(Khóa luận tốt nghiệp) _ Quá trình Công nghiệp hóa Đô thị hóa ở thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương (1997 2017)

ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH BÌNH DƢƠNG
TRƢỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT

NGUYỄN THỊ TUYẾT TRÂM

Q TRÌNH CƠNG NGHIỆP HĨA - ĐƠ THỊ HĨA Ở THỊ XÃ
TÂN UN, TỈNH BÌNH DƢƠNG (1997-2017)
CHUYÊN NGÀNH: LỊCH SỬ VIỆT NAM
MÃ SỐ: 8229013

LUẬN VĂN THẠC SĨ

BÌNH DƢƠNG – 2021


ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH BÌNH DƢƠNG
TRƢỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT

NGUYỄN THỊ TUYẾT TRÂM

Q TRÌNH CƠNG NGHIỆP HĨA - ĐƠ THỊ HĨA Ở THỊ XÃ
TÂN UN, TỈNH BÌNH DƢƠNG (1997-2017)
CHUYÊN NGÀNH: LỊCH SỬ VIỆT NAM
MÃ SỐ : 8229013
LUẬN VĂN THẠC SĨ
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC
TS. NGUYỄN HỒNG HUẾ

BÌNH DƢƠNG - 2021

LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan : Khố luận tốt nghiệp với đề tài “ Q trình Cơng nghiệp
hóa - Đơ thị hóa ở thị xã Tân Un, tỉnh Bình Dương (1997-2017)” là cơng trình
nghiên cứu của cá nhân tơi, không sao chép của bất cứ ai. Tôi xin chịu mọi trách
nhiệm về cơng trình nghiên cứu của riêng mình !

Bình Dương, ngày 12 tháng 01 năm 2020

Tác giả

Nguyễn Thị Tuyết Trâm

i


LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập, nghiên cứu đề tài “Q trình Cơng nghiệp hóa Đơ thị hóa ở thị xã Tân Un, tỉnh Bình Dương (1997-2017)” tơi đã nhận được
sự giúp đỡ, chỉ bảo nhiệt tình của các thầy, cơ giáo trường Đại học Thủ Dầu
Một.
Với tình cảm chân thành, tôi xin gửi lời cảm ơn tới Lãnh đạo Trường Đại
học Thủ Dầu Một, Viện Đào tạo Sau đại học và Khoa Xã hội Nhân văn của Nhà
Trường đã tạo điều kiện để tơi hồn thành luận văn này. Đặc biệt tôi xin bày tỏ
sự biết ơn sâu sắc đến TS. Nguyễn Hoàng Huế, một người thầy - người hướng
dẫn khoa học đã có những góp ý, chỉnh sửa cho tơi trong q trình thực hiện đề
tài. Người đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ về kiến thức, tài liệu và phương pháp
để tơi hồn thành đề tài nghiên cứu khoa học này.
Tôi cũng gửi lời cảm ơn đến các Sở - Ban - Ngành đã tạo điều kiện giúp đỡ,
hỗ trợ về mặt khai thác tư liệu phục vụ cho quá quá trình nghiên cứu, đặc biệt là
UBND thị xã Tân Uyên, thư viện và phòng thống kê thị xã Tân Uyên. Những
người trong gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã động viên, đã luôn đồng hành, cổ

vũ, khích lệ và giúp đỡ tơi trong suốt thời gian qua.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng trong suốt q trình thực hiện đề tài, song có
thể cịn có những mặt hạn chế, thiếu sót. Tơi rất mong nhận được ý kiến đóng
góp và sự chỉ dẫn của các thầy cô giáo và các bạn đồng nghiệp, những người
quan tâm đến đề tài để đề tài được hoàn thiện hơn.
Cuối cùng tôi xin chúc mọi người sức khỏe, hạnh phúc và thành công trong
công việc.

ii


TĨM TẮT LUẬN VĂN
Đề tài “Q trình Cơng nghiệp hóa - Đơ thị hóa ở thị xã Tân Un, tỉnh
Bình Dương (1997-2017)” đƣợc tôi lựa chọn xuất phát từ thực tiễn q trình
Cơng nghiệp hóa - Đơ thị hóa diễn ra sơi nổi trên địa bàn tỉnh Bình Dƣơng trong
suốt gần hai thập niên kể từ khi đƣợc tái lập tỉnh. Tại thời điểm hoàn thành luận
văn, Tân Uyên nơi đề tài tơi nghiên cứu đang nằm trong chính sách quy hoạch
tổng thể phát triển kinh tế- xã hội của Bình Dƣơng tới năm 2020, thị xã Tân
Uyên sẽ đạt chuẩn đô thị loại III. Việc quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội thị
xã Tân Uyên về cơ bản giải quyết thành công 3 vấn đề cơ bản trong q trình
Cơng nghiệp hóa - Đơ thị hóa mà tỉnh Bình Dƣơng đƣa ra đó là: (1) Thu hút đầu
tƣ xây dựng mới và xử lý những tồn tại về phát triển công nghiệp, phát triển đô
thị và môi trƣờng. (2) Khai thác hiệu quả tiềm năng đất và lợi thế du lịch. (3)
Thực hiện nếp sống văn minh đô thị khi chuyển từ nông thôn sang thành thị.
Tỉnh Bình Dƣơng đặt mục tiêu đến năm 2020 sẽ lắp đầy 16 khu cơng nghiệp
ở khu vực phía Nam và thành phố Thủ Dầu Một, đồng thời chủ trƣơng phát triển
lên khu vực phía Bắc. Điều này sẽ ảnh hƣởng đến thu hút đầu tƣ vào các khu
công nghiệp trên địa bàn thị xã Tân Uyên trong giai đoạn tới. Việc phát triển
cơng nghiệp sẽ kéo theo q trình đơ thị hóa sẽ ảnh hƣởng đến cơ cấu kinh tế
theo hƣớng phi nơng nghiệp và mức độ tập trung hóa dân số cao. Thị xã Tân

Uyên cũng đang ở ngƣỡng cửa nâng cấp thành đơ thị loại III và hồn thành vào
năm 2020.
Trong những năm qua Đảng bộ và chính quyền cùng ngƣời dân Tân Uyên
đã tích cực vận động, khai thác lợi thế, tạo những chuyển biến tích cực trên
nhiều lĩnh vực để trở thành vùng huyện công nghiệp quan trọng của tỉnh Bình
Dƣơng và góp phần vào q trình Cơng nghiệp hóa - Đơ thị hóa của cả nƣớc nói
chung. Đồng thời tạo tiền đề cho việc phát triển Cơng nghiệp hóa - Đơ thị hóa
tồn huyện một cách tích cực, theo định hƣớng của tỉnh Bình Dƣơng và cả nƣớc.
Đề tài này tập trung làm rõ các vấn đề liên quan đến bối cảnh Cơng nghiệp
hóa - Đơ thị hóa, chính sách phát triển đơ thị của thị xã Tân Un; diễn biến của
q trình Cơng nghiệp hóa - Đơ thị hóa trong các lĩnh vực kinh tế, xã hội, văn
iii


hóa, cũng nhƣ tác động của q trình đơ thị hóa đến các lĩnh vực khác nhƣ hạ
tầng kỹ thuật - xã hội, cảnh quan, môi trƣờng, giáo dục... Các phƣơng pháp
chính đƣợc sử dụng trong q trình nghiên cứu là phƣơng pháp lịch sử, phƣơng
pháp logic, phƣơng pháp liên ngành và kỹ thuật xử lý, phân tích dữ liệu. Nguồn
tài liệu nghiên cứu là các văn kiện Đại hội của tỉnh Đảng bộ, huyện ủy và thị ủy
Tân Uyên, các quyết định về quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế- xã hội Tân
Uyên – Bình Dƣơng thời kì 2010- 2020; các số liệu thống kê, báo cáo của
UBND huyện, thị xã Tân Uyên; số liệu từ Niên giám thống kê, các phòng, ban
và đơn vị kinh tế - xã hội trên địa bàn Tân Un; các cơng trình nghiên cứu có
liên quan; các ấn phẩm điện tử cũng nhƣ tƣ liệu từ websites,…
Nội dung chính của luận văn dài 131 trang, gồm phần mở đầu và ba chƣơng.
Nội dung chính của luận văn dài 131 trang, gồm phần mở đầu và ba chƣơng.
Trong đó, Chương 1 “Cơ sở lí thuyết và thực tiễn của q trình Cơng nghiệp
hóa - Đơ thị hóa ở thị xã Tân Un, tỉnh Bình Dương”Trong đó nêu lên các khái
niệm và quan điểm tiếp cận, tổng quan về q trình cơng nghiệp hóa, đơ thị hóa
ở nƣớc ta nói chung và thị xã Tân Uyên nói riêng. Bối cảnh quốc tế và trong

nƣớc tác động đến q trình cơng nghiệp hóa, đơ thị hóa, những đặc điểm chính
về vị trí địa lí, điều kiện tự nhiên, dân cƣ và xã hội, cũng nhƣ những nét khái
quát về lịch sử hình thành và phát triển của địa bàn thị xã Tân Uyên.
Chương 2 “Tình hình Cơng nghiệp hóa - Đơ thị hóa ở thị xã Tân Un, tỉnh
Bình Dương (1997-2017)”phân tích những chuyển biến về các ngành công
nghiệp - xây dựng, khu vực dịch vụ, nông - lâm - thủy sản, hệ thống kết cấu hạ
tầng, văn hóa – xã hội của thị xã Tân Uyên dƣới góc độ là hệ quả của quá trình
cơng nghiệp hóa, đơ thị hóa.
Chương 3 “Một số nhận xét, đánh giá và định hướng về q trình Cơng
nghiệp hóa - Đơ thị hóa ở thị xã Tân Un, tỉnh Bình Dương (1997 - 2017)”,
thơng qua việc khảo sát những chuyển biến về các mặt luận văn tái hiện q
trình đơ thị hóa của thị xã Tân Un, cụ thể là quá trình chuyển đổi một cách cơ
bản từ hình thái tổ chức xã hội nơng thơn sang xã hội công nghiệp, đô thị; làm rõ
những đặc điểm chủ yếu trong lĩnh vực kinh tế - xã hội của thị xã.
iv


Kết quả nghiên cứu đề tài này làm rõ vấn đề Cơng nghiệp hóa - Đơ thị hóa tại
thị xã Tân Un- Bình Dƣơng, góp phần soi rọi lý luận về cơng nghiệp hóa, đơ
thị hóa. Luận văn cũng sẽ cung cấp cơ sở khoa học cho những nghiên cứu
chuyên sâu, gợi mở những hƣớng nghiên cứu mới về công nghiệp hóa, đơ thị
hóa ở Tân Un nói riêng và tỉnh Bình Dƣơng nói chung. Bên cạnh đó, nội dung
của nghiên cứu sẽ là tài liệu tham khảo phục vụ cho sinh viên, cán bộ ngành quy
hoạch đô thị cũng nhƣ những ngƣời quan tâm vấn đề Cơng nghiệp hóa - Đơ thị
hóa.

v


MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN............................................................................................................i
LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... ii
TÓM TẮT LUẬN VĂN .............................................................................................. iii
DANH MỤC BẢNG ......................................................................................................ix
BẢNG CHỮ CÁI VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN ....................................................x
MỞ ĐẦU .........................................................................................................................1
1. Lí do chọn đề tài ........................................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu .................................................................................................3
3. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ........................................................................................3
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ............................................................................8
4.1. Đối tượng nghiên cứu ...............................................................................................8
4.2. Phạm vi nghiên cứu ..................................................................................................8
5. Nguồn tài liệu và phƣơng pháp nghiên cứu ............................................................8
5.1 Nguồn tài liệu ............................................................................................................8
5. 2. Phƣơng pháp nghiên cứu ......................................................................................9
6. Đóng góp của luận văn ............................................................................................10
7. Bố cục của đề tài ......................................................................................................11
NỘI DUNG ...................................................................................................................12
CHƢƠNG 1 ..................................................................................................................12
CƠ SỞ LÍ THUYẾT VÀ THỰC TIỄN CỦA Q TRÌNH CƠNG NGHIỆP HĨA
- ĐƠ THỊ HĨA Ở THỊ XÃ TÂN UN, TỈNH BÌNH DƢƠNG............................12
1.1. Các khái niệm .......................................................................................................12
1.1.1. Khái niệm Cơng nghiệp hóa ................................................................................12
1.1.2. Khái niệm Đơ thị hóa ..........................................................................................13
1.2. Các quan điểm tiếp cận về Cơng nghiệp hóa - Đơ thị hóa ................................14
1.2.1. Khái qt quan điểm về Cơng nghiệp hóa - Đơ thị hóa trên thế giới .................14
1.2.2. Quan điểm của Đảng và Nhà nước về Cơng nghiệp hóa - Đơ thị hóa ...............16
1.3. Bối cảnh quốc tế, khu vực và trong nƣớc ảnh hƣởng đến q trình Cơng
nghiệp hóa - Đơ thị hóa ở Tân Uyên ..........................................................................19
1.3.1 Bối cảnh quốc tế, khu vực.....................................................................................19

1.3.2. Bối cảnh trong nước ............................................................................................21
1.3.3. Quá trình phát triển kinh tế, xã hội tỉnh Bình Dương .........................................24
vi


1.4. Khái quát về Thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dƣơng .............................................29
1.4.1. Vị trí địa lí và điều kiện tự nhiên .........................................................................29
1.4.2. Dân số và lao động ..............................................................................................33
1.4.3. Quá trình hình thành và phát triển ......................................................................37
TIỂU KẾT CHƢƠNG 1 ..............................................................................................41
CHƢƠNG 2 ..................................................................................................................42
TÌNH HÌNH CƠNG NGHIỆP HĨA - ĐƠ THỊ HĨA .............................................42
Ở THỊ XÃ TÂN UYÊN, TỈNH BÌNH DƢƠNG (1997 - 2017) ................................42
2.1. Q trình Cơng nghiệp hóa - Đơ thị hóa giai đoạn: 1997 - 2012.....................42
2.1.1. Nghành cơng nghiệp - xây dựng ..........................................................................44
2.1.2. Khu vực dịch vụ ...................................................................................................50
2.1.3. Ngành nông lâm thủy sản ....................................................................................53
2.1.4 Hệ thống kết cấu hạ tầng ......................................................................................54
2.1.5. Văn hóa – xã hội ..................................................................................................56
2.2. Q trình giai đoạn 2012 - 2017 .........................................................................58
2.2.1. Nghành công nghiệp - xây dựng ..........................................................................59
2.2.2. Khu vực dịch vụ ...................................................................................................63
2.2.3. Nghành nông lâm thủy sản ..................................................................................63
2.2.4. Hệ thống kết cấu hạ tầng .....................................................................................64
2.2.5. Văn hóa – xã hội ..................................................................................................66
TIỂU KẾT CHƢƠNG 2 ..............................................................................................69
CHƢƠNG 3 ..................................................................................................................70
MỘT SỐ NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ VỀ QUÁ TRÌNH CƠNG NGHIỆP HĨA, ĐƠ
THỊ HĨA Ở THỊ XÃ TÂN UN, TỈNH BÌNH DƢƠNG .....................................70
(1997- 2017) ..................................................................................................................70

3.1. Thành tựu ..............................................................................................................70
3.2. Hạn chế và nguyên nhân ......................................................................................73
3.2.1. Hạn chế ................................................................................................................73
3.2.2. Nguyên nhân ........................................................................................................74
3.3. Định hƣớng Cơng nghiệp hóa - Đơ thị hóa thị xã Tân Uyên đến năm 2030 ...76
3.4. Khuyến nghị giải pháp thúc đẩy q trình Cơng nghiệp hóa - Đơ thị hóa ở thị
xã Tân Un, tỉnh Bình Dƣơng ..................................................................................78
vii


TIỂU KẾT CHƢƠNG 3 ..............................................................................................82
KẾT LUẬN ...................................................................................................................84
TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................................87
PHỤ LỤC .....................................................................................................................95

viii


DANH MỤC BẢNG
Bảng 1.4.1 Dân số trung bình huyện Tân Uyên (cũ) giai đoạn 2000-2010 ............33
Bảng 1.4.2 Lao động đang làm việc trong các nghành kinh tế- xã hội 2000-2010 .........36
Bảng 1.4.3 Lao động từ 15 tuổi trở lên đang làm việc theo loại hình kinh tế năm
2014-2015 ......................................................................................................................36
Bảng 2.1.1 Tổng giá trị tăng thêm huyện Tân Uyên ( 2000 - 2008) ........................47
Bảng 2.1.2 Đóng góp của ngành cơng nghiệp – xây dựng vào tốc độ tăng trƣởng
kinh tế từng năm ( ĐVT: %) ......................................................................................48
Bảng 2.1.3 Hoạt động thƣơng mại giai đoạn năm 2000 -2008 ................................50
Bảng 2.1.5 Xuất khẩu chủ yếu trên địa bàn 2001-2008............................................52
Bảng 2.1.6 Doanh thu du lịch trên địa bàn năm 2001 - 2008...................................52
Bảng 2.2.1. Tỷ lệ lấp kín các KCN trên địa bàn thị xã Tân Uyên đến năm 2015 ...........61

ix


BẢNG CHỮ CÁI VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN
STT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24

25
26
27
28
29

CHỮ VIẾT TẮT
BC- BQL
BOT
BQ
BT
Cty
CN
DT
DTXD
ĐVT
GTSX
KCN
KD
NQ
NTM
ODA
P
PPP
QĐ
ST
TNHH
TP.HCM
TTTM
TX

UBND
VLXD
X
XD
XHCN
FDI

CHỮ VIẾT ĐẦY ĐỦ
Báo cáo Ban quản lí
Xây dựng-thai thác-chuyển giao
Bình qn
Xây dựng-chuyển giao
Cơng ty
Cơng nghiệp
Diện tích
Diện tích xây dựng
Đơn vị tính
Gía trị sản xuất
Khu cơng nghiệp
Kinh doanh
Nghị Quyết
Nơng thơn mới
Hỗ trợ phát triển
Phƣờng
Đối tác công tƣ
Quyết định
Siêu thị
Trách nhiệm hữu hạn
Thành phố Hồ Chí Minh
Trung tâm thƣơng mại

Thị xã
Ủy ban nhân dân
Vật liệu xây dựng
Xã
Xây dựng
Xã hội chủ nghĩa
Đầu tƣ nƣớc ngoài

x


MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Cơng nghiệp hóa - Đơ thị hóa là q trình vận động, biến đổi phức tạp về
các mặt kinh tế, văn hóa, chính trị, xã hội, mơi trƣờng,…. Q trình này vừa là
sản phẩm của nền văn minh nhân loại, vừa là biểu hiện sinh động của sự phát
triển kinh tế, xã hội ở mỗi quốc gia. Cơng nghiệp hóa và Đơ thị hố là một trong
những vấn đề đang đƣợc thế giới quan tâm. Quá trình này diễn ra ở khắp mọi
nơi trên thế giới, với tốc độ ngày càng nhanh chóng và trở thành một xu thế toàn
cầu tất yếu của nhân loại .
Cùng với sự phát triển vƣợt bậc của xã hội lồi ngƣời, Đơ thị hóa là một quy
luật tất yếu, gắn liền với q trình Cơng nghiệp hóa đã dẫn đến những chuyển
biến lớn về kinh tế - văn hóa – xã hội của mỗi quốc gia trên thế giới. Vì vậy đơ
thị hóa là một tiêu chí phản ánh tổng hợp quá trình vận động và phát triển đi lên
của mỗi quốc gia. Mặc dù đang diễn ra ngày càng mạnh mẽ và sâu rộng, q
trình cơng nghiệp hóa, đơ thị hóa vẫn có sự khác biệt giữa các châu lục, các khu
vực và quốc gia trên thế giới.
Q trình Đơ thị hố của Việt Nam diễn ra khá sớm, đặc biệt từ khi chúng ta
thực hiện công cuộc đổi mới kinh tế - xã hội, thực hiện q trình Cơng nghiệp
hóa thì bộ mặt kinh tế và bộ mặt đô thị nƣớc ta đã chuyển sang một bƣớc ngoặc

quan trọng với tốc độ nhanh hơn và diễn biến đa dạng. Tuy nhiên nƣớc ta vẫn là
nƣớc có mức độ đơ thị hóa thuộc loại thấp nhất của khu vực và thế giới. Do yêu
cầu phát triển với xu hƣớng quốc tế và theo đúng quy luật quá trình Đơ thị hóa
nƣớc ta song hành với q trình Cơng nghiệp hóa. Mặc dù q trình Đơ thị hóa
nƣớc ta mới ở giai đoạn đầu của đơ thị hóa cơng nghiệp, nhƣng phần nào đã
khẳng định đƣợc vai trị trong sự thay đổi bộ mặt kinh tế của đất nƣớc, đồng thời
cũng bộc lộ nhiều hệ quả đáng lo ngại. Q trình Cơng nghiệp hóa - Đơ thị hóa
là một trong những vấn đề đáng đƣợc quan tâm của giới nghiên cứu địa lí hoc,
kinh tế học, xã hội học cũng nhƣ sử học hiện nay.
Trƣớc đây thị xã Tân Uyên là một huyện nằm ở phía Nam tỉnh Bình Dƣơng
một huyện cịn nghèo, có nhiều xã thuộc khu vực vùng sâu vùng xa nơi đƣợc
1


mệnh danh là chiến khu Đ anh hùng. Kể từ sau năm 1997 khi tỉnh Bình Dƣơng
đƣợc tách ra từ tỉnh Sơng Bé cũ, Bình Dƣơng bƣớc vào vùng kinh tế mới với
biết bao đổi thay. Huyện Tân Uyên cũng từ đó thay đổi diện mạo một cách
nhanh chóng. Trong những năm qua Đảng bộ và Chính quyền cùng ngƣời dân
huyện Tân Uyên đã tích cực vận động, khai thác lợi thế vị trí, đất đai, huy động
nội lực và tích cực thu hút nguồn vốn đầu tƣ trong nƣớc và ngoài nƣớc. Xây
dựng và phát triển kinh tế- xã hội đạt nhiều thành tựu quan trọng, tạo những
chuyển biến tích cực trên nhiều lĩnh vực để trở thành huyện cơng nghiệp gắn với
đơ thị quan trọng của tỉnh Bình Dƣơng.
Cùng với chính sách Quy hoạch tổng thể kinh tế- xã hội qua các thời kỳ,
huyện Tân Uyên đã đƣa vào thực hiện một số các dự án quan trọng về giao
thông, về xây dựng các khu cụm công nghiệp, chuyển đổi các vùng sản xuất, tạo
tiền đề cho việc phát triển Cơng nghiệp hóa- Hiện đại hóa và tiến đến Đơ thị hóa
tồn huyện một cách tích cực, theo định hƣớng phát triển của tỉnh Bình Dƣơng
và cả nƣớc.
Ngày 29 tháng 12 năm 2013, Thị xã Tân Uyên đƣợc thành lập theo Nghị

quyết số 136/NQ-CP của Chính phủ trên cơ sở điều chỉnh địa giới hành chính
của huyện Tân Uyên, do đó quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế- xã hội huyện
Tân Uyên đến năm 2020, đã đƣợc Uỷ Ban nhân dân tỉnh Bình Dƣơng phê duyệt.
Việc thành lập thị xã từ việc điều chỉnh địa giới hành chính của một huyện nơng
nghiệp đặt ra nhiều vấn đề mà thị xã Tân Uyên cần giải quyết.
Tình hình trên địi hỏi cần có cơ sở lý luận mang tính hệ thống và phân tích
thực trạng biến đổi trong quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế- xã hội Huyện.
Nghiên cứu q trình Cơng nghiệp hóa - Đơ thị hóa thị xã Tân Uyên nhằm cung
cấp những luận cứ khoa học về mục tiêu, phƣơng án phát triển kinh tế- xã hội,
mơi trƣờng thị xã Tân Un nói riêng và trong q trình Cơng nghiệp hóa - Đơ
thị hóa tỉnh Bình Dƣơng nói chung, giúp đề ra giải pháp khai thác và sử dụng
hợp lý các nguồn lực, tiềm năng và lợi thế của thị xã, đặc biệt là vị trí địa lý, tài
nguyên đất, điều kiện tự nhiên trong sự nghiệp Cơng nghiệp hóa- Hiện đại hóa
tỉnh Bình Dƣơng, qua đó nhằm nâng cao tiềm lực lợi thế sẵn có và khắc phục
2


khó khăn nhằm hƣớng đến sự phát triển đơ thị hóa theo hƣớng bền vững ở thị xã
Tân Uyên, tỉnh Bình Dƣơng trong tƣơng lai.
Với q trình Cơng nghiệp hóa - Đơ thị hóa ở thị xã Tân Un cho đến nay
vẫn còn nhiều bỏ ngỏ với nhiều nội dung cần đƣợc làm rõ. Đó là lý do tơi chọn
đề tài Luận văn Thạc Sĩ, Chuyên ngành Lịch sử Việt Nam “Q trình Cơng
nghiệp hóa - Đơ thị hóa ở thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương (1997-2017)” để
nghiên cứu, triển khai thành luận văn tốt nghiệp.
2. Mục đích nghiên cứu
Để thực hiện mục tiêu của đề tài, luận văn sẽ thực hiện các nhiệm vụ cơ bản
sau đây:
Một là, trình bày đặc điểm tự nhiên, kinh tế, xã hội và tình hình phát triển
đơ thị ở Thị xã Tân Uyên trƣớc năm 1997 từ đó thấy đƣợc tiềm năng phát triển
Cơng nghiệp hóa - Đơ thị hóa của Thị xã Tân Un, Bình Dƣơng.

Hai là, nhận diện, phân tích q trình Cơng nghiệp hóa - Đơ thị hóa 1997 2017 dựa trên thực trạng biến đổi tình hình kinh tế- xã hội thị xã qua các ngành
công nghiệp – xây dựng, dịch vụ, nông – lâm – thủy sản, kết cấu hạ tầng, môi
trƣờng, giáo dục, an ninh quốc phịng,.. ở thị xã Tân Un trong q trình Cơng
nghiệp hóa - Đơ thị hóa giai đoạn năm 1997- 2017, 20 năm đổi mới và phát
triển.
Ba là, triển vọng phát triển Cơng nghiệp hóa - Đơ thị hóa ở thị xã Tân Uyên,
trong đó đƣa ra một số nhận xét đánh giá, từ đó đề xuất những quan điểm cơ bản
và nhóm giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao thuận lợi, đồng thời khắc phục khó
khăn nảy sinh cho quá trình cơng nghiệp hóa, đơ thị hóa thị xã Tân Un góp
phần vào tiến trình thực hiện Cơng nghiệp hóa - Đơ thị hóa trong tƣơng lai.
3. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Cơng nghiệp hóa và Đơ thị hố là một trong những vấn đề đang đƣợc thế
giới quan tâm. Bởi vậy, đã có nhiều tài liệu, cơng trình nghiên cứu đề cập đến
Cơng nghiệp hóa và Đơ thị hố ở các khía cạnh khác nhau.
Trước tiên là nhóm các cơng trình nghiên cứu chung về vấn đề cơng nghiệp
hóa, đơ thị hóa.
3


Những nghiên cứu về đơ thị hóa trong q trình Cơng nghiệp hóa, Đơ thị
hóa nơng nghiệp và nơng thơn, phát triển đơ thị bền vững ở Việt Nam nói chung
và Bình Dƣơng nói riêng gần đây mới đƣợc các cá nhân, tổ chức, nhà nƣớc,
chính quyền, đồn thể các ban ngành đặc biệt quan tâm. Trƣớc kia có một vài
tác giả nghiên cứu, nhƣng chủ yếu là nghiên cứu phạm vi rộng cả nƣớc có thể kể
tới một số tác giả nhƣ: “ Nguyễn Duy Quý với “ Đô thị hóa trong q trình cơng
nghiệp hóa (1998); Trần Ngọc Hiên, Trần Văn Chử với “ Đơ thị hóa và chính
sách phát triển đơ thị trong cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam (1998);
Đào Hồng Tuấn (2008) với “ Phát triển bền vững đô thị”. Bên cạnh các cơng
trình nghiên cứu đƣợc cơng bố của các cá nhân, nhiều cuộc hội thảo, diễn đàn,
các bài viết trên nhiều tạp chí trong nƣớc cũng lấy vấn đề cơng nghiệp hóa, đơ

thị hóa làm chủ đề thảo luận: “ Hội thảo khoa học quốc tế “ Phát triển đô thị và
xã hội bền vững – trách nhiệm của giáo dục, nghiên cứu và quản lí tại thành phố
Hồ Chí Minh; diễn đàn đô thị Việt Nam đƣợc thành lập ngày 22/10/2003 nhằm
đúc kết kinh nghiệm, kết hợp toàn diện lợi ích của các đối tác trong nƣớc và
quốc tế trong cơng tác quản lí và phát triển hệ thống đơ thị Việt Nam: “Hội thảo
đô thị Việt Nam năm 2000”, “ Hội thảo quốc tế về các xu hƣớng đô thị về vùng
ven Đông Nam Á” Tại thành phố Hồ Chí Minh tháng 12 năm 2008,…và nhiều
cuộc hội thảo khác cũng liên quan.
Một số hội thảo khoa học cấp quốc gia liên quan đến chủ đề cơng nghiệp
hóa, đơ thị hóa trên địa bàn tỉnh Bình Dƣơng đƣợc triển khai rộng rãi năm 2015
tại Trung tâm Hành chính tập trung của tỉnh, Hội đồng Lý luận Trung ƣơng phối
hợp với Tỉnh ủy Bình Dƣơng đã tổ chức Hội thảo khoa học “Cơng nghiệp hóa,
đơ thị hóa qua thực tiễn ở Bình Dƣơng”. Hội thảo do Giáo sƣ - Tiến sĩ Phùng
Hữu Phú, Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ƣơng, Ủy viên Thƣờng trực
Ban chỉ đạo tổng kết 30 năm đổi mới và ơng Nguyễn Hữu Từ, Phó Bí thƣ Tỉnh
ủy Bình Dƣơng chủ trì, các nhà khoa học; lãnh đạo các viện, trung tâm nghiên
cứu khoa học, một số sở, ban, ngành của Bình Dƣơng và TP.HCM.
Tại hội thảo đã thông qua hơn 10 tham luận của các đại biểu, gồm: Cơng
nghiệp hóa, đơ thị hóa qua thực tiễn của Bình Dƣơng qua 30 năm đổi mới; quy
4


hoạch đô thị - công nghiệp gắn với quy hoạch tổng thể phát triển Bình Dƣơng và
vùng TP.HCM; đổi mới tƣ duy phát triển cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa và đơ
thị hóa ở Bình Dƣơng - những vấn đề khoa học và thực tiễn; thực trạng phát
triển các khu công nghiệp, cụm công nghiệp gắn với phát triển đô thị của Bình
Dƣơng… Nội dung các tham luận này tập trung vào 3 phần: Phần 1 là những
vấn đề chung về cơng nghiệp hóa, đơ thị hóa qua thực tiễn tỉnh Bình Dƣơng;
phần 2 là một số vấn đề về cơng nghiệp hóa qua thực tiễn tỉnh Bình Dƣơng và
phần 3 là một số vấn đề về đơ thị hóa qua thực tiễn ở tỉnh Bình Dƣơng.

Từ các tham luận của hội thảo này, những vấn đề chung về công nghiệp
hóa, đơ thị hóa tại Bình Dƣơng, đã phản ánh với những con số ấn tƣợng. Từ một
tỉnh nông nghiệp, sau gần 30 năm thực hiện đƣờng lối đổi mới theo Nghị quyết
Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI (năm 1986) và 17 năm tái lập tỉnh, Bình
Dƣơng đã phát triển vƣợt bậc về kinh tế - xã hội. Trong thời kỳ từ năm 2000 đến
nay, cơ cấu kinh tế chuyển dịch nhanh từ nông nghiệp sang công nghiệp.
Cùng với phát triển cơng nghiệp, Bình Dƣơng đã đẩy mạnh đầu tƣ xây dựng
các khu dân cƣ, khu đô thị, gắn với đầu tƣ đồng bộ, hiện đại hạ tầng kỹ thuật và
hạ tầng xã hội. Mơ hình phát triển công nghiệp tạo động lực phát triển đô thị và
ngƣợc lại, xây dựng và phát triển đô thị nhằm tạo ổn định xã hội để ngƣời dân
trong và ngoài tỉnh yên tâm sống, làm việc, học tập và gắn bó lâu dài với tỉnh
nhằm góp phần phát triển cơng nghiệp nói riêng và kinh tế của tỉnh nói chung
đang phát huy hiệu quả mạnh mẽ. Đây là nền tảng cơ bản và vững chắc để Bình
Dƣơng hƣớng đến việc trở thành một đô thị xanh, văn minh và hiện đại trong
tƣơng lai. Có thể kể ra một số tham luận tiêu biểu sau:
Tham luận “Phát triển đô thị bền vững tại Bình Dương: hiện trạng và tương
lai của một thành phố sống tốt” của tiến sĩ Phạm Thái Sơn, trƣờng Đại học Việt
Đức tập trung phản ánh nội dung: Nằm cận TP.HCM và thuộc Vùng kinh tế
trọng điểm phía Nam, cùng chính sách phát triển hợp lý, trong những năm qua
Bình Dƣơng đã có bƣớc phát triển vƣợt bậc về kinh tế. Sự phát triển đó cũng
làm cho q trình đơ thị hóa của Bình Dƣơng tăng nhanh. Để đơ thị Bình Dƣơng
tốt hơn trong tƣơng lai, tiến sĩ Phạm Thái Sơn đề xuất một số định hƣớng chung
5


nhằm bảo đảm thực hiện mục tiêu “thành phố sống tốt” tại Bình Dƣơng để đón
đầu xu thế cũng nhƣ định hƣớng phát triển đơ thị nhanh chóng của địa phƣơng
trong những năm tới đây. Theo đó, một nghiên cứu sâu rộng về tỉnh cần đƣợc
tiến hành để hình thành khung cho bộ tiêu chí sử dụng cho tỉnh và mở rộng
phạm vi áp dụng ra các đô thị khác của Việt Nam.

Trong tham luận “Đổi mới tư duy phát triển cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa
và đơ thị hóa ở Bình Dương - Những vấn đề khoa học và thực tiễn”, tiến sĩ
Nguyễn Văn Hiệp, Hiệu trƣởng trƣờng Đại học Thủ Dầu Một cho biết, Bình
Dƣơng đã có gần 20 năm tiến hành cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa và đơ thị hóa.
Q trình này đã mang lại kết quả to lớn, đƣa Bình Dƣơng trở thành một trong
những địa phƣơng điển hình của cả nƣớc về chuyển đổi từ nền kinh tế nông
nghiệp là chủ đạo sang nền kinh tế công nghiệp, chuyển đổi từ xã hội nông thôn
sang xã hội công nghiệp và đô thị. Tuy nhiên, để tiếp tục phát triển, đối với lĩnh
vực đô thị hóa cần nỗ lực đổi mới tƣ duy trong cơng tác quy hoạch và quản lý
quy hoạch; có chiến lƣợc phân bố dân cƣ đồng đều, phù hợp với kết cấu hạ tầng
và sinh kế của ngƣời dân; đồng thời nâng cao chất lƣợng cung cấp dịch vụ ở các
đô thị…
Ơng Nguyễn Hữu Từ, Phó Bí thƣ Tỉnh ủy cho rằng, q trình cơng nghiệp
hóa, đơ thị hóa qua thực tiễn ở Bình Dƣơng cần nhìn nhận quá trình phát triển để
rút ra những bài học kinh nghiệm, đánh giá đúng đắn những thành tựu, hạn chế,
từ đó định hƣớng cho một quá trình phát triển mới nhằm đƣa Bình Dƣơng phát
triển vƣợt bậc hơn nữa, trở thành thành phố thơng minh, hiện đại trƣớc năm
2025. Ơng cho biết, hội thảo đã tập trung vào những vấn đề trọng tâm, thảo luận
sâu những vấn đề cịn có nhiều vƣớng mắc trong thời gian qua, những vấn đề
mới đặt ra để từ đó có sự thống nhất, bổ sung cho tỉnh và cho công tác tổng kết
thực tiễn lý luận của Đảng. Tỉnh trân trọng ý kiến các nhà khoa học, ghi nhận và
tiếp thu hoàn chỉnh những vấn đề, ý kiến xác đáng để bổ sung vào dự thảo Văn
kiện trình Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ X, cũng nhƣ tham gia ý kiến vào dự thảo
Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng.

6


Tại hội thảo, Giáo sƣ - Tiến sĩ Phùng Hữu Phú đã đánh giá cao những thành
tựu nổi bật của Bình Dƣơng trong thực hiện chủ trƣơng cơng nghiệp hóa gắn kết

với đơ thị hóa. Q trình này tại tỉnh có những đặc sắc: Đặt đúng trọng tâm và
sự phát triển đồng bộ; huy động tốt mọi nguồn lực để phát triển; chủ động hội
nhập sâu rộng; chú trọng đào tạo nguồn nhân lực phục vụ cơng nghiệp hóa; cơng
nghiệp hóa và đơ thị hóa chú trọng lợi ích của nhân dân. Từ thực tiễn Bình
Dƣơng đạt đƣợc, ơng cho rằng, q trình cơng nghiệp hóa gắn kết với đơ thị hóa
của Bình Dƣơng thành cơng là đi đúng quy luật, để hôm nay các chỉ tiêu kinh tế
- xã hội so với năm 1997 đều tăng từ 30 - 40 lần. Đây vừa là kinh nghiệm cho
tỉnh, vừa là kinh nghiệm cho các huyện, thị xã khác chia sẻ với q trình cơng
nghiệp hóa, đơ thị hóa của Bình Dƣơng, đặc biệt là thị xã Tân uyên nơi tôi
nghiên cứu đề tài.
* Nhóm các cơng trình về Q trình Cơng nghiệp hóa - Đơ thị hóa ở thị xã
Tân Uyên, tỉnh Bình Dương (1997-2017):
Qua các thống kê trên cho thấy, các cơng trình nghiên cứu về q trình
Cơng nghiệp hóa - Đơ thị hóa nói chung, ở Việt Nam và tỉnh Bình Dƣơng khá
phong phú với các cấp độ và hƣớng tiếp cận khác nhau. Các cơng trình đã nêu ra
và đều mong muốn làm sáng tỏ cơ sở lý luận và thực tiễn của q trình Cơng
nghiệp hóa - Đơ thị hóa để tìm ra hƣớng đi, đề xuất những giải pháp nhằm tháo
gỡ những khó khăn vƣớng mắc để thúc đẩy q trình Cơng nghiệp hóa - Đơ thị
hóa trong cơng cuộc hội nhập và phát triển mạnh mẽ của đất nƣớc nói chung
trên phạm vi Bình Dƣơng nói riêng.
Nội dung về q trình Cơng nghiệp hóa - Đơ thị hóa ở thị xã Tân Un, tỉnh
Bình Dƣơng (1997-2017) chỉ đƣợc đề cập đến ở một khía cạnh nhỏ, một thời
gian ngắn trong tổng thể các công trình nghiên cứu đã kể trên.
Cho đến nay chƣa có cơng trình nào nghiên cứu về q trình Cơng nghiệp
hóa - Đơ thị hóa ở thị xã Tân Un, tỉnh Bình Dƣơng trong suốt giai đoạn 1997
– 2017 dƣới góc độ Sử học một cách tổng thể, toàn diện.
Trên cơ sở kế thừa có chọn lọc kết quả nghiên cứu của các tác giả đi trƣớc,
luận văn nghiên cứu về “Q trình Cơng nghiệp hóa - Đơ thị hóa ở thị xã Tân
7

Uyên, tỉnh Bình Dương trong giai đoạn 1997 – 2017” một cách tổng thể, tồn
diện, có luận cứ khoa học sâu sắc.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn là “ Qúa trình Cơng nghiệp hóa - Đơ thị
hóa ở thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dƣơng trong giai đoạn: 1997-2017”.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi không gian nghiên cứu: Luận văn nghiên cứu q trình Cơng
nghiệp hóa, Đơ thị hóa ở thị xã Tân Un, tỉnh Bình Dƣơng (1997-2017), đặt
trong mối quan hệ tổng thể phát triển kinh tế- xã hội tỉnh Bình Dƣơng và vùng
kinh tế trọng điểm phía Nam.
Phạm vi thời gian nghiên cứu: Luận văn nghiên cứu giai đoạn từ năm 1997
là năm tỉnh Bình Dƣơng đƣợc tái lập đến năm 2017, đánh dấu 20 năm đổi mới
và phát triển, đây là giai đoạn sự nghiệp Cơng nghiệp hóa- Hiện đại hóa cả
nƣớc, có tác động mạnh mẽ đến q trình Cơng nghiệp hóa -Đơ thị hố diễn ra
mạnh mẽ ở tỉnh Bình Dƣơng nói chung và Cơng nghiệp hóa - Đơ thị hóa ở thị xã
Tân Un, tỉnh Bình Dƣơng nói riêng.
Phạm vi nội dung nghiên cứu: q trình Cơng nghiệp hóa - Đơ thị hóa ở thị
xã Tân Un, tỉnh Bình Dƣơng (1997-2017) gồm cơ sở lí thuyết và thực tiễn của
q trình Cơng nghiệp hóa, Đơ thị hóa; 20 năm diễn ra q trình cơng nghiệp
hóa, đơ thị hóa phát triển kinh tế- xã hội và một số nhận xét, đánh giá về q
trình Cơng nghiệp hóa - Đơ thị hóa ở Tân Uyên (1997- 2017). Từ đó đề ra
những nhóm giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hơn nữa thuận lợi, đồng thời tận
dụng những lợi thế ở thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dƣơng trong q trình Cơng
nghiệp hóa - Đơ thị hóa cho tƣơng lai.
5. Nguồn tài liệu và phƣơng pháp nghiên cứu
5.1 Nguồn tài liệu
Để hoàn thành đề tài này, tác giả sử dụng nhiều nguồn tƣ liệu tham kháo
khác nhau và sử dụng các nguồn tài liệu đó một cách có chọn lọc, cụ thể:

8


- Các cơng trình khoa học nghiên cứu về q trình cơng nghiệp hóa, đơ thị
hóa ở Việt Nam, các cơng trình hội thảo nghiên cứu khoa học đƣợc cơng bố về
đơ thị hóa Bình Dƣơng 20 năm hội nhập và phát triển, các luận án tiến sĩ, luận
văn thạc sĩ, khóa luận tốt nghiệp đƣợc nghiên cứu trên địa bàn Tân Uyên.
- Các Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Bình Dƣơng qua các kì đại hội của
tỉnh Bình Dƣơng, các Nghị quyết đại hội Đảng bộ huyện Tân Uyên (cũ) và thị
xã Tân Uyên ngày nay, thị ủy Tân Uyên; các Nghị quyết đại hội Đảng bộ các xã,
phƣờng của Tân Uyên qua các thời kì.
- Các quyết định của UBND tỉnh Bình Dƣơng về việc phê duyệt quy hoạch
phát triển kinh tế- xã hội vùng kinh tế trọng điểm phía Nam đến năm 2020,
quyết định Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Dƣơng về việc quy hoạch tổng thể phát
triển kinh tế- xã hội thị xã Tân Uyên đến năm 2025 và các văn bản pháp quy của
UBND tỉnh Bình Dƣơng và các Sở, Ban, Ngành, các đơn vị quản lý; văn bản
pháp quy của UBND huyện Tân Uyên ( cũ), thị xã Tân Uyên nay.
- Các báo cáo kinh tế - xã hội của tỉnh Bình Dƣơng cũng nhƣ của thị xã Tân
Uyên 1997 - 2020.
tỉnh Bình Dƣơng, Phòng thống kê thị xã Tân Uyên từ 1999 đến năm 2020,
các số liệu báo cáo, thống kê của các Sở, Ban, Ngành của Tỉnh; số liệu từ các
phòng, đơn vị chuyên môn của thị xã Tân Uyên, các bản đồ đơn vị hành chính.
- Các bài viết trích từ kỷ yếu các hội thảo, hội nghị về đô thị và đơ thị hóa;
bài viết, ký sự, phóng sự trên các báo phát hành trong và ngoài Tỉnh, đặc biệt là
báo Bình Dƣơng; Các nguồn tƣ liệu trên các website của cổng thông tin thị xã
Tân Uyên, của các cơ quan, nghành liên quan.
5. 2. Phƣơng pháp nghiên cứu
Luận văn vận dụng phƣơng pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử
của chủ nghĩa Mác - Lênin trong nhận diện và phân tích xã hội.

Luận văn vận dụng tƣ tƣởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng, chính
sách Nhà nƣớc về q trình cơng nghiệp hóa, đơ thị hóa trong sự nghiệp Cơng
nghiệp hóa- Hiện đại hóa đƣợc soi chiếu qua những quan điểm, chủ trƣơng phát
triển Cơng nghiệp hóa- Hiện đại hóa nơng nghiệp, nơng thôn nƣớc ta.
9


Trong đó hai phƣơng pháp đặc thù của khoa học lịch sử là phƣơng pháp lịch
sử và phƣơng pháp lôgic:
Phương pháp lịch sử: tái hiện lại bức tranh 20 năm (1997 – 2017) đi lên
Cơng nghiệp hóa - Đơ thị hóa trên địa bàn thị xã Tân Uyên một cách chân thực,
sinh động qua thời gian.
Phương pháp lôgic: Không chỉ phản ánh Cơng nghiệp hóa - Đơ thị hóa
mang tính diễn trình, mà tìm ra những quy luật vận động chung của quá trình
này trên địa bàn thị xã Tân Uyên. Từ đó có thể thấy đƣợc những đặc điểm chung
của q trình phát triển cơng nghiệp, đơ thị ở Bình Dƣơng và Việt Nam, đồng
thời có cách nhìn khách quan về đặc điểm, thế mạnh của từng địa phƣơng.
Ngoài ra luận văn còn sử dụng kết hợp các phƣơng pháp liên ngành khác
nhƣ: phân tích và tổng hợp, thống kê, so sánh, đối chiếu, nghiên cứu bản đồ, hệ
thống hóa và khái quát hóa….
Phương pháp thống kê, so sánh: tiến hành thống kê, so sánh các số liệu liên
quan đến đề tài nhƣ: bảng số liệu, danh mục các dự án đầu tƣ, các cơng trình
nâng cấp, phƣơng pháp thống kê đã cung cấp những số liệu để so sánh và phân
tích, làm rõ các luận điểm trong đề tài. Phƣơng pháp lịch sử đƣợc sử dụng nhằm
tái hiện bức tranh đơ thị hóa trên địa bàn thị xã Tân Un một cách chân thực,
sinh động q trình đơ thị hóa của thị xã Tân Uyên sẽ đƣợc xem xét dƣới góc độ
nhìn nhận của khoa học lịch sử.
Phương pháp bản đồ: quá trình thực hiện đề tài, đã nghiên cứu các bản đồ
hành chính, sơ đồ vị trí và mối quan hệ liên vùng nhằm làm rõ tại sao tác động
mạnh đến q trình Cơng nghiệp hóa - Đơ thị hóa thị xã Tân Un, tỉnh Bình

Dƣơng (1997-2017), 20 năm đổi mới và phát triển.
6. Đóng góp của luận văn
- Đây là cơng trình nghiên cứu đầu tiên q trình Cơng nghiệp hóa - Đơ thị
hóa ở thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dƣơng (1997-2017). Để tài phân tích, luận giải
những vấn đề liên quan trong từng lĩnh vực của q trình Cơng nghiệp hóa - Đơ
thị hóa ở thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dƣơng từ năm 1997 đến năm 2017, từ đó

10


đƣa ra những nhận xét, đánh giá và kết luận mang tính độc lập hƣớng tới phát
triển cơng nghiệp hóa - Đơ thị hóa trong tƣơng lai.
- Đề tài góp phần cung cấp nguồn tƣ liệu cho các cơ quan, tổ chức thu thập,
hệ thống hoạch định chính sách ở thị xã Tân Un, Bình Dƣơng. Đồng thời có
đƣợc những luận cứ tham khảo cần thiết về q trình Cơng nghiệp hóa - Đơ thị
hóa ở thị xã Tân Un, tỉnh Bình Dƣơng ( 1997 - 2017), cho quá trình Cơng
nghiệp hóa - Đơ thị hóa của tỉnh Bình Dƣơng. Thơng qua đó mang lại những nội
dung, quan điểm và giải pháp tham khảo cần thiết cho kế hoạch quy hoạch tổng
thể kinh tế- xã hội thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dƣơng tới năm 2030 xây dựng đơ
thị tỉnh Bình Dƣơng trở thành thành phố thơng minh, hiện đại.
7. Bố cục của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung luận
văn gồm 3 chƣơng nhƣ sau:
Chƣơng 1. Cơ sở lí thuyết và thực tiễn của q trình Cơng nghiệp hóa - Đơ
thị hóa ở thị xã Tân Un, tỉnh Bình Dƣơng
Chƣơng 2. Tình hình Cơng nghiệp hóa - Đơ thị hóa ở thị xã Tân Uyên, tỉnh
Bình Dƣơng (1997-2017)
Chƣơng 3. Một số nhận xét, đánh giá về q trình Cơng nghiệp hóa - Đơ thị
hóa ở thị xã Tân Un, tỉnh Bình Dƣơng (1997- 2017)

11


NỘI DUNG
CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÍ THUYẾT VÀ THỰC TIỄN CỦA Q TRÌNH CƠNG NGHIỆP
HĨA - ĐƠ THỊ HĨA Ở THỊ XÃ TÂN UYÊN, TỈNH BÌNH DƢƠNG
1.1. Các khái niệm
1.1.1. Khái niệm Cơng nghiệp hóa
Cơng nghiệp hố đƣợc định nghĩa và có nhiều quan niệm khác nhau song nó
thƣờng đƣợc hiểu là một quá trình gắn liền với việc xác định một cơ cấu kinh tế
hợp lý, trang bị kỹ thuật ngày càng hiện đại cho các ngành kinh tế nhằm thủ tiêu
tình trạng lạc hậu về kinh tế xã hội, khai thác tối ƣu các nguồn lực và lợi thế,
đảm bảo nhịp độ tăng trƣởng nhanh và ổn định.
Công nghiệp hóa là q trình nâng cao tỷ trọng của cơng nghiệp trong toàn
bộ các ngành kinh tế của một vùng kinh tế hay một nền kinh tế. Đó là tỷ trọng
về lao động, về giá trị gia tăng, nâng cao giá trị tuyệt đối sản lƣợng cơng nghiệp.
Cơng nghiệp hóa gắn với phát triển văn hóa và xã hội để đạt tới xã hội cơng
nghiệp [3, 56].
Đây là q trình chuyển biến kinh tế-xã hội ở một cộng đồng ngƣời từ nền
kinh tế với mức độ tập trung tƣ bản nhỏ sang nền kinh tế cơng nghiệp. Cơng
nghiệp hóa là một phần của q trình Hiện đại hóa và gắn với Đơ thị hóa. Sự
chuyển biến kinh tế - xã hội này đi đôi với tiến bộ công nghệ, đặc biệt là sự phát
triển của sản xuất với quy mô lớn. Cơng nghiệp hóa cịn gắn liền với thay đổi
các hình thái triết học hoặc sự thay đổi thái độ trong nhận thức tự nhiên. Dầu
vậy, những thay đổi về mặt triết học là ngun nhân của Cơng nghiệp hóa hay
ngƣợc lại thì vẫn cịn tranh cãi. Nhƣ vậy Cơng nghiệp hố là một q trình lịch
sử tất yếu nhằm tạo nên những chuyển biến căn bản về kinh tế xã hội của đất
nƣớc trên cơ sở khai thác có hiệu quả các nguồn lực và lợi thế trong nƣớc, mở
rộng quan hệ kinh tế quốc tế. Xây dựng cơ cấu kinh tế nhiều ngành với trình độ

khoa học cơng nghệ ngày càng hiện đại.

12


1.1.2. Khái niệm Đơ thị hóa
Đơ thị hóa là một trong những vấn đề đang đƣợc thế giới quan tâm. Q
trình đơ thị hóa diễn ra ở khắp mọi nơi trên thế giới, với tốc độ ngày càng nhanh
chóng và trở thành một xu thế toàn cầu tất yếu của nhân loại. Cùng với sự phát
triển vƣợt bậc của xã hội lồi ngƣời, đơ thị hóa là một quy luật tất yếu, gắn liền
với q trình cơng nghiệp hóa đã dẫn đến những chuyển biến lớn về kinh tế văn hóa - xã hội của mỗi quốc gia trên thế giới. Vì vậy đơ thị hóa là một tiêu chí
phản ánh tổng hợp quá trình vận động và phát triển đi lên của mỗi quốc gia. Mặc
dù đang diễn ra ngày càng mạnh mẽ và sâu rộng, q trình đơ thị hóa vẫn có sự
khác biệt giữa các châu lục, các khu vực và quốc gia trên thế giới.
Quá trình đơ thị hóa Việt Nam diễn ra khá sớm nhƣng sau khi chúng ta thực hiện
công cuộc đổi mới kinh tế - xã hội thì bộ mặt kinh tế và bộ mặt đô thị nƣớc ta đã
chuyển sang một bƣớc ngoặt quan trọng với tốc độ nhanh hơn và diễn ra đa dạng..
Có nhiều cách định nghĩa về khái niệm đơ thị hóa ở nhiều khía cạnh khác
nhau. Trong đó, định nghĩa đƣợc nhiều nhà nghiên cứu đồng tình là: “đơ thị hóa
là khu vực dân cư tập trung với mức độ cao, chủ yếu là lao động phi nông
nghiệp, có hạ tầng cơ sở thích hợp, là trung tâm chun ngành tổng hợp, có vai
trị thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của cả nước, của một miền lãnh thổ,
của một tỉnh, một huyện hoặc một vùng trong tỉnh, huyện” [32; 12]. Khái niệm
này có nội hàm tƣơng đối trùng khớp với những thuộc tính dùng để xác định đô
thị tại Việt Nam hiện nay.
Hiện nay đơ thị hóa cịn đƣợc hiểu theo nghĩa khác là q trình kinh tế- xã
hội biểu hiện của nó là sự tăng nhanh về số lƣợng và quy mô của cƣ dân đơ thị.
Q trình này bao gồm sự thay đổi về lực lƣợng sản xuất, trƣớc hết là sự phân
bổ dân cƣ trong kết cấu nghề nghiệp, xã hội ,…Đó là q trình tập trung tăng
cƣờng phân hóa các hoạt động đô thị và nâng cao tỷ lệ dân thành thị [30; 28]

Dƣới gốc độ động lực phát triển, tác giả Trƣơng Quang Thảo có cách lí giải
khá dễ hiểu về q trình đơ thị hóa, đó là “ Cơng nghiệp hóa làm cho đơ thị hình
thành và phát triển ngày càng nhiều, càng rộng số ngƣời chuyển từ sản xuất
nông nghiệp sang sản suất công nghiệp ngày càng đơng và đến một lúc nào đó
13