Báo cáo " Pháp luật hình sự và tố tụng hình sự ở Việt Nam trong việc bảo vệ phụ nữ " pot

nghiên cứu - trao đổi
Tạp chí luật học số 3/2008
9




TS. Đỗ Đức Hồng Hà *
M u
ng Cng sn Vit Nam t khi ra i
nm 1930 ó ra mt trong 10 nhim v
ct yu ca cỏch mng Vit Nam l "nam,
n bỡnh quyn". Ch tch H Chớ Minh l
tm gng sỏng v tinh thn u tranh gii
phúng ph n, bo v cỏc quyn c bn ca
ngi ph n. Khi cũn sng Ngi cho
rng, núi ph n l núi phn na xó hi; nu
khụng gii phúng ph n thỡ khụng gii
phúng mt na loi ngi; nu khụng gii
phúng ph n l xõy dng ch ngha xó hi
ch mt na. iu 63 v iu 71 Hin phỏp
Vit Nam nm 1992 quy nh: "Nghiờm
cm mi hnh vi phõn bit i x vi ph
n, xõm phm nhõn phm ph n", "Cụng
dõn cú quyn bt kh xõm phm v thõn
th, c phỏp lut bo h v tớnh mng,
sc kho, danh d v nhõn phm Nghiờm
cm mi hỡnh thc truy bc, nhc hỡnh, xõm
phm danh d, nhõn phm ca cụng dõn".

Cỏc vn bn phỏp lut v chớnh sỏch ca
Nh nc Vit Nam trờn mi lnh vc ó
hon ton tuõn th v th hin rừ nguyờn tc
bỡnh ng nam n, khụng cú bt c s phõn
bit di bt kỡ hỡnh thc no.
(1)
Tuy nhiờn,
Vit Nam l mt nc nm trong khu vc
ụng Nam , vn chu nh hng nng n
ca t tng Nho giỏo, cỏc tn d phong
kin cha b xoỏ b hon ton, nn "vn
minh lỳa nc" ca ngi ụng cũn chi
phi mnh m lờn i sng sn xut, sinh
hot ca ngi dõn trong xó hi, i sng
kinh t ca t nc cũn nhiu khú khn, c
bit cỏc vựng nụng thụn, min nỳi, vựng
sõu, vựng xa Tt c nhng yu t ú ó v
ang cũn l nhng tr ngi v thỏch thc
khụng nh i vi vic thc hin trờn thc t
quyn bỡnh ng gii gia nam v n.
(2)

Theo T trỡnh Lut phũng, chng bo
lc gia ỡnh s 1401-TT/UBXH ngy
25/10/2006 ca y ban cỏc vn xó hi
ca Quc hi, hin nay nc ta tỡnh hỡnh
bo lc gia ỡnh xy ra khỏ nhiu mi
vựng min v cỏc nhúm i tng, ph
bin nht l gia v v chng. Nguyờn nhõn
sõu xa l do trong xó hi cũn tn ti tỡnh

trng bt bỡnh ng gii v t tng gia
trng (cú quyn dy bo cỏc thnh viờn
yu th trong gia ỡnh bng v lc hoc
nhc m). Bo lc gia ỡnh ó v ang gõy
ra nhiu hu qu nghiờm trng, trc ht l
vi phm n quyn con ngi, danh d,
nhõn phm v tớnh mng ca mi cỏ nhõn,
c bit l ph n v tr em. Theo bỏo cỏo
ca B cụng an, trờn ton quc c khong 2
n 3 ngy li cú 1 ngi b xõm hi cú liờn
* Ging viờn Khoa lut hỡnh s
Trng i hc Lut H Ni


nghiên cứu - trao đổi
10 Tạp chí luật học số 3/2008

quan n bo lc gia ỡnh. Bo lc gia ỡnh
lm xúi mũn o c, mt tớnh dõn ch xó
hi v nh hng xu n th h tng lai,
l nguy c gõy tan v v suy gim s bn
vng ca gia ỡnh Vit Nam. Ngoi hu qu
v xó hi, o c v s bn vng ca gia
ỡnh, bo lc gia ỡnh cũn gõy ra nhng hu
qu v kinh t nh chi phớ chm súc v
phc hi sc kho nn nhõn, chi phớ iu
tra, truy t, xột x cựng nhiu chi phớ giỏn
tip khỏc liờn quan n tỡnh trng bnh tt,
mt kh nng tham gia lao ng sn xut
ca nn nhõn.

(3)

gúp phn bo v quyn li ca ngi
ph n v a nhng quy nh ca Lut
bỡnh ng gii vo cuc sng, trong phm
vi bi vit ny, chỳng tụi cp cỏc quy
nh ca phỏp lut hỡnh s v t tng hỡnh
s Vit Nam v bo v quyn li ca ngi
ph n.
1. Cỏc quy nh ca phỏp lut hỡnh s
v t tng hỡnh s v bo v ph n
1.1. Phỏp lut hỡnh s v t tng hỡnh
s bo m nguyờn tc bỡnh ng v s
phỏt trin ton din ca ngi ph n
(4)

Quyn ca ngi ph n trờn c s bỡnh
ng vi nam gii trong mi lnh vc chớnh
tr, kinh t, xó hi v vn hoỏ c khng
nh v bo v bng Hin phỏp v phỏp
lut. Bt kỡ hnh vi phõn bit i x no
da trờn c s gii tớnh cng u b phỏp
lut nghiờm cm v xó hi lờn ỏn, nu dn
n hu qu nghiờm trng s b to ỏn x lớ
theo lut nh.
iu 52, iu 63 v iu 74 Hin phỏp
nm 1992 quy nh: "Mi cụng dõn u
bỡnh ng trc phỏp lut Cụng dõn n
v nam cú quyn ngang nhau v mi mt
chớnh tr, kinh t, vn hoỏ, xó hi v gia

ỡnh Nghiờm cm mi hnh vi phõn bit
i x vi ph n, xỳc phm nhõn phm
ph n ". õy l quy nh cú tớnh nguyờn
tc, l nn tng cho cỏc quy nh khỏc liờn
quan n vn gii.
C th húa quy nh ca Hin phỏp,
iu 3 B lut hỡnh s nm 1999 quy nh:
"1) Mi hnh vi phm ti phi c phỏt
hin kp thi, x lớ nhanh chúng, cụng
minh theo ỳng phỏp lut. 2) Mi ngi
phm ti u bỡnh ng trc phỏp lut,
khụng phõn bit nam, n ". iu 5 B
lut t tng hỡnh s nm 2003 quy nh:
"T tng hỡnh s tin hnh theo nguyờn tc
mi cụng dõn u bỡnh ng trc phỏp
lut, khụng phõn bit dõn tc, nam n ".
Nhng quy nh trờn ca phỏp lut hỡnh s
v t tng hỡnh s Vit Nam nhm trng
pht nhng ai cú hnh vi phõn bit i x
vi ph n v qua ú gúp phn bo v
quyn li ca ngi ph n.
Hn 20 nm i mi, cụng dõn Vit
Nam ó nhn thc rừ hn v y hn cỏc
quyn v ngha v ca mỡnh do Hin phỏp
v phỏp lut quy nh. í thc chp hnh
phỏp lut ca ngi dõn c nõng cao. Tỡnh
hỡnh vi phm phỏp lut, nht l vi phm
nguyờn tc bỡnh ng gia nam v n hoc
cỏc v ỏn nghiờm trng v phõn bit i x
vi ph n cú xu hng gim. Cỏc c quan

nghiên cứu - trao đổi
Tạp chí luật học số 3/2008 11

nh nc t trung ng ti a phng, cỏc
t chc xó hi, on th, t chc kinh t luụn
c gng dnh cho ph n nhng iu kin
thun li thc hin quyn bỡnh ng vi
nam gii trờn cỏc lnh vc cụng tỏc.
T nm 1986 n nay, Nh nc Vit
Nam ó hon thin dn tng bc cỏc c s
phỏp lớ bo m s phỏt trin bỡnh ng v
tin b y ca ngi ph n. iu 63
Hin phỏp nm 1992 ó xỏc lp h thng cỏc
quyn c bn ca cụng dõn trong mi mt
ca i sng xó hi v khng nh: "cụng
dõn n v nam cú quyn ngang nhau v mi
mt chớnh tr, kinh t, vn hoỏ, xó hi v gia
ỡnh", ng thi xỏc nh trỏch nhim "Nh
nc v xó hi to iu kin ph n nõng
cao trỡnh mi mt, khụng ngng phỏt huy
vai trũ ca mỡnh trong xó hi". Trờn c s
Hin phỏp nm 1992, Nh nc Vit Nam
ó ban hnh nhiu vn bn quy phm phỏp
lut c th hoỏ ni dung, phng thc thc
hin cỏc quyn ca cụng dõn v quyn bỡnh
ng gia nam v n. Trong s cỏc vn bn
ú, B lut hỡnh s l vn bn quan trng
bo m s phỏt trin v tin b ca ngi

ph n v c th hin tp trung ti cỏc
iu 126, 130 v 132. Theo ú, ngi no
xõm phm quyn bỡnh ng; quyn bu c,
quyn ng c; quyn khiu ni, t cỏo ca
ngi ph n thỡ b pht t cnh cỏo n
nm nm tự; cm m nhim chc v nht
nh t mt nm n nm nm.
(5)

Nh vy, bng vic quy nh cỏc hnh
vi trc tip hoc giỏn tip xõm phm
nghiờm trng n mt s quyn ca ph n
l ti phm, phỏp lut hỡnh s ó tha nhn
v bo v cỏc quyn c bn ca ph n.
Hnh vi no xõm phm cỏc quyn ú s b
coi l ti phm thỡ b x lớ bng ch ti
nghiờm khc nht. iu ny th hin thỏi
trng tr v lờn ỏn nghiờm khc ca Nh
nc v xó hi i vi nhng hnh vi phm
ti xõm phm cỏc quyn ca ph n.
(6)

1.2. Phỏp lut hỡnh s v t tng hỡnh
s bo v quyn lm m
Trong phỏp lut hỡnh s, nguyờn tc bo
v quyn lm m ca ngi ph n c
th hin rừ trong nhiu iu lut ca B lut
hỡnh s, ú l cỏc iu: 35, 46, 48, 61, 62,
93, 94, 104, 110, 197, 200. Theo ú, ngi
no phm ti i vi ph n cú thai thỡ b

x nng (tng nng). S d nh vy l vỡ
nhng hnh vi phm ti i vi ph n cú
thai th hin tớnh vụ nhõn o cao .
Ngi phm ti trong cỏc trng hp ny
mc dự bit rừ nn nhõn l ph n cú thai,
rt hn ch v sc kho v tinh thn, khụng
nhng khụng chm súc, bo v m cũn nhn
tõm xõm phm c tớnh mng, sc khe ca
ngi m v c s sng ca a tr trong
tng lai. Hn na, phm ti i vi ph n
cú thai ó xõm phm n chớnh sỏch bo v
b m, tr em; xõm phm nghiờm trng n
o c xó hi ch ngha v nguyờn tc
nhõn o trong quan h xó hi. Do ú,
nhng trng hp phm ti ny cú mc
nguy him cao hn so vi nhng trng
hp phm ti thụng thng khỏc.
(7)

Ngc li, nu ngi phm ti l ph
n cú thai thỡ li c x nh (gim nh).


nghiên cứu - trao đổi
12 Tạp chí luật học số 3/2008

Vớ d: iu 35 B lut hỡnh s nm 1999
quy nh: " Khụng ỏp dng hỡnh pht t
hỡnh i vi ph n cú thai hoc ph n
ang nuụi con di 36 thỏng tui khi phm

ti hoc khi b xột x. Khụng thi hnh ỏn t
hỡnh i vi ph n cú thai, ph n ang
nuụi con di 36 thỏng tui. Trong trng
hp ny hỡnh pht t hỡnh chuyn thnh tự
chung thõn". iu 61, 62 B lut hỡnh s
nm 1999 quy nh: "Ngi b x pht tự cú
th c hoón hoc tm ỡnh ch chp hnh
hỡnh pht trong cỏc trng hp sau õy:
Ph n cú thai hoc ang nuụi con di 36
thỏng tui ". iu 94 B lut hỡnh s nm
1999 quy nh: "Ngi m no do nh
hng nng n ca t tng lc hu hoc
trong hon cnh khỏch quan c bit m
git con mi hoc vt b a tr ú dn
n hu qu a tr cht thỡ (ch) b pht
ci to khụng giam gi n hai nm hoc
pht tự t ba thỏng n hai nm". õy l
mc hỡnh pht thp nht c quy nh v
ỏp dng i vi cỏc loi ti git ngi.
Nhng quy nh gim nh trỏch nhim hỡnh
s i vi ph n khụng ch xut phỏt t
chớnh sỏch bo v b m v tr em (hu qu
ca vic ỏp dng hỡnh pht i vi h v
a tr m h s sinh ra) m cũn xut phỏt
t c s khi mang thai, tõm tớnh ngi ph
n cú th b thay i theo chiu hng tiờu
cc; kh nng nhn thc v iu khin hnh
vi ca h b hn ch; h d b kớch ng v
thiu kim ch trong cỏc hnh vi ng x;
hay cỏu gt v cng d xỳc ng vỡ th,

hnh vi ca h phn no b nh hng bi
yu t tõm lớ. Do ú, trong cỏc trng hp
ngi phm ti l ph n cú thai thỡ u
c xem xột gim nh trỏch nhim hỡnh s
(gim mc trng tr v tng mc giỏo
dc trong hỡnh pht c th cn quyt nh
i vi h).
(8)

Trong phỏp lut t tng hỡnh s, nguyờn
tc bo v quyn lm m ca ngi ph n
cng c th hin rừ ti iu 88 v iu
259 B lut t tng hỡnh s nm 2003. Theo
ú, b can, b cỏo l ph n cú thai hoc ang
nuụi con di ba mi sỏu thỏng tui thỡ
khụng tm giam m ỏp dng bin phỏp ngn
chn khỏc; " trong trng hp ngi b kt
ỏn (t hỡnh) l ph n cú thai thỡ hi ng thi
hnh ỏn (phi) hoón thi hnh ỏn v bỏo cỏo
chỏnh ỏn to ỏn ó ra quyt nh thi hnh ỏn
bỏo cỏo chỏnh ỏn To ỏn nhõn dõn ti cao
xem xột chuyn hỡnh pht t hỡnh thnh tự
chung thõn cho ngi b kt ỏn.
Nhng quy nh trờn cho thy, ng v
Nh nc ta luụn quan tõm, bo v quyn
li ca ngi m, c trong trng hp h l
ngi phm ti b kt ỏn n t hỡnh v c
trong trng hp h l nn nhõn. õy cng
l quy nh mang tớnh nhõn o sõu sc, nú
khụng ch nhm giỳp ngi ph n thc

hin thiờn chc lm m m cũn nhm bo
v quyn c nuụi dng v phỏt trin
bỡnh thng ca a tr. Vic loi b ngui
phm ti c bit nguy him ra khi i
sng xó hi l cn thit nhng s trng pht
ú khụng c lm nh hng n s phỏt
trin bỡnh thng ca nhng mm non l
tng lai t nc v s trng pht ú


nghiên cứu - trao đổi
Tạp chí luật học số 3/2008 13

khụng c tc i thiờn chc lm m ca
ngi ph n ngay c trong trng hp h
phm ti c bit nghiờm trng.
(9)

1.3. Phỏp lut hỡnh s v t tng hỡnh
s loi tr quan nim v phong tc tp
quỏn lc hu nhm bo v quyn li ca
ngi ph n
Nhn thc rừ tỏc hi ca cỏc quan nim
v phong tc tp quỏn lc hu i vi vic
thc hin quyn bỡnh ng ca ngi ph
n, Nh nc Vit Nam ngay t khi ra i
ó ra nhiu bin phỏp khc phc tớch
cc. V ng li phỏt trin vn hoỏ Vit
Nam, Hin phỏp nm 1992 khng nh c
hai mt: xõy "Nh nc v xó hi bo tn,

phỏt trin nn vn hoỏ Vit Nam dõn tc,
hin i, nhõn vn" v chng "truyn bỏ t
tng v vn hoỏ phn ng, i try, bi
tr mờ tớn, h tc".
(10)
B lut dõn s nm
1995 mt ln na khng nh nguyờn tc
tụn trng o c, truyn thng tt p ca
dõn tc; bo m an ton thõn th, danh d
v nhõn phm ca mi cụng dõn
(11)

Khi phõn tớch cỏc phong tc, tp quỏn
vn hoỏ nh hng n s phỏt trin ca
ngi ph n, Vit Nam ó cú cỏch tip cn
khỏch quan, khoa hc v ton din lm rừ
cỏc mụ hỡnh, kiu mu vn hoỏ tiờu cc hay
tớch cc, t ú xỏc nh cn sa i hay phỏt
huy cỏc kiu mu ú. V bin phỏp phỏp
lut, cỏc d tho lut mi v sa i u
quỏn trit nguyờn tc: Tụn trng v phỏt huy
phong tc, tp quỏn, truyn thng tt p,
tin ti xoỏ b cỏc phong tc, tp quỏn lc
hu, trỏi vi cỏc quy nh ca phỏp lut. Cỏc
h tc lc hu nh to hụn, thỏch ci, cỏc
hnh vi vi phm ch mt v, mt chng
ó c x lớ tng i nghiờm khc.
thc hin nhim v ny, B lut hỡnh s
nm 1999 ó dnh mt chng (Chng 25:
Cỏc ti xõm phm ch hụn nhõn v gia

ỡnh) nhm trng tr nhng hnh vi, quan
nim v phong tc, tp quỏn lc hu; ú l:
Hnh vi cng ộp kt hụn hoc cn tr hụn
nhõn t nguyn, tin b; hnh vi vi phm
ch mt v, mt chng; hnh vi t chc
to hụn; hnh vi to hụn; hnh vi lon luõn;
hnh vi ngc ói hoc hnh h ụng b, cha
m, v chng, con, chỏu, ngi cú cụng
nuụi dng mỡnh.
(12)

Cú th núi, di tỏc ng ca bin phỏp
phỏp lớ hỡnh s, quan nim xó hi ó cú nhiu
tin b, nhn thc lch lc v gii ó c
khc phc, phong tc tp quỏn xu nh cng
ộp kt hụn; cn tr hụn nhõn t nguyn, tin
b; to hụn ó ngy cng gim bt.
1.4. Phỏp lut hỡnh s v t tng hỡnh
s u tranh phũng, chng hnh vi mua bỏn
v xõm phm nhõn phm ca ngi ph n
Vit Nam tuy khụng cú b lut riờng
trng tr nhng hnh vi mua bỏn v xõm
phm nhõn phm ca ngi ph n nhng
cú nhiu vn bn phỏp lut, c bit l B
lut hỡnh s quy nh ng li x lớ rt
nghiờm khc i vi nhng hnh vi phm
ti nguy him ny ti cỏc iu 111, 112,
113, 114, 115, 116, 119, 254, 255, 256, 275.
Theo ú: 1) Ngi no dựng v lc, e do
dựng v lc hoc li dng tỡnh trng khụng

th t v c ca nn nhõn hoc th on


nghiên cứu - trao đổi
14 Tạp chí luật học số 3/2008

khỏc giao cu vi nn nhõn trỏi vi ý mun
ca h thỡ b pht tự ti thiu l hai nm, ti
a l t hỡnh. 2) Ngi no hip dõm tr em
t 13 tui n di 16 tui thỡ b pht tự
ti thiu l by nm, ti a l t hỡnh. 3)
Ngi no dựng mi th on khin ngi
l thuc mỡnh hoc ngi ang trong tỡnh
trng qun bỏch phi min cng giao cu
thỡ b pht tự ti thiu l sỏu thỏng, ti a l
mi tỏm nm. 4) Ngi no cng dõm tr
em t 13 tui n di 16 tui thỡ b pht
tự ti thiu l nm nm, ti a l tự chung
thõn. 5) Ngi no ó thnh niờn m giao
cu vi tr em t 13 tui n di 16
tui thỡ b pht tự ti thiu l mt nm, ti
a l mi lm nm. 6) Ngi no ó thnh
niờn m cú hnh vi dõm ụ i vi tr em thỡ
b pht tự ti thiu l sỏu thỏng, ti a l
mi hai nm. 7) Ngi no mua bỏn ph
n thỡ b pht tự ti thiu l hai nm, ti a
l hai mi nm. 8) Ngi no cha mi
dõm thỡ b pht tự ti thiu l mt nm, ti
a l tự chung thõn. 9) Ngi no d d
hoc dn dt ngi mi dõm thỡ b pht tự

ti thiu l sỏu thỏng, ti a l hai mi
nm. 10) Ngi no mua dõm ngi cha
thnh niờn t 16 tui n di 18 tui thỡ
b pht tự ti thiu l mt nm, ti a l
mi lm nm. Ngoi ra, ngi phm
nhng ti trờn cũn cú th b cm m nhim
chc v, cm hnh ngh hoc lm cụng vic
nht nh t mt nm n nm nm; pht
tin t nm triu ng n nm mi triu
ng; pht qun ch hoc cm c trỳ t mt
nm n nm nm; tch thu mt phn hoc
ton b ti sn
(13)
Cỏc quy nh ny ó th
hin rừ quan im ca Nh nc Vit Nam
l trng tr nghiờm nhng hnh vi mua bỏn
v xõm phm nhõn phm ca ngi ph n,
bo v s lnh mnh ca mụi trng xó hi
Vit Nam v nhng truyn thng tt p
ca dõn tc.
2. Mt s kin ngh liờn quan n cỏc
quy nh ca phỏp lut hỡnh s v t
tng hỡnh s v bo v ph n
Trong th gii hin i, vic ghi nhn
v bo m thc thi cỏc quyn ca ph n
ó tr thnh vn trung tõm v l mc tiờu
ca s phỏt trin; gii phúng ph n v bỡnh
ng gii l tiờu chớ ỏnh giỏ s tng
trng v phỏt trin kinh t - xó hi ca cỏc
quc gia. Vỡ th, nõng cao hiu qu cụng tỏc

bo v quyn ph n luụn gi vai trũ v v
trớ quan trng trong phỏp lut mi quc gia
cng nh trong phỏp lut quc t.
Xut phỏt t quan im ú, gúp phn
bo v ph n bng phỏp lut hỡnh s v t
tng hỡnh s cú hiu qu hn, chỳng tụi xin
xut mt s kin ngh sau õy:
Th nht, cn sa i lut, mc dự
khon 2 iu 61 B lut hỡnh s nm 1999
quy nh thi gian c hoón chp hnh
hỡnh pht tự, nu ngi c hoón chp
hnh hỡnh pht li phm ti mi thỡ to ỏn
buc ngi ú phi chp hnh hỡnh pht
trc, tc l h s khụng c hoón chp
hnh hỡnh pht na nhng thc t c quan
t phỏp nhiu a phng vn e ngi,
khụng buc h phi vo chp hnh hỡnh


nghiên cứu - trao đổi
Tạp chí luật học số 3/2008 15

pht trong tri giam, ch yu do nhng khú
khn khi phi qun lớ ngi b kt ỏn ang
mang thai hoc ang nuụi con nh. Cn
thy rng, vic cho phộp ngi b kt ỏn
pht tự c hoón chp hnh hỡnh pht hoc
tm c ỡnh ch chp hnh hỡnh pht l
quy nh ch yu mang tớnh nhõn o
nhng nhiu ngi ó li dng quy nh

ny ca phỏp lut trn trỏnh vic vo tri
giam chp hnh hỡnh pht tự. õy l tỡnh
trng ó xy ra nhiu a phng nhng
cỏc c quan chc nng ang lỳng tỳng cha
cú hng dn c th vic ỏp dng nhng
quy nh ti iu 61 v iu 62 ca B lut
hỡnh s. Ph bin nht l trng hp ngi
b kt ỏn l ph n ó li dng vic c
hoón hoc tm ỡnh ch chp hnh hỡnh pht
tự, khi c ti ngoi ó liờn tc cú thai
kộo di thi hn c hoón hoc ỡnh ch
chp hnh hỡnh pht tự. khc phc
nhng tn ti nờu trờn, kt hp tham kho
kinh nghim phỏp lut nc ngoi cho thy,
trong thi gian ti, nờn nghiờn cu thu hp
din i tng c hoón hoc tm ỡnh ch
chp hnh hỡnh pht tự, tin ti xúa b quy
nh ny trong B lut hỡnh s. Tuy nhiờn,
mun lm c iu ny, cỏc c s y t,
phỳc li xó hi trong tri giam phi tt
cú th chm súc sc kho cho phm nhõn
nh khi h c chm súc cỏc bnh vin
hoc ti gia ỡnh.
(14)

Th hai, cn b sung lut, mc dự quy
nh khụng ỏp dng hỡnh pht t hỡnh i
vi ngi phm ti l ph n cú thai hoc
ph n ang nuụi con di 36 thỏng tui
khi phm ti hoc khi b xột x ó th hin

sõu sc chớnh sỏch hỡnh s nhõn o ca
Nh nc Vit Nam. Tuy nhiờn, th hin
hn na chớnh sỏch nhõn o ny, chỳng tụi
cho rng B lut hỡnh s Vit Nam cn m
rng din i tng khụng b ỏp dng hỡnh
pht t hỡnh m trc ht l nhng ngi
phm ti trờn 70 tui (khụng k nam hay
n) - nhng ngi gi cú c im c bit
v sc kho v tõm lớ.
Vic bt tm giam sau khi tuyờn ỏn
phỳc thm i vi b cỏo núi chung v l
ph n cú thai núi riờng khụng b tm giam
nhng b pht tự c quy nh ti khon 3
iu 243 B lut t tng hỡnh s nm 2003.
Theo quy nh ny, hi ng xột x c
giao trỏch nhim la chn bt hoc khụng
bt ngay b cỏo tm giam sau khi tuyờn
ỏn, tr nhng trng hp lut nh. Do cỏch
quy nh tựy nghi nh trờn nờn vic ỏp dng
quy nh ny trong thc tin xột x phỳc
thm gp nhiu vng mc. Nhiu to ỏn
hu nh khụng bt tm giam ngay trong
mi trng hp. Ngc li, mt s to ỏn
li cho rng b cỏo b pht tự v bn ỏn phỳc
thm cú hiu lc phỏp lut ngay sau khi
tuyờn ỏn nờn cn phi bt ngay b cỏo
tm giam, cú nh vy mi m bo thun
li cho cụng tỏc thi hnh ỏn hỡnh s.
vic bt tm giam i vi b cỏo khụng b
tm giam nhng b x pht tự sau khi tuyờn

ỏn phỳc thm phự hp vi cỏc quy nh ti
iu 88 (quy nh chung v vic tm giam)


nghiên cứu - trao đổi
16 Tạp chí luật học số 3/2008

v iu 228 B lut t tng hỡnh s (quy
nh v vic bt tm giam b cỏo sau khi
tuyờn ỏn s thm), ng thi gúp phn
hon thin chớnh sỏch phỏp lut hỡnh s
theo tinh thn Ngh quyt s 49-NQ/TW l
" xỏc nh rừ cn c tm giam, hn ch
vic ỏp dng bin phỏp tm giam i vi
mt s ti phm ", chỳng tụi ng ý vi
quan im ngh cỏc c quan cú thm
quyn nghiờn cu sa i, b sung on 2
khon 3 iu 243 B lut t tng hỡnh s
theo hng quy nh rừ nh sau: i vi b
cỏo khụng b tm giam nhng b x pht tự
thỡ hi ng xột x cú th ra quyt nh bt
tm giam b cỏo ngay sau khi tuyờn ỏn nu
cú cn c cho thy b cỏo cú th trn hoc
tip tc phm ti.
(15)

Th ba, cn tng cng hng dn ỏp
dng lut, theo quy nh ti iu 61 v
iu 62 B lut hỡnh s nm 1999 thỡ ngi
b x pht tự cú th c hoón hoc tm

ỡnh ch chp hnh hỡnh pht tự nu h l
ph n cú thai hoc ang nuụi con di 36
thỏng tui. Theo quy nh ti khon 1 iu
263 B lut t tng hỡnh s nm 2003 thỡ
ngi c hoón hoc c tm ỡnh ch
chp hnh hỡnh pht tự c giao cho chớnh
quyn xó, phng, th trn hoc c quan, t
chc ni h c trỳ hoc lm vic qun lớ.
Tuy nhiờn, n nay phỏp lut vn cha cú
quy nh c th v y v vic qun lớ
nhng i tng ny trong thi gian h
c hoón hoc tm ỡnh ch chp hnh ỏn.
vic qun lớ c cht ch v m bo
ỳng mc ớch ca vic hoón hoc tm ỡnh
ch, chỳng tụi cho rng cỏc c quan cú thm
quyn cn sm ban hnh vn bn quy nh
c th v quyn v ngha v ca ngi b
kt ỏn; trỏch nhim ca chớnh quyn xó,
phng, th trn hoc c quan, t chc ni
ngi b kt ỏn c trỳ hoc lm vic; ch
qun lớ, giỏo dc i vi nhng ngi ny.
ng li xột x hnh vi phm ti i
vi ph n cú thai tuy ó c To hỡnh s
Tũa ỏn nhõn dõn ti cao hng dn trong
Bỏo cỏo b sung cụng tỏc xột x v hỡnh s
ngy 10/01/1999 nhng cha tht y vỡ
cha gii quyt c tt c nhng trng
hp phm ti i vi ph n cú thai v
nhng trng hp khụng cú s phự hp
gia thc t khỏch quan v ý thc ch quan

ca can phm nh: Thc t khỏch quan (i
tng b xõm hi) l ph n cú thai nhng ý
thc ch quan ca can phm li khụng bit
v cho rng i tng m mỡnh git khụng
phi l ph n cú thai hoc ngc li, thc
t khỏch quan (i tng b xõm hi) khụng
phi l ph n cú thai nhng ý thc ch
quan ca can phm li cho rng i tng
m mỡnh git l ph n cú thai v mong
mun gõy ra cỏi cht cho i tng ny
khc phc nhng hn ch trong bn Bỏo
cỏo trờn, cỏc c quan cú thm quyn cn
ban hnh vn bn hng dn theo cỏc
hng sau õy: 1) Nu cú s thng nht
gia thc t khỏch quan (i tng b xõm
hi l ph n cú thai) v ý thc ch quan
ca ngi phm ti (bit nn nhõn l ph n


nghiên cứu - trao đổi
Tạp chí luật học số 3/2008 17

cú thai) thỡ ngi phm ti phi chu trỏch
nhim hỡnh s v tỡnh tit nh khung tng
nng phm ti i vi ph n m bit l cú
thai, ỳng nh hng dn trong Bỏo cỏo
b sung cụng tỏc xột x v hỡnh s ca To
hỡnh s Tũa ỏn nhõn dõn ti cao ngy
10/01/1999. 2) Nu ngi phm ti tuy
mong mun gõy ra cỏi cht cho nn nhõn

nhng khụng quan tõm i tng b xõm
hi l hoc khụng phi l ph n cú thai thỡ
chia lm hai trng hp: a) Nu xỏc nh
thc t i tng b xõm hi l ph n cú
thai thỡ ngi phm ti phi chu trỏch
nhim hỡnh s v tỡnh tit nh khung tng
nng phm ti i vi ph n m bit l cú
thai; b) Nu xỏc nh thc t i tng b
xõm hi khụng phi l ph n cú thai thỡ
ngi phm ti khụng phi chu trỏch
nhim hỡnh s v tỡnh tit nh khung tng
nng ny. 3) Trng hp ngi phm ti cú
s lm tng v s lm tng ny l cú cn
c (c chng minh qua cỏc biu hin
trc, trong v sau khi phm ti, cng nh
cỏc biu hin bờn ngoi khỏc ca nn nhõn
hoc quan h gia ngi phm ti vi nn
nhõn hay hon cnh xy ra s vic ) thỡ ỏp
dng tỡnh tit nh khung tng nng phm
ti i vi ph n m bit l cú thai theo ý
thc ch quan. C th l: a) Thc t khỏch
quan (i tng b xõm hi) l ph n cú
thai nhng ý thc ch quan ca ngi phm
ti li lm tng l khụng cú thai thỡ ngi
phm ti khụng phi chu trỏch nhim hỡnh
s v tỡnh tit nh khung tng nng ny; b)
Thc t khỏch quan (i tng b xõm hi)
khụng phi l ph n cú thai nhng ý thc
ch quan ca ngi phm ti li lm tng
l ph n cú thai v mong mun gõy ra cỏi

cht cho h thỡ ngi phm ti vn phi
chu trỏch nhim hỡnh s v tỡnh tit nh
khung tng nng phm ti i vi ph n
m bit l cú thai. 4) Nu ngi phm ti
c tỡnh khụng khai rừ ý thc ch quan ca
mỡnh v s lm tng l khụng cú cn c
thỡ chia lm hai trng hp: a) Nu xỏc
nh thc t i tng b xõm hi l ph n
cú thai thỡ ngi phm ti phi chu trỏch
nhim hỡnh s v tỡnh tit nh khung tng
nng phm ti i vi ph n m bit l cú
thai; b) Nu xỏc nh thc t i tng b
xõm hi khụng phi l ph n cú thai thỡ
ngi phm ti khụng phi chu trỏch
nhim hỡnh s v tỡnh tit nh khung tng
nng ny.
Kt lun
Bỏo cỏo chớnh tr ti i hi i biu
ln th VIII ca ng Cng sn Vit Nam
ó xỏc nh: i vi ph n, cn xõy dng
v thc hin Chin lc vỡ s tin b ca
ngi ph n Vit Nam n nm 2000 m
mc tiờu c bn l to iu kin phỏt huy
mi tim nng, nõng cao vai trũ, v trớ v
tng cng s tham gia y v bỡnh ng
ca ngi ph n trong cỏc lnh vc chớnh
tr, kinh t, vn hoỏ, xó hi.
(16)

Vi nhng thnh tu t c trong quỏ

trỡnh thc hin ng li i mi ca ng,
c bit l nhng kt qu t c trong 5


nghiên cứu - trao đổi
18 Tạp chí luật học số 3/2008

nm 2001-2005, nn kinh t nc ta ó phỏt
trin theo chiu hng tớch cc. Song song
vi phỏt trin kinh t, chỳng ta ó thc thi
nhiu chớnh sỏch u tiờn phỏt trin xó hi,
to iu kin thun li cho s phỏt trin,
tin ti cụng bng, vn minh v bỡnh ng
gii. ú l nhng yu t tớch cc thỳc y
vic thc hin cỏc mc tiờu ca Chin lc
quc gia vỡ s tin b ca ngi ph n
Vit Nam, m bo cho vic thc hin
thnh cụng cỏc mc tiờu phỏt trin thiờn
niờn k m Chớnh ph Vit Nam ó cam kt
trc cng ng quc t.
Vit Nam, nguyờn tc bo v cỏc
quyn v li ớch hp phỏp ca ph n l si
ch xuyờn sut h thng phỏp lut. Quỏ
trỡnh xõy dng h thng phỏp lut cng nh
quỏ trỡnh hon thin cỏc quy nh ca phỏp
lut v bo v quyn ca ph n luụn gn
vi nguyờn tc nhõn o v vỡ con ngi.
Chớnh vỡ th chớnh sỏch bo v quyn ph
n v nam, n bỡnh ng c ghi nhn
trong Hin phỏp nh mt nguyờn tc hin

nh v c c th hoỏ trong cỏc vn bn
lut v di lut. Trong nhng nm ti,
a Lut bỡnh ng gii vo cuc sng
chỳng ta cn sa i, b sung, tng cng
hng dn ỏp dng phỏp lut hỡnh s v t
tng hỡnh s - cụng c hu hiu nht trong
vic bo m nguyờn tc bỡnh ng v s
phỏt trin ton din ca ngi ph n; bo
v quyn lm m v loi tr quan nim v
phong tc tp quỏn lc hu; u tranh
phũng, chng hnh vi mua bỏn v xõm
phm nhõn phm ca ngi ph n./.

(1), (4).Xem: U ban quc gia vỡ s tin b ca ph
n Vit Nam, Bỏo cỏo quc gia ln th 2 vic thc
hin Cụng c Liờn hp quc xúa b mi hỡnh thc
phõn bit i x i vi ph n, H Ni, 1998.
(2).Xem: U ban quc gia vỡ s tin b ca ph n
Vit Nam, K hoch hnh ng vỡ s tin b ca ph
n Vit Nam giai on 2006 -2010, H Ni, 2002.
(3).Xem: y ban cỏc vn xó hi ca Quc hi, T
trỡnh Lut phũng, chng bo lc gia ỡnh, s 1401-
TT/UBXH, H Ni, ngy 25/10/2006.
(5), (12), (13).Xem: B lut hỡnh s ca nc Cng
hũa XHCN Vit Nam, Nxb. Chớnh tr quc gia, H
Ni, 2000.
(6), (9).Xem: Nguyn Chớ Cụng, "Bc u tỡm hiu
v chớnh sỏch hỡnh s i vi ph n trong phỏp lut
Vit Nam hin hnh, Tp chớ to ỏn nhõn dõn, s
5/2005, tr. 4 - 10.

(7).Xem: Giỏo trỡnh Lut hỡnh s Vit Nam,
Nguyn Ngc Ho ch biờn, Tp I, Nxb. Cụng an
nhõn dõn, H Ni, nm 2005, tr. 373.
(8).Xem: - Nguyn Chớ Cụng, "Bc u tỡm hiu v
chớnh sỏch hỡnh s i vi ph n trong phỏp lut
Vit Nam hin hnh, Tp chớ to ỏn nhõn dõn, s
5/2005, tr. 4 - 10.
- Giỏo trỡnh Lut hỡnh s Vit Nam, Nguyn Ngc
Ho ch biờn, Tp I, Nxb. Cụng an nhõn dõn, H Ni,
nm 2005, tr. 373.
(10).Xem: Hin phỏp Vit Nam nm 1946, 1959, 1980
v 1992, Nxb. Chớnh tr quc gia, H Ni, 1995.
(11).Xem: B lut dõn s ca nc Cng hũa XHCN
Vit Nam, Nxb. Chớnh tr quc gia, H Ni, 2005.
(14).Xem: Chớnh sỏch hỡnh s trong thi kỡ i mi
Vit Nam, Phm Vn Li ch biờn, Nxb. T phỏp,
H Ni, nm 2007.
(15).Xem: Nguyn Vn Trng, "Cn sa i, b
sung mt s quy nh ca B lut t tng hỡnh s nm
2003 v th tc xột x phỳc thm", Tp chớ kim sỏt,
s 17/2006, tr. 40 - 43.
(16).Xem: ng Cng sn Vit Nam, Vn kin i
hi i biu ton quc ln th VIII, Nxb. Chớnh tr
quc gia, H Ni, nm 1996.