáo viên phải nắm vững nội dung yêu cầu của chương trình, phạm vi,
mức độ kiến thức, xu hướng thời đại. Giáo viên phải có q trình tự học
nghiêm túc, phải biết hai ,ba … để dạy một. Giáo viên phải bám sát phương
pháp đặc trưng của bộ môn. Giáo viên đôi khi chưa coi trọng yếu tố trực quan
trong dạy hình học ( hình vẽ chưa hấp dẫn), sử dụng cơng cụ hình học chưa
thường xun, khoa học, ít bồi dưỡng năng lực suy diễn.
Nói chung phương pháp dạy của giáo viên quyết định cách thức học
tập và nghiên cứu của trò. Vấn đề đặt ra là: Làm thế nào để thu hút, huy động
được toàn bộ các đối tượng học sinh trong lớp có hứng thú say mê và nắm
vững phương pháp khi học và giải bài tập tốn? Trước thực trạng trên địi hỏi
phải có các giải pháp trong phương pháp dạy và học sao cho phù hợp. Xuất
phát từ tình hình thực tế điều tra và giảng dạy trực tiếp tôi thấy sử dụng công
nghệ thông tin hỗ trợ các phương pháp dạy truyền thống góp phần đổi mới
phương pháp dạy học rất có hiệu quả. Những biện pháp tôi đã làm khi dạy
học sinh THCS như sau:
Biện pháp thứ nhất: Khi học lý thuyết:
Để việc cung cấp kiến thức lý thuyết được nhẹ nhàng mà học sinh hứng
thú thì giáo viên cần phân loại theo kiểu bài hình thành định lý hay khái niệm
để lựa chọn phương pháp dạy phù hợp.
Trong tiết dạy khái niệm có thể bắt đầu bằng việc dẫn dắt đến khái
niệm mới. Làm thế nào để học sinh tiếp thu khái niệm mới một cách tự nhiên,
hứng thú để các em tự mình khai thác và tìm tịi kiến thức mới.

Như vậy khi dạy học lý thuyết cần chú ý những điểm sau:
10


+ Giáo viên hãy đặt vị trí cuả mình vào vị trí của học sinh để hiểu các
em bởi đơi khi có những kiến thức giáo viên cứ nghĩ là học sinh đã hiểu và
biết rồi.
+ Giáo viên chọn câu hỏi hợp lý có sức thu hút học sinh.
+ Tạo tình huống có vấn đề để học sinh có nhu cầu tìm tịi nghiên cứu.
+ Khai thác ngay câu trả lời sai của học sinh để sửa chữa, uốn nắn các
em kịp thời.
+ Phát hiện và vận dụng kiến thức mới để củng cố khắc sâu kiến thức
cho học sinh.
Biện pháp thứ hai: Khi giải bài tập
Giải bài tập toán trong học tập bao giờ cũng được tiến hành một cách
khoa học. Trước khi giải bài tập toán các em phải đọc kỹ đề bài, sau đó xác
định yêu cầu của bài toán rồi vạch ra phương hướng giải.Thưc hiện từng bước
để đi đến một kết quả cuối cùng và trả lời. Sau khi đã giải xong nên tìm xem
cịn cách giải nào nữa không, nên chọn cách giải ngắn gọn và dễ hiểu nhất.
Nói chung một bài tập tốn khi giải thường gồm 4 bước:
Bước1: Tìm hiểu nội dung bài tốn:
Bước 2: Xây dựng chương trình giải:
Bước 3: Thực hiện chương trình giải:
Bước 4: Kiểm tra và nghiên cứu lời giải:
Xuất phát từ tình hình thực tế điều tra và giảng dạy trực tiếp, từ những
phân tích và nhận định trên tôi đã áp dụng vào một số dạng bài tập toán lớp 6
trong khi dạy với hy vọng tìm được biện pháp giúp các em giải bài tập tốn
lớp 6 tốt hơn , đặc biệt với mơn hình học. Tôi thấy: Công nghệ thông tin giúp
cho giáo viên có nhiều cơ hội để truyền đạt kiến thức cho học sinh một cách
trực quan sinh động thông qua các lập trình mơ phỏng chính xác các thao tác

11


vẽ hình, chuẩn xác theo các dữ liệu của đề bài đưa ra. Khi chưa có cơng nghệ
thơng tin , việc dạy hình học THCS gặp rất nhiều bất cập ví dụ để vẽ độ dài
đoạn thẳng 2 cm thì giáo viên thường phải quy ước nhưng nay thì giáo viên
làm việc đó trên màn hình một cách đơn giản. Nhờ có cơng nghệ thơng tin
giáo viên có nhiều điều kiện để rèn kỹ năng cho học sinh ( các lập trình mơ
phỏng) giáo viên có thể trình bày nhiều lần để học sinh quan sát hoặc có thể
dừng lại ở bất kỳ thời điểm nào để phân tích hoặc nhấn mạnh khắc sâu cho
học sinh. Công nghệ thông tin giúp giáo viên tiết kiệm được thời gian ghi
bảng, vẽ hình. Cơng nghệ thơng tin tạo được hứng thú cho học sinh cuốn hút
được học sinh tập trung vào bài học.
Khi giải bài tập cần chú ý những điểm sau:
-

Giáo viên nên cho học sinh nhắc lại kiến thức đã học và tìm ra

mối liên hệ giữa các kiến thức với nhau.
-

Chọn nội dung bài tập, tổng hợp liên quan đến nhiều kiến thức

để có điều kiện khắc sâu kiến thec đã vận dụng, phát triển năng lực tư duy cần
thiết cho giải tốn.
-

Hãy để học sinh có thời gian làm quen với bài toán để cùng với

học sinh nghiên cứu tìm tịi lời giải của bài tốn để học sinh có hứng thú, tìm

thấy niềm vui khi tự mình tìm được chìa khóa của lời giải .
4.2.2. Vận dụng hoạt động khởi động trong mơn tốn
Sử dụng các phần mềm toán để tổ chức hoạt động khởi động
Sử dụng phần mềm (PM) dạy học toán làm phương tiện hỗ trợ một
cách hợp lý sẽ cho hiệu quả cao. PM mơ phỏng những chuyển động hình học,
chuyển động điểm, sự biến thiên của đồ thị hàm số... để cho người học có thể
quan sát được điều mà các phương tiện khác khó có thể thực hiện được.

12


Đối với học sinh chưa khá giỏi toán, các bài tốn hình học cịn trừu
tượng, khó hiểu. Vì vậy, học hình học với sự trợ giúp của hình ảnh trực quan
được mô phỏng trên phần mềm là cách học rất tốt.
Với học sinh giỏi tốn, PM trên máy tính tạo hứng thú học tập, giúp
sáng tạo những bài toán hay, phát huy được tính tích cực chủ động trong học
tốn, góp phần phát triển trí tuệ, bồi dưỡng năng lực tư duy sáng tạo cho học
sinh. Mơn Tốn cần chú trọng các phần mềm mô phỏng, minh họa các chuyển
động hình học, giúp học sinh tự tìm tri thức mới, tự ôn tập, tự luyện tập theo
nội dung tùy chọn, theo các mức độ tùy theo năng lực của từng học sinh. Các
PM: Geometers Sketchpad, Cabri Geometry, Maple, Mindmap (vẽ bản đồ tư
duy)... hỗ trợ hiệu quả dạy học môn Tốn. Chúng giúp học sinh có thể tự học,
tự nghiên cứu, tìm tịi kiến thức mới, thiết kế những bài tốn hay, bài tốn vui
phát huy tính sáng tạo của học sinh. Các PM này cho một bộ công cụ tương tự
như thước kẻ, compa để người sử dụng có thể thao tác trên chúng để tạo ra
các hình hình học và các hiệu ứng chuyển động.
Trong mơn Tốn, cần chú ý biểu diễn những tính chất động trong hình
học, những thao tác cắt ghép hình, tính chất của đồ thị hàm số,...Tránh việc
lạm dụng trình chiếu, bất kì bài nào, bất kì nội dụng nào cũng đưa vào máy
tính, hoặc đưa q nhiều chữ, khơng nên dựng máy tính thay cho bảng đen.

Sử dụng PM hình học động như Geometers Sketchpad, Cabri,làm công cụ
giúp học sinh khám phá và sáng tạo các bài toán mới liên quan đến kiến thức
học trong chương trình.
Sketchpad là một trong những PM dạy học tốt nhất và được sử dụng
phổ biến nhất trong dạy học toán trên thế giới, một số nước đã đưa vào khung
chương trình mơn Tốn. Hội đồng bộ mơn Tốn của Mỹ khuyến khích sử
dụng PM này ở nhiều cấp học các nhau. Ở nhiều nước trên thế giới, học sinh
phổ thơng đã có sự sáng tạo bất ngờ khi khám phá PM này và có nhiều sản
phẩm rất lý thú. Với học sinh chưa khá giỏi toán, bài tốn quỹ tích là tương
13


đối trừu tượng và khó đối với các em vì vậy sự trợ giúp của hình ảnh trực
quan trên Sketchpad là rất tốt. Khi sử dụng phần mềm Sketchpad dạy phần
quỹ tích cần lưu ý cho học sinh quan sát sự chuyển động phụ thuộc lẫn nhau
giữa các điểm để dự đốn quỹ tích trước khi đưa ra quỹ tích. Với học sinh
giỏi toán, Sketchpad tạo cho các em hứng thú học tập, giúp sáng tạo những
bài toán hay, phát huy được tính tích cực chủ động trong học tốn, góp phần
phát triển trí tuệ, bồi dưỡng năng lực tư duy sáng tạo cho học sinh.
Khai thác, sử dụng các hoạt động khởi động trên Internet
Nghiên cứu, phân tích chương trình mơn Tốn của lớp mình đang dạy
để lên kế hoạch tìm kiếm thơng tin trên một số trang web góp phần hỗ trợ dạy
học một số bài học, một số chủ đề (ngoài SGK và các sách tham khảo thông
thường khác).
Chẳng hạn: thu thập thêm thông tin về biểu đồ thống kê dân số hay diện
tích rừng, để bổ sung cho phần thống kê (toán 7); thu thập về các hình đồng
dạng để giới thiệu cho học sinh khi dạy học phần tam giác đồng dạng (toán
8), thu thập các hình ảnh thực tế có dạng hình trụ, hình nón, hình cầu (tốn 9),
các khối đa diện (hình học 12),
Giới thiệu cho học sinh một số trang web hỗ trợ hiệu quả dạy học mơn

Tốn và hướng dẫn học sinh cách thức tra cứu, tìm kiếm, lựa chọn thơng tin.
Hướng dẫn học sinh sử dụng một số trang web hỗ trợ tự học trên lớp và chuẩn
bị bài ở nhà.
Một số trang chun sâu tốn phổ thơng bằng tiếng Anh như:
(mơ phỏng tốn phổ thơng theo chương trình khung
4 nước Anh, Mỹ, Singapore, Ấn Độ); (đề kiểm
tra tốn phổ thơng); (trị chơi tốn học dưới hình
thức làm bài trắc nghiệm tốn và trị chơi thể thao); ...

14


Chẳng hạn, khi học về góc tạo bởi hai đường thẳng song song (tốn 7)
có thể cho học sinh sử dụng trang (trang web trị
chơi tốn học online miễn phí thơng qua việc giải bài tập trắc nghiệm tốn
nhiều hình thức như người chơi được thưởng một trị chơi thể thao sau mỗi
câu giải tốn như ném bóng rổ, bóng chày, bóng bầu dục, chơi cờ ngựa,).
Trang web này giúp học sinh luyện tập, ôn tập, củng cố kiến thức toán của
THCS và tiểu học dưới dạng làm bài tập trắc nghiệm.
Sử dụng trị chơi tốn học trên mạng Internet là hình thức học mà chơi,
vừa góp phần cho các em được làm quen với máy tính, khai thác hiệu quả
mạng Internet. Trang Math play sử dụng ngôn ngữ tiếng Anh, tuy nhiên các
từ vựng được đưa ra trong các bài trắc nghiệm, các trò chơi,... rất đơn giản, dễ
hiểu.
học sinh Việt Nam có kiến thức cơ bản về tốn là có thể hiểu được hầu
hết các nội dung này, đây là một cách tiếp cận vốn từ toán học bằng tiếng Anh
rất tự nhiên.
4.3. Đối với học sinh
Tổ chức hoạt động khởi động theo hướng phát huy tính tích cực của
học sinh là tổ chức thành hoạt động, học sinh là người trực tiếp tham gia, giáo

viên chỉ đóng vai trị là người hướng dẫn nên cần thời gian nhiều hơn so với
phương pháp dẫn dắt truyền thống. Thời gian cho hoạt động khởi động kéo
dài khoảng 5 đến 8 phút, chính vì thế, khi thiết kế hoạt động khởi động giáo
viên cần tránh lấy những nội dung không thiết thực, không phục vụ cho việc
xây dựng và hình thành kiến thức mới.
Việc thực hiện hoạt động khởi động cần nhẹ nhàng nhưng không kém
phần sinh động, hấp dẫn. Điều này phụ thuộc vào nội dung câu hỏi hay tình
huống mà giáo viên đưa ra cần đảm bảo có nhiều mức độ để cho tất cả các đối
tượng học sinh đều có thể tham gia khởi động. Có câu hỏi dễ để học sinh trả
15


lời được ngay nhằm tái hiện lại kiến thức cũ phục vụ cho việc hình thành kiến
thức mới, có câu hỏi tình huống có vấn đề nhằm kích thích sự tị mị, muốn tìm
hiểu khám phá. Từ đó, giáo viên dẫn các em học sinh vào hoạt động hình
thành kiến thức một cách tự nhiên với một tâm thế hào hứng, tích cực.
Cách dẫn dắt chương trình của giáo viên cũng địi hỏi gây được hứng
thú với học sinh, giáo viên chỉ đóng vai người dẫn chương trình, học sinh là
chủ thể của hoạt động, có như vậy các em mới thực sự “ khởi động” để sẵn
sàng tiếp nhận kiến thức mới. Cần điều chỉnh thiết kế hoạt động khởi động
với mỗi lớp giảng dạy sao cho phù hợp từng đối tượng học sinh, tránh tình
trạng đánh đồng các lớp chung một nội dung. Bên cạnh đó, giáo viên cũng
cần thường xuyên đổi mới phương pháp thực hiện khởi động sao cho phong
phú, tránh lặp đi lặp lại một hình thức gây nên sự nhàm chán đối với học sinh.
4.4. Phần bổ xung
4.4.1. Những điều cần thiết khi tổ chức hoạt động khởi động mơn tốn
Giáo viên bộ mơn là người đóng vai trị hướng dẫn, là trung tâm thu hút
học sinh tham gia, và là trọng tài của các trò chơi. Do vậy giáo viên cần lưu ý
một số vấn đề sau:
- Giáo viên phải có phong thái chững chạc, nghiêm túc nhưng lại hết

sức vui vẻ, gần gũi, hịa đồng với các em.
- Lời nói phải rõ ràng, dễ hiểu, ấn tượng, luôn gây tạo sự hấp dẫn và
pha trộn ít hài hước trong mỗi trị chơi. Nhằm tác động đến tình cảm, tâm lí
và đem lại niềm vui tươi, sự hứng thú trong học tập cho học sinh.
- Biết phối hợp hài hịa giữa lời nói và các động tác cần thiết (Cơ mặt,
ngơn ngữ hình thể, …), để học sinh dễ dàng nắm bắt nội dung và hóa thân vào
các trị chơi một cách tự nhiên.
- Thường là sau mỗi hoạt động phải có thưởng phạt phân minh. Tuy
nhiên, đây là những hoạt động chủ yếu để phục vụ các em nắm bắt kiến thức
16


của tiết dạy, cho nên giáo viên tránh xử phạt hoặc trách móc khắt khe đối với
đội thua, người thua. Mà tập trung tuyên dương, khen thưởng (nếu có) đối với
người thắng, đội thắng. Nhằm động viên, khích lệ tinh thần các em một cách
kịp thời, kích thích sự phấn chấn, hào hứng học tập cho học sinh.
- Tránh việc tổ chức trò chơi quá ồn ào, náo nhiệt gây ảnh hưởng không
tốt đến các lớp học lân cận.
- Thời gian chơi trong mỗi tiết dạy nên không để quá 10 phút.
4.4.2. Những tiêu chí lựa chọn hoạt động khởi động mơn tốn
Giáo viên phải biết chọn lựa hoạt động khởi động sao cho phù hợp với
bài dạy về cả nội dung và thời lượng. Xác định được mục tiêu của trị chơi
đưa ra là gì? (Giáo dục kĩ năng gì? Phẩm chất gì?). Trị chơi đưa ra phải đa
dạng, phong phú, có tác dụng khích lệ tinh thần học tập cho tất cả các đối
tượng học sinh trong lớp, tránh bỏ rơi học sinh yếu kém ngồi cuộc. Khơng
nên chọn những trò chơi chỉ được mặt vui nhộn, nhưng lại thiếu tác dụng giáo
dục về phẩm chất cũng như kĩ năng học tập.
Trước hết, giáo viên phải ổn định được các đội chơi, người chơi cho
phù hợp, cân đối lực lượng. Để thuận tiện cho việc di chuyển của các đội chơi
một cách nhanh chóng, tiết kiệm thời gian, mỗi lớp trung bình 35 – 40 học

sinh như ở đơn vị tơi thì có thể chia từ 5 đến 6 đội chơi, mỗi đội từ 7 đến 8
học sinh. Giới thiệu trò chơi, cách chơi: Đây là khâu rất quan trọng, giáo viên
nên giới thiệu trò chơi một cách ngắn gọn, súc tích, dễ hiểu, thu hút và hấp
dẫn người chơi (Có những trị chơi khó thì giáo viên phải cho chơi thử trước).
Động viên học sinh chơi nhiệt tình, hết mình, song phải đảm bảo nề nếp, nội
quy nhà trường.

17