Skkn một số giải pháp giúp trẻ 3 4 tuổi vượt qua khủng hoảng tuổi lên 3 ở trường mầm non thành vân

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THẠCH THÀNH

TRƯỜNG MẦM NON THÀNH VÂN

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

MỘT SỐ GIẢI PHÁP GIÚP TRẺ 3-4 TUỔI VƯỢT QUA
KHỦNG HOẢNG TUỔI LÊN BA Ở TRƯỜNG
MẦM NON THÀNH VÂN

Người thực hiện: Nguyễn Thị Gấm
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường Mầm non Thành Vân
SKKN thuộc lĩnh vực: Chuyên môn

THẠCH THÀNH, NĂM 2021

skkn


MỤC LỤC

NỘI DUNG
1. Mở đầu
1.1 Lý do chọn đề tài

Trang
1
1

1.2. Mục đích nghiên cứu

2

1.3. Đối tượng nghiên cứu

2

1.4. Phương pháp nghiên cứu

2

2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm

2

2.1. Cơ sở lý luận

2

2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm.
2.3. Các giải pháp đã sử dụngđể giải quyết vấn đề

3
4

2.3.1. Xây dựng mối quan hệ tốt giữa giáo viên với trẻ và giữa
các trẻ với nhau.
2.3.2. Tạo cơ hội để trẻ được nói, được đưa ra ý kiến và được
làm một số hoạt động trong và ngồi lớp học.
2.3.3. Xử lý tốt các tình huống khi trẻ thể hiện rõ sự khủng

hoảng tuổi lên ba.
2.3.4. Cô giáo luôn là tấm gương sáng cho trẻ noi theo.

4
7
13
16

2.3.5. Phối kết hợp với phụ huynh cùng giúp trẻ vượt qua khủng
hoảng tuổi lên 3.
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm

17

3. Kết luận, kiến nghị

19

3.1. Kết luận
3.2. Kiến nghị
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Danh mục các đề tài SKKN đã được Hội đồng đánh giá, xếp
loại

19
20

skkn

19

skkn


1

1. Mở đầu:
1.1. Lý do chọn đề tài
Trẻ em là thế hệ Mầm non tương lai của đất nước, việc chăm sóc và giáo
dục trẻ phát triển tồn diện là một vấn đề quan trọng trong chiến lược phát huy
nhân tố của Đảng và Nhà nước ta. Vì giáo dục học mầm non là bậc học đầu tiên
trong hệ thống giáo dục quốc dân. Ở giai đoạn này hoạt động vui chơi đã xuất
hiện và bắt đầu phát triển mạnh vào cuối tuổi ấu nhi, môi trường của trẻ được
mở rộng hơn, ngôn ngữ phát triển mạnh mẽ, nhận thức chuyển từ cảm tính sang
nhận thức lý tính, từ tư duy trực quan hành động sang tư duy trực quan hình
tượng, từ hoạt động vơ thức chuyển sang có ý thức. Từ đó, kéo theo những cấu
tạo tâm lý mới – nhân cách đang được hình thành. Đây được coi là một giai
đoạn quan trọng trong quá trình phát triển, hình thành nhân cách và phát triển
tâm lý của trẻ mầm non. Quy trình phát triển tâm lý của trẻ Mầm non thường
phải trải các thời kỳ, các giai đoạn khủng hoảng, trong đó có khủng hoảng ở lứa
tuổi lên ba.[1]
Khi trẻ lên 3, tự ý thức của trẻ phát triển mạnh. Khi ấy, trẻ tìm mọi cách
để khẳng định mình, khẳng định cái tơi của mình trong mơi trường gia đình và
nhà trường. Vì vậy, trẻ trở nên lầm lì, bướng bỉnh, ngang ngạnh, đỏng đảnh, khó
chịu, thậm chí chống đối, vô lễ, làm ngược lại với lời người lớn. Đây là những
nét cấu tạo tâm lý mới chỉ xuất hiện ở khủng hoảng tuổi lên 3 mà trước đó chưa
bao giờ xuất hiện ở trẻ. Thời kỳ này hết sức quan trọng đối với trẻ, một số nhà
tâm lý học coi đó thực sự là chặng đường “vàng” trên con đường phát triển
thành người kể từ lúc sơ sinh đến lúc trưởng thành. Việc giáo dục trẻ bình

thường đã khó, nhưng khi lên 3 tuổi, ở trẻ xuất hiện những đặc điểm tâm lý mới,
xuất hiện khủng hoảng nên giáo dục trẻ ở giai đoạn này càng trở nên khó khăn
hơn. Nhưng thực tế cho thấy, khơng ít các bậc phụ huynh và giáo viên thường
khó chịu, hay nổi nóng và thậm chí la hét, đánh đập trẻ trước những biểu hiện
ngang ngạnh, cứng đầu của trẻ ở thời kỳ trẻ lên 3 tuổi.[2] Điều đó cho thấy, phụ
huynh và giáo viên mầm non chưa nhận thức được về hiện tượng khủng hoảng
của trẻ, chưa biết được ảnh hưởng và tầm quan trọng cuộc khủng hoảng đối với
sự phát triển nhân cách trẻ. Do đó, thường có những biện pháp giáo dục chưa
đúng, gây những tác động ngược chiều, làm những cơn khủng hoảng của trẻ kéo
dài và diễn ra khủng hoảng nặng hơn. Chính điều này ảnh hưởng khơng tốt đến
sự phát triển tâm lý trẻ.
Vì vậy, bản thân tôi là giáo viên mầm non cùng các bậc phụ huynh cần có
nhận thức đúng về sự biến đổi tâm lý ở thời kỳ trẻ lên 3, hiểu và thông cảm
trước những biểu hiện khủng hoảng tâm lý ở trẻ. Từ đó có những biện pháp tác
động phù hợp, tạo ra môi trường phát triển tốt cho trẻ. Ngược lại, nếu không
được giải quyết bằng những phương pháp giáo dục đúng đắn thì nó sẽ để lại ấn
tượng sâu đậm, kéo dài suốt thời kỳ ấu thơ, để lại dấu ấn nặng nề về sau này.
Đồng thời, có thể làm xuất hiện những cơn khủng hoảng tâm thần khác. Hiện
tượng khủng hoảng của trẻ ở lứa tuổi lên ba có ảnh hưởng mạnh mẽ đến sự hình
thành và phát triển nhân cách tồn diện của trẻ. Việc tìm ra những biểu hiện, làm
rõ những nguyên nhân, từ đó đề xuất những biện pháp giáo dục đúng đắn sẽ

skkn


2

giúp trẻ nhanh chóng vượt qua cơn khủng hoảng, phát triển tốt về mặt tâm lý,
tạo cơ sở tiền đề cho sự hình thành và phát triển nhân cách của trẻ trong những
giai đoạn tiếp theo.[3] Với những lý do trên, bản thân tôi là một giáo viên trực

tiếp dạy trẻ 3- 4 tuổi, bằng sự hiểu biết của mình, đồng thời dựa trên sự tiếp thu,
học hỏi, tôi đã mạnh dạn lựa chọn đề tài “Một số giải pháp giúp trẻ 3- 4 tuổi
vượt qua khủng hoảng tuổi lên ba ở trường mầm non Thành Vân” muốn chia
sẻ với các bạn đồng nghiệp. Từ đó giúp trẻ nhanh chóng vượt qua khủng hoảng
ở tuổi lên ba.
1.2.  Mục đích nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu nhằm tìm hiểu hiện tượng khủng hoảng lứa tuổi lên
ba. Trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp giáo dục đúng đắn giúp trẻ nhanh
chóng vượt qua khủng hoảng, phát triển tốt về mặt tâm lý.
1.3. Đối tượng nghiên cứu
Giúp trẻ 3- 4 tuổi vượt qua khủng hoảng tuổi lên ba ở trường mầm non
Thành Vân.
1.4. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu tài liệu, đọc sách báo, tạp chí, các giáo trình tài
liệu có liên quan
Phương pháp nghiên cứu lí luận trên cơ sở phân tích, tổng hợp qua các tài
liệu.
Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin
Phương pháp trực quan, quan sát.
Phương pháp trò chuyện, đàm thoại .
2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm:
2.1. Cơ sở lí luận:
Khủng hoảng tâm lý là một khái niệm thường gặp trong tâm lý học, nó
được đưa ra lần đầu tiên trong Lý thuyết về sự phát triển tâm lý xã hội của
Encônin (1960). Theo ông, cuộc đời mỗi người trải qua 8 giai đoạn riêng biệt và
mỗi giai đoạn sẽ có một khủng hoảng tâm lý đặc trưng. Nó chỉ xảy ra trong vài
tháng, cường độ và mức độ ảnh hưởng của mỗi cuộc khủng hoảng là khác nhau
ở mỗi người. Đây là một hiện tượng tự nhiên và bất kì ai cũng phải trải qua.[4]
Khủng hoảng tuổi lên ba là một cuộc khủng hoảng tâm lý thường kéo dài
từ nửa cuối năm thứ ba đến nửa đầu năm thứ tư của cuộc đời mỗi con người.

Giai đoạn này, trẻ có rất nhiều sự thay đổi trong tâm tính, khiến nhiều bố mẹ
mệt mỏi và lo lắng. Khi một đứa trẻ lên 3 tuổi, các bé đã nhận thức được mình là
một cá nhân độc lập và bé cũng cố gắng khẳng định tính độc lập, tự chủ đó của
mình. Trẻ biết được mình có nhiều khả năng, kỹ năng; mong muốn được làm
nhiều thứ, được tơn trọng  nhưng lại bị kiểm sốt q mức bởi người lớn. Kết
quả là có những phản ứng tiêu cực. Trẻ muốn có cơ hội được thể hiện mình
nhưng khi thực hiện chắc chắn rằng trẻ cũng sẽ gặp vơ số thất bại, khó khăn và
sai lầm. Tuy vậy, nhờ thế đứa trẻ sẽ học được nhiều thứ hơn. Đôi khi, ở một số
trường hợp, trẻ em không có bất kì phản ứng hay hành vi tiêu cực nào rõ ràng
hoặc là chưa đến mức được coi là tiêu cực. ở giai đoạn khủng hoảng tuổi lên ba,

skkn


3

mọi đứa trẻ thường trơng khá buồn bã, hay có những hành vi lầm lì, chống đối,
ương ngạnh, bướng bỉnh, ăn vạ, nói tục… [5]
Thực tế tại trường mầm non Thành Vân, đa số giáo viên có sự hiểu biết về
tâm lí lứa tuổi lên ba cịn chưa sâu, việc giúp trẻ vượt qua cuộc khủng hoảng
tuổi lên ba còn chưa triệt để. Chính vì điều này, là một số giáo viên trực tiếp dạy
lớp 3-4 tuổi tôi cũng như một số đồng nghiệp cịn gặp phải nhiều khó khăn,
vướng mắc trong việc giáo dục trẻ, vơ tình có cái nhìn phiến diện, lệch lạc đơi
khi khơng cơng bằng với trẻ. Điều này ảnh hưởng rất lớn đến quá trình phát triển
nhân cách của trẻ sau này.
Bản thân tôi và giáo viên cùng lớp nhận thấy rằng: việc sử dụng các biện
pháp và hình thức giáo dục giúp trẻ vượt qua khủng hoảng tuổi lên ba còn chưa
mang lại hiệu quả cao, các bậc phụ huynh còn áp đặt và rập khn khi giáo dục
trẻ, chưa có cái nhìn đúng đắn, tồn diện về tâm lí khủng hoảng lứa tuổi mà trẻ
đang trải qua. Điều đó khiến trẻ sợ hãi và dấu vết khủng hoảng tuổi lên ba luôn

nặng nề với trẻ khiến tính cách và tâm lí của trẻ không được phát triển như
mong đợi của mục tiêu giáo dục. Với những lý do trên, bằng sự hiểu biết của
mình, nhận thức rõ tầm quan trọng của giai đoạn “khủng hoảng của tuổi lên ba”.
Tơi nghĩ rằng cần tìm ra các giải pháp giáo dục tích cực nhất để giúp trẻ 3 -4
tuổi tự tin vượt qua khủng hoảng.
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm:
Trong năm học 2020-2021 tôi được ban giám hiệu nhà trường phân công
dạy lớp 3- 4 tuổi theo chương trình giáo dục mầm non. Trong quá trình trực tiếp
giảng dạy giao tiếp với trẻ trong các hoạt động trên lớp tơi có gặp những thuận
lợi và khó khăn như sau:
* Thuận lợi:
+ Luôn được sự quan tâm hướng dẫn chỉ đạo sát sao về chun mơn của
phịng giáo dục và đạo tạo Thạch Thành, ban giám hiệu nhà trường mầm non
Thành Vân .
+ Được nhà trường và tổ chuyên môn thường xuyên dự giờ thăm lớp và
góp ý kiến trong các giờ lên lớp giúp chuyên môn của tôi ngày càng tiến bộ hơn.
+ Nhà trường đã đầu tư trang thiết bị, đồ dùng đồ chơi tương đối đầy đủ,
phục vụ cho các cháu học tập và vui chơi.
+ Bản thân tôi là giáo viên được phân công được phụ trách lớp 3-4 tuổi tôi
luôn cố gắng học tập rèn luyện đổi mới các phương pháp giáo dục khác nhau để
thu hút sự chú ý của trẻ và đạt hiệu quả giáo dục tốt nhất.
* Khó khăn:
+ Đa số trẻ trong lớp tôi là con thứ nhất trong gia đình nên trẻ được bố
mẹ, ơng bà chiều chuộng.
+ Trong lớp có nhiều trẻ do bố mẹ đi làm ăn xa ở với ơng bà nên việc
chăm sóc giáo dục trẻ còn chưa được quan tâm.
+ Một số trẻ lần đầu tiên đến trường đi học nên các cháu còn khóc nhiều,
đến lớp cịn rất nhiều bỡ ngỡ chưa thích nghi với điều kiện sinh hoạt của lớp.

skkn

4

 
+ Do ảnh hưởng thời tiết khắc nghiệt, tình hình dịch bệnh coovid- 19 diễn
ra phức tạp trẻ nghỉ học nhiều cũng ảnh hưởng khơng ít đến việc tiếp thu bài
học.
* Khảo sát thực trạng:
Bảng khảo sát thực trạng đầu năm học 2020-2021
Tổng
Trẻ chưa đạt yêu
Trẻ đạt yêu cầu
số trẻ
cầu
TT
Nội dung
Số trẻ
Tỷ lệ
Số trẻ
Tỷ lệ
1
Trẻ quấy khóc, hay
12
48%
13
52%
hờn dỗi
25
2

Trẻ lầm lì, ít nói
11
44%
14
56%
3

Trẻ đập phá đồ đạc
10
40%
15
60%
và ít giao tiếp
4
Trẻ bướng bỉnh,
8
32%
17
68%
không nghe lời.
Qua khảo sát, tôi thấy tâm lý của trẻ khơng đồng đều, nhiều trẻ cịn quấy
khóc, hay hờn dỗi, trẻ bướng bỉnh, không nghe lời cô giáo và người lớn chiếm tỉ
lệ cao.
Từ thực trạng trên tôi mạnh dạn đưa ra một số giải pháp giúp trẻ 3-4 tuổi
vượt qua khủng hoảng tuổi lên ba ở trường mầm non Thành Vân.
2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề.
2.3.1. Xây dựng mối quan hệ tốt giữa giáo viên với trẻ và giữa các trẻ với
nhau.
Tình trạng khủng hoảng tuổi lên ba sẽ thơi thúc nhu cầu chứng tỏ bản thân
mình, khiến trẻ thường có xu hướng làm trái lời người lớn vì vậy ngay từ đầu

năm học, tôi đã xây dựng mối quan hệ tốt đẹp khi trẻ ở bên cô giáo và các bạn.
Phát triển một mối quan hệ tích cực giữa cơ giáo với trẻ và giữa các trẻ với nhau
đã mang lại nhiều lợi ích to lớn và lâu dài với cuộc sống của trẻ, cả về mặt tâm
lý và tình cảm xã hội. Một đứa trẻ sẽ thể hiện tốt hơn trên lớp nếu chúng cảm
thấy được cô giáo của chúng ghi nhận, đánh giá cao, quan tâm và được các bạn
cùng lớp chơi cùng. Mọi trẻ đều cảm thấy rất vui khi được cô giáo yêu thương
và được đối xử công bằng.
* Mối quan hệ giữa cô và trẻ
Bản thân tôi là một giáo viên chủ nhiệm lớp 3-4 tuổi, tơi ln xác định
mình như người mẹ hiền thứ 2 của trẻ. Tôi luôn cư sử với thái độ ân cần, niềm
nở, biết cách lắng nghe trẻ. Nhưng không phải vì thế mà tơi đáp ứng tất cả
những nhu cầu đưa ra của trẻ. Trong nhiều trường hợp, tôi phải cương quyết khi
đưa ra quyết định của mình đối với những u cầu của trẻ.
Ví dụ: Cháu Hồng Bách đến lớp thường rất hay khóc nhè, cháu ln
vùng vằng không chịu vào lớp cùng cô giáo và các bạn. Cháu luôn ôm chặt lấy
bà nhất định không chịu xa bà khi bà đưa vào lớp học. Thời gian đầu năm học,

skkn


5

tơi thấy thật sự khó khăn, khơng biết mình phải làm cách gì giúp cháu có niềm
vui, sự tự tin và thích đến lớp. Với thái độ ân cần, niềm nở tôi luôn để ý, quan
tâm đến cháu, luôn lắng nghe và chia sẻ những khó khăn mà cháu gặp phải ở lớp
học. Dần dần cháu cảm thấy cô giáo và các bạn trong lớp thật sự gần gũi và thân
thiện. Từ đó cháu u cơ giáo, u các bạn và rất thích đến lớp.
Để hình thành thói quen giao tiếp có văn hóa cho trẻ, tơi cịn phải là người
bạn đáng tin cậy của trẻ, giúp trẻ tin tưởng mà bộc lộ những suy nghĩ, cảm xúc,
qua đó tơi có thể điều chỉnh những biện pháp giáo dục cho phù hợp với tâm lí

từng trẻ.
Ví dụ: Khi tơi tạo được sự gần gũi với trẻ, trẻ kể với tôi rằng “ Cô ơi! ở
nhà con đã nhặt rau giúp đỡ mẹ con đấy.”hoặc“ Cơ ơi! Nhà con có con mèo
màu vàng rất là xinh ạ.

Hình ảnh cơ giáo gần gũi trẻ
Đó chính là hiệu quả của việc gần gũi trẻ đúng lúc và hình thành cho trẻ
thói quen tốt. Vì thế tạo mối quan hệ tốt cho trẻ là một điều rất quan trọng trong
việc giáo dục trẻ, hình thành những bài học đạo đức đầu tiên cho trẻ.
Với trẻ, giai đoạn này thực sự là giai đoạn khó khăn, trẻ cần nhận được sự
quan tâm, yêu thương của cô giáo hơn bao giờ hết. Hãy tôn trọng cái tôi của trẻ

skkn


6

bằng cách hỏi trẻ và cho trẻ được lựa chọn trong chừng mực có thể. Tơi đã tìm
ra cách để tạo được mối quan hệ tốt giữa tơi và trẻ.
Ví dụ: Đầu năm học, lớp tơi có nhiều cháu nói “không” với những yêu
cầu của cô giáo như: “ Con khơng thích chơi với bạn”,“ Con khơng muốn ăn
cháo”,…Trẻ nói “khơng” với tất cả những điều này có nghĩa là trẻ không hợp
tác với tôi để thực hiện nhiệm vụ ở lớp. Là giáo viên chủ nhiệm, tôi đã
phối kết hợp với cơ giáo trong lớp tìm hiểu tâm lí của từng trẻ xem xét nguyện
vọng các con muốn gì? Tôi luôn tôn trọng cái tôi của trẻ bằng cách khơng qt
tháo, trừng mắt hay địn roi với trẻ mà tôi đã đưa ra cho trẻ một sự lựa chọn
như:“ Con muốn chơi với bạn hay chơi một mình?”, “ con muốn ăn cháo hay ăn
cơm?”, …Cách này, có thể sẽ tránh được tiếng nói “ khơng” bướng bỉnh của trẻ.
Trẻ nhỏ sẽ cảm thấy vui vẻ hơn khi biết được người lớn đang lắng nghe
những gì bé đang cố gắng bày tỏ. Nếu trẻ tỏ vẻ khó chịu vì cơ giáo khơng cho

lấy đồ chơi mà bé thích trong lúc học bài, tơi sẽ nói với về một điều gì đó khiến
trẻ phải tị mị chờ đợi như “ Các con ơi! đồ chơi trong tiết học hôm nay cô Gấm
đã chuẩn bị rất đẹp đấy nhé.” Hay “ Bài học hơm nay, cơ Gấm có điều bất ngờ
dành tặng cho các con. Chúng mình hãy chờ đợi điều bất ngờ đó nhé”. Từ đó
trẻ quên đi những suy nghĩ khác trong khi cơ tổ chức hoạt động học.
Ví dụ: Bé Hồi Anh rất thích chơi búp bê, cháu thường đem búp bê đến
lớp học. Tôi không muốn bé chơi với búp bê khi học bài vì tơi đã chuẩn bị đồ
dùng học tập cho trẻ. Tơi đã nói với với bé như: “Cô biết con rất muốn chơi với
bạn búp bê đó, nhưng bây
giờ là giờ học, con hãy cất
em búp bê đó đi và khi nào
học xong cơ sẽ cho con
chơi nhé”. Nhưng do khủng
hoảng cháu Hồi Anh rất
ương bướng khơng chịu cất
búp bê của mình đi để học
bài. Tơi đã gọi riêng trẻ ra
ngồi và nhẹ nhàng nói
thầm với trẻ “ Con hãy cất
búp bê vào trong cặp của
mình nhé khơng có các bạn
trong lớp sẽ lấy búp bê của
con chơi đấy.” Chắc chắn
khi đó trẻ sẽ yên tâm và
tạm cất búp bê vào cặp của

skkn


7

mình rồi quay vào lớp học cùng các bạn.
Hình ảnh cô động
viên trẻ cất búp bê vào cặp
* Mối quan hệ giữa trẻ với nhau
Tôi tạo mối quan hệ thân thiện giữa trẻ với nhau thông qua tổ chức các
hoạt động tập thể: trò chuyện, thảo luận, vui chơi theo đội, các trị chơi đóng vai,
chia sẻ cảm xúc kinh nghiệm, trưng bày sản phẩm, chia sẻ ý tưởng, sinh nhật
bạn...nhằm tạo mối quan hệ tốt giữa trẻ với trẻ. Tôi đã tổ chức cho trẻ được
vui chơi thật nhiều, nhất là các trị chơi đóng vai.
Ví dụ: Bé Thu Minh rất hay giành đồ chơi của bạn và nhất định không
chịu trả lại đồ chơi cho bạn. Nếu ép bé thì bé sẽ ăn vạ hoặc sẽ trả đũa bạn bằng
cách đánh hoặc cào cấu bạn. Tôi đã nhiều lần thử phương pháp thuyết phục
nhưng khơng thấy có hiệu quả, tơi chuyển sang thử cho bé chơi đóng vai “Chị
gái chăm em” và giải quyết tình huống hai chị em giành nhau đồ chơi và kết quả
thật bất ngờ sau hơm đó số lần bé giành đồ chơi của bạn giảm đi, thái độ của bé
rất vui vẻ và tự hào khi được chơi cùng bạn.
Như vậy, xây dựng và phát triển mối quan hệ tốt giữa giáo viên với trẻ và
giữa các trẻ với nhau sẽ mang lại nhiều lợi ích to lớn và lâu dài với cuộc sống
của trẻ. Khi áp dụng biện pháp vào trực tế ở lớp tơi nhận thấy trẻ lớp tơi đã có sự
thay đổi tích cực. Trẻ ngoan, hoạt động tự tin, mạnh dạn hơn trong giao tiếp
tham gia hoạt động cùng các bạn một cách hòa đồng và thân thiện. Đặc biệt là
trẻ thể hiện rõ sự yêu mến cô giáo và các bạn hơn.
2.3.2. Tạo cơ hội để trẻ thể hiện mình thơng qua các thời điểm trong ngày.
 Mỗi đứa trẻ đều mang trong mình sự tị mị, chính sự tò mò đấy đã thúc
đẩy trẻ tự khám phá thế giới xung quanh theo cách riêng của mình. Để trẻ lên 3
nhanh chóng thốt khỏi sự khủng hoảng và thể hiện khả năng của bản thân, giáo
viên là người tạo cho trẻ cơ hội để thể hiện chính mình bằng cách giúp trẻ bộc lộ
những ý tưởng một cách thoải mái, dẫn dắt trẻ thực hiện để đạt được nhu cầu
khám phá của trẻ. Vì vậy, tơi thường xun tạo cho trẻ có được mơi trường giáo

dục tốt, là giáo viên chủ nhiệm lớp, tôi luôn tạo cơ hội cho trẻ được nói, được
đưa ra ý kiến của mình nhằm giúp trẻ tự tin hơn trong giao tiếp. Thông qua các
hoạt động trong một ngày của trẻ ở lớp.
* Thông qua giờ đón trẻ.
Khi đón trẻ, tơi ln tỏ thái độ ân cần niềm nở, ánh mắt trìu mến mà trẻ
nhận được từ tôi và những cử chỉ nhẹ nhàng, lời nói dịu dàng tơi dành cho trẻ.
Với cách đón trẻ như vậy trẻ sẽ khơng cịn sợ sệt, thích đến lớp và rất thích gần
cơ giáo. Từ đó trẻ sẽ an tâm khi ở bên tôi và các bạn. Với cách đón trẻ như vậy
trẻ sẽ khơng cịn sợ sệt, thích đến lớp và rất thích gần cơ giáo. Từ đó trẻ sẽ an
tâm khi ở bên cơ giáo và các bạn.
Ví dụ: Với cháu Bùi An Nhiên - là 1 học sinh lần đầu đến trường mầm
non đi học nên cháu rất nhút nhát, ít nói, khóc nhiều. Mỗi buổi sáng đến lớp

skkn


8

cháu thường hay vùng vằng, khơng thích vào lớp và đòi về với mẹ. Nhưng với
lòng yêu trẻ và kiên trì tơi đã cởi mở trị chuyện, giao tiếp cùng cháu. Tôi đã
khơi gợi những câu hỏi để trẻ trả lời vui vẻ và trẻ sẽ quên đi nỗi nhớ nhà. Sau
một thời gian ngắn, tôi đã mang lại cho cháu được cảm giác như ở nhà, cháu đã
mạnh dạn, tự tin hơn khi đến lớp, cháu biết trò chuyện với cơ, với bạn những ý
kiến của mình như “ Cô ơi con muốn uống nước”, “ cô ơi! con có dép đẹp
này”hay “ Bạn cho tơi xin 1 cái kẹo nhé”...Câu nói hồn nhiên của trẻ khiến tơi
rất vui. Từ đó, tơi đã tạo ra nhiều cơ hội hơn nữa để khuyến khích trẻ tự tin

Hình ảnh cơ đón trẻ vào lớp học.
* Thông qua hoạt động học:
Mỗi trẻ em đều có một sự khác biệt về hồn cảnh, mơi trường sống, điều

kiện gia đình và học tập. Điều này đồng nghĩa với việc từng trẻ sẽ có hứng thú,
cách học và khả năng tiếp thu khác nhau. Chính vì thế, người lớn cần chú ý
những điều xảy ra trong suốt thời thơ ấu của trẻ. Vì nó có thể ảnh hưởng trực
tiếp hoặc gián tiếp đến tương lai của trẻ. Đồng thời phải xây dựng dựa trên
những cơ sở mà trẻ đã được biết và có thể thực hiện được. Từ đó tơi đã tìm hiểu
và lựa chọn nội dung dạy học phù hợp với khả năng nhận thức của trẻ trong
nhóm lớp, khơng xây dựng những gì q khó đối với trẻ, giúp trẻ hứng thú tìm
hiểu, khám phá và sáng tạo.
Tôi luôn tạo cho trẻ một cảm giác thoải mái “ Học mà chơi, chơi mà học”,
tơi khơng gị ép trẻ hay áp đặt trẻ khi muốn trẻ lĩnh hội tri thức mới. Tôi thường
xuyên động viên, khích lệ trẻ, tạo điều kiện để trẻ phát huy tính chủ động sáng
tạo của mình. Tơi ln lấy phương trâm “Lấy trẻ làm trung tâm” làm phương
pháp dạy học thân thiện với trẻ. Tơi chỉ đóng vai trị là người quan sát điều

skkn


9

chỉnh, xây dựng nội dung phù hợp và tổ chức hoạt động còn trẻ là trung tâm, là
đối tượng tự khám phá và lĩnh hội tri thức.
Ví dụ: Trong hoạt động làm quen với văn học: Chủ đề: Gia đình: Bài thơ
“Thăm nhà bà”. Để tạo cơ hội cho trẻ tự tin, mạnh dạn hơn trong việc đưa ra ý
kiến của mình tơi sử dụng các thủ thuật kết hợp với các đồ dùng trực quan như
sân khấu rối để gợi mở cho trẻ hướng vào bài học. Ngoài ra, tơi cịn ứng dụng
cơng nghệ thơng tin vào tiết học tạo ra môi trường học tập sống động hứng thú
và đạt hiệu quả cao trong quá trình dạy học đa giác quan cho trẻ. Để tăng cường
tài liệu hấp dẫn phong phú phục vụ trẻ trong tiết học tôi thường xuyên sưu tầm
hình ảnh, âm thanh sống động tự nhiên trên mạng để dạy trẻ, cung cấp thêm kiến
thức về thế giới xung một cách xác thực cho trẻ hứng thú hơn. Từ đó tạo cho trẻ

niềm đam mê tìm hiểu, khám phá tri thức mới giúp trẻ tự tin hơn và đặc biệt
nhanh chóng thốt khỏi sự khủng hoảng tuổi lên ba.

Hình ảnh trẻ đang tham gia hoạt động học
* Thơng qua hoạt động ngồi trời
 Hoạt động ngồi trời là một trong những hoạt động hàng ngày không thể
thiếu của trẻ mầm non. Qua giờ hoạt động ngoài trời giúp trẻ được tiếp xúc gần
gũi với thiên nhiên, đồng thời được khám phá, thỏa mãn nhu cầu hoạt động vui
chơi cũng như nhu cầu khám phá về thế giới xung quanh của trẻ. Ở độ tuổi 3- 4
tuổi là giai đoạn trẻ đang hình thành và phát triển tâm lý xã hội, phát triển tư
duy, trí tuệ, thể chất và nhiều kĩ năng khác. Đặc biệt, thông qua hoạt động ngoài
trời trẻ sẽ được chơi tự do theo ý thích. Do vậy, tơi ln theo dõi, động viên sự
tự tin, lạc quan của trẻ mỗi khi trẻ gặp khó khăn bằng các cụm từ “con giỏi lắm”
“ Con sắp làm được rồi”, “từ từ thôi con”...
Trong khi trẻ chơi, tơi chỉ đóng vai trị là người quan sát, gợi mở, giải
quyết xung đột giữa các trẻ khi chơi, tôi khơng can thiệp sâu vào q trình chơi

skkn


10

của trẻ. Bởi vì khi trẻ chơi trẻ sẽ có sự sáng tạo, tự điều chỉnh hành vi chơi khi
trẻ thấy phù hợp.Từ đó trẻ sẽ mạnh dạn, tự tin hơn.

Hình ảnh trẻ chơi với lá cây
Ví dụ: Khi trẻ chơi tự do với các đồ chơi ngồi trời, tơi quan sát và khích
lệ trẻ chơi tự tin với những đồ chơi đó. Nếu trẻ nào khơng chơi được tơi đã giúp
trẻ bằng những câu nói động viên trẻ như “con nên làm thế này” “con hãy cố
gắng tự tin lên nhé”. Tôi rất lưu ý đến biểu hiện tâm lý của trẻ đó là khi chơi, trẻ

thường có tính ích kỷ với bạn cùng chơi. Trẻ tự cho tất cả đồ chơi kia là của
mình. Khi đó tơi đã đến bên trẻ nhẹ nhàng giải thích cho trẻ hiểu rằng đồ chơi
kia sẽ dành cho tất cả các bạn cùng chơi và sẽ vui hơn nếu các con chơi cùng
nhau đồn kết. Hoặc khi tơi tổ chức cho trẻ chơi với lá cây, tôi đã hướng dẫn trẻ
làm được những con vật bằng lá cây như làm con trâu từ lá mít, làm con chim từ
lá dừa. Hoạt động này trẻ lớp tơi rất hứng thú và thích tham gia, trẻ ln sáng
tạo theo ý tưởng của mình để tạo ra sản phẩm mà trẻ thích.
* Thơng qua hoạt động góc:
Hoạt động góc có ý nghĩa vơ cùng quan trọng với trẻ mầm non. Khi trẻ
tham gia hoạt động góc là trẻ được trải nghiệm các hoạt động có thật trong cuộc
sống, như một “xã hội” thu nhỏ của trẻ được mở ra. Trong quá trình chơi trẻ
được cùng nhau trao đổi, thỏa thuận chơi. Từ đó làm cho vốn kinh nghiệm của
trẻ ngày càng phát triển và phong phú hơn. Do vậy vai trị của tơi rất quan trọng,
trong q trình trẻ chơi, tơi quan sát mức độ hứng thú của trẻ từ đó hướng dẫn
hỗ trợ trẻ, đưa ra gợi ý để trẻ chơi. Ở hoạt động góc trẻ được chơi với các đồ
chơi đa dạng và phong phú như: Các loại rau củ quả, các con vật, viên gạch, bao
cát…Khi chơi trẻ trao đổi, thỏa thuận vai chơi cùng các bạn trong nhóm, từ đó
trẻ sẽ bắt trước các nhân vật mà trẻ đóng vai, làm cho vốn kinh nghiệm của trẻ
càng thêm phong phú và đa dạng.

skkn


11

Ví dụ: Với góc phân vai: Tơi cung cấp ngun vật liệu theo hướng mở,
cung cấp các đồ dùng, đồ chơi, trang phục như: Đồ chơi gia đình, đồ chơi về
nghề y, các trang phục bác sỹ, công an, nông dân, cho trẻ tự lựa chọn vai chơi
lấy đồ chơi theo vai chơi trẻ chon phù hợp với chủ đề và tìm được mối quan hệ
giữa các vai chơi.

Với chủ đề “Thế giới thực vật - tết và mùa xuân” khi cho trẻ chơi trị chơi
nấu ăn, tơi đã chuẩn bị những hình ảnh và lơ tơ thực phẩm để trẻ dán lên mảng
tường, đó được coi là bảng thực đơn để trẻ thực hiện trò chơi nấu ăn. Sau khi trẻ
lên thực đơn, trẻ sẽ tự lựa chọn những thực phẩm để chế biến các món ăn. Từ
những nguyên vật liệu sẵn có của địa phương như: Bìa cát tông, hộp bánh, hộp
sữa, giấy màu đề can… Tôi hướng dẫn trẻ làm những sản phẩm, bánh trưng,
bánh tét, nem chua, xúc xích, khoong kheeng…Từ đó trẻ có thể thỏa sức khám
phá thế giới xung quanh, trẻ được hóa thân vào các vai chơi người bán hàng,
người mua hàng, người đầu bếp tài ba.

Hình ảnh trẻ đang hoạt động góc
* Thông qua từng bữa ăn, giấc ngủ của trẻ:
Tâm lý của trẻ 3-4 tuổi là trẻ muốn được làm người lớn, muốn mình giống
người lớn và làm những việc như người lớn. Trẻ luôn muốn được độc lập và tự
chủ. Thực tế là trẻ muốn thành người lớn ngay tức khắc. Điều này biểu lộ ở trẻ
nguyện vọng được độc lập. Trẻ lên 3 thường hay nói “ con tự rửa tay” hay “
con tự xúc cơm” hay “ để con tự ngủ”…Trẻ không muốn người lớn can thiệp
vào những việc trẻ làm.

skkn


12

Khi tổ chức hoạt động ăn cho trẻ ở lớp, tôi luôn chú ý rèn cho trẻ kỹ năng
tự phục vụ như hướng dẫn trẻ tự lấy ghế để ngồi, khi cô chia thức ăn trẻ biết xin
cô và cảm ơn cô. Trẻ biết mời cô giáo và các bạn ăn cơm. Trong q trình trẻ ăn,
tơi đã tận dụng cơ hội để giáo dục trẻ văn hóa trong ăn uống. Đầu năm học có
rất nhiều cháu chống đối khơng chịu ăn những món ăn ở trường. Tơi đã bàn bạc
với giáo viên cùng lớp tìm ra hướng thuyết phục các cháu giúp các con nhanh

chóng thích nghi với các món ăn.
Ví dụ: Cháu Bùi Văn Minh đầu năm học đến lớp cháu không ăn cơm, tôi
và cô giáo cùng lớp đã tìm mọi cách để dỗ cháu ăn nhưng nhất định cháu không
chịu ăn cơm. Tôi đã rất buồn và dường như bất lực với sự chống đối của cháu.
Nhưng sau đó tơi đã tìm hiểu kỹ về tâm lý khủng hoảng của cháu, tôi đã không
quát mắng và không cố ép cháu phải ăn. Tôi nhẹ nhàng đưa ra những câu hỏi để
cháu Minh lựa chọn như: “ Con thích ăn cơm hay ăn cháo?” ,“ Có lẽ con muốn
ăn cơm chan canh phải không?” hay “ Con có nghĩ rằng ăn cơm với cá thì cơ
thể chúng mình sẽ khỏe mạnh và thơng minh khơng?”. Đồng thời, tơi đã giáo
dục cho cháu về việc ăn cơm có vai trò quan trọng cho sức khỏe của trẻ. Trước
những câu hỏi mà tơi đã đưa ra như vậy địi hỏi trẻ sẽ quyết định đưa ra sự lựa
chọn hợp lý với trẻ.

Hình ảnh tổ chức giờ ăn cho trẻ
Để giúp trẻ ngủ được sâu giấc, hằng ngày tôi gần gũi trẻ để tìm hiểu đặc
điểm tâm sinh lý của từng trẻ để từ đó nắm bắt được đặc điểm riêng như: Khi
ngủ trẻ hay giật mình, đổ mồ hơi trộm, tè dầm, mới ốm dậy, khó ngủ,…Đối với
những cháu có đặc điểm cá biệt trên, tơi đã phải cố gắng và tìm ra cách giải

skkn


13

quyết tốt nhất bằng cách tôi xếp cho các cháu ngủ riêng một dãy để tiện cho việc
chăm sóc.
Đối với những cháu ngày đầu đến lớp cịn sợ sệt khơng ngủ, tôi đặc biệt
quan tâm, bằng những cử chỉ nhẹ nhàng như ơm ấp, vỗ về tơi tạo cho trẻ có
được cảm giác an toàn khi ngủ ở lớp. Những ngày đầu năm học, có một số trẻ
khơng chịu ngủ mà cháu khóc tỉ tê địi về nhà ngủ với mẹ. Tơi đã đến bên vỗ về

an ủi để trẻ nín khóc, tơi hát ru cho trẻ ngủ để trẻ quên đi nỗi nhớ mẹ, nhớ gia
đình. Dần dần trẻ quen với mơi trường ở lớp và tự lên giường đi ngủ cùng các
bạn.
Ví dụ: Bé Bùi An Nhiên là bé mới đi học, chưa quen với nề nếp ngủ ở
lớp học, luôn khóc khơng chịu ngủ khi tơi đóng cửa lớp, tơi dỗ mãi bé khơng
nghe, tơi phải lại gần trị chuyện nhẹ nhàng với bé rằng “Cơ đóng cửa lại khơng
ánh nắng của ơng mặt trời chiếu vào làm chói mắt của con đấy”. Nếu bé vẫn
không nghe tôi nằm cạnh, ôm bé, kể chuyện và nhẹ nhàng xoa đầu cho bé ngủ.
Việc tạo cơ hội cho trẻ thể hiện mình thông qua các thời điểm trong ngày.
Khi áp dụng biện pháp này là tôi đang “gieo” vào tâm hồn trẻ một ý thức chia
sẻ, trách nhiệm gánh vác và tinh thần tự chịu trách nhiệm trước những vấn đề
sảy ra trong đời sống hằng ngày của trẻ. Từ đó trẻ trẻ dần dần thoát khỏi sự
khủng hoảng tuổi lên ba.
2.3.3. Xử lý tốt các tình huống khi trẻ thể hiện rõ sự khủng hoảng tuổi lên
ba.
Người giáo viên mầm non nếu biết cách xử lý tình huống sư phạm thơng
minh, linh hoạt, khéo léo và biết vận dụng kiến thức tâm lý, giáo dục phù hợp
với từng trẻ thì sẽ góp phần tạo nên thành cơng trong cơng tác chăm sóc giáo
dục trẻ, đồng thời gợi cho trẻ hứng thú hoạt động, lịng tự tin và nhiều đức tính
tốt đẹp khác giúp trẻ vượt qua khủng hoảng tuổi lên 3. Song, xử lý các tình
huống sư phạm là cả một nghệ thuật của người giáo viên. Khi đến lớp, trẻ sẽ địi
hỏi ở cơ giáo những điều mà trẻ cho là cơ giáo có thể đáp ứng ngay và ln. Vì
thế, việc đầu tiên cần làm là đừng dán mác “đứa trẻ hư” cho trẻ chỉ vì chúng ta
cảm thấy bất lực trước những biểu hiện khó bảo của trẻ. Có rất nhiều cách hiệu
quả giúp chúng ta cùng trẻ vượt qua khủng hoảng tuổi lên 3 một cách nhẹ
nhàng, bằng sự thấu hiểu và tình u thương của cơ giáo dành cho trẻ.
Trong quá trình giảng dạy tại lớp 3-4 tuổi A1, tơi đã gặp rất nhiều tình
huống từ đơn giản tới phức tạp cần phải xử lý. Vì vậy, sau đây tôi xin chia sẻ
một số cách xử lý tình huống thường gặp phải ở lớp tơi phụ trách.
Ví dụ: Tình huống: Sau khi đón trẻ vào lớp tơi thường cho trẻ chơi nhẹ nhàng

với các đồ chơi ở các góc chơi. Khi hết giờ chơi, tơi u cầu trẻ cất dọn đồ chơi
gọn gàng đúng vị trí nhưng cháu Đức Dũng lại khơng làm theo. Trước tình
huống này, tôi đã giải quyết như sau: Tôi nhẹ nhàng nhắc trẻ cất đồ chơi vào
đúng chỗ. Tôi khen trẻ ngoan nếu trẻ nhanh chóng nghe lời. Nhưng trẻ vẫn
bướng bỉnh khơng nghe lời thì tơi đã đưa ra một số quy định dành cho Đức
Dũng như: cuối tuần khi bình bầu bé ngoan, tôi sẽ cho cháu Dũng đứng lên và tự
nhận xét về mình. Đồng thời tơi khuyến khích các bạn trong lớp đưa ra ý kiến
bình bầu bé ngoan, nếu bạn nào ngoan sẽ được lên cắm cờ. Làm như vậy là tôi

skkn


14

đang rèn cho trẻ tính kỷ luật cũng như các quy định trong lớp học.

Hình ảnh trẻ chơi đồ chơi
Tình huống: Trong lớp tơi đang dạy có một bé rất hay đánh bạn. Đây là
một tình huống sư phạm mầm non xảy ra khá phổ biến. Với tình huống này tơi
cần phải giúp trẻ hiểu được hành vi đánh bạn của trẻ là một hành vi xấu, không
nên làm. Tôi đã giải thích và nêu ra cho trẻ thấy được các bạn trong lớp cần phải
u thương, chia sẻ, đồn kết.
Tình huống: Trong giờ tạo hình (vẽ bơng hoa màu đỏ) chủ đề “Thế giới
thực vật”, mọi trẻ say sưa vẽ, chỉ có cháu Đăng Khoa ngồi im khơng vẽ, tơi đến
gần và hỏi: “Sao Khoa không vẽ đi, các bạn vẽ rất đẹp và gần xong hết rồi”. Bé
trả lời” con khơng thích vẽ bài này”. Với tình huống này, trước hết tôi đến bên
Khoa để giúp con vẽ. Nếu Khoa nhất định khơng vẽ thì tơi có thể gợi ý xem
Khoa thích vẽ hoa màu gì để chiều theo ý thích của Khoa. Cuối giờ, tơi dành ít
thời gian để nhận xét riêng bài vẽ của Khoa và nhắc nhở nhẹ nhàng để giờ học
hôm sau Khoa thực hiện đúng nhiệm vụ cơ giao.

Hình ảnh trẻ đang học vẽ

skkn


15

Tình huống: Trong giờ hoạt động ngồi trời, tơi tổ chức cho trẻ làm
những con vật từ lá cây. Đến khi hết thời gian chơi, tôi yêu cầu trẻ rửa tay để
vào lớp. Nhưng cháu Hoa nhất định không nghe, cứ ngồi chơi mãi mà cháu Hoa
lại rất thích chơi với lá cây. Với tình huống này, tơi đã xác định việc khơng nghe
lời của cháu Hoa chính là biểu hiện tính bướng bỉnh của tuổi lên ba. Đây là hành
động cho thấy cháu đang tự muốn khẳng định mình. Do vậy, tơi nhẹ nhàng giải
thích cho cháu hiểu thời gian chơi đã hết và gợi ý cho cháu ở hoạt động tiếp theo
sẽ có nhiều đồ chơi hay hơn. Nếu cháu Hoa vẫn bướng bỉnh khơng nghe lời thì
tơi phải tổ chức thi rửa tay giữa Hoa và cô giáo xem ai rửa tay với xà phòng theo
6 bước rửa tay sạch và nhanh hơn. Việc này sẽ kích thích tính hiếu thắng và giúp
cháu quên đi việc chơi với lá cây mà cháu đang thích.

Hình ảnh trẻ rửa tay với xà phòng
Sau khi áp dụng giải pháp này vào thực tế lớp tôi phụ trách, bản thân tôi
nhận thấy rằng trong cơng tác chăm sóc và giáo dục trẻ, ln nảy sinh các tình
huống sư phạm địi hỏi người giáo viên phải kịp thời giải quyết, nhanh chóng
phản ứng tìm ra những biện pháp để nâng cao hiệu quả giáo dục, nhằm hình
thành và hồn thiện nhân cách của trẻ. Từ những tình huống sảy ra tại lớp tôi,
được tôi giải quyết một cách hợp lý, giúp trẻ nhanh chóng đi vào nề nếp. Trẻ
biết nhận ra lỗi của mình khi có những hành vi chưa đúng. Từ đó làm mất đi các
hành vi tiêu cực của tất cả các trẻ trong lớp, giúp trẻ thốt khỏi tình trạng khủng
hoảng tuổi lên ba.

2.3.4. Cô giáo luôn là tấm gương sáng cho trẻ noi theo.

skkn


16

Giáo viên mầm non là người mẹ thứ hai của trẻ, mọi việc làm, hành vi của
giáo viên có tác động trực tiếp đến nhận thức của trẻ. Trẻ bắt chước trong từng
lời nói, hành động bởi vậy người giáo viên phải hết sức chú ý đến việc mình là
tấm gương tốt, hình ảnh đẹp cho trẻ noi theo. Tất cả những gì trẻ thấy, được tái
hiện lại qua lời nói cũng như hành động, việc làm tốt cũng như gương sáng của
giáo viên sẽ để lại dấu ấn đầu tiên khơng chỉ đối với trẻ mà cịn thể hiện qua
giao tiếp với đồng nghiệp, với phụ huynh.
Bản thân tôi và cô giáo cùng lớp cần phải bày tỏ thái độ đồng tình, khích
lệ khi trẻ có những việc làm, lời nói và hành vi tốt. Đồng thời phải hướng dẫn,
chỉ ra những điều chưa tốt cho trẻ hiểu, tiếp thu và sửa chữa, tuyệt đối tránh
những cử chỉ thô bạo đối với trẻ.
Ví dụ: Tơi u thương, chăm sóc trẻ tốt, nói lời dịu dàng thì trẻ cũng sẽ
học và tái hiện lại hành động yêu thương, chăm sóc đối với người thân của trẻ.
Ngược lại, nếu tơi có lời nói khơng chuẩn, những thái độ, hành vi nóng nảy với
những người xung quanh, thì chắc chắn trẻ cũng sẽ bắt chước học và áp dụng
những lời nói tiêu cực ấy. Vì vậy, tơi ln cố gắng hồn thiện mình trở thành
hình mẫu tốt đẹp để trẻ học tập và làm theo.

Hình ảnh cơ giáo dịu dàng âu yếm u thương trẻ
Để hình thành thói quen nhân cách tốt cho trẻ, bản thân tôi luôn là tấm
gương sáng trong đạo đức, lối sống lành mạnh, giàu lòng nhân ái, lời nói trung
thực trong giao tiếp, cách ứng sử với đồng nghiệp và phụ huynh đặc biệt là với
trẻ sao cho chuẩn mực, luôn là tấm gương sáng cho trẻ noi theo.

Ví dụ: Khi tơi giao tiếp với những người xung quanh trẻ, tôi thường sử
dụng các từ ngữ xưng hô gần gũi để trẻ dễ phân biệt được người lớn tuổi, người
bằng tuổi và người ít tuổi như đối với người lớn tuổi tôi xưng là cháu, người
bằng tuổi tôi xưng là bạn…Từ đó trẻ sẽ bắt trước những hành vi ứng xử của tôi.

skkn


17

Ở lứa tuổi mầm non với đặc điểm tâm sinh lý của trẻ phát triển mạnh, trẻ
còn bé hay tò mị thích bắt chước, tơi ln phải tơn trọng trẻ và hết sức cơng
bằng khi sử dụng lời nói khen - chê đúng mực, có tác dụng mạnh đến hành vi
vâng lời của trẻ, không nên khen quá đáng và chê trách chung chung, tôi thường
kể cho trẻ nghe những câu chuyện về gương bạn tốt để trẻ noi theo.
Ví dụ: Tôi luôn lấy gương bạn tốt ở trong lớp để khen như bạn Bình An
đi học ngoan, đúng giờ, mặc quần áo gọn gàng, sạch đẹp. Biết chào cô khi đến
lớp, biết giúp đỡ ông bà, bố mẹ những cơng việc nhỏ. Ngồi ra, thơng qua các
bài hát, bài thơ, câu chuyện tôi kể cho trẻ nghe ở mọi lúc mọi nơi giúp trẻ có
thói quen nề nếp tốt hơn.
Bản thân tơi là người giáo viên ln có ý thức học hỏi, tu dưỡng rèn luyện
phẩm chất đạo đức nhà giáo, là tấm gương sáng về lời nói, cử chỉ, hành động
phải thật sự chuẩn mực để trẻ noi theo.
2.3.5. Phối kết hợp với phụ huynh cùng giúp trẻ vượt qua khủng hoảng
tuổi lên ba.
Thành công trong việc giáo dục trẻ nói chung và giúp trẻ vượt qua khủng
hoảng tuổi lên ba nói riêng khơng thể thiếu sự hỗ trợ, phối hợp với phụ huynh,
bởi cái nôi nuôi dưỡng trẻ chính là gia đình. Người giáo viên cần trao đổi với
phụ huynh, giúp phụ huynh hiểu được tầm quan trọng trong việc hình thành
hành vi giao tiếp có văn, để có sự phối hợp nhịp nhàng, thống nhất giữa giáo

viên và phụ huynh giúp trẻ phát triển toàn diện về nhân cách.
Ngay từ đầu năm học, tôi đã tổ chức họp phụ huynh có mời ban giám hiệu
nhà trường đến dự để thơng báo tình hình sức khỏe, học tập và tâm lý của từng
trẻ trong lớp tới các bậc phụ huynh. Tôi đã kêu gọi sự quan tâm phối kết hợp của
các bậc phụ huynh với cô giáo để cùng giúp đỡ, giáo dục trẻ vượt qua khủng
hoảng tuổi lên ba. Thông qua buổi họp phụ huynh, tôi đã thẳng thắn trao đổi với
phụ huynh về cách ứng xử của các thành viên trong gia đình, về nề nếp, thói
quen giao tiếp để trẻ học theo. Tránh cư xử bạo hành giữa các thành viên trong
gia đình.
Ví dụ: Cha mẹ khơng bạo hành với nhau, khơng nói những lời lẽ khơng
hay trước mặt trẻ, hoặc khi có lỗi phải biết nhận lỗi với trẻ.
Tơi thường trị chuyện với phụ huynh để tìm hiểu hồn cảnh gia đình trẻ,
tính cách trẻ và đăc biệt là quan điểm giáo dục của gia đình trẻ. Dần dần tơi giúp
phụ huynh hiểu được rằng việc để con tự lập, không quá bao bọc, hay khơng có
bố mẹ kè kè ở bên chính là đang mang lại những điều tốt đẹp cho con sau này.
Việc để cho con tự lập của các bậc phụ huynh không chỉ giúp cho các bé tự tin,
thể hiện bản lĩnh cá nhân dám đương đầu với mọi khó khăn, thử thách trong
cuộc sống mà còn giúp các bé trưởng thành hơn. Khơng những vậy, điều này
cịn chứng minh rằng họ tin vào khả năng của con họ.
Tôi luôn tuyên truyền với phụ huynh hiểu thế nào là cho trẻ tự lập, tự làm
những việc trong khả năng của trẻ, bố mẹ chỉ là người làm mẫu và hướng dẫn
trẻ làm không nên làm giúp trẻ, hay khi trẻ đã biết làm rồi thì người lớn nên
khun khích động viên trẻ, cho trẻ rèn luyện tính tự lập đó nhiều lần để trở
thành các kỹ năng cần thiết trong cuộc sống của trẻ. Tơi đã trị chuyện với phụ

skkn


18

huynh để họ nắm bắt được tình hình của con mình và tơi tun truyền cho họ
các phương pháp về giáo dục tính tự lập cho trẻ ngay từ nhỏ để phụ huynh có
thể áp dụng tại gia đình. Tơi chỉ cho phụ huynh thấy những việc trẻ tự làm.
Ví dụ: Tôi đã tuyên truyền đến các bậc phụ huynh ở nhà phụ huynh nên
làm những ký hiệu cho trẻ giống ở lớp tôi đã áp dụng để trẻ thực hiện. Khi trẻ
ăn, để hạn chế bát đũa đổ vỡ và các con bơi bẩn lung tung, thì dùng những loại
đồ dùng ăn uống bằng i nốc. Trên bàn ăn, cần đặt một chiếc khăn ướt để trẻ có
thể học theo người lớn tự vệ sinh cho sạch. Hay ở nhà cha mẹ muốn con biết tự
cất đồ chơi thì cha mẹ sẽ làm một vài chiếc giỏ có dán đề can hiển thị loại đồ
chơi để trẻ hiểu qui tắc và phân loại, cất giữ đúng nơi quy định.

Hình ảnh họp phụ huynh
Ở góc tuyên truyền với phụ huynh tôi dán một số bài báo hay về phương
pháp dạy con và một số hình ảnh chính con của họ tự dọn đồ chơi, tự xách đồ, tự
xúc ăn, tự gấp quần áo, tự đánh răng, tự rửa tay bằng xà phịng…
Ngồi ra, tơi tun truyền và trao đổi với phụ huynh qua các trang mạng
như nhóm zalo, edu, facebook…
Cơng tác phối kết hợp với phụ huynh có ý nghĩa vơ cùng trong trong q
trình giúp trẻ 3-4 tuổi thốt khỏi khủng hoảng tuổi lên ba. Thực tế ở lớp tôi, tôi
đã rất coi trọng vấn đề phối kết hợp với phụ huynh, tôi thường xuyên trao đổi
với phụ huynh về tình hình của trẻ ở lớp cũng như nắm bắt tình hình của trẻ ở
nhà. Từ đó tơi đưa ra phương pháp chăm sóc, giáo dục trẻ hợp lý và có hiệu quả
hơn.
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm.

skkn


19

Trong quá trình nghiên cứu và triển khai áp dụng các biện pháp nhằm
giúp trẻ thoát khỏi khủng hoảng tuổi lên 3. Tôi đã đạt được kết quả cuối năm
học 2020-2021 như sau:
Bảng khảo sát thực trạng cuối năm học 2020-2021
Tổng
Trẻ chưa đạt yêu
Trẻ đạt yêu cầu
số trẻ
cầu
TT Nội dung
Số trẻ
Tỷ lệ
Số trẻ
Tỷ lệ
1
Trẻ quấy khóc, hay
24
96%
1
4%
hờn dỗi
25
2
Trẻ lầm lì, ít nói
22
88%
3
12%
3

Trẻ đập phá đồ đạc
24
96%
1
4%
và ít giao tiếp
4
Trẻ bướng bỉnh,
24
96%
1
4%
khơng nghe lời.
Qua một năm thực hiện giải pháp nhìn vào bảng khảo sát đã đạt được
những kết quả sau:
* Đối với trẻ :
Sau khi áp dụng các giải pháp trên tơi thấy tính cách tích cực của trẻ tăng
lên rất nhiều, khơng cịn tình trạng trẻ ương bướng, phá đồ đạc như trước, trẻ đã
có thể mạnh dạn tự tin hơn.
Trẻ mạnh dạn tự tin hơn trong khi giao tiếp.
Trẻ biết cùng nhau chơi với bạn một cách vui vẻ và đồn kết.
Trẻ đã biết chào hỏi cơ giáo khi đến lớp và về nhà biết chào hỏi lễ phép
với cha mẹ và người thân.
* Đối với giáo viên:
Tôi đã hiểu được tầm quan trọng của vấn đề giúp trẻ vượt qua khủng
hoảng tuổi lên 3, từ đó nâng cao ý thức rèn luyện, thường xuyên tham khảo các
giáo trình, tài liệu, chú trọng lời nói, hành động với trẻ ở mọi lúc mọi nơi.
Trình độ chun mơn được nâng lên rõ rệt.
3. Kết luận và kiến nghị:
3.1. Kết luận:

Sau khi áp dụng “ Một số giải pháp giúp trẻ 3-4 tuổi vượt qua khủng
hoảng tuổi lên ba ở trường mầm non Thành Vân” tôi nhận thấy khủng hoảng
tuổi lên ba là một cuộc khủng hoảng tâm lý rất lớn đối với trẻ. Vì vậy, việc giúp
trẻ vượt qua cuộc khủng hoảng này là rất quan trọng và cần thiết trong nội dung
giáo dục trẻ.
Do nhiều yếu tố khác tác động vào nên mức độ phát triển tâm lý của trẻ
cũng có sự khác biệt. Việc rèn luyện và phát triển tâm lý cho trẻ là một q trình
có hệ thống và liên tục đòi hỏi giáo viên phải kiên trì, ln tìm hiểu, nghiên cứu
các biện pháp để tìm ra phương pháp, điều kiện cần thiết cho sự phát triển toàn
diện của trẻ.
3.2. Kiến nghị:

skkn


20

3.2.1.Đối với phòng giáo dục.
- Cần nâng cao kiến thức, kinh nghiệm cho giáo viên qua các giờ dạy
chuyên đề, hội thi cấp huyện.
- Cung cấp nhiều hơn nữa tranh ảnh, tài liệu liên quan đến vấn đề khủng
hoảng tuổi lên ba.
3.2.2. Đối với Trường mầm non.
- Cần có sự đầu tư đổi mới thường xuyên liên tục về môi trường giáo dục,
đồ dùng đồ chơi cho trẻ ở các nhóm lớp.
- Ban giám hiệu nhà trường tiếp tục tạo điều kiện cho giáo viên trong
trường được đi tham quan, tập huấn ở các cơ sở giáo dục mầm non trong và
ngồi huyện để giáo viên có cơ hội học hỏi thêm nhiều kinh nghiệm về cách
nắm bắt tâm lý trẻ và cách chăm sóc, giáo dục trẻ ở độ tuổi lên ba.
3.2.3. Đối với giáo viên mầm non.

- Không ngừng học hỏi phương pháp tổ chức hoạt động qua các lớp đào
tạo, sách báo, thông tin đại chúng, bạn bè đồng nghiệp..
- Trong q trình chăm sóc giáo dục trẻ giáo viên phải nêu cao tinh thần
trách nhiệm, nhiệt tình, tận tụy với cơng việc.
- Giáo viên cần quan sát đánh giá trẻ sát sao, ghi chép để phát huy trí
thơng minh sáng tạo của trẻ.
Trên đây là sáng kiến kinh nghiệm “Một số giải pháp giúp trẻ 3- 4 tuổi
vượt qua khủng hoảng tuổi lên ba ở trường mầm non Thành Vân”. Trong quá
trình thực hiện đề tài này chắc chắn khơng tránh khỏi những thiếu xót. Rất mong
nhận được sự đóng góp, bổ sung của hội đồng các cấp, các ban nghành, các
đồng nghiệp để đề tài của tơi được hồn thiện hơn và tơi có nhiều kinh nghiệm
trong q trình thực hiện nhiệm vụ chăm sóc và giáo dục trẻ ở trường mầm non.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
XÁC NHẬN CỦA
THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Thạch Thành, ngày 18 tháng 5 năm 2021
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình
viết, khơng sao chép nội dung của người khác.
Người viết sáng kiến

Nguyễn Thị Gấm

skkn


21

TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1]. Tâm lý học trẻ em lứa tuổi mầm non. Tác giả Nguyễn Thị Ánh Tuyết (Chủ

biên)- Nguyễn Thị Như Mai- Đinh Thị Kim Thoa.
[2]. Chương trình giáo dục mầm non quốc gia về giáo dục mầm non. Trang
mạng xã hội google.com.vn.
[3]. Giáo dục học mầm non. Tác giả Phạm Thị Châu, Nguyễn Thị Oanh, Trần
Thị Sinh, (2003). NXB Đại học Quốc Gia Hà Nội. Trang mạng xã hội
google.com.vn
[4]. Tâm lý học trẻ em. Vấn đề phân kỳ sự phát triển tâm lí tuổi thơ. Tác giả
Đ.B. Encơnin.
[5]. Nhân cách và sự hình thành nhân cách trong lứa thuổi trẻ em. Tác giả L.I.
Boovitz.

skkn


22

DANH MỤC
CÁC ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG
ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI CẤP PHÒNG GD&ĐT, CẤP SỞ GD&ĐT VÀ
CÁC CẤP CAO HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN
Họ và tên tác giả: NGUYỄN THỊ GẤM
Chức vụ và đơn vị công tác: Giáo viên Trường Mầm non Thành Vân
Kết quả
Cấp đánh
đánh giá
giá xếp loại
TT
Tên đề tài SKKN
xếp loại
(Phòng, Sở,

(A, B,
Tỉnh...)
hoặc C)
1.

2.

3.

4.

Một số biện pháp nâng cao
hiệu quả giáo dục đạo đức
cho trẻ MG bé thông qua
hoạt động cho trẻ làm quen
với tác phẩm văn học.
Một số biện pháp phát triển
thẩm mỹ cho trẻ 3- 4 tuổi
thông qua hoạt động tạo hình.
Một số biện pháp giảm tỷ lệ
trẻ suy dinh dưỡng thể nhẹ
cân lứa tuổi 3-4 ở trường
mầm non Thành Vân.
Một số biện pháp xây dựng
môi trường giáo dục theo
quan điểm lấy trẻ làm trung
tâm ở lớp mẫu giáo 5- 6 tuổi
C trường mầm non Thành
Vân.

Cấp Huyện

Cấp Huyện

Cấp Huyện

Cấp Huyện

skkn

Năm học
đánh giá xếp
loại

B

2010-2011

B

2012-2013

A

2015-2016

B

2017-2018