Báo cáo "Suy nghĩ về bình đẳng giới" pptx

nghiên cứu - trao đổi
Tạp chí luật học số 3/2008 3





Ts. Nông quốc bình *
1. Bỡnh ng gii l gỡ?
tr li cho cõu hi trờn, trc ht cn
tỡm hiu cỏc khỏi nim gii tớnh, gii, phõn
bit i x trờn c s gii v bỡnh ng gii.
Theo cun Xó hi hc v gii v phỏt
trin
(1)
v Ti liu hng dn lng ghộp
gii - Hng ti bỡnh ng gii Vit
Nam
(2)
thỡ cú mt s khỏi nim liờn quan
cn c hiu nh sau:
Gii tớnh hay cũn gi l ging, l khỏi
nim ch nhng c trng sinh hc ca n v
nam. Cỏc c im ca gii tớnh l:
- B quy nh hon ton bi gen, qua c
ch di truyn t cha m sang con cỏi;
- Bm sinh (sinh ra ó l nam hay n);
- L sn phm ca quỏ trỡnh tin hoỏ
sinh hc trỡnh cao, do vy cỏc c trng

gii tớnh hu nh khụng ph thuc vo thi
gian, khụng gian;
- Cú nhng biu hin v th cht cú th
quan sỏt c trong cu to, gii phu, sinh lớ
ngi (gia nam v n cú nhng c im khỏc
nhau v gen, hoocmụn, c quan sinh dc );
- Gn lin vi mt s chc nng sinh hc
(c bit l chc nng tỏi sn xut con ngi,
vớ d nam gii cú kh nng lm th thai v
ph n cú kh nng mang thai v con);
- Din bin tuõn theo quy lut sinh hc,
khụng ph thuc vo ý mun ch quan ca
cỏ nhõn (tui dy thỡ, món kinh, lóo hoỏ ).
(3)

Gii l khỏi nim dựng ch nhng c
trng xó hi ca nam v n. õy l tp hp
ca nhng hnh vi ng x v mt xó hi,
nhng mong mun v nhng c im v
nng lc m xó hi coi l thuc v nam gii
hoc ph n trong xó hi hay nn vn hoỏ c
th no ú. õy cng l cỏc mi quan h
gia ph n v nam gii v s phõn cụng vai
trũ gia h. Thụng thng, nam hay n u
phi chu rt nhiu ỏp lc buc phi tuõn th
cỏc quan nim xó hi ny. Khỏc vi gii tớnh
(ging), gii cú cỏc c im:
- Mt phn b quy nh bi cỏc yu t,
tin sinh hc ca gii tớnh;
- Khụng mang tớnh bm sinh, di truyn m

b quy nh bi iu kin v mụi trng sng
ca cỏ nhõn, c hỡnh thnh v phỏt trin
qua hng lot cỏc c ch bt chc, hc tp ;
- Cú th thay i di tỏc ng ca cỏc
yu t bờn trong v bờn ngoi, c bit l v
iu kin xó hi.
(4)

Phõn bit i x trờn c s gii hay bt
bỡnh ng trờn c s gii ngha l nam hay
n b i x khỏc nhau (b hn ch hay b
loi tr) trong nhiu lnh vc xó hi do cỏc
nh kin gii, lm hn ch h phỏt huy ht
tim nng v hng th mt cỏch y
quyn con ngi ca h. Cỏc nh kin gii
* Ging viờn chớnh Khoa lut quc t
Trng i hc Lut H Ni


nghiên cứu - trao đổi
4 Tạp chí luật học số 3/2008

l mt tp hp cỏc c im c s ụng
gỏn cho l thuc v nam hay n, cỏc quan
nim ny ụi khi sai lm v hn ch nhng
iu m mt cỏ nhõn cú th lm. Vớ d: Mt
s nh kin gii cho rng ph n yu ui,
ph thuc, th ng. Mt s nh kin gii
cho rng nam gii mnh m, c lp, cú
nng lc v quyt oỏn hn. Trờn c s nh

kin gii, phõn bit trờn c s gii thng
t ph n v th l thuc v bt li hn so
vi nam gii. Vớ d: Ph n ớt c bt
chc v lónh o hn bi nh kin gii cho
rng nam gii l nhng ngi cú nng lc v
quyt oỏn hn.
Bỡnh ng gii khụng ch cú ý ngha c
hc l s lng ca ph n v nam gii tham
gia trong tt c cỏc hot ng l nh nhau.
Bỡnh ng gii cú ngha l nam gii v n
gii c cụng nhn v c hng cỏc v
th ngang nhau trong xó hi.
Bỡnh ng gii khụng cú ngha l nhỡn
nhn nam gii v n gii ging y ht nhau
m l s tng ng v khỏc bit t nhiờn
gia nam v n c cụng nhn v cú giỏ tr
nh nhau. Bỡnh ng gii cú ngha l nam
gii v n gii c hng cỏc thnh qu
mt cỏch bỡnh ng.
Hiu sõu xa thỡ bỡnh ng gii l vn
c bn v quyn con ngi v l yờu cu v
s phỏt trin bn vng. Cú th núi, ý ngha
quan trng nht ca bỡnh ng gii l nam v
n cú th tri nghim nhng iu kin bỡnh
ng phỏt huy y cỏc tim nng ca
h, cú c hi tham gia, úng gúp vo
cụng cuc phỏt trin quc gia trong cỏc lnh
vc kinh t, chớnh tr, vn hoỏ v xó hi.
(5)

Do ú, phõn bit i x trờn c s gii l
vn cn khc phc v bỡnh ng gii l
mc tiờu hng ti.
2. Ti sao li cú s phõn bit i x
trờn c s gii?
Mt nguyờn lớ rt ph bin l nu mun
gii quyt trit vn thỡ cn tỏc ng ti
nguyờn nhõn cn bn lm phỏt sinh ra vn
ú. Vỡ vy, chỳng ta cn tỡm hiu ngun gc
ca s phõn bit i x trờn c s gii m
ct lừi l vn nh kin gii, t ú khc
phc hin tng ny.
Nhiu hc gi nghiờn cu lch s cng
nh hỡnh thỏi kinh t - xó hi trờn th gii ó
a ra quan im v Ba ln súng v i ca
lch s.
(6)
õy l nhng cuc cỏch mng
mang tớnh cht bc ngot, to ra nhng
thay i c bn v phng thc sn xut ca
xó hi loi ngi: Ln súng th nht - s
phỏt minh ra nụng nghip, Ln súng th
hai - cuc cỏch mng cụng nghip v Ln
súng th ba - cuc cỏch mng tri thc. S
thay i vai trũ kinh t - xó hi ca n gii
v nam gii theo tin trỡnh lch s cú s liờn
quan mt thit n nhng cuc cỏch mng
ny. V bn cht, vn ny gn lin vi vai
trũ lm ch v mt kinh t trong phm vi gia
ỡnh v cú tỏc ng n vai trũ ca gii

trong xó hi.
Trc khi din ra Ln súng th nht,
loi ngi sng bng hot ng sn bt v
hỏi lm. Trong thi kỡ khi m vic tỡm thc
n duy trỡ s tn ti ca mỡnh mt cỏch d
dng thỡ ch mu h ó tn ti, trong ú
vai trũ ca ngi ph n l trung tõm.
Nguyờn nhõn sõu xa ca s hỡnh thnh ch


nghiên cứu - trao đổi
Tạp chí luật học số 3/2008 5

mu h cú l bi chc nng sinh m t
nhiờn ó ban cho ngi ph n duy trỡ v
phỏt trin nũi ging. Tuy nhiờn, sau ny do
hon cnh sn bt khụng cũn thun li na thỡ
vai trũ ca ngi n ụng ó dn dn khng
nh trong gia ỡnh v xó hi khi vic sn bt
hỏi lm ũi hi ti sc kho vn l th tri
phỳ cho gii tớnh nam. Theo ú ch mu
h dn c thay th bi ch ph h.
Ln súng th nht c bit n nh
l s thay i u tiờn trong lch s nguyờn
thu, l s phỏt trin ca nụng nghip. Nụng
nghip ó mang li cho con ngi mt
phng thc mi bin ti nguyờn thiờn
nhiờn, m ch yu l t, thnh ca ci vt
cht. Nụng nghip c trin khai hu ht
mi ni v to ra nhng nn kinh t nụng

nghip m trong ú vic cho sn bt v hỏi
lm ó c thay th bi vic cy trng v
chn nuụi gia sỳc, gia cm. Nhng c trng
ca hot ng nụng nghip ũi hi sc lao
ng di do hn trc. Trong yờu cu thc
tin ú, nam gii - vi sc kho th cht
tri phỳ ca mỡnh - vn khng nh c
vai trũ ch yu trong lc lng lao ng ca
xó hi. Cựng vi th mnh v vai trũ kinh t,
nam gii dn c nhỡn nhn l ngi cú th
mnh v nhiu lnh vc khỏc nh lm ch
gia ỡnh, qun lớ xó hi, tham gia hot ng
chớnh tr Ch ph h cng c khng
nh v bỏm r sõu sc trong xó hi.
Nhng t tng thiờn v dnh cho nam
gii cng c cng c cựng vi tỏc ng
ca cuc cỏch mng cụng nghip - Ln
súng th hai. Cựng ln súng ny, loi ngi
lm quen vi phng thc ly nh mỏy lm
c s to ra ca ci vt cht. Mt ln na, u
th v sc mnh v s do dai ca ngi n
ụng c phỏt huy trong cỏc xớ nghip, hm
m, dõy chuyn sn xut H vn c coi
l nhng ht nhõn ch yu to ra ca ci vt
cht cho xó hi. Vỡ vy, nh kin gii cha
th b xoỏ b m ngc li nú cng iu kin
tn ti v phỏt trin.
Ln súng th ba trong tin trỡnh lch s
l cuc cỏch mng tri thc. Cuc cỏch mng
ny tht v i vỡ ó em li s thay i cc

kỡ to ln v mi phng din. Trong lao
ng, nhng yu t nh kho mnh do dai
vn cú ca n ụng ó khụng cũn gi vai trũ
quyt nh na, thay vo ú, nn kinh t tri
thc ó a ra nhng yờu cu v con ngi
mi nh s khộo lộo, nhanh nhn, nhy cm
m khụng ũi hi cú sc mnh c bp
Nhng yờu cu ny luụn cú gii n v
hon ton ỏp ng c nhng ũi hi ca
nn kinh t tri thc.
Cựng vi s tin b xó hi, nh ó nờu
trờn õy, nhn thc chung ca xó hi v vai
trũ ca ngi ph n so vi nam gii cng
ó thay i theo chiu hng tớch cc. Gi
õy v th ca hai gii hu nh l bỡnh ng,
xó hi ang tng bc hn ch v tin ti
xoỏ b nh kin gii. Nn kinh t tri thc
to ra c hi nh nhau ca nam v n trong
vic úng gúp sc mỡnh vo s phỏt trin xó
hi. Núi cỏch khỏc, tỡnh hỡnh th gii ngy
nay ó thay i, c hi vng ca n gii ó
ti, gii n cú th khng nh vai trũ ca
mỡnh trong gia ỡnh v xó hi.
3. Tỡnh hỡnh bỡnh ng gii hin nay
Mt cõu hi c t ra l: Phi chng


nghiên cứu - trao đổi
6 Tạp chí luật học số 3/2008

chỳng ta ang phn u cho bỡnh ng gii
bi thc t cũn tn ti tỡnh trng bt bỡnh
ng? tr li cho cõu hi ny cn tỡm
hiu tỡnh hỡnh thc tin trờn th gii v
Vit Nam v vn ny.
Trờn quy mụ ton cu, vai trũ ca ph n
cú th c xem xột trong phm vi gia ỡnh
v xó hi. Trong phm vi gia ỡnh, theo
thng kờ nờu ti tỏc phm K hoch hoỏ v
gii v phỏt trin - Lớ thuyt, thc hnh v
hun luyn ca Caroline O. N. Moser,
ngi ta ó c tớnh rng ph n lm ch
1/3 s h gia ỡnh trờn ton th gii. cỏc
vựng thnh th, c bit l M Latin v cỏc
vựng chõu Phi, con s ú ó lờn ti 50%
hoc cao hn. cỏc vựng nụng thụn, ni
nam gii thng di chuyn, thỡ con s ú
luụn luụn cao, trong khi cỏc tri t nn
cỏc vựng chõu Phi v Trung M l 80% n
90% v s cỏc h cú ch h l ph n ang
gia tng. nhiu ni trờn th gii, õy
khụng phi l hin tng mi m m l hin
tng c nhn bit mt cỏch ph bin v
cụng khai hn.
(7)
Nhng s liu trờn õy ó
th hin vai trũ ngy cng quan trng ca
ph n trong gia ỡnh.
Trong phm vi xó hi, mt trong nhng
nguyờn nhõn quan trng dn ti s lm ch

c m rng hn ca ph n i vi gia
ỡnh l nhng hot ng ca cỏc t chc
phc v cho s tin b ca ph n cú tớnh
cht quc t. Ti cỏi nụi ca phong tro n
quyn l cỏc nc phng Tõy nh Phỏp,
M thỡ s coi trng vai trũ bỡnh ng vi
nam gii v a s cỏc lnh vc ca ph n ó
tr thnh nột vn hoỏ c trng. nhng ni
ny, n th k XXI ó cú th khng nh
rng bỡnh ng gii ó c thc hin ph
bin v gn nh ton din. M rng sang nh
hng ca ph n i vi lnh vc chớnh tr
(lónh a mt thi ch dnh cho cỏc ng
my rõu), trờn bỡnh din quc t, chỳng ta
c chng kin nhng nguyờn th quc
gia, nhng nh lónh o t nc rt thnh
t l ph n. Vớ d nh ng kim Th
tng c - B Angela Merkel, Ngoi
trng M Condoleezza Rice, Thng c
mt bang ca M - B Hillary Clinton, Tng
thng Philipine H u th hin xut sc
vai trũ chớnh tr - kinh t - xó hi ca mỡnh,
úng gúp ỏng k vo s khng nh hn
na s bỡnh ng gii trong thi i mi.
Vit Nam cng khụng nm ngoi xu th
tin b chung ú. Nh s u t v quan
tõm ca ng, Nh nc cng nh cụng lao
nghiờn cu, tuyờn truyn ph bin ca cỏc
nh khoa hc v s kt hp cng tỏc ca
nhiu thnh phn xó hi khỏc, chỳng ta

ngy cng t nhiu thnh qu thc t v
bỡnh ng gii. Theo tin s Phan Th Thanh
trong cun Tin b v bỡnh ng gii trong
cụng vic Vit Nam
(8)
thỡ thc trng l
a v chớnh tr v xó hi ca ph n Vit
Nam ngy cng c nõng cao. õy l tớn
hiu ỏng mng, biu hin rừ rt ca nú
c nm trong v th ca ph n trong cỏc
c quan lp phỏp, hnh phỏp, t phỏp v cỏc
t chc on th qun chỳng trong nhng
nm gn õy.
Ph n Vit Nam ngy cng c tớn
nhim v c giao phú cỏc chc v qun lớ
trong cỏc c quan nh nc, c quan ca


nghiên cứu - trao đổi
Tạp chí luật học số 3/2008 7

ng v xó hi, cỏc doanh nghip. Hu ht
cỏc cỏn b n c nm gi cỏc chc v ny
ó khng nh c v trớ, nng lc ca
mỡnh, hiu qu hot ng ngy cng tng.
Trong quy mụ gia ỡnh Vit Nam, tuy
quan im truyn thng cho rng thiờn chc
ca ph n l gia ỡnh v con cỏi vn cũn
nng n trong nhiu gia ỡnh song nhỡn
chung, ngy nay ngi ph n ó c nam

gii (chng, con trai ) chia s vic nh v
cựng chm súc gia ỡnh. Nhng yu t tin
b ny gúp phn to iu kin cho ph n cú
thờm thi gian tham gia cỏc hot ng kinh
t, chớnh tr, xó hi nhm phỏt huy y
cỏc kh nng ca h.
4. Cn phi lm gỡ khc phc tỡnh
trng bt bỡnh ng gii?
Nh ó nờu trờn, phõn bit i x trờn
c s gii l vn cn gii quyt t ú
t mc tiờu bỡnh ng gii mt cỏch trit
. Nhng biu hin ca bỡnh ng gii
ngy cng ph bin trờn nhiu lnh vc v
khỏi nim ny dn c nhn thc sõu sc
trong nhiu ngi dõn. Tuy nhiờn, khụng
th ph nhn rng trờn th gii v c bit
l Vit Nam, hin cũn tn ti nhiu quan
im bo th, ng h cho s phõn bit i
x trờn c s gii. Bi vit ny a ra mt
vi ý kin mang tớnh tham kho nhm gim
dn v hng ti xoỏ b phõn bit i x
trờn c s gii, t ú sm hon thnh mc
tiờu bỡnh ng gii.
a. Giỏo dc bỡnh ng gii trong gia ỡnh
Gia ỡnh l ni u tiờn giỏo dc tr em,
l mụi trng sng quan trng nht ca con
ngi. Nhng cỏch x s, np ngh ca ụng
b, cha m s nh hng sõu sc v lõu di
ti tr nh, t ú hỡnh thnh nhn thc cn
bn v gii cho chỳng v cú nh hng lõu

di sut c cuc i a tr. Nhiu nghiờn
cu
(9)
cho kt qu rng nhng ngi n
ụng gia trng thng cú nhiu kh nng ó
tng sng trong nhng gia ỡnh cú ụng b
gia trng cng nh nhiu ph n cú tớnh
cỏch nhn nhn v mc cm do xut thõn t
gia ỡnh cú t tng trng nam, khinh n.
Chng kin nhiu hỡnh nh, nhng cõu núi
gia b m phn nh quan nim chng
chỳa, v tụi trong u úc a tr sm hỡnh
thnh np ngh v v trớ, vai trũ c th ca
mi gii trong gia ỡnh. Np ngh ny
thng rt khú thay i khi bc vo tui
trng thnh.
xõy dng ý thc ca cỏc bc ph
huynh v giỏo dc bỡnh ng gii trong gia
ỡnh, cn cú s tham gia sõu sỏt ca chớnh
quyn c s. Cỏc t dõn ph, cõu lc b, hi
ph n cn t chc thờm nhng bui núi
chuyn, ph bin v bỡnh ng gii v tm
quan trng ca gia ỡnh trong cụng cuc
phn u chung ca ton xó hi nhm t
mc tiờu bỡnh ng gii. Cỏc gia ỡnh cú
cỏch x s cụng bng, bỡnh ng gia cỏc
thnh viờn cn c khen thng, nờu
gng cng nh cn phờ bỡnh kim im
nhng trng hp biu hin phõn bit i x
trờn c s gii. Ngoi ra, cn lu ý n vic

giỏo dc cho cỏc ụi la chun b kt hụn
nhng kin thc v bỡnh ng gii, gi
gỡn s ho hp trong gia ỡnh v nuụi dy
con cỏi sau ny.


nghiên cứu - trao đổi
8 Tạp chí luật học số 3/2008

b. Giỏo dc bỡnh ng gii trong nh trng
Cựng vi gia ỡnh, nh trng l mt
mụi trng giỏo dc ti quan trng i vi
mi con ngi. Cỏc thy cụ giỏo cn ý thc
vai trũ nờu gng cho hc sinh tt c cỏc
cp t ph thụng ti i hc. Bi vỡ, nhng
quan im v thụng tin truyn t ti hc
sinh, cng nh cỏch x s ca thy cụ giỏo
chớnh l khuụn mu, chun mc cho cỏc em
nhn thc ỳng n v bỡnh ng gii.
c. Giỏo dc thụng qua phng tin truyn
thụng i chỳng
Mt trong nhng cụng c tuyờn truyn
hu hiu nht l cỏc phng tin truyn
thụng i chỳng nh tivi, bỏo, i, internet
C quan chc nng v vn hoỏ thụng tin nờn
xõy dng nhng chng trỡnh tuyờn truyn
a dng v bỡnh ng gii.
d. Mi ngi ph n cn phi t khng
nh vai trũ ca mỡnh trong gia ỡnh v xó hi
Chỳng ta cn tỏc ng n ht nhõn ct

lừi phỏ tan nh kin v gii, ú l nhn
thc ca ngi ph n v v th ca bn thõn
trong xó hi hin i. Bn thõn mi ngi
ph n cn phỏ b nhng mc cm, cn t
tin vo nng lc bn thõn v cú ý thc n lc
khụng ngng khng nh vai trũ ca h
trong nhiu lnh vc i sng. H cn c
cung cp thụng tin nhn bit hon cnh xó
hi hin i cng nh nhng c hi mi
ang m rng ca cho ún nhng n lc
ca n gii trong cụng cuc phỏt trin chung
ca t nc.
Túm li, mc tiờu bỡnh ng gii cn
c quan tõm v cn nhiu n lc hn na
t phớa mi thnh phn xó hi nhm t hiu
qu cao nht. Thc hin c mc tiờu ny,
nam gii v n gii cú th tri nghim
nhng iu kin bỡnh ng phỏt huy y
cỏc tim nng ca h, cú c hi tham
gia, úng gúp v hng ti s bỡnh ng t
cụng cuc phỏt trin t nc trong cỏc lnh
vc kinh t, chớnh tr, vn hoỏ v xó hi.
Bỡnh ng gii va l vn c bn v
quyn con ngi, va l yờu cu v s phỏt
trin cụng bng, hiu qu v bn vng. Bi
vỡ, bỡnh ng gii l quyn ca con ngi,
theo ú tt c mi ngi, khụng phõn bit
gii tớnh, s c hng c hi nh nhau
úng gúp nhiu nht kh nng ca mỡnh cho
s phỏt trin chung ca nhõn loi./.

(1).Xem: Lờ Ngc Hựng, Nguyn Th M Lc (ng
ch biờn), Xó hi hc v gii v phỏt trin, Nxb. i
hc quc gia H Ni, 2000, tr. 6 - 8.
(2).Xem: Ti liu hng dn lng ghộp gii - Hng
ti bỡnh ng gii Vit Nam, Ti liu ca U ban
quc gia vỡ s tin b ca ph n Vit Nam, tr. 34.
(3).Xem: Lờ Ngc Hựng, Nguyn Th M Lc (ng
ch biờn), Sd, tr. 6.
(4).Xem: Lờ Ngc Hựng, Nguyn Th M Lc (ng
ch biờn), Sd, tr. 7.
(5).Xem: Ti liu hng dn lng ghộp gii - Hng
ti bỡnh ng gii Vit Nam, Sd, tr. 34.
(6).Xem: Nhiu tỏc gi - Rowan Gibson biờn tp, T
duy li tng lai, Nxb. Tr, Thi bỏo kinh t Si Gũn,
Trung tõm kinh t chõu - Thỏi Bỡnh Dng, tr. 11 - 19.
(7).Xem: Caroline O. N. Moser, K hoch hoỏ v gii
v phỏt trin - Lớ thuyt, thc hnh v hun luyn,
Nxb. Ph n, 1996, tr. 30.
(8).Xem: TS. Phan Th Thanh, Tin b v bỡnh ng
gii trong cụng vic Vit Nam, Nxb. Lao ng - xó
hi, H Ni, 2001, tr. 35.
(9).Xem: Trn Th Võn Anh, nh kin gii v cỏc
hỡnh thc khc phc, Tp chớ khoa hc v ph n, s
5 (43), 11 - 2000.