BÀI tập AXIT HNO3 cực HAY

Luyện Thi Đại Học-Cao Đẳng Phan Kim
Ngân-Đức Thọ-Hà Tĩnh
DA VO TNH CHT CA DUNG DCH HNO
3
XY DNG BI TON NH GI S TO
THNH MUI AMONI TRONG DUNG DCH
Phan Kim Ngõn
Trng THPT c Th-H Tnh
- Nh ó bit dung dch HNO
3
cú tớnh oxi hoỏ rt mnh, khi cht kh phn ng vi dung dch HNO
3
thỡ sn
phm kh ngoi cht khớ cũn cú th cú s to thnh NH
4
NO
3
. Trong mt s cõu hi khi hc sinh khụng
ý thng rt d nhm ln v dn n gii sai bi toỏn. õy tụi xõy dng mt s bi toỏn giỳp hc sinh
nhỡn nhn mt cỏch sõu sc v tớnh cht ca dung dch HNO
3
, ng thi cú k nng gii mt s bi toỏn v
axit HNO
3
.
- Mt s vớ d minh ho nh sau:
Vớ d 1: Cho 1,68gam bt Mg tỏc dng va vi 500ml dung dch HNO
3
aM thu c dung dch Y v
0,448lớt khớ NO duy nht. Tớnh a v khi lng mui to thnh trong Y?
Bi gii:

- õy cn chỳ ý rng khớ NO l khớ duy nht ch khụng phi l sn phm kh duy nht. Mt s hc sinh
khụng ý iu ny v cho rng bi toỏn khỏ n gin v d mc phi sai lm nh sau:
+
0,07
Mg
n mol=

trong dung dch Y cú 0,07mol Mg(NO
3
)
2


Khi lng mui = 0,07. 148 =
10,36gam v
0,02
NO
n mol=


3
NO

+ 4H
+
+ 3e

NO + 2H
2
O

0,08 0,06 0,02



3
0,08
0,08 0,16
0,5
HNO
H
n n mol a M
+
= = = =
+ Thc ra ch cn ỏnh giỏ:
Mg - 2e

Mg
2+
(1) v
3
NO

+ 4H
+
+ 3e

NO + 2H
2
O (2)
0,07 0,14 0,08 0,06 0,02

Do Mg phn ng va vi HNO
3
m quỏ trỡnh (1) v (2) cho thy s mol electron nhng ln hn s mol
electron nhn. Do ú trong dung dch phi cú sinh ra ion
4
NH
+
.
3
NO

+ 10H
+
+ 8e


4
NH
+
+ 3H
2
O (2)
0,1 0,08 0,01


3
0,18 0,36
HNO
H
n n mol a M

+
= = =
+ Trong Y cú: 0,07mol Mg(NO
3
)
2
v 0,01mol NH
4
NO
3


m
mui
= 0,07.148 + 0,01.80 = 11,16g
- T bi toỏn trờn õy. Nu cho khi lng mui khan v yờu cu tỡm cụng thc ca khớ thỡ ta cú c mt
dng toỏn khỏc cho hc sinh rốn luyn.
Vớ d 2: Ho tan 1,68gam kim loi Mg vo V lớt dung dch HNO
3
0,25M va thu c dung dch X v
0,448lớt mt cht khớ Y duy nht, nguyờn cht. Cụ cn dung dch X thu c 11,16gam mui khan.(Quỏ
trỡnh cụ cn khụng lm mui phõn hu). Tỡm cụng thc phõn t ca khớ Y v tớnh V?
Bi gii: Cn ỏnh giỏ c trong dung dch X cú to thnh
4
NH
+
. Tht vy,
0,07
Mg
n mol=

. Nu Mg tỏc
dng vi HNO
3
khụng sinh ra NH
4
NO
3
thỡ trong X cú: 0,07mol Mg(NO
3
)
2
, do ú

m
mui
= 0,07.148 = 10,36g < 11,16g

trong X cũn cú NH
4
NO
3
vi
4 3
11,16 10,36
0,01
80
NH NO
n mol

= =

. Cỏc quỏ trỡnh xy ra nh sau:
Mg - 2e

Mg
2+
(1)
3
NO

+ 10H
+
+ 8e


4
NH
+
+ 3H
2
O (2)
0,07 0,14 0,1 0,08 0,01
+ Gi CTPT ca khớ Y l N
x
O
y
thỡ
x
3
NO

+ (6x 2y)H
+
+ (5x 2y)e

N
x
O
y
+ (3x y) H
2
O (3)
0,02(5x -2y) 0,02mol
+ Theo nh lut bo ton e ta cú: 0,14 = 0,08 + 0,02(5x 2y)

5x 2y = 3 (*)
Page 1 of 4
Luyện Thi Đại Học-Cao Đẳng Phan Kim
Ngân-Đức Thọ-Hà Tĩnh
+ Khớ sinh ra cú th l: NO, NO
2
, N
2
, N
2
O Thỡ ch cú khớ NO phự hp vi (*)


Y l NO v V = 0,72lớt
- Trờn c s ú cú th xõy dng dng toỏn hn hp cho hc sinh rốn luyn:
Vớ d 3: Ho tan hon ton hn hp X gm 0,1mol CuO v 0,14mol Al trong 500ml dung dch HNO

3
aM
va thu c dung dch Y v 0,672lớt khớ N
2
O duy nht. Tớnh a v khi lng mui to thnh trong Y?
Bi gii: - Hon ton tng t ta xột cỏc quỏ trỡnh sau:
CuO + 2H
+


Cu
2+
+ H
2
O (4)
0,1 0,2
Al - 3e

Al
3+
(5) 2
3
NO

+ 10H
+
+ 8e

N
2

O + 5H
2
O (6)
0,14 0,42 0,3 0,24 0,03
T (5, 6) cho thy cú to thnh NH
4
NO
3
vi s mol e nhn ca quỏ trỡnh to ra
4
NH
+
l : 0,42 0,24 =
0,18mol


3
NO

+ 10H
+
+ 8e


4
NH
+
+ 3H
2
O (7)

0,225 0,18 0,0225
3
0,725 1,45
HNO
H
n n mol a M
+
= = =
; trong dung dch Y cú: 0,1mol Cu(NO
3
)
2
, 0,14mol Al(NO
3
)
3
v
0,0225mol NH
4
NO
3


m
mui
= 0,1.188 + 0,14.213 + 0,0225.80 = 50,42g
Vớ d 4: Ho tan 11,78gam hn hp X gm CuO v Al trong dung dch HCl d thu c 0,42gam khớ H
2
.
1. Tớnh s mol cỏc cht trong X?

2. Cng hn hp X trờn khi ho tan va trong V lớt dung dch HNO
3
0,5M thu c dung dch Y cha
50,42gam mui v 0,672lớt mt cht khớ Z nguyờn cht duy nht. Tỡm CTPT ca Z v tớnh V?
Bi gii:
1. D dng tớnh c:
0,1 , 0,14
CuO Al
n mol n mol= =
2. Nu hn hp X tỏc dng vi HNO
3
khụng sinh ra NH
4
NO
3
thỡ trong Y cú: 0,1mol Cu(NO
3
)
2
v 0,14mol
Al(NO
3
)
3
do ú

m
mui
= 0,1.188 + 0,14.213 = 48,62g < 50,42g

trong Y cũn cú NH
4
NO
3

- Ta cú cỏc quỏ trỡnh xy ra:
CuO + 2H
+


Cu
2+
+ H
2
O (7)
0,1 0,2
Al - 3e

Al
3+
(8)
0,14 0,42
4 3
50,42 48,62
0,0225
80
NH NO
n mol

= =

3
NO

+ 10H
+
+ 8e


4
NH
+
+ 3H
2
O (9)
0,225 0,18 0,0225
+ Gi CTPT ca khớ Z l N
x
O
y
thỡ
x
3
NO

+ (6x 2y)H
+
+ (5x 2y)e

N

x
O
y
+ (3x y) H
2
O (3)
0,03(5x -2y) 0,03mol
+ Theo nh lut bo ton e ta cú: 0,42 = 0,18 + 0,03(5x 2y)

5x 2y = 8 (**)
+ Khớ sinh ra cú th l: NO, NO
2
, N
2
, N
2
O Thỡ ch cú khớ N
2
O phự hp vi (**)

Z l N
2
O v V = 1,45lớt.
- Da trờn c s ú, cú th biờn tp cỏc dng khỏc giỳp hc sinh cú kinh nghim nhỡn nhn khi gii toỏn
v HNO
3
v ngy cng lm cho cỏc dng bi toỏn v hoỏ hc thờm phong phỳ v a dng!
- kt thỳc bi vit ny mi cỏc bn gii cỏc bi tp tng t nh sau:
Bi 1: Ho tan hon ton 6gam kim loi Ca vo 500ml dung dch HNO
3

aM, va thu c dung dch Y
v 0,4928lớt khớ N
2
duy nht. Tớnh a v khi lng mui thu c trong Y?
Bi 2: Ho tan hon ton 4,8gam kim loi Mg vo 400ml dung dch HNO
3
aM, va thu c dung dch
Y v 0,896lớt khớ N
2
O duy nht. Tớnh a v khi lng mui thu c trong Y?
Page 2 of 4
Luyện Thi Đại Học-Cao Đẳng Phan Kim
Ngân-Đức Thọ-Hà Tĩnh
Bi 3: Ho tan hon ton 7,8gam kim loi Zn vo 800ml dung dch HNO
3
aM, va thu c dung dch
Y v 1,792lớt khớ mu nõu duy nht . Tớnh a v khi lng mui thu c trong Y?
Bi 4: Ho tan hon ton 2,97gam bt Al vo 400ml dung dch HNO
3
aM, va thu c dung dch Y v
0,672lớt khớ khụng mu duy nht hoỏ nõu trong khụng khớ. Tớnh a v khi lng mui thu c trong Y?
Bi 5: Ho tan 6gam Ca vo Vlớt dung dch HNO
3
1M va thu c dung dch Y cha 25,4gam mui v
0,4928lớt mt cht khớ X duy nht. Tỡm CTPT ca X v tớnh V?
Bi 6: Ho tan 4,8gam Mg vo mgam dung dch HNO
3
10% va thu c dung dch Y cha 30,4gam
mui v 0,896lớt mt cht khớ X nguyờn cht, duy nht. Tỡm CTPT ca X v tớnh m?
Bi 7: Ho tan 7,8gam Zn vo mgam dung dch HNO

3
15% va thu c dung dch Y cha 24,28gam
mui v 1,792lớt mt cht khớ X nguyờn cht, duy nht. Tỡm CTPT ca X v tớnh m?
Bi 8: Ho tan 2,97gam bt Al vo Vlớt dung dch HNO
3
2M va thu c dung dch Y cha 25,83gam
mui v 0,672lớt mt cht khớ X duy nht. Tỡm CTPT ca X v tớnh V?
Bi 9: Ho tan hon ton hn hp X gm 0,15mol Ca v 0,02mol ZnO trong 500ml dung dch HNO
3
aM
va thu c dung dch Y v 0,4928lớt N
2
duy nht. Tớnh a v khi lng mui thu c trong Y?
Bi 10: Ho tan hon ton hn hp X gm 0,2mol Mg v 0,03mol MgO trong Vlớt dung dch HNO
3
0,5M
va thu c dung dch Y v 0,896lớt N
2
O duy nht. Tớnh V v khi lng mui thu c trong Y?
Bi 11: Ho tan hon ton hn hp X gm 0,12mol Zn v 0,04mol Al
2
O
3
trong mgam dung dch HNO
3
20% va thu c dung dch Y v 1,792lớt NO
2
duy nht. Tớnh m v khi lng mui thu c trong Y?
Bi 12: Ho tan hon ton hn hp X gm 0,11mol Al v 0,05mol ZnO trong 500ml dung dch HNO
3

aM
va thu c dung dch Y v 0,672lớt NO duy nht. Tớnh a v khi lng mui thu c trong Y?
Bi 13: Ho tan hon ton hn hp X gm 0,15mol Ca v 0,02mol ZnO bng mgam dung dch HNO
3
10%
va thu c dung dch Y v 0,4928lớt mt cht khớ Z nguyờn cht duy nht. Cụ cn dung dch Y thu
c 29,18gam mui khan. Xỏc nh CTPT ca Z v tớnh m?(Quỏ trỡnh cụ cn khụng lm mui phõn hu)
Bi 14: Ho tan hon ton hn hp X gm 0,2mol Mg v 0,03mol MgO bng mgam dung dch HNO
3
15%
va thu c dung dch Y v 0,896lớt mt cht khớ Z nguyờn cht duy nht. Cụ cn dung dch Y thu
c 34,84gam mui khan. Xỏc nh CTPT ca Z v tớnh m?(Quỏ trỡnh cụ cn khụng lm mui phõn hu)
Bi 15: Ho tan hon ton hn hp X gm 0,12mol Zn v 0,04mol Al
2
O
3
bng Vlớt dung dch HNO
3
1M
va thu c dung dch Y v 1,792lớt mt cht khớ Z nguyờn cht duy nht. Cụ cn dung dch Y thu
c 41,32gam mui khan. Xỏc nh CTPT ca Z v tớnh V?(Quỏ trỡnh cụ cn khụng lm mui phõn hu)
Bi 16: Ho tan hon ton hn hp X gm 0,11mol Al v 0,05mol ZnO bng Vlớt dung dch HNO
3
1M va
thu c dung dch Y v 0,672lớt mt cht khớ Z nguyờn cht duy nht. Cụ cn dung dch Y thu c
35,28gam mui khan. Xỏc nh CTPT ca Z v tớnh V?(Quỏ trỡnh cụ cn khụng lm mui phõn hu)
Bi 17: Ho tan 7,5gam hn hp X gm Al, Mg cú t l mol 1:2 trong Vlớt dung dch HNO
3
1M va thu
c dung dch Y v 7,616 lớt hn hp khớ Z gm NO, NO

2
nng 14,04 gam.
a. Tớnh khi lng cỏc cht trong X? b. Tớnh % s mol cỏc khớ trong Z?
c. Tớnh V? d. Cụ cn dung dch Y thu c bao nhiờu gam mui khan?
Bi 18: Ho tan hon ton 26,255gam hn hp X gm Zn, Mg cú t l mol 1:1 trong mgam dung dch
HNO
3
20% va thu c dung dch Y v 4,48 lớt hn hp khớ Z gm NO, N
2
O cú t khi so vi H
2
l
18,5.
a. Tớnh khi lng cỏc cht trong X? b. Tớnh % s mol cỏc khớ trong Z?
c. Tớnh m? d. Cụ cn dung dch Y thu c bao nhiờu gam mui khan?
Page 3 of 4
Luyện Thi Đại Học-Cao Đẳng Phan Kim
Ngân-Đức Thọ-Hà Tĩnh
Chỳc cỏc bn hc sinh hc tt v t tin bc
vo cỏc kỡ thi t kt qu cao nht

Th tỡnh sinh viờn khoa Hoỏ
Phan Kim Ngõn
Trng THPT c Th-H Tnh
Phn ng trung ho a anh n vi em
Ta bờn nhau thnh cht bn kt ta
Trong dung mụi ta khụng nh tan na
Nhit no nung chy c tỡnh ta.
Bao phong ba gia muụn ngn trng thỏi
Liờn kt bn ta s chng ri nhau

Du t núng ta khụng thnh hi na
p sut no ta cng chng thng hoa
Tỡnh yờu em anh liờn kt xicma(

)
xỳc tỏc khụng lm ta bin i
Nhng axit ó lm anh bi ri
nh xa em vỡ ỏi lc in t
Ht
a ch: Phan Kim Ngõn
Giỏo viờn hoỏ: Trng trung hc ph thụng c Th
Xó c Lng-Huyn c Th-Tnh H Tnh
in thoi: 0982 127 201
Page 4 of 4