Báo cáo "Những điểm mới cơ bản của Luật doanh nghiệp và Luật đầu tư " docx

nghiên cứu - trao đổi
12 Tạp chí luật học số 12/2006




Ths. Đoàn Trung Kiên *
1. V Lut doanh nghip nm 2005
Th nht, phm vi iu chnh ca Lut.
Lut doanh nghip nm 2005 ỏp dng thng
nht cho cỏc loi hỡnh doanh nghip, bao gm
cụng ti TNHH, cụng ti c phn, cụng ti hp
danh v doanh nghip t nhõn, khụng phõn
bit tớnh cht s hu v thnh phn kinh t.
Quy nh ny cú ngha l doanh nghip
khụng phõn bit s hu nh nc hay s hu
t nhõn, khụng phõn bit ngun vn trong
nc hay ngun vn nc ngoi, nu thuc
mt trong bn loi hỡnh doanh nghip trờn thỡ
u thuc phm vi iu chnh ca Lut ny.
Th hai, quyn thnh lp doanh nghip
ca nh u t nc ngoi. Khon 1 iu 13
Lut doanh nghip nm 2005 quy nh: Mi
t chc, cỏ nhõn Vit Nam, t chc, cỏ nhõn
nc ngoi nu khụng thuc i tng b
cm thnh lp, qun lớ doanh nghip theo
quy nh ti khon 2 iu 13 Lut ny thỡ
u cú quyn thnh lp, qun lớ doanh
nghip ti Vit Nam. Nh vy, nh u t

nc ngoi cú quyn la chn mt trong bn
loi hỡnh doanh nghip núi trờn thnh lp,
ch khụng b bt buc phi chn loi hỡnh
cụng ti TNHH nh trc kia theo Lut u
t nc ngoi ti Vit Nam.
Th ba, th tc thnh lp doanh nghip.
Lut doanh nghip nm 2005 ó cú nhiu quy
nh n gin hoỏ th tc, ro cn ra nhp th
trng, nht l i vi u t nc ngoi, ch
ng kớ kinh doanh c ỏp dng thay th
cho ch cp giy phộp u t nh Lut u
t nc ngoi ti Vit Nam trc kia.
Th t, qun tr ni b doanh nghip.
Khung qun tr ni b doanh nghip trc
kia c quy nh khụng thng nht trong
cỏc o lut v doanh nghip. Do b chi phi
bi tớnh cht s hu v thnh phn kinh t
nờn cú nhng loi hỡnh doanh nghip xột v
hỡnh thc phỏp lớ l ging nhau nhng li
c quy nh khỏc nhau v vn ny.
Chng hn, cựng hỡnh thc phỏp lớ l cụng ti
TNHH nhng khung qun tr ni b ca cụng
ti nh nc, ca doanh nghip liờn doanh v
doanh nghip 100% vn u t nc ngoi
li khỏc bit vi cụng ti TNHH theo Lut
doanh nghip nm 1999. Hin nay, Lut doanh
nghip nm 2005 ó quy nh khung qun tr
thng nht, nh nhau cho cỏc doanh nghip,
khụng phõn bit s hu nh nc hay s hu
t nhõn, cỏc doanh nghip cú ngun gc vn

u t trong nc v cỏc doanh nghip cú
ngun gc vn u t nc ngoi.
Th nm, quyn thnh lp cụng ti TNHH
mt thnh viờn. Theo Lut doanh nghip
nm 1999, ch cú t chc cú t cỏch phỏp
nhõn mi cú quyn thnh lp v lm ch s
hu cụng ti TNHH mt thnh viờn. Do ú,
cỏ nhõn khụng th thnh lp v lm ch s
* Ging viờn Khoa phỏp lut kinh t
Trng i hc Lut H Ni


nghiªn cøu - trao ®æi
T¹p chÝ luËt häc sè 12/2006
13
hữu loại hình doanh nghiệp này được. Tuy
nhiên để mở rộng quyền tự chủ kinh doanh,
hạn chế rủi ro, tăng mức độ an toàn cho nhà
đầu tư cũng như kế thừa quy định của Luật
đầu tư nước ngoài tại Việt Nam cho phép cá
nhân người nước ngoài thành lập doanh
nghiệp 100% vốn đầu tư nước ngoài tại Việt
Nam (doanh nghiệp này được tổ chức dưới
hình thức công ti TNHH), Luật doanh
nghiệp năm 2005 đã mở rộng đối tượng
được thành lập công ti TNHH một thành
viên, theo đó cho phép cá nhân cũng có
quyền thành lập và quản lí loại hình doanh
nghiệp này. Khoản 1 Điều 63 Luật doanh
nghiệp quy định: “Công ti TNHH một thành

viên là doanh nghiệp do một tổ chức hoặc cá
nhân làm chủ sở hữu…”.
Thứ sáu, tư cách pháp lí của công ti hợp
danh. Công ti hợp danh là loại hình doanh
nghiệp lần đầu tiên được ghi nhân tại Luật
doanh nghiệp năm 1999. Thông qua các dấu
hiệu pháp lí mà Luật này mô tả thì công ti
hợp danh là một hình doanh nghiệp không
có tư cách pháp nhân. Đây chính là một
trong những lí do khiến các nhà đầu tư
không “ưa thích” loại hình doanh nghiệp này.
Để khắc phục nhược điểm này và tạo điều
kiện, khuyến khích các nhà đầu tư yên tâm
khi lựa chọn loại hình công ti hợp danh để
kinh doanh, khoản 2 Điều 130 Luật doanh
nghiệp năm 2005 đã quy định: “Công ti hợp
danh có tư cách pháp nhân kể từ ngày được
cấp giấy chứng nhận đăng kí kinh doanh”.
Thứ bảy, nhóm công ti. Ở nước ta hiện
nay đang sử dụng một số khái niệm khác
nhau phản ánh từng phần, từng góc độ khác
của “nhóm công ti” như công ti đa quốc gia,
tập đoàn, tổng công ti… Hoạt động của
“nhóm công ti” cũng chưa có một khuôn khổ
pháp lí thống nhất để điểu chỉnh. Nhằm tạo
khuôn khổ pháp lí thống nhất điều chỉnh
nhóm công ti đồng thời phát huy những lợi
thế cũng như hạn chế những bất lợi của cơ
cấu nhóm công ti, Luật doanh nghiệp năm
2005 đã bổ sung một chương mới (chương

VII, từ Điều 146 đến Điều 149) quy định về
nhóm công ti. Theo đó: “Nhóm công ti là tập
hợp các công ti có mối quan hệ gắn bó lâu
dài với nhau về lợi ích kinh tế, công nghệ, thị
trường và các dịch vụ kinh doanh khác.
Nhóm công ti bao gồm các hình thức như:
Công ti mẹ-công ti con, tập đoàn kinh tế và
các hình thức khác” (Điều 146).
Thứ tám, vấn để chuyển đổi công ti nhà
nước sang hoạt động theo Luật doanh nghiệp.
Luật doanh nghiệp năm 2005 đã quy định cụ
thể thời gian, lộ trình chuyển đổi công ti nhà
nước thành lập theo Luật doanh nghiệp nhà
nước năm 2003 thành công ti TNHH hoặc
công ti cổ phần theo quy định của Luật doanh
nghiệp năm 2005. Theo đó “Thực hiện lộ
trình chuyển đổi hàng năm nhưng chậm nhất
trong thời hạn bốn năm kể từ ngày Luật này
có hiệu lực, các công ti nhà nước thành lập
theo quy định của Luật doanh nghiệp nhà
nước năm 2003 phải chuyển đổi thành công
ti TNHH hoặc công ti cổ phần theo quy định
của Luật này” (Điều 166).
Thứ chín, một số điểm mới khác. Bên
cạnh những điểm mới cơ bản nêu trên Luật
doanh nghiệp năm 2005 còn có một số điểm
mới khác như: Tăng cường, củng cố thêm các
quyền của cổ đông; bảo vệ mạnh hơn các

nghiên cứu - trao đổi
14 Tạp chí luật học số 12/2006

quyn ca c ụng thiu s; tng cng thờm
cỏc quy nh v qun lớ vn, hn ch nguy c
lm dng nguyờn tc TNHH; tng thờm quy
nh yờu cu cụng khai, minh bch hoỏ, nht
l i vi ngi qun lớ; thit lp ch thự
lao, tin lng gn vi kt qu v hiu qu
kinh doanh ca cụng ti; xỏc nh rừ hn cỏc
ngha v ca ngi qun lớ, nht l thnh viờn
hi ng thnh viờn, hi ng qun tr v
giỏm c (tng giỏm c) nh ngha v trung
thnh, trung thc v cn trng; vai trũ, v trớ
v trỏch nhim ca ban kim soỏt c nõng
cao, tng cng v quy nh c th; vn
qun lớ nh nc v doanh nghip cng c
quy nh rừ rng, c th hn.
2. V Lut u t nm 2005
Th nht, nht th hoỏ h thng phỏp
lut v u t. Lut u t nm 2005 cú
phm vi iu chnh l mi hot ng u t
nhm mc ớch kinh doanh, khụng phõn bit
ngun gc vn u t l u t trong nc
hay u t nc ngoi. Quy nh mi ny ó
chớnh thc nht th hoỏ h thng phỏp lut
v u t Vit Nam, to khung lut phỏp,
chớnh sỏch chung cỏc nh u t thuc
mi thnh phn kinh t c u t, kinh
doanh bỡnh ng, cnh tranh lnh mnh,

cụng khai minh bch, xoỏ b cỏc ro cn cho
cỏc nh u t trờn cựng mt mụi trng
kinh doanh v lm cho mụi trng cnh
tranh Vit Nam s tr nờn hp dn hn.
Núi cỏch khỏc, h thng phỏp lut v u t
Vit Nam khụng cũn b chia tỏch theo
ngun gc vn u t nh trc gm h
thng phỏp lut v u t trong nc v h
thng phỏp lut v u t nc ngoi.
Th hai, u t giỏn tip thuc phm vi
iu chnh ca Lut. Lut u t nm 2005
cú phm vi iu chnh khụng ch quan h
u t trc tip m bao gm c quan h u
t giỏn tip. Núi cỏch khỏc, Lut u t nm
2005 ó khụng phõn bit tớnh cht qun lớ
hot ng u t, mi hot ng u t
nhm mc ớch kinh doanh u thuc phm
vi iu chnh ca Lut. Vic m rng phm
vi iu chnh ny s to c s phỏp lớ tng
cng huy ng v s dng cỏc ngun vn
phỏt trin nn kinh t, trong ú u t
giỏn tip l hỡnh thc u t cú th huy ng
c ngun vn quan trng v ang cú xu
hng gia tng, cn c khuyn khớch
nhm to kờnh huy ng vn u t mi
thụng qua vic mua c phiu, trỏi phiu, cỏc
giy t cú giỏ, u t qua cỏc ch nh ti
chớnh trung gian m nh u t khụng
tham gia qun lớ hot ng u t. Lut u
t ch quy nh nguyờn tc v u t giỏn

tip cũn cỏc vn c th liờn quan phi
tuõn th cỏc lut chuyờn ngnh nh phỏp
lut v chng khoỏn, lut ngõn hng, lut cỏc
t chc tớn dng, lut bo him. Bờn cnh
ú, vic iu chnh c quan h u t giỏn
tip cng nhm ỏp ng nhng cam kt
trong cỏc iu c quc t m Vit Nam kớ
kt hoc tham gia. Nh nc Vit Nam phi
bo m v h tr u t, qun lớ i vi cỏc
hot ng u t ny.
Th ba, ch th ca quan h u t.
Trc kia, ch th ca quan h u t c
quy nh khỏc nhau gia u t trong nc
v u t nc ngoi. Ch th ca quan h
u t trong nc c quy nh ri rỏc


nghiên cứu - trao đổi
Tạp chí luật học số 12/2006
15
trong nhiu vn bn phỏp lut khỏc nhau nh
Lut khuyn khớch u t trong nc nm
1998, cỏc lut iu chnh v t chc v hot
ng ca cỏc loi hỡnh doanh nghip v hp
tỏc xó nh Lut doanh nghip nm 1999,
Lut doanh nghip nh nc nm 2003, Lut
hp tỏc xó nm 2003, cỏc lut iu chnh i
vi cỏc hot ng thng mi nh Lut
thng mi, Lut ngõn hng, Lut cỏc t
chc tớn dng, Lut kinh doanh bo him

v cỏc vn bn hng dn thi hnh. Cũn ch
th ca quan h u t trc tip nc ngoi
ti Vit Nam c quy nh trong Lut u
t nc ngoi ti Vit Nam nm 1996 (sa
i, b sung nm 2000) v cỏc vn bn
hng dn thi hnh.
Hin nay, Lut u t nm 2005 ó m
rng ch th ca quan h u t v quy nh
thng nht v ch th ca quan h u t
trong nc v u t nc ngoi. Theo
khon 4 iu 3, nh u t c hiu l t
chc, cỏ nhõn thc hin hot ng u t
theo quy nh ca phỏp lut Vit Nam, bao
gm: doanh nghip thuc cỏc thnh phn
kinh t thnh lp theo Lut doanh nghip;
hp tỏc xó, liờn hip hp tỏc xó thnh lp
theo Lut hp tỏc xó; doanh nghip cú vn
u t nc ngoi c thnh lp trc khi
Lut ny cú hiu lc; h kinh doanh, cỏ
nhõn; t chc, cỏ nhõn nc ngoi; ngi
Vit Nam nh c nc ngoi; ngi nc
ngoi thng trỳ Vit Nam v cỏc t chc
khỏc theo quy nh ca phỏp lut Vit Nam.
Th t, hỡnh thc u t trc tip. i
vi nh u t nc ngoi, hỡnh thc u t
trc tip quy nh trong Lut u t nm
2005 m rng hn so vi Lut u t nc
ngoi ti Vit Nam nm 1996 (sa i, b
sung nm 2000). Theo ú, ngoi hỡnh thc
cụng ti TNHH (doanh nghip liờn doanh

hoc doanh nghip 100% vn u t nc
ngoi), nh u t nc ngoi cũn c thnh
lp cụng ti c phn, cụng ti hp danh v
doanh nghip t nhõn; c gúp vn, mua c
phn trong cỏc doanh nghip Vit Nam trong
mt s lnh vc, ngnh ngh; c mua li,
sỏp nhp doanh nghip v cỏc hỡnh thc u
t trc tip khỏc. Quy nh mi ny ó xoỏ b
s phõn bit trong vic la chn cỏc hỡnh thc
u t trc tip gia cỏc nh u t trong
nc v nh u t nc ngoi.
Th nm, cỏc bin phỏp bo m u t
v khuyn khớch u t. Tip tc k tha cỏc
bin phỏp bo m v khuyn khớch u t
c quy nh trong h thng phỏp lut v
u t trong nc v phỏp lut v u t
nc ngoi trc kia, Lut u t nm 2005
ó quy nh thng nht cỏc bin phỏp bo
m v khuyn khớch u t, th hin tớnh
nht quỏn trong vic thc hin cỏc cam kt
ca Nh nc Vit Nam i vi li ớch ca
nh u t, c quy nh phự hp vi
nhng cam kt trong cỏc iu c quc t v
khuyn khớch v bo m u t v h thng
phỏp lut hin hnh.
Th sỏu, d ỏn u t v th tc u t.
Quỏn trit t tng ch o trong quỏ trỡnh
son tho lut l tip tc i mi phng
thc qun lớ ca nh nc, ci cỏch mnh th
tc hnh chớnh i vi cỏc hot ng u t

theo nguyờn tc mt ca - mt du, ỏp
dng ph bin hỡnh thc ng kớ thay cho


nghiên cứu - trao đổi
16 Tạp chí luật học số 12/2006

cp phộp, gim quy nh mang tớnh xin-
cho, Lut u t nm 2005 ó chia d ỏn
u t v th tc u t ra lm 3 nhúm: D
ỏn u t khụng phi lm th tc ng kớ u
t; d ỏn u t phi lm th tc ng kớ u
t v d ỏn u t phi thc hin th tc
thm tra u t.
Th by, u t ra nc ngoi chớnh thc
c phỏp in húa vo Lut. Vit Nam,
khuụn kh phỏp lớ thng nht iu chnh cỏc
hot ng u t ra nc ngoi trc thi
im Lut u t nm 2005 cú hiu lc l
Ngh nh s 22/1999/N-CP ca Chớnh ph
ngy 14/4/1999 v u t ra nc ngoi ca
cỏc doanh nghip Vit Nam; thụng t s
05/2001/TT-BKH ngy 30/8/2001 ca B k
hoch v u t v hng dn hot ng u
t ra nc ngoi ca doanh nghip Vit Nam
v mt s vn bn phỏp lut cú liờn quan
khỏc. Tuy nhiờn, sau hn 6 nm thc hin
cỏc vn bn phỏp lut trờn ó bc l nhiu
hn ch, bt cp, cú nhng im khụng phự
hp vi tỡnh hỡnh m ca v hi nhp vo

i sng kinh t quc t ca t nc. Do
vy, vic sa i cn bn nhng quy nh ti
Ngh nh s 22/1999/N-CP v cỏc vn
bn phỏp lut cú liờn quan v hot ng u
t ra nc ngoi bng cỏch phỏp in hoỏ
vn ny vo Lut u t l rt cn thit.
Lut u t nm 2005 ó dnh hn mt
chng (chng VIII) quy nh v u t ra
nc ngoi t nhng lnh vc khuyn khớch,
hn ch hoc cm u t ra nc ngoi, iu
kin v th tc u t ra nc ngoi n
quyn v ngha v ca nh u t ra nc
ngoi. Nhng quy nh ú l nhng vn
mang tớnh nguyờn tc lm c s phỏp lớ
Chớnh ph hng dn thi hnh hot ng u
t ra nc ngoi cho phự hp vi tỡnh hỡnh
thc tin ca t nc trong tng giai on
c th. Vic quy nh ny ỏnh du mt mc
hon thin khuụn kh phỏp lớ v u t núi
chung v u t ra nc ngoi núi riờng ca
Vit Nam trong bi cnh kinh t th trng
v hi nhp quc t.
Th tỏm, u t, kinh doanh vn nh
nc. u t, kinh doanh vn nh nc cng
l mt ni dung mi ca Lut u t nm
2005. T iu 67 n iu 73, Lut u t
nm 2005 ó quy nh cỏc ni dung liờn
quan n yờu cu qun lớ u t, kinh doanh
vn nh nc; vic u t vn t ngõn sỏch
nh nc vo t chc kinh t c thc hin

thụng qua Tng cụng ti u t v kinh doanh
vn nh nc hoc u t vo hot ng
cụng ớch hoc u t bng vn tớn dng u
t phỏt trin ca nh nc; trỏch nhim ca
t chc cỏ nhõn c giao qun lớ d ỏn u
t s dng vn nh nc; th tc thay i,
hoón, hu b d ỏn u t cng nh la
chn nh thu thc hin d ỏn.
Th chớn, mt s im mi khỏc.
Ngoi nhng im mi núi trờn, Lut
u t nm 2005 cũn ghi nhn thờm mt s
im mi khỏc nh chớnh sỏch v u t, cỏc
quyn v ngha v ca nh u t, qun lớ
nh nc v u t theo hng Nh nc
tụn trng quyn t ch u t, kinh doanh
ca nh u t, cụng nhn v bo h quyn s
hu, quyn v li ớch hp phỏp ca nh u t,
i x bỡnh ng v khuyn khớch mi thnh
phn kinh t u t phỏt trin kinh doanh./.