Luận văn " THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH MỸ VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM CHO VIỆC PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH VIỆT NAM " ppt

Mai Thị Thanh Thuỷ

Khoá luận tốt nghiệp 2003


1

TRNG I HC NGOI THNG
KHOA KINH T NGOI THNG
**********









KHO LUN TT NGHIP
ti:
TH TRNG TI CHNH M V BI HC KINH NGHIM
CHO VIC PHT TRIN TH TRNG TI CHNH VIT NAM





GIO VIấN HNG DN : TH.S. NG TH NHN
SINH VIấN THC HIN : MAI TH THANH THU
LP : ANH 5 - K38B

H NI - 2003

Mai Thị Thanh Thuỷ

Khoá luận tốt nghiệp 2003


2
MC LC

LI M U 1
CHNG I: TNG QUAN V TH TRNG TI CHNH 7
I. KHI NIM TH TRNG TI CHNH 7
1. Khỏi nim 7
2. Chc nng th trng ti chớnh 8
2.1. Huy ng v dn vn t ni tha vn sang ni thiu vn 8
2.2. Xỏc nh giỏ c ca cỏc ti sn ti chớnh 10
2.3. To tớnh thanh khon cho ti sn ti chớnh 10
2.4. Gim thiu chi phớ cho cỏc ch th tham gia trờn th trng 10
2.5. Khuyn khớch cnh tranh v phỏt trin hiu qu kinh doanh 10
2.6. n nh v iu ho lu thụng tin t 12
II. CC THNH VIấN TH TRNG 12
1. Cỏc trung gian ti chớnh 12
2. Nhng ngi s dng cui cựng trong h thng ti chớnh 14

3. Cỏc nh mụi gii 14
III. PHN LOI TH TRNG TI CHNH 16
1. Cn c vo thi hn luõn chuyn ca vn 16
2. Cn c vo tớnh cht ca vic phỏt hnh cỏc cụng c ti chớnh 16
3. Cn c theo cỏch thc t chc th trng 17
4. Cn c vo phng thc huy ng vn ca t chc phỏt hnh 18
IV. C CU TH TRNG TI CHNH 19
1. Th trng tin t 19
2. Th trng vn 23
3. Th trng ngoi hi 27
CHNG II: THC TRNG HOT NG TH TRNG TI CHNH M31
I. NHNG VN PHP Lí LIấN QUAN TI HOT NG TH TRNG TI
CHNH M 31
1. i vi th trng tin t 31
2. i vi th trng vn 33
II. THC TRNG HOT NG TH TRNG TI CHNH M 35
1. Thc trng hot ng th trng ngoi hi M 35
1.1. c im th trng ngoi hi M 36
1.2. Cỏc nghip v trờn th trng ngoi hi M 42
Mai Thị Thanh Thuỷ

Khoá luận tốt nghiệp 2003


3
2. Thc trng hot ng th trng tin t M 44
2.1. c im th trng tin t M 44
2.2. Quy mụ th trng tin t M 46
3. Thc trng hot ng th trng chng khoỏn M 49
3.1. c im th trng chng khoỏn M 49

3.2. Hng hoỏ trờn th trng chng khoỏn M 58
CHNG III: BI HC KINH NGHIM CHO VIC PHT TRIN TH
TRNG TI CHNH VIT NAM 64
I. THC TRNG HOT NG TH TRNG TI CHNH VIT NAM 64
1. Th trng tin t 64
2. Th trng chng khoỏn 74
2.1. Tỡnh hỡnh hot ng th trng chng khoỏn Vit Nam 74
2.2. ỏnh giỏ chung v hot ng th trng chng khoỏn Vit Nam 81
3. ỏnh giỏ chung v th trng ti chớnh Vit Nam 84
3.1. Nhng mt c ca vic phỏt trin th trng ti chớnh 84
3.2. Nhng bt cp, yu kộm ca th trng ti chớnh Vit Nam 85
II. BI HC KINH NGHIM CHO VIC PHT TRIN TH TRNG TI CHNH
VIT NAM NHèN T TH TRNG TI CHNH M 86
1. nh hng cho vic phỏt trin th trng ti chớnh Vit Nam n
nm 2020 86
2. Bi hc kinh nghim cho vic phỏt trin th trng ti chớnh Vit
Nam nhỡn t th trng ti chớnh M 90
2.1. Kinh nghim phỏt trin kinh t - xó hi lm tin cho vic phỏt
trin th trng ti chớnh 90
2.2. Hon thin mụi trng phỏp lut cho hot ng th trng ti
chớnh Vit Nam 91
2.3. Kinh nghim Chớnh ph kim soỏt th trng thụng qua cỏc cụng
c th trng 92
2.4. Kinh nghim hon thin nghip v th trng m 95
2.5. Kinh nghim hp nht, sỏp nhp cỏc ngõn hng 96
2.6. Kinh nghim a dng húa cỏc cụng c th trng ti chớnh 98
2.7. Cụng khai húa cỏc thụng tin trờn th trng ti chớnh. 101
2.8. Kinh nghim phỏt trin cụng ngh, c bit l cụng ngh thụng tin 101
KT LUN 103
DANH SCH BNG BIU

TI LIU THAM KHO105
Mai Thị Thanh Thuỷ

Khoá luận tốt nghiệp 2003


4
LI M U
Trong tin trỡnh i mi, cựng vi vic t do hoỏ giỏ c v ngy cng hon
thin th trng hng hoỏ - dch v, nc ta cng ó tng bc hỡnh thnh v
phỏt trin cỏc th trng nhõn t sn xut nh th trng lao ng, th trng
t ai v bt ng sn, th trng ti chớnh, th trng cụng ngh. õy l
nhng tin ht sc quan trng to mụi trng kinh doanh thun li cho cỏc
thnh phn kinh t phỏt huy mi tim nng, úng gúp ngy cng ln hn cho
s nghip phỏt trin t nc.
Trong cỏc th trng nhõn t sn xut, th trng ti chớnh gi mt vai trũ
c bit. Th trng ti chớnh cú ý ngha quyt nh n vic iu tit tit kim
v phõn b cỏc ngun vn mt cỏch hiu qu. Th trng ti chớnh phỏt trin v
lnh mnh l mt nhõn t cn thit m bo kh nng cnh tranh ca nn kinh
t, thỳc y tng trng kinh t. Nn kinh t cng phỏt trin thỡ cng cn cú
mt th trng ti chớnh hon chnh, hin i v an ton.
M l mt trong nhng nc cú nn kinh t phỏt trin hng u th gii v
sm i tiờn phong trong nhiu lnh vc, t bit l lnh vc ti chớnh tin t.
Hot ng trờn th trng ti chớnh M luụn din ra sụi ng v c th hin
qua nhng phng tin truyn tin ti tõn hin i nht. Khụng ch cú cỏc nh
kinh doanh, nh u t, nhng ngi lm n ln m gn nh tt c ngi dõn
M u quan tõm ti nhng thụng tin trờn th trng ti chớnh v tip cn vi
cỏc vn v lói sut, trỏi tc, c tc, giỏ c c phiu, t giỏ hi oỏi, hng
ngy, hng gi.
Hũa cựng vi s phỏt trin ca th gii, Vit Nam cng ang tp trung

tin hnh i mi, thc hin cụng nghip húa - hin i húa t nc, trong ú
vic nghiờn cu phỏt trin th trng ti chớnh l mt nhim v quan trng.
Mt nn kinh t mun phỏt trin thỡ cỏc dũng vn phi c lu thụng u n
v liờn tc. Chỳng ta ó v ang cũn b tt hu rt nhiu so vi trỡnh phỏt
trin ca th gii, nhng chỳng ta li cú th hc hi kinh nghim ca cỏc nc
Mai Thị Thanh Thuỷ

Khoá luận tốt nghiệp 2003


5
i trc. Mc dự cú nhiu khỏc bit v iu kin kinh t - chớnh tr - xó hi gia
Vit Nam v M nhng chớnh nhng thnh cụng trờn th trng ti chớnh M
v lch s phỏt trin lõu di ca nú cựng vi rt nhiu nhng bi hc kinh
nghim quý bỏu ó cú sc thu hỳt ln i vi nhng ngi ang quan tõm tỡm
hiu vn ny. ti Th trng ti chớnh M v bi hc kinh nghim cho
vic phỏt trin th trng ti chớnh Vit Nam ó ln theo nhng hng i y. Hy
vng t vic nghiờn cu v tỡm hiu th trng ti chớnh M, chỳng ta cú th
ỳc kt ra nhng bi hc kinh nghim b ớch cho Vit Nam, tip tc y mnh
quỏ trỡnh cụng nghip hoỏ, hin i hoỏ t nc.
Khúa lun bao gm 3 chng:
Chng I: Tng quan v th trng ti chớnh
Chng II: Thc trng hot ng th trng ti chớnh M
Chng III: Nhng bi hc kinh nghim cho vic phỏt trin th
trng ti chớnh Vit Nam
õy l mt ti cú phm vi rng ln, nhng trong gii hn ca mt
ti khoỏ lun tt nghip, tỏc gi ch i sõu khai thỏc mt s khớa cnh in hỡnh
trờn th trng ti chớnh M v ỳc rỳt ra nhng bi hc kinh nghim cn thit
nht cho vic phỏt trin th trng ti chớnh Vit Nam.
Thụng qua õy, tỏc gi xin c by t lũng bit n sõu sc ca mỡnh ti

Th.S ng Th Nhn, ngi ó a ra nhiu ý kin quý bỏu v tn tỡnh hng
dn tỏc gi cú th hon thnh mt cỏch tt nht khúa lun ny. ng thi tỏc
gi cng xin chõn thnh cm n s giỳp tn tỡnh ca TS Lờ Quc Lý, V
Ti chớnh Tin t, B K hoch v u t.
Bi khúa lun ny chc chn vn cũn nhiu thiu sút vỡ vy tỏc gi rt
mong nhn c s gúp ý, ỏnh giỏ ca cỏc thy cụ v bn c v khúa lun
vn th trng ti chớnh v bi hc kinh nghim cho Vit Nam c m
rng hn, v sm cú tỏc dng thit thc i vi nn kinh t nc nh.
Mai ThÞ Thanh Thuû

Kho¸ luËn tèt nghiÖp 2003


6
Mai ThÞ Thanh Thuû

Kho¸ luËn tèt nghiÖp 2003


7
CHƯƠNG I: TỔNG QUAN VỀ THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH
I. KHÁI NIỆM THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH
1. Khái niệm
Thị trường tài chính là thị trường trong đó vốn được chuyển từ
những người hiện có vốn dư thừa sang những người thiếu vốn.
Nền kinh tế nào cũng đều có nhu cầu to lớn về vận hành và phát triển kinh
tế. Vậy thì, vốn lấy từ đâu ra? Nói chung, vốn lấy từ ba nguồn: Nhà nước - chủ
nhân của doanh nghiệp quốc doanh cấp vốn cho các xí nghiệp của mình, cho
các doanh nghiệp đó vay tiền và đảm bảo sự tăng trưởng của chúng; Hệ thống
ngân hàng và các định chế tài chính - những cơ quan này chấp thuận cho các

doanh nghiệp vay với những điều kiện nhất định; Qua trung gian thị trường tài
chính - một công cụ hết sức quan trọng của nền kinh tế thị trường về phương
diện cấp vốn.
Một vấn đề được nhiều người thừa nhận là nền kinh tế của các nước công
nghiệp hóa đã “cất cánh và bay cao nhờ đôi cánh ngân hàng”. Thị trường tài
chính cấp vốn cho nền kinh tế bằng hai cách: tăng tư bản và cho vay vốn. Vậy
điều này diễn ra như thế nào?
Một doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường bắt đầu vận hành được chủ
yếu nhờ số vốn đóng góp ban đầu của các “cổ đông” sáng lập. Dần dần doanh
nghiệp phát triển, ăn nên làm ra, doanh nghiệp cần thêm vốn để mở rộng sản
xuất kinh doanh. Có thể lúc đầu bằng tài sản của mình và các khoản lợi nhuận
thu được do doanh nghiệp trả, các cổ đông sáng lập có thể góp vốn thêm để
doanh nghiệp phát triển. Nhưng rồi đến một lúc nào đó khi nhu cầu vốn lớn
mãi lên họ sẽ không còn đủ khả năng theo kịp tốc độ tăng trưởng đó. Cơ cấu tài
chính doanh nghiệp sẽ mất cân đối nghĩa là hoặc các khoản tín dụng ngắn hạn
đã vượt quá xa nhu cầu cấp vốn lưu động, hoặc vốn tự có chỉ còn đủ cấp một
phần nhỏ cho kinh doanh, trong khi đó các khoản công ty cho vay không dễ gì
Mai Thị Thanh Thuỷ

Khoá luận tốt nghiệp 2003


8
thu hi v c. Doanh nghip cú th b e da phỏ sn! Trong tỡnh hung ny,
mt khon vn núng rút t bờn ngoi vo l ti cn thit. Khon tin ú cú th
ly t Th trng ti chớnh.
C ch huy ng vn thụng qua th trng ti chớnh c hiu nh sau:
mt s tỏc nhõn kinh t cú nhu cu u t nhiu hn phn mỡnh tit kim c
- v do ú cn n vn t bờn ngoi (s ny a s l cỏc doanh nhip thuc khu
vc sn xut v Nh nc). Trong khi ú, mt s tỏc nhõn kinh t khỏc cú

khon tit kim nhiu hn khon u t - v do vy cú kh nng cp vn (s
ny thụng thng l cỏc h gia ỡnh). Mt trong s cỏc cụng c thc hin
vic lu chuyn vn t ni ny n ni khỏc chớnh l th trng ti chớnh. Vic
lu chuyn ny cú th thc hin bng nhiu cỏch khỏc nhau, hoc l cỏc doanh
nghip trc tip mua khon tit kim ny ca cỏc h gia ỡnh trờn th trng ti
chớnh (thụng thng ti th trng chng khoỏn), hoc l cỏc doanh nghip
mua li khon vn ú giỏn tip ti cỏc t chc ti chớnh trung gian. Th trng
chng khoỏn ch l mt trong nhng cụng c cp vn, nhng l mt trong
nhng cụng c cp vn hp lý v hiu qu nht.
2. Chc nng th trng ti chớnh
2.1. Huy ng v dn vn t ni tha vn sang ni thiu vn
Th trng ti chớnh cú chc nng c bn l dn vn t nhng ngi d
tha vn sang nhng ngi cn vn. Vi nhng ngi d tha vn, thu nhp
ln hn chi tiờu, nhng ngi ny cú th l Chớnh ph, cỏc t chc hoc cỏ
nhõn. Trong khi ú, do chi tiờu ln hn thu nhp, cỏc n v khỏc li cn vn.
S chuyn dch vn ny c thc hin theo s sau:
Mai Thị Thanh Thuỷ

Khoá luận tốt nghiệp 2003


9
Hỡnh 1: S dch chuyn vn
Qua s trờn ta thy, s chuyn dch vn c thc hin qua hai con
ng ti tr trc tip v ti tr giỏn tip. Trong ti tr trc tip, nhng ngi
cn vn huy ng trc tip t nhng ngi cú vn bng cỏch bỏn cỏc chng
khoỏn cho h. Cỏc chng khoỏn ny l cỏc cụng c ti chớnh, nú cung cp
quyn yờu cu v thu nhp v ti sn v cỏc quyn khỏc cho ch s hu i vi
ngi phỏt hnh. Cỏc chng khoỏn c mua bỏn rng rói trờn th trng cp
mt v th trng cp hai. Cỏch thc th hai dn vn l ti tr giỏn tip

thụng qua cỏc trung gian ti chớnh. Cỏc trung gian ti chớnh nh cỏc ngõn hng,
cỏc t chc tớn dng, cỏc t chc bo him v cỏc trung gian khỏc cú vai trũ
cc k quan trng trong vic tớch t, tp trung v phõn phi vn trong nn kinh
t, ng thi cỏc t chc ny cng cú vai trũ quan trng trong vic cp vn v
h tr cho dũng ti chớnh trc tip nh thụng qua cỏc hot ng i lý, bo
lónh, thanh toỏn
Nh vy, thụng qua vic dn chuyn vn, th trng ti chớnh cú vai trũ
quan trng trong vic tớch t, tp trung v phõn phi trong nn kinh t, trờn c
s ú lm tng nng sut v hiu qu ca ton b nn kinh t. Th trng ti
chớnh trc tip ci thin mc sng cho c nhng ngi cú vn v nhng ngi
cn vn.
TI TR GIN TIP





TI TR TRC TIP
Th


trng
ti chớnh

Ngi cho vay
vn
1. H gia ỡnh
2. Doanh nghip
3. Chớnh ph

Ngi i vay vn
1. H gia ỡnh
2. Doanh nghip
3. Chớnh ph

Vn Vn
Vn
V

n
Trung
gian ti
chớnh

Mai Thị Thanh Thuỷ

Khoá luận tốt nghiệp 2003


10
2.2. Xỏc nh giỏ c ca cỏc ti sn ti chớnh
Thụng qua quan h gia ngi mua v ngi bỏn (quan h cung cu trờn
th trng) giỏ c ca cỏc ti sn ti chớnh c xỏc nh, hay núi cỏch khỏc,
li tc yờu cu ca ti sn ti chớnh c xỏc nh. Vỡ vy, th trng ti chớnh
l ni hỡnh thnh nờn giỏ c ca cỏc ti sn ti chớnh - cỏc "hng hoỏ" trờn th
trng.
2.3. To tớnh thanh khon cho ti sn ti chớnh
Th trng ti chớnh cung cp mt c ch cỏc nh u t cú th trao
i, mua bỏn cỏc ti sn ti chớnh ca mỡnh trờn th trng th cp, nh vy th

trng ti chớnh to ra tớnh thanh khon cho cỏc ti sn ti chớnh. Nu thiu
tớnh thanh khon, ngi u t s buc phi nm gi cỏc cụng c n cho ti
khi ỏo hn, hoc nm gi cỏc cụng c vn cho ti khi cụng ty phỏ sn hoc
gii th phi thanh lý ti sn. Mc thnh khon ca cỏc th trng ti chớnh
l khỏc nhau, nú ph thuc vo s phỏt trin ca th trng.
2.4. Gim thiu chi phớ cho cỏc ch th tham gia trờn th trng
cho cỏc giao dch cú th din ra, nhng ngi mua v nhng ngi bỏn
cn phi b ra cỏc chi phớ nh chi phớ tỡm kim i tỏc v tỡm kim thụng tin
trong quỏ trỡnh trc, trong v sau khi ra cỏc quyt nh u t. Nh tớnh tp
trung, cỏc thụng tin phc v quỏ trỡnh u t c cung cp y , chớnh xỏc
v nhanh chúng trờn th trng ti chớnh, t ú cho phộp gim thiu nhng chi
phớ i vi cỏc bờn tham gia giao dch v gúp phn tng hiu qu i vi cỏc
ch th trờn th trng cng nh i vi ton b nn kinh t.
2.5. Khuyn khớch cnh tranh v phỏt trin hiu qu kinh doanh
Th trng ti chớnh l th trng nh giỏ cỏc cụng c ti chớnh. Vỡ vy, s
khuyn khớch quỏ trỡnh phõn phi vn mt cỏch cú hiu qu, gúp phn tng
tớnh cnh tranh gia cỏc doanh nghip v t ú t ra cho cỏc doanh nghip
phi tng hiu qu kinh doanh cú th tn ti v phỏt trin.
Mai ThÞ Thanh Thuû

Kho¸ luËn tèt nghiÖp 2003


11
Mai Thị Thanh Thuỷ

Khoá luận tốt nghiệp 2003


12

2.6. n nh v iu ho lu thụng tin t
Th trng ti chớnh cú mt chc nng quan trng l n nh v iu ho
lu thụng tin t, m bo s phỏt trin lnh mnh ca nn kinh t. Chc nng
ny c th hin thụng qua vic mua bỏn cỏc trỏi phiu, tớn phiu v cỏc giy
t cú giỏ khỏc ca Ngõn hng Trung ng trờn th trng ti chớnh l th
trng tin t. Thụng qua ú, Chớnh ph cú th huy ng c ngun vn ln
bự p thõm ht ngõn sỏch v kim soỏt lm phỏt. Ngoi ra, Ngõn hng
Trung ng cng cú th mua bỏn ngoi t trờn th trng ngoi hi iu
chnh lng cung v cu ngoi t nhm giỳp Chớnh ph n nh t giỏ hi oỏi.
Nh vy, th trng ti chớnh cú chc nng ht sc quan trng khụng
nhng i vi nn kinh t m c i vi tng cỏc nhõn, t chc kinh t. Th
trng ti chớnh to iu kin cho phộp vn c chuyn t ngi cú tin nhn
ri v khụng cú c hi u t hiu qu sang cho ngi cú c hi u t, cú kh
nng sn xut, giỳp nõng cao nng sut v hiu qu ton b nn kinh t. Ngoi
ra, th trng ti chớnh cng trc tip ci thin mc sng ca ngi tiờu dựng
bng cỏch giỳp h chn thi im cho vic mua sm tt hn. Th trng ti
chớnh hot ng hiu qu s trc tip ci thin i sng kinh t xó hi.
II. CC THNH VIấN TH TRNG
1. Cỏc trung gian ti chớnh
Cỏc trung gian ti chớnh hot ng nh l nhng ngi trung gian chuyn
vn t nhng ngi cho vay cui cựng ti nhng ngi i vay cui cựng. im
chung ca tt c cỏc trung gian ti chớnh l huy ng vn bng cỏch phỏt hnh
cỏc phiu n ca chớnh mỡnh cho cụng chỳng (tin gi tit kim, tin tit kim
v cỏc c phiu) ri sau ú s dng tin (vay c) mua cỏc chng khoỏn
nh c phiu, trỏi phiu, cm c - mortage cho chớnh mỡnh.
Cỏc c quan ti chớnh cú v trớ tt hn so vi cỏc cỏ nhõn trong vic gỏnh
chu v phõn chia cỏc ri ro ca s hu chng khoỏn. Nh cú quy mụ ln nờn
Mai Thị Thanh Thuỷ

Khoá luận tốt nghiệp 2003

13
cỏc trung gian cú th a dng hoỏ cỏc loi chng khoỏn v gim ti mc ti
thiu cỏc ri ro trong vic gi cỏc loi chng khoỏn. H l cỏc chuyờn gia trong
vic ỏnh giỏ cỏc thuc tớnh ca tớn dng vay. H thuờ nhng v qun lý chng
khoỏn thnh tho v cú th chim c li th ca cỏc nn kinh t hnh chớnh
trong vic mua v bỏn cú quy mụ ln.
Vỡ nhng lý do ny, h cú th chu ng c vic nhn nhng khon lói
sut thp hn cho cỏc ti sn ca mỡnh v h s chp nhn cỏc mc lói sut
thp hn nu tỡnh th bt buc. S cnh tranh gia cỏc trung gian ti chớnh ộp
cỏc mc lói sut xung mc thp nht tng ng vi s ỏnh giỏ ca h v
nhng ri ro trong vic s hu chng khoỏn. Nhng mc lói sut ny thp hn
so vi khi cỏc chng khoỏn khi thu trong tay cỏc nh u t cỏ th l
nhng ngi khụng th ti thiu hoỏ mt cỏch cú hiu qu cỏc ri ro ca mỡnh.
Cn thy rng lói sut thp ó to ra nhiu thun li cho mc tng trng
kinh t. Mc lói sut m nhng ngi i vay cui cựng phi tr cng thp thỡ
khon chi phớ cho u t thc cng thp. Di giỏc gỏnh chu mo him ta
cng thy c tỏc ng thun li ca cỏc trung gian ti chớnh ti tng trng
kinh t. Cỏc trung gian cú nhiu kh nng hn so vi cỏc cỏ th gỏnh chu
cỏc ri ro trong vic cho vay vn. ú l nh vo kh nng a dng hoỏ, cỏc nn
kinh t cú quy mụ v s thnh tho trong vic tớnh toỏn ti vic cho vay ca
cỏc c quan ti chớnh hn hn so vi cỏc cỏ th. Do cỏc trung gian ti chớnh
ngy cng nm mt phn ln hn ca cỏc chng khoỏn lu thụng cha c
thanh toỏn nờn nhng ri ro do nn kinh t gõy ra b gim xung, cỏc mc lói
sut c h thp v cỏc u t thc c thc hin nhiu hn. Cỏc vn c
chuyn t nhng ngi cho vay cui cựng, thụng qua cỏc trung gian ti nhng
ngi i vay cui cựng mt cỏch hiu qu hn so vi khi khụng cú cỏc trung
gian.
Mai Thị Thanh Thuỷ

Khoá luận tốt nghiệp 2003


14
Cỏc trung gian ti chớnh khụng phi ai khỏc m chớnh l cỏc c quan ti
chớnh - cỏc ngõn hng thng mi, qu tit kim, cỏc hip hi tớch lu v cho
vay, cỏc liờn on tớn dng, cỏc qu hu trớ, cỏc cụng ty bo him
2. Nhng ngi s dng cui cựng trong h thng ti chớnh
Trong h thng ti chớnh cú hai loi "ngi s dng cui cựng" ú l
nhng ngi cho vay cui cựng v nhng ngi i vay cui cựng.
Ngi cho vay cui cựng thng l cỏc cỏ nhõn, h gia ỡnh. Mc ớch
cui cựng ca h cú th núi l lm sao nõng ti mc ti a li ớch tiờu dựng
trong i sng hng ngy. Nu nh thi im hin ti h khụng chi tiờu ht
ton b thu nhp vo tiờu dựng thỡ chc chn h s tỡm mt ch ct gi nht
thi v ch huy ng chng no cn ti tr cho vic chi tiờu tip theo. iu
ny dn n hot ng mua tu cỏc ti sn ti chớnh. Mc dự ụi khi cỏc hóng
kinh doanh v cỏc c quan chớnh ph (ca liờn bang, bang v ca a phng)
cng cho vay nhng khon ỏng k.
Nhng ngi i vay cui cựng ch yu l cỏc hóng kinh doanh v cỏc c
quan chớnh ph, mc dự cỏc h gia ỡnh cng l mt b phn quan trng l
nhng ngi i vay tớn dng tiờu dựng v nhng ngi i vay cm c. Th
trng ti chớnh m ti ú cỏc hot ng c din ra núi chung mang tờn do
nhng ngi i vay t ra - ch yu mang tờn ca loi chng khoỏn khi thy
c kinh doanh: th trng chng khoỏn chớnh ph, th trng chng khoỏn
thnh ph (Municipal Bond Market), th trng chng khoỏn cụng ty
(Corporate Bond Market), th trng cm c gia ỡnh (Home Mortage
Market) Song ụi khi nhng ngi cho vay cng t tờn cho th trng, vớ
d nh, th trng i vi cỏc khon cho vay ca cỏc ngõn hng (Market For
Bank Loans).

3. Cỏc nh mụi gii
Mai Thị Thanh Thuỷ

Khoá luận tốt nghiệp 2003


15
Hot ng mụi gii l loi hot ng trung gian thun tuý. Cỏc nh mụi
gii chng khoỏn hot ng nh cỏc i lý cho cỏc nh u t trong vic mua,
bỏn chng khoỏn. Chc nng ca h l ho hp yờu cu ca ngi mua v bỏn
chng khoỏn, qua ú, h nhn c cỏc khon hoa hng mụi gii. C ch tin
hoa hng mụi gii c chia lm 2 loi:
- C ch tin hoa hng nh sn hay c ch tin hoa hng ti thiu. Trong
trng hp ny, chi phớ mụi gii do tng S giao dch chng khoỏn quy nh.
- C ch tin hoa hng tho thun. Chi phớ mụi gii c hỡnh thnh da
trờn s tho thun gia nh mụi gii v khỏch hng trong tng giao dch.
c trng ca cỏc nh mụi gii chng khoỏn l h khụng nm gi chng
khoỏn trong khi tin hnh cỏc hot ng dch v nờn khụng b t trc bt k
mt ri ro no cú liờn quan n chng khoỏn.
Cn c vo c im hot ng trờn th trng chng khoỏn, hot ng
mụi gii c chia ra lm cỏc loi sau:
Cỏc nh mụi gii ca hóng dch v hoa hng: Cỏc nh mụi gii ca hóng
dch v hoa hng hu ht l cỏc thnh viờn ca S giao dch chng khoỏn. H
l c ụng cú quyn b phiu v l cỏc u viờn qun tr (hoc cỏc bờn gúp vn)
ca mt cụng ty mụi gii. Hot ng ca h l thc hin cỏc lnh cho khỏch
hng ca cụng ty trong phũng giao dch trờn S nờn h c gi l nh mụi
gii ca hng dch v hoa hng hay nh mụi gii trong phũng giao dch.
Nh mụi gii c lp (hay nh mụi gii hai ụ la): Nh mụi gii c lp l
mt thnh viờn ca S giao dch chng khoỏn. Anh ta khụng thuc mt cụng ty
mụi gii no m t thuờ hoc s hu ch hot ng trờn S. Anh ta thc

hin cỏc lnh giao dch do bt k mt cụng ty mụi gii no thuờ anh ta vi mc
nh phớ trc õy l 2 ụ la/100 c phiu (trong c hai trng hp mua v
bỏn). Hin nay, mc nh phớ m cỏc nh mụi gii c lp c tr thng ln
hn 2 ụ la/100 c phiu.
Mai Thị Thanh Thuỷ

Khoá luận tốt nghiệp 2003


16
Nh giao dch chng khoỏn cú ng ký: Mt s ngi mua ch trờn S
giao dch chng khoỏn ch nhm mc ớch mua v bỏn chng khoỏn cho chớnh
h. Nhng ngi ú c gi l nh giao dch chng khoỏn cú ng ký. Hin
nay, do s gia tng cỏc nguyờn tc, cỏc quy nh nờn c quyn ny b hn ch
nghiờm ngt. Cỏc nh giao dch chng khoỏn cú ng ký ch c hot ng
vi t cỏch l ngi to th trng hoc l mt nh mụi gii hai ụ la.
Nh mụi gii chuyờn mụn: Mi chng khoỏn niờm yt ti S ch c
buụn bỏn trờn mt v trớ nht nh trong phũng giao dch. V trớ ny c gi l
khu. Trong mi khu cú mt s nh mụi gii c gi l nhng nh mụi gii
chuyờn mụn. Mi nh mụi gii chuyờn mụn trong s ny c Hi ng qun
tr ca S chng khoỏn phõn cụng vo mt khu nht nh. Anh ta mua v bỏn
cỏc chng khoỏn ó c Hi ng qun tr phõn cụng.
III. PHN LOI TH TRNG TI CHNH
1. Cn c vo thi hn luõn chuyn ca vn
Cn c vo thi hn luõn chuyn ca vn thỡ th trng ti chớnh cú th
phõn chia thnh th trng tin t v th trng vn.
Th trng tin t l th trng ti chớnh trong ú cỏc cụng c ngn hn (cú
k hn di mt nm) c mua bỏn, cũn th trng vn l th trng giao
dch, mua bỏn cỏc cụng c ti chớnh trung v di hn (gm cỏc cụng c vay n
di hn v c phiu). Vn ngn hn ch yu do cỏc ngõn hng cung cp, cũn

th trng chng khoỏn l c trng c bn ca th trng vn.
Cỏc hng hoỏ trờn th trng tin t cú c im l thi gian ỏo hn ngn
hn nờn cú tớnh lng cao, ri ro thp v n nh. Th trng tin t bao gm:
th trng liờn ngõn hng, th trng tớn dng v th trng ngoi hi.
2. Cn c vo tớnh cht ca vic phỏt hnh cỏc cụng c ti
chớnh
Mai Thị Thanh Thuỷ

Khoá luận tốt nghiệp 2003


17
Cn c vo tớnh cht ca vic phỏt hnh cỏc cụng c ti chớnh thỡ th
trng ti chớnh c chia thnh th trng s cp v th trng th cp.
Th trng s cp hay cũn gi l th trng phỏt hnh, l th trng trong
ú cỏc cụng c ti chớnh c mua bỏn ln u tiờn. Do l th trng phỏt hnh
ln u nờn th trng ny cũn c gi l th trng cp mt.
Th trng s cp ớt quen thuc vi cụng chỳng u t vỡ vic bỏn chng
khoỏn ti nhng ngi mua u tiờn c tin hnh theo nhng phng thc
v c thự riờng, thụng thng ch gii hn mt s thnh viờn nht nh.
Th trng th cp l th trng giao dch cỏc cụng c ti chớnh sau khi
chỳng ó c phỏt hnh trờn th trng s cp. Th trng th cp cũn c
gi l th trng cp hai.
Hot ng trờn th trng th cp din ra trong phm vi rng hn vi tng
mc lu chuyn vn ln hn nhiu so vi th trng s cp. Tuy nhiờn, vic
mua bỏn chng khoỏn trờn th trng ny khụng lm thay i ngun vn ca t
chc phỏt hnh m thc cht ch l quỏ trỡnh chuyn vn t ch th ny sang
ch th khỏc hay núi cỏch khỏc trờn th trng th cp din ra vic trao i,
mua bỏn cỏc "quyn s hu cụng c ti chớnh".
Th trng th cp lm cho cỏc cụng c ti chớnh cú tớnh lng v tớnh sinh

li cao hn v do ú to iu kin thun li cho vic phỏt hnh trờn th trng
s cp. Vỡ vy, cú th núi l th trng th cp l ng lc thỳc y s phỏt
trin ca th trng s cp.
Mi quan h gia th trng s cp v th cp l mi quan h ni ti, hu
c v bin chng. Th trng s cp úng vai trũ l ng lc, thỳc y th
trng s cp phỏt trin.
3. Cn c theo cỏch thc t chc th trng
Mai Thị Thanh Thuỷ

Khoá luận tốt nghiệp 2003


18
Cn c theo cỏch thc t chc th trng thỡ th trng ti chớnh c
phõn thnh th trng sn giao dch (th trng tp trung) v th trng OTC
(th trng vi tớnh hoỏ, th trng phi tp trung).
Th trng sn giao dch (exchange market) l mt th trng c t
chc tp trung cú a im giao dch c nh nh mt to nh vỡ vy thng
hay gi l th trng tp trung.
Th trng OTC l mt th trng chng khoỏn phi t chc. Cỏc cụng ty
chng khoỏn giao dch mua bỏn chng khoỏn trc tip ti quy giao dch ca
cỏc ngõn hng hoc qua in thoi, mng li internet ch khụng phi trc
tip gp nhau trờn sn giao dch hoc thụng qua trung gian, nu h l ngi bỏn
v ngi mua chng khoỏn. Vic mua bỏn chng khoỏn trờn th trng OTC
c tin hnh trờn nhiu a im khỏc nhau v danh mc chng khoỏn cng
rt a dng. Vỡ chng khoỏn giao dch trờn th trng OTC khụng phi ng
ký, do ú, cỏc chng khoỏn ó c ng ký ti S giao dch chng khoỏn
cng cú th c mua bỏn ti õy. M vo nm 1939, mt Hip hi cỏc nh
kinh doanh chng khoỏn (National Association of Securities Dealer - NASD)
c thnh lp v l t chc iu chnh hot ng th trng OTC.

4. Cn c vo phng thc huy ng vn ca t chc phỏt
hnh
Cn c vo phng thc huy ng vn ca t chc phỏt hnh, th trng
ti chớnh c phõn thnh th trng n v th trng vn c phn.
Th trng n l th trng m hng hoỏ c mua bỏn ti ú l cỏc cụng
c n. Thc cht ca vic phỏt hnh cỏc cụng c n ny l nh phỏt hnh ng
ra i vay theo phng thc cú hon tr c gc v lói. Ngi cho vay khụng
chu bt c trỏch nhim no v kt qu hot ng s dng vn ca ngi vay
v trong mi trng hp, nh phỏt hnh phi cú trỏch nhim hon tr theo cỏc
cam kt ó c xỏc nh trong hp ng vay. Cỏc cụng c n cú thi hn xỏc
Mai Thị Thanh Thuỷ

Khoá luận tốt nghiệp 2003


19
nh, cú th l ngn hn, trung hn hay di hn. Tớn phiu v trỏi phiu l hai vớ
d in hỡnh ca cỏc cụng c n.
Khỏc vi th trng n, th trng vn c phn l ni mua bỏn cỏc c
phiu, giy xỏc nhn c phn úng gúp ca c ụng. C ụng l ch s hu
ca cụng ty v phi chu trỏch nhim trong phn úng gúp ca mỡnh. C phiu
s cho phộp h cú quyn yờu cu i vi li nhun sau thu ca cụng ty cng
nh i vi ti sn ca cụng ty. C phiu l vụ thi hn vỡ chỳng khụng xỏc
nh c th ngy món hn. Ngi s hu c phiu ch cú th ly li tin bng
cỏch bỏn li c phiu ú trờn th trng th cp hoc khi cụng ty tuyờn b phỏ
sn.
IV. C CU TH TRNG TI CHNH
Da theo k hn thanh toỏn ca chng khoỏn thỡ th trng ti chớnh c
phõn thnh th trng tin t v th trng vn. Song nhiu nc phỏt trin
th trng ti chớnh cũn cú th phõn ra thờm mt loi na l th trng ngoi t

hay cũn gi l th trng hi oỏi. Vit Nam th trng ny cũn s khai v
c t trong th trng ngoi t liờn ngõn hng - tc l mt thnh phn ca
th trng tin t.
1. Th trng tin t
Theo ngha rng thỡ th trng tin t l th trng vay vn ngn hn gia
cỏc t chc ti chớnh v khỏch hng ca h. Trc õy, th trng tin t c
hỡnh thnh do nhu cu ca cỏc ngõn hng vi nhng khon vn thiu mt s
ngõn hng khỏc. Do ú, vic tham gia th trng tin t ch hn ch trong mt
s t chc ti chớnh nht nh nh cỏc Ngõn hng thng mi, cỏc t chc tớn
dng, cỏc cụng ty bo him, qu hu trớ, qu u t.
Nhng nm gn õy, khỏi nim th trng tin t c m rng bao hm
khụng ch ngõn hng v cỏc t chc ti chớnh m cũn c cỏc doanh nghip
khụng phi ngõn hng. Ngõn hng v cỏc t chc ti chớnh ny mua v bỏn trờn
Mai Thị Thanh Thuỷ

Khoá luận tốt nghiệp 2003


20
th trng s vn tm thi d tha nhm duy trỡ kh nng thanh toỏn ca mỡnh,
cho vay kim lói, vay vn hot ng.
Th trng tin t kinh doanh mt loi hng hoỏ c bit l tin t. S
bin ng v s lng, t giỏ, lói sut ca loi hng hoỏ ny khụng ch nh
hng ti vic kinh doanh ca mi cỏ nhõn m cũn tỏc ng ti s n nh v
tng trng ca c mt nn kinh t. Chớnh vỡ vy, Th trng tin t luụn c
Nh nc quan tõm v kim soỏt cht ch bng h thng phỏp lut.
i tng tham gia Th trng tin t l cỏc Ngõn hng thng mi v cỏc
t chc tớn dng thc hin chc nng vay cho vay vi lói sut cao hn. Vi
chc nng ny, cỏc ngõn hng thng mi hot ng trong gii hn quy nh
ca NHT v khon d tr bt buc (khon ny khụng c tr lói) v v cỏc

khon vn vay cho hot ng tớn dng (NHT khng ch bng lói sut chit
khu).
Cn c vo nhu cu ngn hn, ngi ta phõn bit cỏc loi tớn dng ca Th
trng tin t nh sau:
- Tớn dng hng ngy: cho vay t ngy hụm trc n ngy hụm sau vi
mc ớch cho vay cõn i vic chi tr hng ngy.
- Tớn dng theo yờu cu: v nguyờn tc, loi tớn dng ny c cung cp
vụ thi hn, ngha l khụng quy nh thi gian tr n, nhng cỏc ch n cú th
yờu cu tr n vo bt c lỳc no.
- Tớn dng cui k: loi tớn dng ny cú th c cp theo mt trong hai
loi nờu trờn vi s khỏc bit l nú ch c cp vo cui thỏng hay cui nm.
- Tớn dng cú k hn: l hỡnh thc tớn dng c cp vi thi hn tr n
ó c quy nh trc.
Trong nn kinh t, mt s cỏ nhõn, doanh nghip thng cú lng tin t
nhn ri, ngc li mt s cỏ nhõn, doanh nghip khỏc li cn tin mua sm
u t. Cng nh s vn ng ca bt k hng hoỏ no, tin vn ng t ni cú
Mai Thị Thanh Thuỷ

Khoá luận tốt nghiệp 2003


21
tin n ni cn tin thụng qua th trng tin t. õy, cỏc cỏ nhõn, doanh
nghip ny thng tỏc ng ln nhau sao cho ngi cho vay v ngi i vay
u cú li nht. Lói sut trờn th trng tin t cng ging nh giỏ c th trng
ca hng hoỏ khỏc ph thuc vo cung cu tin t trờn th trng.
Cung tin t trờn th trng l kh nng cú th ỏp ng cỏc nhu cu v tin
t bao gm cỏc khi lng tin t sn cú v tin t cú th cho vay c. Trong
nn kinh t, s tin ang lu hnh ngoi Ngõn hng, cỏc khon tin gi Ngõn
hng v cỏc t chc ti chớnh tớn dng khỏc cú th rỳt ra c ó hỡnh thnh

nờn tng mc cung. Thụng thng, Chớnh ph cú th kim soỏt c tng mc
cung tin t trong nn kinh t.
Cu tin t trờn th trng l nhu cu v tin t ca cỏc cỏ nhõn, doanh
nghip mua sm, u t Cu tin t l i lng nhy cm vi lói sut.
Khi lói sut tng lờn, trong cỏc iu kin khụng i, cu thng gim xung v
ngc li. V tỏc ng ca cung cu tin t n lói sut din ra nh sau: do giỏ
c hng hoỏ tng lờn, nhu cu v u t sn xut, mua sm cng tng lờn cu
tin t cng tng lờn v lm cho lói sut cng tng theo. Tuy nhiờn, mc tng
ny ca lói sut cng cú mt gii hn nht nh. S tng lờn ca lói sut n
mt mc no ú, ngi vay s thy s dng tin vay khụng cú hiu qu
bng cho vay, núi cỏch khỏc li nhun thu c do s dng ng vn i vay
nh hn lói sut vay, cỏc doanh nghip s khụng vay c na hoc chuyn t
i vay sang cho vay, kt qu l kộo lói sut xung. Tỡnh hỡnh cng s din ra
nh vy nu cung tin t b gim i do cỏc chớnh sỏch tht cht tin t. Ngc
li, khi cung tin t tng lờn, lói sut trờn th trng s gim xung.
Th trng tin t khụng phi l moo a im "hu hỡnh" ngi mua
v ngi bỏn n gp nhau v thc hin cỏc giao dch, m ch l mt khỏi nim
núi lờn s tip xỳc gia hai yu t c bn ca th trng l cung v cu hỡnh
thnh nờn cỏc hot ng cng nh hỡnh thnh giỏ c tớn dng (lói sut). i
tng ca th trng tin t l cỏc chng khoỏn ngn hn thụng thng di
Mai Thị Thanh Thuỷ

Khoá luận tốt nghiệp 2003


22
mt nm, cỏc k phiu thng mi, cỏc k phiu ngõn hng, cỏc kh c giao
hng, cỏc tớn phiu kho bc ngn hn Nhng õy l cỏc cụng c ti chớnh cú
kh nng thanh toỏn cao v ớt ri ro, c bit i vi nhng ngi cn mt
khon tin mt thỡ h cú th d dng bỏn cỏc loi phiu ghi n ngn hn hn l

bỏn cỏc loi phiu ghi n di hn v chu phớ tn ớt hn. Hn na, cỏc chng
khoỏn ngn hn ớt b ri ro, vỡ thi gian hon vn ngn v ngi ch n cú th
tớnh toỏn c ngay giỏ c v mc lói sut ca nú bng phộp tớnh n gin. Giỏ
c ca cỏc loi phiu ghi n ny cng lờn xung linh hot theo quy lut cung
cu.
Hot ng kinh doanh tin t ca cỏc ngõn hng thng mi, cỏc t chc
tớn dng b khng ch bi lói sut v chu s iu tit ca NHT. Mc tng,
gim lói sut ph thuc vo quan h cung cu v tin t, vo chớnh sỏch tin t
ca NHT v cỏc chớnh sỏch ca Chớnh ph. NHT gi tin d tr bt buc
ca cỏc t chc tớn dng m bo cho s hot ng an ton ca chỳng v
cỏc hot ng tin t, tớn dng núi chung trong nn kinh t. Do s lng cỏc t
chc tớn dng ny rt ln nờn NHT ch cn s dng mt phn s tin d tr
bt buc d tr l . S cũn li cú th cho cỏc t chc tớn dng vay.
Nh vy, th trng tin t ó thc hin 2 chc nng c bn, ú l cõn i,
iu ho kh nng chi tr gia cỏc Ngõn hng v cõn i cỏc ngun vn vay v
cho vay gia cỏc t chc tớn dng vi NHT.
Cú th phõn loi hai loi nghip v thc hin trờn Th trng tin t. Mt
l, Nghip v cho vay ngn hn ca NHT cho cỏc ngõn hng thng mi vay
thc hin chc cung ng, cõn bng tin t hay ngi cho vay cu cỏnh cui
cựng, hoc ca cỏc t chc tớn dng cú s d tm thi v kh nng chi tr i
vi cỏc t chc tớn dng ang gp khú khn v ngun vn huy ng. Hai l,
nghip v mua bỏn cỏc chng khoỏn ngn hn.
Trong nghip v th nht, i tng ca th trng tin t l hot ng
cho vay v giỏ c ca khon tin cho vay l lói sut. Cỏc ngõn hng v cỏc t
Mai Thị Thanh Thuỷ

Khoá luận tốt nghiệp 2003


23

chc tớn dng ang thiu vn c gng huy ng c chỳng vi lói sut cng
thp cng tt, cũn cỏc ngõn hng cho vay li c gng tỡm kim lói sut cho vay
cao. õy l th trng dnh cho cỏc cụng c n ngn hn: chng ch tin gi cú
kh nng chuyn nhng (negotiable certificates of deposit), thng phiu, tớn
phiu ngõn hng, trỏi phiu kho bc ngn hn, giy n khu tr trc (Discount
note), s tin vay mn gia cỏc ngõn hng. Ni õy nhng nh u t nh
ngõn hng, cụng ty y thỏc, cụng ty bo him cú s thng d tin mt tm thi
s c gng khai thỏc s tin ny trong mt thi gian rt ngn, thm chớ ch cỏch
mt ờm bng cỏch cho nhng ngi khỏc vay nh kho bc Nh nc, NHTM,
cỏc cụng ty c phn, thng gia (dealer) chớnh quyn a phng, cỏc cụng c
th trng tin t ngn hn thanh toỏn n ngn hn hay hi cỏc quy
nh v tin mt tm thi.
Nhng ngi mua bỏn th trng tin t liờn tc liờn lc vi nhau, vi
nhng ngi i vay v vi nh u t (ngi cho vay) kim li nhun trong
cỏc c hi mua bỏn song hnh. Vic ny lm cho giỏ c c thng nht trờn
th trng.
Nhng i tng tham gia trờn th trng tin t ngoi lý do li nhun hp
dn cũn vỡ 3 lý do c bn sau õy:
- Th nht, õy l th trng cú tớnh linh hot cao (d chuyn i ra tin
mt).
- Th hai, mc an ton vn cao vỡ ngi phỏt hnh (ngi i vay)
thụng thng c ỏnh giỏ cú kh nng tớn dng cao. Tuy nhiờn, nh u t
phi lu ý rng cú mt s loi cụng c tớn dng khụng th xem l hon ton
khụng cú ri ro.
- Th ba, thi gian ỏo hn trong th trng tin t l rt ngn do ú ớt b
ri ro hn.
2. Th trng vn
Mai Thị Thanh Thuỷ

Khoá luận tốt nghiệp 2003

24
Th trng vn (hay cũn gi l th trng t bn) l ni din ra hot ng
mua bỏn cỏc chng khoỏn v cỏc giy ghi n trung v di hn.
Liờn quan n quan h gia th trng vn v th trng chng khoỏn.
hin nay ang cú hai quan im ch yu sau õy:
Quan im th nht cho rng th trng vn v th trng chng khoỏn
l khỏc nhau vỡ cụng c ca th trng vn ngoi cỏc chng khoỏn di hn cũn
cú cỏc giy ghi n ngn hn, trung hn v di hn.
Quan im th hai, xut phỏt t nh ngha chng khoỏn l mt cụng c
ti chớnh cú th mua bỏn chuyn nhng c, cho rng th trng vn v th
trng chng khoỏn ch l mt.
Nhng ng trờn gúc ca mt ngi ang tỡm hiu v nghiờn cu th
trng ti chớnh quc t, khụng ch trong phm vi quc gia mỡnh, tỏc gi ng
h quan im cho rng th trng chng khoỏn v th trng vn ch l mt.
Bi l, nu xột v mt ni dung, thỡ th trng vn biu hin cỏc quan h bn
cht bờn trong ca quỏ trỡnh mua v bỏn cỏc sn phm ti chớnh. Th trng
chng khoỏn l biu hin bờn ngoi, l hỡnh thc giao dch vn c th. Do ú,
cỏc th trng ny khụng th phõn bit tỏch ri nhau, m nú l thc th thng
nht v cựng phn ỏnh cỏc quan h bờn trong v bờn ngoi ca th trng t
bn. Thc t, trờn th gii, ngi ta hay núi n th trng chng khoỏn - hỡnh
thc giao dch vn, m ớt núi n th trng vn - quan h mua, bỏn, chuyn
nhng cỏc giy t cú giỏ. S d Vit Nam thng hay tỏch riờng hai khỏi
nim ny l bi vỡ th trng chng khoỏn Vit Nam cũn cha thc s phỏt
trin, cỏc hỡnh thc ghi n nhiu hn l hỡnh thc mua bỏn li cỏc chng khoỏn
cú giỏ.
Xột v b ngoi, hot ng trờn th trng chng khoỏn khụng ch l cỏc
s vic mua i bỏn li hay chuyn i cỏc giy t cú giỏ t tay ch th ny
sang tay ch th khỏc mt cỏch n thun. V thc cht, õy chớnh l quỏ trỡnh

Mai Thị Thanh Thuỷ

Khoá luận tốt nghiệp 2003


25
chuyn dch vn hỡnh thỏi tin t, hay núi cỏch khỏc, nú l quỏ trỡnh chuyn
t bn s hu sang t bn kinh doanh. Vỡ vy, th trng chng khoỏn xột v
mt bn cht, phn ỏnh cỏc quan h mua bỏn khụng phi mt s lng nht
nh cỏc t liu sn xut, cỏc khon tin mt, m l quyn s hu v t liu sn
xut v vn tin mt.
Nu da vo ngun gc ra i chng khoỏn thỡ th trng chng khoỏn
c phõn chia thnh hai loi th trng s cp v th trng th cp.
Th trng chng khoỏn s cp (Primary market) l th trng ni phỏt
hnh ra nhng chng khoỏn vn v chng khoỏn n, tc l th trng sn sinh
ra hng hoỏ ca th trng chng khoỏn. Th trng chng khoỏn s cp cú tỏc
dng huy ng vn hoc tng vn cho cỏc doanh nghip v l th trng phỏt
hnh trỏi phiu chớnh ph Nh nc vay tin ca tt c cỏc thnh phn kinh
t quc dõn. Chớnh vỡ th, th trng ny cũn c gi l th trng phỏt hnh.
Cỏc doanh nghip c quyn phỏt hnh chng khoỏn huy ng vn
hoc tng vn v cú th cú nhiu phng thc phỏt hnh, trong cỏc phng
thc ú thỡ vic phỏt hnh thụng qua th trng chng khoỏn chim mt t
trng ỏng k.
Do vy, chc nng ca th trng chng khoỏn s cp l gúp phn huy
ng vn cho cỏc doanh nghip v huy ng tin vay cho Chớnh ph v c
quan chớnh ph.
Khi huy ng vn bng tin cho doanh nghip hay Chớnh ph, cỏc doanh
nghip v Chớnh ph phi phỏt hnh "giy chng nhn gúp vn hoc vay tin"
cho ngi u t v ngi cho vay, cỏc giy ny c gi l chng khoỏn vn
hay chng khoỏn n. Cỏc chng khoỏn ny cú th dựng mua bỏn, chuyn

nhng, trao i trờn th trng, chỳng c gi l chng khoỏn cú giỏ. Vỡ
vy, th trng chng khoỏn s cp cũn cú thờm mt chc nng th hai l to
ra "hng hoỏ" cho th trng chng khoỏn. Cụng ty c phn l doanh nghip