Báo cáo " Những vấn đề hôm nay của pháp luật và đạo đức" doc

nghiên cứu - trao đổi
42


tạp chí luật học số 7/2006




pgs.ts. hoàng thị kim quế *
hỏp lut v o c l nhng vn
khụng mi k t khi xut hin cng nh
trong sut hnh trỡnh lch s ca mi quc
gia, dõn tc v ton nhõn loi. Nhng cú l,
cha bao gi vn phỏp lut v o c li
c t ra mt cỏch bc xỳc nh hin nay
trong xó hi phỏp quyn, kinh t th trng
v ton cu hoỏ. Phỏp lut v o c l mi
quan tõm thng trc khụng ch ca riờng ai.
Phỏp lut v o c l mt trong nhng
vn va c th, thng trc trong cuc
sng, va rng ln, h trng mang tm vúc
quc gia i s v nhõn loi. Phỏp lut v
o c luụn hin hu trong tng quan h xó
hi, tng hnh vi ca con ngi nhng ng
thi t mt phng din khỏc, li c coi l
nhng vn cao xa, khú thc hin nh mt
lớ tng cn t ti, t bao nhiờu tt by
nhiờu. Nhng vn hụm nay ca phỏp lut

v o c c t ra trong mụi trng
hot ng v tng tỏc mi: Thng tụn
phỏp lut, t do c lm tt c nhng gỡ
lut khụng cm; s chuyn i nhiu giỏ tr,
quan nim o c v ng lc li ớch c
bit l li ớch kinh t. Phỏp lut v o c
cng ang ng trc nhng thỏch thc to
ln ca quỏ trỡnh hi nhp. Quan h xó hi
a dng, phc tp v n o, sụi ng thay th
cho s bỡnh lng, gin n trong quỏ kh.
Nhng yu t truyn thng v hin i ang
an chộo vo nhau, len li vo tng hnh vi,
quan h xó hi ca con ngi hụm nay.
Hng lot vn ang c t ra chng
hn, o c s nh th no, con ngi ta s
thc hnh o c ra sao trong iu kin
ph súng rng kớn nh hin nay ca phỏp
lut? V ngc li, phỏp lut s nh th no
trong iu kin o c ang cú nhiu biu
hin xung cp trong nn kinh t th trng
v hi nhp? Ngy cng cú nhiu vn ny
sinh v cn n s ỏnh giỏ, cỏch gii quyt
v phng din o c v phỏp lut, nh
vn o c sinh hc, o c thng
mi; o c v phỏp lut trong i sng õm
nhc, o c khoa hc, cụng ngh; o c
mụi trng Nhng tin b to ln ca khoa
hc, cụng ngh ó mang li bit bao iu tt
p v kỡ diu cho i sng xó hi loi
ngi, lm xut hin nhng giỏ tr o c

nh tớnh trung thc, tụn trng thc t khỏch
quan, cú trỏch nhim cao, bo v mụi trng
sinh thỏi Nhng vic ỏp dng nhng tin
b ca khoa hc, cụng ngh cng t ra
nhiu vn v phỏp lut v o c. Xó hi
cng phỏt trin, cng hin i, cỏc quan h
xó hi cng a dng, an xen nhau thỡ vai trũ
ca nhng yu t o c, cng c cao.
Mt khi trong tay con ngi hin i cú y
nhng phng tin k thut mnh m, cú
th khin cho hng trm, hng nghỡn v hn
th na nhiu ln, nhng ngi xung quanh
phi ph thuc vo thỡ nhng phm cht o
P

* Khoa lut - i hc quc gia H Ni



nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 7/2006

43

c ca ngi s dng k thut y s l yu
t hng u m bo i sng an ton,
hnh phỳc ca nhng ngi khỏc. C mi
khi ny sinh nhng vn mi, quan h xó
hi mi li xut hin nhu cu v iu chnh
phỏp lut, v o c.

Trong khú khn phỏp lut v o c li
cng thy phi cn n nhau, nng ta vo
nhau hn rt nhiu so vi trong quỏ kh.
Trong quỏ trỡnh tng tỏc, h tr nhau ú
cng ny sinh nhiu s khụng tng thớch,
xung t cc b gia phỏp lut v o c.
Gia o c v phỏp lut cú s thng nht
bao hm s khỏc bit, khụng ng nht,
khụng thay th nhau v loi tr nhau m
luụn tn ti trong mt th thng nht. ú
chớnh l bin chng ca o c v phỏp lut
trong mi quan h sinh tn ca chỳng bt
kỡ thi i no. Trong i sng hin nay, khi
ỏnh giỏ mt hnh vi ca con ngi gn nh
ó tr thnh mt thúi quen l bao gi ngi
ta cng xột n phng din phỏp lut v
phng din o c. Xut phỏt t nhng
tiờu chớ ca o c v ca phỏp lut, cú th
xut hin nhng kh nng nh sau: Hnh vi
hp phỏp ng thi l hnh vi hp o c,
hnh vi hp phỏp nhng khụng hp o c;
hnh vi hp o c nhng khụng hp phỏp;
hnh vi khụng hp phỏp v khụng hp o
c. Mi hnh vi ca con ngi u phi
c ỏnh giỏ t phng din o c,
thụng qua d lun xó hi. Núi n con
ngi, n giỏ tr con ngi thỡ tt nhiờn
phi núi n o c, vỡ "o c l mt
lnh vc thc s ngi".
(1)

Phỏp lut v o c hụm nay c xem xột
t rt nhiu bỡnh din, nhiu cp khỏc nhau:
- S tỏc ng ca iu kin xó hi hin
nay n phỏp lut v o c
Phỏp lut v o c trong bi cnh hin
nay luụn chu s tỏc ng mnh m ca cỏc
nhõn t khỏch quan v ch quan trong nc
v quc t. Nhng vn quc k, dõn sinh,
nhng vn m ngy xa vn ch úng
khung trong mi quc gia, khu vc thỡ nay
sm mun cng chuyn hoỏ thnh nhng
vn khụng biờn gii, nhng vn chung
ca nhõn loi v cn n gii phỏp v phỏp lớ
v o c. Kinh t th trng, hi nhp ó
v ang tỏc ng n i sng phỏp lut v
o c theo c chiu hng tớch cc v tiờu
cc. Kinh t th trng cao trỏch nhim cỏ
nhõn, s tỡm tũi, nng ng, sỏng to ca cỏ
nhõn trong mi hot ng xó hi luụn c
khuyn kớch, li ớch cỏ nhõn c tụn trng
v m bo. Bng cỏch ú m to dng mụi
trng thun li cho con ngi tu dng,
rốn luyn o c mt cỏch thit thc hn v
cú nhng iu kin vt cht thc hnh
o c. Tuy vy, v phng din phỏp lut
v o c xó hi, nn kinh t th trng cú
nhng mt tiờu cc khụng th trỏnh khi nh
s cao quỏ mc li ớch cỏ nhõn, vỡ li
nhun, vỡ ng tin con ngi ta cú th bt

chp tt c, c tỡnh, c ngha, c o c v
lut phỏp. Cỏi tt, cỏi xu, tht, gi chen ln
vo nhau. Ngy cng cú nhiu c s kinh
doanh lm giu mt cỏch chớnh ỏng vỡ ch
tớn ca mt thng hiu, vỡ tụn vinh phỏp
lut v gỡn gi cỏc giỏ tr o c nhng
cng khụng ớt nhng kiu lm giu trỏi vi
phỏp lut v o c c ngang nhiờn hay
lng l din ra khụng d gỡ c phỏt hin,


nghiên cứu - trao đổi
44


tạp chí luật học số 7/2006

x lớ. Mt iu rt ỏng chỳ ý na l nhiu
khi s phn ng ca xó hi i vi cỏc hnh
vi phi o c cú phn gim sỳt. Xõy dng
nh nc phỏp quyn, thc hin dõn ch hoỏ
sõu sc v ton din, thng tụn phỏp lut,
tụn trng v bo m cỏc quyn con ngi ó
thc s lm thay i t duy, dn dt hnh vi
cỏc cỏ nhõn, t chc, cụng quyn theo hng
tớch cc, hi ho li ớch cỏ nhõn, cng ng
v xó hi. Con ngi ó cú ý thc tuõn th
phỏp lut cao hn trong mi hnh vi ca mỡnh
bi c ch trỏch nhim phỏp lớ ngy cng rừ
rng, minh bch v s kim soỏt ca d lun

xó hi trong iu kin thụng tin a chiu,
nhanh nhy nh hin nay. Nhng t duy phỏp
lớ mi tin b, nhõn vn ó dn dn c
nhõn rng, ỏp dng vo cụng cuc hon thin
nh nc v phỏp lut nhng trong quỏ trỡnh
vn hnh c ch ú, cú khụng ớt nhng hnh
vi tiờu cc, li dng trc li bt chớnh c
v kinh t v tinh thn, danh d.
- Phỏp lut trong iu kin ca o c
hin nay
Xột t bỡnh din o c, phỏp lut ang
tn ti trong mụi trng o c rt phc tp
cú nhiu yu t tớch cc v khụng ớt nhng
yu t tiờu cc: S an xen gia o c
truyn thng vi nhng tn d ca o c
c phong kin, nhng yu t o c mi
tin b chen ln vi nhng hin tng suy
thoỏi o c
(2)
Nhng tỏc ng tiờu cc
ca kinh t th trng ó t mi i tng
di quan nim hng hoỏ hoc tớnh cht
hng hoỏ, t quan h o c, li sng vo
mi tng quan mua bỏn sũng phng, lnh
lựng. V phng din o c xó hi thỡ c
bn vn k tha nhng l sng nhõn bn
truyn thng nh ý thc t tụn dõn tc, cng
ng, khoan dung, tng tr ln nhau. Tuy
vy, trong quan nim ca nhiu ngi c
bit l thanh niờn ó coi nh o c trong

quan h gia c v ti, chy theo li sng
thc dng, sựng bỏi ng tin, lng lỏch
phỏp lut v d lun xó hi. Nhng biu hin
trờn ca i sng o c ó tỏc ng theo
chiu hng cn tr, tiờu cc cho vic thc
thi phỏp lut. Khi o c ó xung cp thỡ
dự phỏp lut cú hay n my cng tr nờn vụ
ngha. Con ngi khụng hiu bit v cỏc
chun mc o c thỡ cng d dng vi
phm phỏp lut cng nh ngc li, s vi
phm phỏp lut, phỏp lut khụng nghiờm li
l tin lm ri lon k cng o c xó
hi. Nhng v vic sai phm phỏp lut
nghiờm trng gn õy ca mt s quan chc
nh nc (rỳt rut cụng trỡnh, bỏn trong
búng ỏ; n chn d ỏn xoỏ úi, gim
nghốo ) ó cho chỳng ta rừ thờm bi hc t
giỏ v o c v nhng s h, bt cp ca
phỏp lut, s non kộm, buụng lng ca qun
lớ. Nu nh trc õy ng trc mt hnh
vi, mt nhn thc ca cỏ nhõn thỡ ngi dõn
ch yu l quan tõm, bỡnh lun v phng
din o c thỡ nay d lun xó hi quan tõm
c hai phng din - phỏp lớ v o c.
Nhng nm gn õy ó cú s chuyn hoỏ
ca quy phm o c vo ni dung phỏp
lut, vo hot ng ỏp dng phỏp lut v lnh
vc ý thc phỏp lut. ng thi cỏc yờu cu
ca phỏp lut cng c chuyn ti vo cỏc
quan nim, chun mc o c, ý thc v

hnh vi o c ca con ngi. Tiờu chớ


nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 7/2006

45

ỏnh giỏ o c cỏ nhõn ó c b sung
thờm ý thc v hnh vi chp hnh phỏp lut.
Xó hi ngy cng quan tõm hn v o c
ngh nghip, c bit l nhng lnh vc nh
o c t phỏp, y c, dc c, o c
cỏn b núi chung.
- o c trong iu kin hin nay ca
phỏp lut
o c n lt mỡnh cng ang tn
ti trong mụi trng phỏp lut ó cú nhng
i thay cn bn, mt mụi trng phỏp lut
ca nh nc phỏp quyn, kinh t th
trng, t do v dõn ch, minh bch v
cụng khai. Cỏc quan h xó hi c bn ó cú
phỏp lut iu chnh. Nú khỏc xa vi mụi
trng phỏp lut trong quỏ kh: Lit kờ, ỏp
t, trúi buc, cha tht s quan tõm n li
ớch chớnh ỏng ca cỏ nhõn; thiu cụng
khai, minh bch S i mi phỏp lut ó
v ang tỏc ng tớch cc n i sng o
c cỏ nhõn v xó hi nh ý thc v hnh vi
tụn trng phỏp lut, danh d, nhõn phm,

tớnh mng, quyn s hu, cỏc quyn con
ngi, nõng cao trỏch nhim cỏ nhõn trong
cỏc hot ng xó hi. Con ngi t ch cũn
th , d ng, coi thng hoc e ngi vi
phỏp lut thỡ nay ó quan tõm hn, ngy
cng cú nhu cu tỡm hiu v s dng phỏp
lut, tng bc hỡnh thnh ý thc, k nng,
bn lnh s dng phỏp lut trong cỏc hot
ng kinh t, vn hoỏ xó hi. Phỏp lut
ph súng ngy cng sõu rng n cỏc lnh
vc quan h xó hi m cỏc cỏ nhõn, t chc
tham gia. Tuy vy, vn cũn nhiu tỏc ng
hn ch, tiờu cc trong trng hp cỏc quy
nh phỏp lut bt cp hoc cũn thiu v c
bit l t hot ng ỏp dng phỏp lut ca
cỏc cỏn b, c quan nh nc. Xõy dng
nh nc phỏp quyn, cỏc quan h phỏp lớ
s y quan h tỡnh cm xung hng th
yu. Thay vỡ ý thc bn phn o c nh
trc õy, con ngi ý thc v quyn phỏp
lớ nhiu hn v nhiu khi i n ch thỏi
quỏ, cc oan, cỏ nhõn ch ngha.
(3)
Khi cú
nhng mõu thun, tranh chp phỏt sinh,
nhiu ngi ó rỏo honh vi vó s dng li
hnh x mt ht tỡnh ngi. Ngi ta cng
cú th khai thỏc ti a n tinh vi nhng
khong trng, nhng k h, bt cp trong
phỏp lut, trong c ch, trong th tc, trỡnh

t phỏp lut thc hin nhng hnh vi trỏi
o c nhng v hỡnh thc vn l hp
phỏp. Nhiu khi ngi ta b oan gia, oan sai
l do cỏc vi phm t phớa cỏc c quan cụng
quyn m xem ra l do ó cú s hnh dõn
v th tc ch my ai dỏm hnh dõn v lut
ni dung õu. Lut th tc phi phự hp vi
lut ni dung thỡ mi cú th a lut ni
dung vo cuc sng, mi hn ch n mc
thp nht s ỏch tc ca cỏc quy nh phỏp
lut ni dung. i sng phỏp lut, i sng
o c xó hi ngy cng cú thờm nhiu
nhõn t mi vụ cựng a dng v phc tp
vi nhng vựng sỏng, ti. õy khụng cũn
ranh gii gia o c v phỏp lut m bc
l mt nhõn cỏch thiu vn hoỏ hoc phn
vn hoỏ. Tớnh phc tp, a dng ca hnh vi
phỏp lut v hnh vi o c chớnh l tõm
im giao thoa, ho quyn vo nhau ny.
Mt iu ỏng phi quan tõm na l o
c ang trong iu kin thc hnh
nguyờn tc ca nh nc phỏp quyn c


nghiªn cøu - trao ®æi
46


t¹p chÝ luËt häc sè 7/2006

làm tất cả những gì luật không cấm”. Hiện
nay, vẫn còn nhiều cách hiểu, cách vận dụng
nguyên tắc này mà nhiều khi có cả sự lồng
ghép lợi ích cá nhân hẹp hòi, không phù hợp
về phương diện đạo đức và tinh thần pháp
luật. Theo đó, có quan điểm cho rằng luật
không cấm = luật có quy định ghi rõ điều bị
cấm, hai là: Luật không có quy định = luật
không cấm; ba là: Do vậy, cái gì luật không
cấm (tức kể cả luật không quy định) thì =
hành vi hợp pháp. Hai vấn đề đặt ra là: Luật
không có quy định cấm và luật không có quy
định bắt buộc thực hiện thì sẽ xử lí như thế
nào, hành vi nào sẽ là hợp pháp? Khi cuộc
sống còn đơn giản thì để giữ gìn đạo đức
người ta có thể sử dụng những biện pháp
thuần tuý xã hội như động viên, giáo dục,
khích lệ bằng niềm tin, bằng cái nghĩa, cái
tình như hồi chiến tranh. Còn nay khi chiến
tranh đã đi qua, cái kinh tế, cái tự do chen
chân vào thì con người lại rất cần đến pháp
luật để bảo vệ đạo đức trong điều kiện mới
và ngược lại, đạo đức là điều kiện đảm bảo
cho việc tuân thủ pháp luật một cách có văn
hoá. Con người ngày nay thực sự được tự do
phát triển, phát huy tài năng của mình, làm
giàu cho bản thân và cho đất nước nhưng tự
do luôn đi đôi với trách nhiệm pháp luật và
trách nhiệm đạo đức. Lòng tin nào cũng phải
dựa trên cơ sở các quy định của pháp luật,

một nguyên tắc vàng mà cuộc sống thị
trường đã tạo dựng cho các cá nhân. Hiện
nay, tư tưởng và hành vi làm giàu chính
đáng là một phẩm chất đạo đức mới tiến bộ
được pháp luật, dư luận xã hội thừa nhận,
khuyến khích và bảo vệ.
- Đi tìm triết lí đúng đắn cho vấn đề đạo
đức và pháp luật hôm nay
Vấn đề hôm nay của đạo đức và pháp
luật, không chỉ là ở việc phải cải cách pháp
luật, phải tăng cường pháp chế. Cũng không
chỉ đơn thuần ở công việc giáo dục đạo đức
truyền thống mặc dù điều đó là vô cùng cần
thiết. Chính sự mong muốn của xã hội đối
với pháp luật và đối với đạo đức hôm nay là
tâm điểm của mối quan hệ mật thiết của hai
phương tiện điều chỉnh quan hệ xã hội đặc
biệt quan trọng này. Muốn có một hệ thống
pháp luật tốt, có hiệu lực và hiệu quả, đủ sức
điều chỉnh quan hệ xã hội trong bối cảnh
mới thì phải quan tâm đến giáo dục, nâng
cao và thực hành đạo đức. Ngược lại, trong
điều kiện quan hệ xã hội đa dạng, phức tạp
như hiện nay, đạo đức cần đến pháp luật hơn
bao giờ hết, cả pháp luật trên văn bản, cả
pháp luật trong thực tiễn. Đi tìm một triết lí
phát triển đúng đắn trong quá trình giải
quyết các mối quan hệ giữa đạo đức và pháp
luật đó chính là lời giải tối ưu nhất của
chúng ta hôm nay để xây dựng xã hội pháp

quyền, phát triển bền vững. Cái chân lí tạo ra
động lực phát triển đồng thời là triết lí phát
triển không phải ở một bên đạo đức hay
pháp luật mà chính là ở mối quan hệ biện
chứng giữa đạo đức và pháp luật.
(4)

Sự quan tâm đến đạo đức hiện nay không
chỉ thuần tuý vì đạo đức đang bị xuống cấp
mà còn là vì để khai thác sức mạnh, ưu thế
của đạo đức, bổ sung, hỗ trợ cho pháp luật,
hạn chế những nhược điểm vốn có của pháp
luật và đạo đức. Đây là chỗ khác nhau trong
mối quan hệ giữa đạo đức và pháp luật thời


nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 7/2006

47

nay so vi thi xa. Thi xa, phm vi iu
chnh phỏp lut rt hp, phỏp lut nng v
nhng iu cm oỏn, trỏi li ớch chớnh ỏng
ca con ngi. Ngy nay, phm vi iu
chnh phỏp lut rng ln, phỏp lut xỏc nhn
cỏc quyn, t do, dõn ch ca con ngi. T
do cng rng thỡ cng cn n o c
m bo cho s t do ca ngi ny khụng
xõm phm n t do ca ngi khỏc. Dõn

ch cn phỏp lut v cn c o c hn
ch nhng hnh vi cc oan, vụ chớnh ph
trong thc hnh dõn ch. o c cựng phỏp
lut l cụng c c lc bo m cho s hi
ho cỏc li ớch. Phỏp lut ch cú th thc
hin c vai trũ l phng tin hng u
trong vic iu chnh cỏc quan h xó hi khi
cú s b sung, h tr ca cỏc quy phm xó
hi khỏc. Hiu qu u tranh phũng v
chng cỏc vi phm phỏp lut, vi phm o
c s c nõng cao nu nh xó hi v Nh
nc quan tõm xõy dng mụi trng xó hi
phỏp lớ cho nhng hnh vi hp phỏp, hp
o c, mụi trng m trong ú con ngi
cú iu kin t do, bỡnh ng lao ng,
sỏng to, lm ra v hng th nhng
thnh qu vt cht, tinh thn. Cn to d
lun xó hi lờn ỏn nhng hnh vi vi phm
o c v phỏp lut, ng h, khuyn khớch,
to iu kin cho nhng hnh vi hp phỏp,
hp o c. Hnh vi hp phỏp l kt qu
ca quỏ trỡnh hỡnh thnh nhõn cỏch di tỏc
ng mnh m ca mụi trng xó hi.
Tuõn th phỏp lut tc khụng lm iu
phỏp lut cm ó khú song chp hnh
ngha v phỏp lớ hay lm bn phn o c,
s dng ỳng phỏp lut, gi cho cỏi tõm
trong sỏng li muụn ngn ln khú hn v
thng khú b kim soỏt. Tng cng nng
lc v phm hnh o c cho cỏc c quan,

cỏn b trc tip ỏp dng phỏp lut thỡ mi
gim thiu c s ỏp dng phỏp lut khụng
ỳng n, mi gim n mc thp nht s
oan sai, thua thit cho ngi dõn. Phi tng
cng hn na vic a cỏc chun mc, giỏ
tr o c tin b vo trong phỏp lut. Thc
hin lng ghộp giỏo dc o c v giỏo dc
phỏp lut. Thu hỳt s tham gia ca cỏc tng
lp nhõn dõn vo xõy dng phỏp lut, giỏm
sỏt vic thc thi phỏp lut cng l nhng
cụng c quan trng hon thin phỏp lut,
cng c, phỏt huy o c truyn thng v
o c tin b.
Phỏp lut hay o c thỡ cng u phi
gii quyt vn li ớch, vn tng quan
gia quyn v ngha v, s tụn trng v bo
m, bo v, tụn vinh cỏc giỏ tr, cỏc quyn
con ngi. õy l nhng iu kin thit yu
thc hnh o c, dõn ch v phỏp lut.
Khụng cú hnh vi no ca con ngi hon
ton thoỏt khi s thỳc y ca li ớch.
nhng hot ng ca tng ngi c th ang
theo ui cỏc li ớch khỏc nhau khụng trit
tiờu nhau v lm ri lon xó hi, phi cn
n nhng phng thc iu tit hnh vi ca
con ngi mang ý ngha ph bin. o c
v phỏp lut l mt trong nhng phng
thc nh vy. Mun cho i sng o c
c lnh mnh, phỏp lut phi i mi theo
cỏc tiờu chớ chõn - thin - m - ớch. ng

thi phi cng c, giỏo dc o c phự hp
vi quan im tin b hin nay, cn kim
liờm chớnh hin nay phi c xỏc lp trờn
nn tng cỏi ỳng. Chớ cụng vụ t hin nay


nghiên cứu - trao đổi
48


tạp chí luật học số 7/2006

phi c t trờn c s khoa hc, thanh
liờm chớnh trc ngy nay phi c t trờn
nn tng phỏp lut.
(5)

Khai thỏc, phỏt huy ti u nhng u th,
sc mnh riờng ca o c, b sung vo
nhng khim khuyt ca o c bng phỏp
lut luụn l trit lớ qun lớ xó hi ỳng n.
Nh nc phỏp quyn tụn vinh, thng tụn
phỏp lut nhng khụng loi tr o c, o
lut ch mang tớnh phỏp quyn khi phự hp
vi o c. Phn u khụng vi phm phỏp
lut l iu cn thit nhng cha m cũn
phi giỏo dc o c v kim soỏt v
phng din o c mi ni mi lỳc, cú
nh vy mi giỳp con ngi ta kỡm ch cỏi
ỏc, mi khuyn thin.

(6)
Nu ch sng theo
phỏp lut, tuõn th phỏp lut khụng thụi thỡ
cha v khụng bao gi cú th xõy dng c
mt xó hi cú k cng, trt t, n nh v
phỏt trin bn vng. Phỏp lut ch quy nh
mt s ngng m ri vo l phm phỏp cũn
li khụng quy nh, nh vy, con ngi ta cú
th khụng ri vo min ti phm, min vi
phm phỏp lut nhng cng cú th v
phng din o c cha phự hp, cha cú
tỡnh thng ngi, tng tr, giỳp nhau
chng hn. Lut phỏp ch quy nh x lớ
ngi ra bn ỏn oan sai so vi quy nh ca
phỏp lut nhng li khụng th o c s
gõy khú khn bờn trong ca v quan to n.
Mt trong nhng nguyờn nhõn dn n
s yu kộm v phỏp lut nm ngay trong o
c v ngc li. S thiu lut phỏp, lut
phỏp khụng ng b v nhng k h ca
phỏp lut l mt trong nhng nguyờn nhõn
gõy ra cỏc t nn xó hi, suy thoỏi v o
c v v li sng. S buụng lng trong
cụng tỏc giỏo dc o c, thiu s quan tõm
n i sng kinh t, tinh thn ca cỏ nhõn
cng l nhng nguyờn nhõn quan trng ca
tỡnh hỡnh vi phm phỏp lut, non yu v phỏp
lut. Trong hot ng khoa hc, o to,
thụng tin phỏp lut cn m rng vic nghiờn
cu tớnh phỏp lớ trong cỏc vn o c v

ngc li, tớnh o c trong cỏc vn
phỏp lut. Trong qun lớ xó hi, mun cho
phỏp lut c mi ngi dõn tụn trng, t
giỏc thc hin thỡ phỏp lut phi c bo
v, phi th hin c nhng giỏ tr o c,
c nhõn dõn chp nhn, ng h, ng tỡnh.
xõy dng, nõng cao li sng o c
truyn thng v o c tin b ca nhõn
loi cn phi tng cng hiu lc v hiu
qu ca phỏp lut, phi tớnh n cỏc yu t
o c trong cỏc vn bn phỏp lut v trong
cỏc quan h phỏp lut thng nht./.

(1).Xem: Giỏo trỡnh o c hc Mỏc-Lờnin dựng
cho cỏc trng i hc v cao ng, B i hc v
trung hc chuyờn nghip, H., 1983, tr. 10.
(2).Xem: GS.TSKH. Hunh Khỏi Vinh (ch biờn),
Mt s vn v li sng, o c, chun giỏ tr xó
hi, Nxb. Chớnh tr quc gia, H Ni, 2001.
(3).Xem: GS.TSKH. Hunh Khỏi Vinh, Sd.; Nguyn
Chớ M, Nguyn Th Kit, S bin i ca thang
giỏ tr o c trong xó hi ta hin nay v vicnõng
cao phm cht o c ca cỏn b, Tp chớ cng
sn, s 15/(8/1998.
(4).Xem: V Khiờu, Thnh Duy, o c v phỏp
lut trong trit lớ phỏt trin Vit Nam, Nxb. Khoa
hc xó hi, H Ni, 2000.
(5). Trng Lu (ch biờn), Vn hoỏ v tin b xó
hi, Vin vn hoỏ, Nxb. Vn hoỏ thụng tin, H Ni,
1998, tr. 373.

(6).Xem: Hong Th Kim Qu, Tớnh con ngi v
nhng vn ca o c, phỏp lut, Tp chớ
nghiờn cu lp phỏp, s 3/2004.