Skkn những kinh nghiệm bồi dưỡng học sinh giỏi môn lịch sử 8

MỤC LỤC
STT
1
1.1
1.2
1.3
1.4
1.5
2
2.1
2.2
2.3
2.3.1
2.3.2
2.3.3
2.3.4
2.3.5
1.2.6
2.3.7
2.3.8
2.4
III
IV

NỘI DUNG
MỞ ĐẦU
Lí do chọn đề tài
Mục đích nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu
Những điểm mới của sáng kiến

NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Cơ sở lí luâ ̣n
Thực trạng của vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến
kinh nghiệm
Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề
Phát hiê ̣n và tuyển chọn
Mô ̣t số kinh nghiê ̣m bồi dưỡng HSG
Xây dựng nô ̣i dung chương trình
Xây dựng phương pháp ôn luyê ̣n
Rèn luyê ̣n kỹ năng tìm hiểu tài liê ̣u
Kinh nghiê ̣m kiểm tra đánh giá
Kinh nghiê ̣m làm bài
Chấm sửa bài
Hiê ̣u quả của sáng kiến
KẾT LUẬN
NHỮNG KIẾN NGHỊ VÀ ĐỀ XUẤT

skkn

Trang
2
2
2
3
3
3
3
3
4
6

6
7
7
9
9
10
10
11
11
12
12

1


1. Mở đầu
1.1 Lý do chọn đề tài
Bồi dưỡng học sinh giỏi nói chung, bồi dưỡng học sinh giỏi mơn lịch sử
nói riêng cho các kỳ thi tuyển học sinh giỏi là vấn đề luôn được các cấp quản lý,
các giáo viên trực tiếp giảng dạy quan tâm, trăn trở.
Trong những năm gần đây, Huyê ̣n Hoằng Hóa rất chú trọng tới giáo dục,
đào tạo .Đồng thời với nhiệm vụ phổ cập giáo dục, nâng cao chất lượng đại trà,
việc chăm lo và bồi dưỡng học sinh giỏi đang được nhiều cấp chính quyền và
nhân dân địa phương quan tâm .
Thực tế hiện nay ở các trường THCS công tác bồi dưỡng học sinh giỏi,
trong đó có việc bồi dưỡng học sinh giỏi môn lịch sử đã được chú trọng song
vẫn còn những bất cập nhất định như: cách tuyển chọn, phương pháp giảng dạy
cịn yếu kém, chưa tìm ra được hướng đi cụ thể cho công tác này, phần lớn chỉ
làm theo kinh nghiệm. Từ những bất cập trên dẫn đến hiệu quả bồi dưỡng học
sinh giỏi môn lịch sử chưa đạt được như mong muốn.

Mặt khác, do quan niệm sai lệch về vị trí, chức năng của mơn lịch sử
trong đời sống xã hội. Một số học sinh và phụ huynh có thái độ xem thường bộ
mơn lịch sử, coi đó là mơn học “ phụ”, mơn học thuộc lịng, khơng cần làm bài
tập, khơng cần đầu tư phí cơng vơ ích. Dẫn đến hậu quả học sinh không nắm
đựơc những sự kiện lịch sử cơ bản, nhớ sai, nhầm lẫn kiến thức lịch sử là hiện
tượng khá phổ biến trong thực tế ở nhiều trường.
Đứng trước tình hình đó, là mô ̣t giáo viên dạy lịch sử đã từng tham gia
bồi dưỡng học sinh giỏi dự thi các cấp. Qua thực tế giảng dạy trong nhiều năm
qua bản thân tơi ln trăn trở tìm tịi, nghiên cứu nâng cao kiến thức và phương
pháp giảng dạy bộ môn lịch sử , gây hứng thú học tập cho học sinh nhằm nâng
cao hiê ̣u quả ôn luyê ̣n bồi dưỡng học sinh giỏi môn sử.
Xuất phát từ những lý do cơ bản trên, tôi đã mạnh dạn chọn đề tài“ Những
kinh nghiêm
̣ bồi dưỡng học sinh giỏi môn lịch sử 8” hy vọng đề tài này sẽ
đóng góp mô ̣t ít kinh nghiê ̣m ,nhằm nâng cao hiê ̣u quả ôn luyê ̣n học sinh giỏi
môn Lịch sử dự thi cấp huyện và tỉnh đạt kết quả tốt nhất, đồng thời cũng là dịp
để trau dồi thêm chuyên môn , nghiê ̣p vụ của mô ̣t giáo viên dạy lịch sử.
1.2 Mục đích nghiên cứu:
Bồi dưỡng học sinh giỏi là cơng viê ̣c cực kì quan trọng giúp cho ngành
giáo dục phát hiện nhân tài, lựa chọn những mầm giống tương lai cho đất nước
trong sự nghiệp trồng người. Đồng thời giúp cho học sinh thực hiện được ước
mơ là con ngoan, trị giỏi và có định hướng đúng về nghề nghiệp của mình trong
tương lai.
Mă ̣t khác cơng viê ̣c bồi dưỡng học sinh giỏi được xác định là một trong
những nhiệm vụ trọng tâm, góp phần khẳng định chất lượng giáo dục huyê ̣n nhà,
vị thế, uy tín của giáo viên, nhà trường cũng được khẳng định . Đồng thời cịn có
ý nghĩa thiết thực trong việc bồi dưỡng tài năng tương lai cho quê hương, đất
nước.
Qua thực tế áp dụng đề tài này trong những năm qua, tôi thấy có tác dụng
thiết thực để nâng cao kết quả quả bồi dưỡng học sinh giỏi môn Lịch sử dự thi

các cấp.

skkn

2


1.3. Đối tượng nghiên cứu:
Đề tài này là nhằm đưa ra một số kinh nghiệm, bí quyết ơn luyện học sinh
giỏi môn lịch sử (cách chọn đối tượng học sinh,cách tổ chức và phương pháp ôn
luyện, kết quả đạt được).
1.4. Phương pháp nghiên cứu:
-Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết
-Phương pháp điều tra khảo sát thực tế
-Phương pháp tổng kết trao đổi, rút kinh nghiê ̣m với đồng nghiê ̣p
-Phương pháp làm viê ̣c nhóm
-Kiểm tra , đánh giá kết quả học tâ ̣p của học sinh
1.5. Những điểm mới của sáng kiến:
Những năm trước đây việc ôn luyện học sinh giỏi chủ yếu là kiến thức
trọng tâm ở lớp 9, nhưng năm học 2019- 2020, 2020- 2021 có sự thay đổi nên
nội dung thi chuyển xuống trương trình lịch sử Việt Nam của cả lớp 8, việc thay
đổi này làm cho những người đứng đội tuyển gặp rất nhiều khó khăn trong việc
lựa chọn những nội dung giảng dạy, bản thân đã áp dụng thành công đối với học
sinh THCS Hoằng Đông nên mạnh dạn đưa lên đây để đồng nghiệp chúng ta
cùng chia sẻ học hỏi.
Việc giảng dạy có những điểm mới như sau:
+ Các hình thức tổ chức tuyển chọn học sinh giỏi môn Lịch sử .
+ Rèn luyê ̣n thêm mô ̣t số kỹ năng làm bài .
+ Các hình thức kiểm tra đánh giá kết quả học tâ ̣p của học sinh .
2. Nội dung

2.1. Cơ sở lý luận
Dân tộc Việt Nam có lịch sử từ lâu đời, với q trình hàng nghìn năm
dựng nước và giữ nước. Nhân dân ta khơng chỉ có truyền thống dân tộc anh
hùng mà cịn có kinh nghiệm phong phú, quý báu về việc giáo dục lịch sử cho
thế hệ trẻ, về việc rút bài học quá khứ cho cuộc đấu tranh và lao động trong hiện
tại. Kiến thức lịch sử góp phần xây dựng đường lối, chủ trương, chính sách, trở
thành vũ khí sắc bén trong công cuộc dựng nước và giữ nước. Ngày nay, (theo
cố Tổng Bí thư Đỗ Mười) “cùng với q trình quốc tế hóa ngày càng mở rộng
thì trở về nguồn cũng là một trong những xu thế chung của các dân tộc trên thế
giới. Với chúng ta, đó chính là sự tìm tịi, phát hiện ngày càng sâu sắc hơn
những đặc điểm của xã hội Việt Nam, những phẩm chất cao quý, những giá trị
truyền thống và những bài học lịch sử giúp chúng ta lựa chọn và tiến hành bước
đi thích hợp, hướng mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, văn
minh”.
Chất lượng bộ môn Lịch sử được đánh giá không phải bằng việc ghi nhớ
nhiều sự kiện mà cần hiểu đúng lịch sử. Như cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã
từng viết: “Lịch sử đâu phải là một chuổi sự kiện để người viết sử ghi lại, rồi
người giảng sử đọc lại, người học sử học thuộc lòng”. Điều quan trọng là qua
học tập, “chúng ta thấy được cái gì qua các thời đại lịch sử, và từ đó chúng ta
rút ra được kết luận gì, bài học gì, Mác, một nhà sáng lập ra chủ nghĩa Mác –
Lênin đã vũ trang cho chúng ta một phương pháp luận đúng đắn để nghiên cứu
lịch sử, để rút ra những kết luận có ý nghĩa quan trọng thiết thực”. Đây chính là

skkn

3


cơ sở để những người quan tâm đến sử học và những thầy cô giáo giảng dạy
môn lịch sử cần nhận thức đúng, sâu sắc, ý nghĩa, vị trí của bộ mơn Lịch sử ở

trường THCS và tìm ra những phương pháp để nâng cao chất lượng bộ môn, thu
hút được nhiều học sinh tham thích học Lịch sử và học giỏi Lịch sử.
Viê ̣c bồi dưỡng đô ̣i tuyển học sinh giỏi môn Lịch sử còn đòi hỏi giáo viên
phải rèn luyê ̣n cho học sinh không chỉ biết, hiểu ,ghi nhớ, tái hiê ̣n được các sự
kiê ̣n Lịch sử mà còn phải biết vâ ̣n dụng kiến thức , kĩ năng của mình để giải
quyết những câu hỏi khó được đă ̣t ra mô ̣t cách hiê ̣u quả nhất .
Lịch sử vốn tồn tại khách quan , là những vấn đề đã xẩy ra trong quá khứ
nên trong quá trình giảng dạy , bồi dưỡng học sinh giỏi , để học sinh nắm bắt
được những hình ảnh lịch sử, đòi hỏi bên cạnh những lời nói sinh đô ̣ng giáo viên
phải lựa chọn các phương pháp dạy khác nhau để đạt được hiê ̣u quả mong
muốn.
2.2 Cơ sở thực tiễn
*Thuận lợi:
- Trong hệ thống các môn học ở trường THCS trong đó có mơn lịch sử
cũng có vai trị quan trọng, trong việc giáo dục giáo dưỡng học sinh, lòng yêu
quê hương đất nước, lòng tự hào dân tộc… là hành trang quan trọng,  trước khi
học sinh rời mái Trường trung học cơ sở, bước vào trường trung học phổ thông.
- Được sự quan tâm của Phòng giáo dục và đào tạo huyê ̣n Hoằng Hóa,
Chi bộ, Ban giám hiệu trường THCS Hoằng Đông, Hội khuyến học xã Hoằng
Đông luôn tạo điều kiê ̣n thuâ ̣n lợi để giáo viên bồi dưỡng học sinh giỏi phát huy
tốt nhất khả năng của bản thân để đạt kết quả cao nhất .
- Thầy, cô giáo bộ môn Sử Hoằng Hố đều nhiệt tình tích cực, trong cải
tiến phương pháp, luôn  học tập trao đổi kinh nghiệm chuyên môn, thông qua
hội thảo, thao giảng, sử dụng công nghệ thông tin…góp phần nâng cao chất
lượng dạy và học mơn lịch sử.
- Một bộ phận học sinh yêu thích và quyết tâm học tập môn lịch sử để thi
vào đội tuyển học sinh môn sử giỏi cấp huyê ̣n , cấp tỉnh, thi vào chuyên sử Lam
Sơn.
* Khó khăn:
- Quan niệm xã hội về vị trí mơn lịch sử đường đi hẹp, lợi ích kinh tế

thấp.
 
- Quan niệm chưa đầy đủ của một số nhà quản lý giáo dục, phụ huynh,
học sinh và cả giáo viên cho rằng môn Sử là môn “ phụ”, giành ít thời gian cho
viê ̣c học môn Lịch sử , học chỉ mang tính đối phó …
 
 - Khối lượng kiến thức môn lịch sử ở một số bài còn dàn trải khá nặng,
một số giáo viên còn bị động trong khai thác kiến thức, chưa mạnh dạn để học
sinh tự tìm hiểu một phần kiến nào đó trong bài dưới sự hướng dẫn của giáo
viên.
 
- Đề và đáp án môn lịch sử cấp Tỉnh trong hai năm qua chuyển trọng tâm
xuống chương trình Lịch sử Việt Nam lớp 8 và một phần Lịch sử thế giới của
lớp 9, sự thay đổi này dẫn đến tâm lý chung ngại khó, ngại khổ của một số đồng
chí đứng đội tuyển, phải tìm tịi những vẫn đề sâu hơn, rộng hơn để giảng dạy.

skkn

4


 
- Thơng thường học sinh ít chịu đọc sách giáo khoa và câu hỏi sách giáo
khoa trước, để có chủ định xây dựng và tiếp thu bài mới –dẫn đến tính hợp tác
của học sinh không cao. Kỹ năng thảo luận nhóm ở  một số học sinh chưa cao nhất là tính hợp tác.
- Mặt bằng tuyển chọn, bồi dưỡng thi học sinh giỏi không cao. Các em
trong đội tuyển không đựơc học chuyên sử, cũng không phải là học sinh giỏi ở
môn học khác. Khi tham gia đội tuyển, giáo viên vất vả là một lẽ nhưng các em
phải cố gắng, chịu áp lực rất lớn. Khả năng thành công xét theo các yếu tố đầu
vào là thấp.

- Dù khó khăn như vậy, hơn 18 năm qua tôi cũng đã liên tục thành
công trong việc tuyển chọn, bồi dưỡng học sinh giỏi môn lịch sử cho các cuộc
thi học sinh gỉỏi mơn lịch sử cấp hu ̣n, cấp tỉnh.
-Vì vậy,tơi chọn đề tài “Những kinh nghiê ̣m bồi dưỡng học sinh giỏi
môn lịch sử 8” nhằm giới thiệu, chia sẻ với các đồng nghiệp những sáng kiến,
kinh nghiệm nhỏ bé của mình trong việc tuyển chọn và bồi dưỡng học sinh giỏi
môn lịch sử trong giai đoạn mới hiện nay
* Điều tra cụ thể:
- Trước đòi hỏi của môn học và thực tế của viê ̣c tổ chức ,bồi dưỡng học
sinh giỏi môn Lịch sử THCS , tôi luôn trăn trở làm thế nào để hoàn thành tốt
nhiê ̣m vụ được giao.Vì vâ ̣y tôi đã tiến hành điều tra, khảo sát , đánh giá chất
lượng đầu năm ở khối lớp 9 và thăm đò học sinh có nguyê ̣n vọng tham gia đô ̣i
tuyển học sinh giỏi môn Lịch sử.
- Kết quả khảo sát đầu năm học của khối 9 THCS Hoằng Đông 20192020 như sau:
Tổng số học sinh khối 9
Kết quả

65

Điểm 8-10

Điểm 5-7

Điểm dưới 5

TS

%

TS

%

TS

%

15

23,1

41

66,1

7

10,8

- Kết quả thăm dò nguyê ̣n vọng tham gia đô ̣i tuyển học sinh giỏi như
sau:Trong số 15 em có điểm khảo sát đầu năm đạt từ 8-10 điểm, khi được hỏi
em nào có nguyê ̣n vọng tham gia đô ̣i tuyển học sinh giỏi môn Lịch sử thì có 2
em đăng ký , chiếm 11,7%. Đây quả là vấn đề hết sức khó khăn và nan giải
không những với riêng tôi mà đới với tất cả giáo viên dạy Lịch sử. Có
2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề :
2.3.1. Phát hiêṇ và tuyển chọn bằng cách nâng cao chất lượng đại
trà, tạo đà cho chất lượng mũi nhọn
Chất lượng, hiệu quả của đội tuyển phụ thuộc phần lớn vào đối tượng
được tuyển chọn.
Đối với bộ môn lịch sử tơi thấy việc tuyển chọn rất khó khăn, do học sinh

cứ xem thường mơn lịch sử cho đó là môn học phụ. Nên giáo viên dạy môn lịch

skkn

5


sử phải lựa chọn đối tượng sau cùng. Những em có năng khiếu đặc biệt thường
thích ơn luyện các mơn học tự nhiên. Vì có kiến thức cơ bản, vững vàng các em
cần nắm rõ các công thức, quy tắc, định nghĩa, định lí rồi linh hoạt nhạy bén, áp
dụng để làm bài. Cịn các mơn học ít tiết như lịch sử, địa lí lượng kiến thức ghi
nhớ trong từng bài học quá nhiều, nên phần đông các em rất ngại học.
Kết hợp với kết quả của các đợt thi học sinh giỏi, khi dạy trên lớp tôi
thường ra đề kiểm tra theo hướng mở hoặc đưa ra những câu hỏi, bài tập nhận
thức để khuyến khích học sinh có sự đầu tư, sáng tạo khi trả lời trước tập thể lớp
hay viết trong làm bài và thưởng điểm cho những học sinh biết cách làm bài
đúng theo yêu cầu và có sáng tạo.
Tơi tiến hành chọn những học sinh có khả năng phát hiện và giải quyết
vấn đề nhanh, đúng bản chất sự kiện, vấn đề lịch sử. Trong bài viết, tôi đặc biệt
chú ý những bài học sinh trả lời đúng yêu cầu thể hiện nắm vững kiến thức, trình
bày, lập luận logic, kết hợp chữ viết rõ ràng, nếu viết đẹp càng tốt.
Trong những năm gần đây, việc lựa chọn học sinh giỏi môn Lịch sử vào
đội tuyển, tôi không chờ đợi đến kết quả của các kì thi cấp huyện vào đầu năm
học lớp 8, mà ngay khi dạy ở đầu năm lớp 6, hoặc qua các bài kiểm tra trong
năm lớp 6,7,8, phát hiện học sinh có năng khiếu, có sự u thích học Lịch sử tơi
trực tiếp gặp các em để tìm hiểu tâm lý, khơi dậy ở học sinh niềm đam mê, giới
thiệu các em tham gia vào đội tuyển để bồi dưỡng. Phân tích cho các em niềm tự
hào, hãnh diện khi đỗ đạt. Đã là học sinh giỏi cấp huyện ,cấp tỉnh, thì đương
nhiên bất cứ mơn học nào cũng được hưởng chế độ ưu tiên ngang nhau và vinh
quang như nhau.

Bên cạnh đó, tơi cịn gặp các giáo viên bộ mơn, giáo viên chủ nhiệm
thăm hỏi tình hình học tập của các em để chọn ra những học sinh có năng lực, có
tố chất thơng minh và siêng năng. Học sinh đó phải học khá các mơn khác, nhất
là mơn Tốn, Tiếng anh , vì mơn lịch sử cũng cần ở học sinh khả năng ghi nhớ,
phân tích, tởng hợp ,tư duy logic .
Trong tiến trình lựa chọn học sinh giỏi, có nhiều lúc tơi cảm thấy tiếc và
buồn vì có những học sinh có năng lực, có sự đam mê nhưng vì phụ huynh ngăn
cản nên đành từ chối .
Vậy vấn đề đặt ra là cần phải phát hiện những học sinh có khả năng giỏi
Lịch sử từ lúc nào? Nên tổ chức bồi dưỡng như thế nào ? Trên thực tế, có nhiều
trường khi chuẩn bị thi học sinh giỏi cấp tỉnh mới tập trung học sinh để ôn
luyện, nhưng theo tôi việc phát hiện và chọn học sinh giỏi phải làm sớm – đầu
mỗi năm học mới; tổ chức bồi dưỡng phải thường xuyên, không nhất thiết phải
để vào các buổi bồi dưỡng mới làm mà làm ngay ở các tiết học chính khóa , các
em rất cần sự quan tâm, đô ̣ng viên ,khích lê ̣ ngay chính trong các tiết học.
Để hoạt động học của học trị có hiệu quả thì khơng khí thân mật, lắng nghe chia
sẻ giữa cơ và trị là vơ cùng quan trong…Cốt lõi trong vấn đề này là “ đãi cát
tim vàng”. Nếu không cố gắng, tâm huyết với công việc thì khó thể phát hiện
được học trị có tố chất “trị xuất sắc”. Khơng phát hiện được học trị có tố chất
“trị xuất sắc” thì việc bồi dưỡng học sinh giỏi sẽ rất gian nan.
Yếu tố trò xuất sắc được hiểu là có tố chất học tập và nghiên cứu mơn học,
có tinh thần say mê, ham học hỏi, có khả năng biến q trình được thày cơ đào

skkn

6


tạo thành quá trình tự đào tạo: và đặc biệt phải có khả năng và phương pháp tự
học

2.3.2. Xây dựng nơ ̣i dung chương trình dạy
Ơn luyện học sinh giỏi khơng giống như tiết dạy ở lớp học bình thường.
Vì ở lớp ta dạy cho học sinh phù hợp với ba đối tượng (khá giỏi, trung bình và
yếu kém). Song dạy cho học sinh giỏi là ta dạy để đưa các em đi thi. Đối tượng
dự thi đều ngang tầm nhau về mặt học lực, nhận thức. Vì vậy, việc xây dựng nội
dung chương trình là hết sức cần thiết. Đây là công việc quan trọng đầu tiên sau
khi thành lập đội tuyển. Để xây dựng chương trình sát với đề thi thì tôi phải bám
sát vào cấu trúc ra đề của Phòng giáo dục Hoằng Hóa và Sở giáo dục Thanh
Hóa.Từ đó tơi xây dựng chương trình – kế hoạch ,nô ̣i dung bồi dưỡng gồm 3
phần như sau:
 PHẦN LỊCH SỬ THẾ GIỚI
Lịch sử thế giới hiện đại 1945 đến 2000.Với phần này ngoài viê ̣c nắm
vững kiến thức cơ bản để trình bày một sự kiện lịch sử, thì yêu cầu học sinh thể
hiện quan điểm, thái độ về sự kiện lịch sử đó; Liên hệ với tình hình Việt Nam
hiện nay.
Chuyên đề 1 : Trình bày mục tiêu, nguyên tắc hoạt động của tổ chức liên
kết kinh tế - chính trị lớn nhất Đơng Nam Á. Tại sao nói từ đầu những năm 90,
một thời kì mới đã mở ra cho các nước trong khu vực này? Điều đó đã tác động
như thế nào đến các nước thành viên?
Chuyên đề 2 : Nêu nhiệm vụ, vai trò của tổ chức Liên hợp quốc. Thời
gian gần đây Liên hợp quốc đã có những cố gắng gì trong việc giải quyết các
vấn đề mang tính tồn cầu. Liên hệ với tình hình hiện nay của Việt Nam?
Chuyên đề 3 : Từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai đến năm 2000, Nhật
Bản đã trải qua các giai đoạn phát triển nào? Hiện tượng “thần kì Nhật Bản” là
gì? Nguyên nhân của hiện tượng đó? Theo em, Việt Nam có thể học tập được
những gì từ sự thành cơng của Nhật Bản?
 PHẦN LỊCH SỬ VIỆT NAM
Lịch sử Việt Nam từ 1858- 1918. Lên nội dung theo chương trình chuyên
đề Ví dụ như:
* Giai đoạn Việt Nam từ (1858 - 1873).

Chuyên đề 1: Tại sao Thực dân Pháp xâm lược nước ta, Quá trình xâm
lược diển ra như thế nào? Tại sao Pháp chọn Đà nẵng làm điểm tấn công đầu
tiên
Chuyên đề 2: Thái độ của nhân dân ta khi Pháp xâm lược Đà nẵng đến
năm 1873
Chuyên đề 3: Thái độ của triều đình nhà Nguyễn khi Pháp xâm lược
nước ta? Trách nhiệm của nhà Nguyễn đối với hiệp ước Nhâm Tuất
Chuyên đề 4: So sánh thái độ của Nhân dân ta với triều đình Huế trong
quá trình chống Pháp xâm Lược
* Giai đoạn Việt Nam từ (1874 - 1884).

skkn

7


Yêu cầu thí sinh biết phân tích, nhận xét, đánh giá một sự kiện lịch sử tiêu biểu;
Kỹ năng vận dụng kiến thức đã học vào thực tiễn.
Chuyên đề 1: Thái độ của nhân dân và triều đình Huế được thể hiện như
thế nào khi Pháp xâm Lược Bắc Kỳ lần thứ nhất 1873 và lần thứ hai 1882
Chuyên đề 2: Tại sao nói từ năm 1858 – 1884 là quá trinh triều Nguyễn
đi từ đầu hàng từng bước đến đầu hàng toàn bộ thực dân Pháp? Trách nhiệm của
Nhà Nguyễn?
Chuyên đề 3: lập niên biểu ccác cuộc khởi nghĩa và phong trào chống
Pháp của nhân dân ta từ 1858 đến 1884?
* Giai đoạn Việt Nam từ (1884 – Đầu thế kỷ XX).
Chuyên đề 1: Hoàn cảnh, diễn biến, kết quả. Tính chất, ý nghĩa của
phong trào Cần Vương?
Chuyên đề 2: Nêu các cuộc khởi nghĩa lớn trong trong trào cần Vương?
Cuộc khời nghĩa nào là tiêu biểu nhất vì sao?

Chuyên đề 3: Khởi nghĩa Yên Thế ( đánh giá về vai trị của người nơng
dân Việt Nam trong q trình bảo vệ và xây dựng tổ quốc)
Chuyên đề 4: Nguyên nhân thất bại của cuộc kháng chiến chông thực dân
Pháp
Chuyên đề 5: Chương trình khai thác thuộc địa lần thứ nhất của Thực dân
Pháp ở Việt nam từ 1897 – 1918? Tác động của chương trình khai thác đến xã
hội Việt Nam như thế nào?
Chuyên đề 6: Xu hướng cứu nước mới của nước ta đầu thế kỷ XX...
( Phan Bội Châu
Chuyên đề 7: Hoạt động của Nguyễn Tất Thành từ 1911 – 1917? HƯớng đi của
NGười có gì mới so với các vị tiền bối?
 PHẦN LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG
Yêu cầu học sinh nêu được nhân vật, sự kiện lịch sử tiêu biểu ở Thanh hóa.
a.Kể tên những người lãnh đạo tiêu biểu của phong trào Cần Vương cuối
thế kỷ XIX diễn ra ở Thanh Hóa.
b. Bác Hồ về thăm và nói chuyện với đồng bào Thanh Hóa lần đầu tiên
vào ngày , tháng, năm nào, ở đâu
C. Đóng góp có Thanh Hố trong lịch sử Dân Tộc từ thế kỷ III đến thế kỷ
XX
d. Lịch sử Đảng Bộ Tỉnh
Kiến thức nền tảng cho cả hai vòng thi chọn học sinh giỏi cấp Huyê ̣n và
chọn đội tuyển dự thi cấp Tỉnh là: Học sinh phải nắm vững kiến thức cơ bản và
xuyên suốt chương trình. Trong quá trình ơn luyện giáo viên giúp học sinh củng
cố kiến thức cơ bản, nhấn mạnh kiến thức trọng tâm, kiến thức được vận dụng
cho việc giải quyết các vân đề mới.
2.3.3. Xây dựng phương pháp ôn luyêṇ
Dạy theo hệ thống, theo nội dung và chương trình sách giáo khoa. Bám
sát chuẩn kiến thức, chuẩn kỹ năng để khắc sâu và mở rộng kiến thức cho học
sinh.

skkn

8


Ngoài hướng dẫn cách thức nắm vững kiến thức cơ bản theo từng giai
đoạn, chủ đề, thì giáo viên phải hướng dẫn học sinh lập “Sơ đồ cây” cho từng
bài, từng chủ đề, từng chương .Phương pháp này giúp học sinh dễ ghi nhớ kiến
thức và ghi nhớ có hê ̣ thớng.
Ví dụ : khi dạy về q trình tìm đường cứu nước của Nguyễn Ái Quốc
1911-1917, giáo viên giúp các em thấy được sự thống nhất và khác biệt giữa con
đường cứu nước của Nguyễn Ái Quốc với con đường cưu nước của các bâ ̣c tiền
bới trước đó.
2.3.4.Rèn luyêṇ kỹ năng tìm hiểu tài liệu
Để tìm hiểu tài liệu đạt hiệu quả học sinh cần phải:
1. Nắm đề: Đề ở đây là tên đề bài, tên tiểu mục. Nhiều học sinh học thuộc
nội dung nhưng lại không nhớ tên tiểu mục, khi làm bài có thể “râu ơng nọ cắm
cằm bà kia”, nghĩa là lạc đề.
2. Nắm khung: Khung là dàn ý của cả bài hoặc của từng phần. Trước khi
học cả bài hay từng phần nên nắm chắc cái dàn ý của nó. Dàn ý thường theo giai
đoạn hoặc theo sự kiện, bao gồm: nguyên nhân, diễn biến, kết quả, ý nghĩa. Nắm
khung giúp nhớ có hệ thống và nhớ lâu, dễ trả lời những câu hỏi tổng hợp.
3. Nắm chốt: Lịch sử bao giờ cũng gắn liền sự kiện – địa danh – nhân vật
lịch sử. Nên “chốt” là thời điểm gắn với một sự kiện quan trọng hoặc tương đối
quan trọng. Ở lịch sử lớp 8 yêu cầu học sinh phải nhớ cả ngày, tháng, năm. Nếu
chỉ là tương đối quan trọng, có thể chỉ cần nhớ tháng và năm, thậm chí chỉ nhớ
năm, cũng tạm được. Nên tìm các mối quan hệ giữa các chốt về thời gian và sự
kiện thì dễ nhớ và nhớ lâu.
4. Thuật ngữ: Cần phải nhớ đúng những thuật ngữ lịch sử, không được
nhầm lẫn giữa một số thuật ngữ “đấu tranh”, “ kháng chiến” với “khởi nghĩa”,…

vì mỗi chữ có một nghĩa khác nhau.
2.3.5. Kinh nghiêm
̣ kiểm tra đánh giá kết quả học tâ ̣p của học sinh
Viê ̣c kiểm tra đánh giá kết quả là mô ̣t viê ̣c làm cần thiết và quan trọng
trong suốt quá trình bồi dưỡng học sinh giỏi , kiểm tra đánh giá giúp học
sinh cũng cố được kiến thức ôn luyê ̣n , đồng thời giúp giáo viên nắm được tình
hình học sinh để có phương án điều chỉnh kịp thời , nhằm bổ sung kiến thức và
rèn luyê ̣n kỹ năng làm bài cho học sinh
Có nhiều hình thức kiểm tra , nhưng với tôi thường sử dụng các hình thức
sau :
+ Tự kiểm tra : Giáo viên hướng dẫn học sinh sau khi học xong mô ̣t
chuyên đề , mô ̣t giai đoạn ,các em tự kiểm tra kiến thức mà mình đã học bằng
cách tự nhớ lại , viết lại những gì đã được ôn .Khi viết xong thì cần đối chiếu
với tài liê ̣u đã học để kiểm tra xem viê ̣c học và nhớ kiến thức của mình như đến
đâu.Viê ̣c làm này vừa giúp học sinh mô ̣t lần ôn lại kiến thức vừa giúp rèn luyê ̣n
chữ viết , cách trình bày , khả năng diễn đạt…
+ Học sinh vấn đáp trực tiếp với nhau: Giáo viên phân thành từng nhóm 2
em có sức học tương đương để tự kiểm tra nhau , sau đó giáo viên sẽ kiểm tra
sắc suất phần nô ̣i dung mà giáo viên giao cho nhóm rồi nhâ ̣n xét , đánh giá cho
điểm từng nhóm. Với hình thức này khuyến khích các nhóm đua nhau học .

skkn

9


+ Cho học sinh làm bài kiểm tra viết :Hình thức này thường được tôi sử
dụng sau khi đã sử dụng hai hình thức trên.Thời gian và hình thức ra đề kiểm tra
viết phải bám vào cấu trúc của Phòng và Sở.Viê ̣c coi thi phải thâ ̣t sự nghiêm túc
( học sinh tuyê ̣t đối không sử dụng tài liê ̣u , không trao đổi bài). Tôi thường ra

4 đề khác nhau trong mô ̣t lần kiểm tra để tránh tình trạng trao đổi
2.3.6. Kinh nghiêm
̣ làm bài
Phương pháp làm bài là yêu cầu quan trọng khi bồi dưỡng học sinh giỏi,
đặc biệt cho đội tuyển dự thi cấp Tỉnh , bởi nó khơng chỉ thể hiện tính đặc trưng
của bộ mơn mà nó quyết định tính hiệu quả trong suốt q trình ơn luyện. Vì vậy
trong q trình ôn luyện giáo viên cần rèn cho học sinh những kỹ năng sau:
-Về kỹ năng phân tích đề
Trước hết , học sinh cần đọc kĩ đề , xác định chính xác yêu cầu của đề ,
vạch ý ra giấy nháp . Làm được như vậy học sinh sẽ tránh được những lỗi sau :
lạc đề ; trình bày thừa hoặc thiếu kiến thức theo yêu cầu của đề ra ...
          Khi làm bài chú ý trả lời trực tiếp câu  hỏi ( tránh quan niệm trước đây là
phải đặt vấn đề , giải quyết vấn đề , kết thúc vấn đề )
Không nhất thiết làm từ câu hỏi 1 đến câu hỏi cuối hay từ phần lịch sử
Thế giới đến phần lịch sử Việt Nam rồi mới đến phần lịch sử địa phương .Chú ý
câu nào dễ làm trước, câu nào khó làm sau .       
           Cần lưu ý trong quá trình làm bài là phải làm hết các câu hỏi ,khơng được
bỏ trống bất kì câu hỏi nào , dù lượng kiến thức viết vào câu hỏi đó khơng được
nhiều.
Như vậy xác định đúng u cầu của đề thi là bí quyết đầu tiên đưa đến
thắng lợi.
- Về thời gian và độ dài. Thông thường thời gian cho bài thi học sinh giỏi
là 150 phút, hãy để 20 phút cho đọc kỹ, nhận dạng đề, xác định cơ cấu , nội
dung và đọc lại bài, còn lại 130 phút các em có thể viết được 6 đến 8 trang ,
phân chia thời gian hợp lý cho mỗi câu hỏi ( cần chú ý câu nào nhiều điểm thì
làm thật kĩ , khai thác hết kiến thức sẵn có)
-Về diễn đạt và trình bày : Trình bày khoa học , rõ ràng, hết mỗi ý chính ,
mỗi sự kiện nên xuống dòng. Thấy cần thiết để làm nổi bật từng giai đoạn , từng
ý nghĩa có thể ghi 1,2,3 hoặc a,b,c hoặc gạch đầu dịng vì mơn lịch sử là 1 mơn
khoa học xã hội có thể trình bày một cách có hệ thống . Như vậy cũng dễ cho

người chấm , diễn đạt mạch lạc , chữ viết khơng sai lỗi chính tả , khơng viết tắt ,
khơng tẩy xóa. Ngồi ra , cần tránh những lỗi sau :  nhầm lẫn mốc thời gian , địa
điểm xảy ra sự kiện ; viết lặp đi lặp lại , sắp xếp sự kiện không đúng logic ...
- Đọc lại bài trước khi nơ ̣p: Phải tính tốn thời gian, để khi viết bài xong,
vẫn còn độ 10, 15 phút. Nhất thiết phải đọc lại bài để sửa chữa những chỗ sai sót
nhầm lẫn rồi mới nộp bài. Đọc lại là khâu rất quan trọng để bài thi được điểm
cao hơn.
2.3.7. Chấm và sửa bài

skkn

10


Một học sinh giỏi không chỉ nắm vững kiến thức lịch sử, vững kỹ năng
mà cịn có sự sáng tạo. Vì vậy, trong quá trình bồi dưỡng cho học sinh tôi
thường xuyên quan tâm đến việc chấm và sửa bài cho học sinh. Bài viết cần phải
được sửa chữa, chi tiết cụ thể, để phát huy những mă ̣t mạnh , sửa sai kịp thời
những mă ̣t còn yếu.
Hình thức chấm sửa bài như sau:
Tôi đưa ra đáp án và biểu chấm để học sinh thảo luâ ̣n, nghiên cứu rồi đi
đến thống nhất .
Học sinh chấm bài chéo cho nhau, sau đó giáo viên chấm lại rồi nhâ ̣n xét
đánh giá cụ thể đối với học sinh được giao chấm bài cũng như học sinh làm
bài .Mỗi lần học sinh chấm bài cho bạn cũng là mô ̣t lần ôn lại phần kiến thức .
Điểm mỗi bài chấm được tính: ( Điểm giáo viên chấm X 2) + Điểm bạn chấm
3
Với hình thức này học sinh học được những điểm tốt của bạn đồng thời
thấy được những hạn chế của mình từ đó rút ra những được kinh nghiê ̣m cho
bài làm lần sau.

2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm:
-Đề tài có tính khả thi, có thể áp dụng lâu dài và rộng rãi cho giáo viên
dạy bồi dưỡng học sinh giỏi bộ lịch sử ở trường THCS
- Nhờ vận dụng các biện pháp trên nên đã giúp chất lượng học tập môn
Sử của trường tôi được nâng lên rõ rệt trong học kì II và cả năm học 20192020:
- Kết quả cụ thể:

Nội dung

Học lực

Giỏi
Khá
T.Bình

Kết quả năm học 2019 - 2020
Mơn Lịch sử khới 8
Học kì II
Học kì I
Cả năm
%
60%
60%
60 0%
40%
40%
5%
3%
4%

- Kết quả bồi dưỡng học sinh giỏi: 2019 - 2020
Nội dung

HSG

Tổng số
dự thi
06
10

Cấp huyê ̣n
Cấp tỉnh

Kết quả
Nhất
Nhì
Ba
KK
2
3
1
0
Có 2 học sinh trong đội tuyển
nhưng do dịch covid nên không thi

- Kết quả bồi dưỡng học sinh giỏi năm học 2020 – 2021
Nội dung

Tổng Số

Nhất

skkn

Nhì

Ba

KK
11


Học sinh
giỏi

dự thi
05

Cấp
1
1
2
1
huyện
02
Cấp
1
0
0
0

Tỉnh
Kết quả học sinh giỏi môn lịch sử của trường THCS Hoằng Đông liên tục
đạt được trong nhiều năm qua (cấp huyện luôn xếp thứ nhất đồng đội , cấp tỉnh
ln Có học sinh tham dự và đạt giải Nhất trong các năm học 2016 – 2017, 2018
– 2019, 2020- 2021) là minh chứng cho viê ̣c áp dụng đề tài nay trong công tác
giảng dạy, bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi môn lịch sử cấp THCS tại trường
Hoằng Đông.
3. Kết luận và kiến nghị.
3.1. Kết luận
Qua nghiên cứu trình bày ở trên tơi khẳng định mục đích nghiên cứu đặt
ra đã được hồn tất. Trong q trình nghiên cứu tơi xin rút ra một số kết luận
sau:
- Để bồi dưỡng học sinh giỏi Lịch sử đạt hiệu quả trước hết phải có những
giáo viên vững về kiến thức, kỹ năng thực hành lịch sử.
- Thực sự yêu nghề, tâm huyết với công việc bồi dưỡng học sinh giỏi.
Niềm đam mê là yếu tố rất cần thiết khi bạn muốn dạy tốt và có học sinh học tốt
môn Lịch sử.
- Thường xuyên học hỏi trau dồi kiến thức, đọc sách báo để ngày càng
làm phong phú thêm vốn kiến thức của mình.
- Có phương pháp nghiên cứu bài, soạn bài, ghi chép giáo án một cách
khoa học.
- Tham khảo nhiều sách báo tài liệu có liên quan, giao lưu học hỏi các bạn
đồng nghiệp có nhiều kinh nghiệm, các trường có bề dày thành tích.
- Tạo sự giao tiếp cởi mở, thân thiện với học sinh, mẫu mực trong lời nói,
việc làm, thái độ, cử chỉ có tâm hồn trong sáng lành mạnh để học sinh noi theo.
3.2. Đề xuất, kiến nghị
- Đề nghị với Sở giáo viên ra đề nguồn và chọn đề thi Tỉnh phải là giáo viên
cấp THCS.
- Phòng giáo dục nên tổ chức thi chọn đội tuyển các môn vào cuối năm học
lớp 7 , để có thời gian ơn luyện sớm hơn

- Nhà trường cần có đầy đủ tài liê ̣u, phương tiên cần thiết cho viê ̣c giảng dạy ,
bồi dưỡng học sinh giỏi môn Sử.
Tôi xin chân thành cám ơn!

XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG
ĐƠN VỊ

Thanh Hóa, ngày28/04/2017
Tơi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, khơng sao chép nội dung của
người khác.

Lê Thị Thanh Thuỷ

skkn

12


skkn

13


SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HỐ

PHỊNG GD&ĐT HOẰNG HÓA
MỤC LỤC

STT

NỘI DUNG
Trang
I
MỞ ĐẦU
1
1
Lí do chọn đề tài
1
2
Mục đích nghiên cứu
2
3
Đối tượng nghiên cứu
2
SÁNG
KIẾN KINH NGHIỆM
4
Phương pháp nghiên
cứu
2
5
Những vấn đề mới của sáng kiến
3
II
NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
3
1
Cơ sở lí luâ ̣n
3
2

Cơ sở thực tiễn
4
3
Các giải pháp thực hiê ̣n
7
3.1
Phát hiê ̣n và tuyển chọn
7
3.2
Mô ̣t số kinh nghiê ̣m bồi dưỡng HSG
8
3.2.1 Xây dựng nô ̣i dung chương trình
8
TÊN
ĐỀ
TÀI
3.2.2 Xây dựng phương pháp ôn luyê ̣n
11
NHỮNG
KINH
NGHIỆM
BỒI
GIỎI
3.2.3
Rèn luyê
tìm hiểu tài
liê ̣uDƯỠNG HỌC SINH
12
̣n kỹ năng
3.2.4 MÔN

Kinh nghiê
đánh giá
̣m kiểm
LỊCH
SỬ tra
8 TRƯỜNG
THCS HOẰNG13ĐÔNG
3.2.5 Kinh nghiê ̣m làm bài
13
3.2.6 Chấm sửa bài
15
4
 Hiê ̣u quả của sáng kiến
15
III
KẾT LUẬN
16
IV
NHỮNG KIẾN NGHỊ VÀ ĐỀ XUẤT
17

Người thực hiện: Lê Thị Thanh Thuỷ
Chức vụ: Giáo Viên
Đơn vị công tác: Trường THCS Hoằng Đông
SKKN thuộc lĩnh vực (mơn): Lịch sử

THANH HỐ NĂM 2021

DANH MỤC

skkn

14


CÁC ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG
ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI CẤP PHÒNG GD&ĐT, CẤP SỞ GD&ĐT VÀ
CÁC CẤP CAO HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN
Họ và tên tác giả: Lê Thị Thanh Thủy
Chức vụ và đơn vị công tác: Giáo viên trường THCS Hoằng Đông

TT
1.
2.

3.

4.

5.
6.

Tên đề tài SKKN

Kết quả
Cấp đánh
đánh giá
giá xếp loại
xếp loại
(Phòng, Sở,

(A, B,
Tỉnh...)
hoặc C)
Sở GD-ĐT
C

Để đổi mới việc dạy học và
môn lịch sử thực sự có hiệu
quả
Sử dụng đồ dùng trực quan
Phòng GDB
trong dạy học lịch sử để tăng
ĐT
cường khả năng thực hành
của học sinh trong học tập
lịch sử
Một số biện pháp rèn luyện,
Sở GD-ĐT
B
giáo dục kĩ năng sống cho
học sinh trong HĐNGLL ở
trường THCS Hoằng Đông
Một số biện pháp tạo cảm xúc Phòng GDA
cho học sinh trong các giờ
ĐT
học lịch sử Việt nam giai
đoạn 1954 - 1975
Dạy học theo chủ đề tích hợp Sở Giáo dục Giải Ba
dành cho giáo viên Trung học & Đào Tạo
cấp Tỉnh

Một số biện pháp tạo cảm xúc Phòng Giáo
A
cho học sinh trong các giờ
dục & Đào
học lịch sử Việt nam giai
tạo
đoạn 1954 - 1975
----------------------------------------------------

Năm học
đánh giá xếp
loại
2008-2009
2009-2010

2012-2013

2015-2016

2017
2019- 2020

TÀI LIỆU THAM KHẢO

skkn

15


1. Đề thi học sinh giỏi môn lịch sử lớp 8 và lớp 11 của Sở GD-ĐT Thanh

Hóa ( từ năm 2010-2017)
2. Cấu trúc đề thi học sinh giỏi Tỉnh môn Lịch sử lớp 9 của Sở GD-ĐT
Thanh Hóa ( từ 2014-2016)
3.Tuyển chọn đề thi học sinh giỏi lớp 9 và tuyển sinh vào 10 chuyênNXB Đại học sư phạm -2011-Tác giả: Lê Thị Hà và Đă ̣ng Thị Huyền
4. Lịch sử địa phương của tác giả Nguyễn Văn Hồ - Trịnh Trung Châu
nxb Giáo Dục Việt Nam 2015
5. Bồi dưỡng học sinh giỏi Lịch sử 8, ThS: Trương Ngọc Thơi nxb Quốc
gia hà Nội ( tái bản 2017)
6. Sách giáo Khoa lịch sử 8 – nxb Giáo dục năm 2012
7. Sách giáo khoa Lịch sử 9- NXB giáo dục 2013

skkn

16