Nuôi thử nghiệm cá hồi vân Onchorhynchus Mykiss tại Sapa doc

Nuôi thử nghiệm cá hồi
vân Onchorhynchus
Mykiss tại Sapa


GIỚI THIỆU CHUNG
Cá Hồi được phát hiện tại khu vực Bắc Mỹ cách đây hơn 100
năm và ngày nay đã nhanh chóng trở thành đối tượng nuôi
trên thế giới, và tiếp tục được giới thiệu thành công ở nhiều
nước trên thế giới như Trung Quốc, Thái Lan, Nêpan, Ấn Độ,
Pakistan, Butan. Tại Việt Nam, dưới sự chỉ đạo của Bộ Thủy
sản nỗ lực đầu tiên để đưa cá Hồi vân (còn gọi là cá hồi ráng)
vào nuôi ở Việt Nam đã thành công với sự tài trợ của sứ quán
Phần Lan, và sự ủng hộ tích cực của tỉnh uỷ, UBND tỉnh Lào
Cai. Viện Nghiên cứu Nuôi trồng thủy sản chịu trách nhiệm
thực hiện dự án này.
Sản xuất cá Hồi giống tại Sapa được tiến hành như sau:
Đợt 1: Nhập 25.000 trứng điểm mút vào ngày 21/1/2005 sau
4-7 ngày trứng nở với tỷ lệ trên 90%, cá bột được ương thành
cá giống cỡ 31g/con, vào ngày lấy mẫu 7/6/2005 đạt số lượng
12.800 con.
Đợt 2: Nhập 25.000 trứng vào ngày 08/02/2005 và đạt tỷ lệ
nở lớn hơn đợt 1 là 97% do đã rút được kinh nghiệm trong
quá trình vận chuyển trứng từ Phần Lan vào Việt Nam (tăng
khung đá trong hộp xốp). Cá bột được ương thành cá giống
đạt 21,46g/con, vào ngày lấy mẫu 7/6/2005 đạt số lượng hơn
16.600 con, nâng tổng số con giống đến nay khoảng 29.400
con. Kỹ thuật nuôi cá Hồi vân dựa trên công nghệ chuyển
giao của Phần Lan và có tính đến điều kiện của Việt Nam.

Việt nhập những loài cá nước lạnh có giá trị kinh tế vào Việt
Nam mở đầu cho sự phát triển nghề nuôi cá nước lạnh, trong
tương lai sẽ mang lại nguồn thu nhập lớn cho người dân địa
phương. Ngoài ra, có thể phối hợp mở các dịch vụ du lịch
câu cá tại các suối nước lạnh.
1. TÌNH HÌNH ƯƠNG CÁ HỒI VÂN
Vào các ngày 21/01 và 8/02 năm 2005, Công ty Samon
Tainam của Phần Lan đã chuyển 50.000 trứng điểm mút cho
trang trại nuôi cá Hồi thử nghiệm tại thác Bạc, Sapa. Hơn
95% trứng điểm mút đã được vận chuyển cho nở thành công
và được ương trong điều kiện nhiệt độ nước thay đổi từ 10-15
độ C. Trứng được nở hoàn toàn sau một tuần. Cá được cho ăn
bằng thức ăn công nghiệp mua từ Phần Lan. Cá được ương
nuôi theo công nghệ Phần Lan. Hiện tại cá đang trong điều
kiện sức khoẻ tốt, chưa có dấu hiệu bệnh tật.
Trại thử nghiệm cá Hồi thác Bạc Sapa nằm ở độ cao hơn
1.700m cách thị trấn Sapa 12km. Điều kiện khí hậu ở đây có
thể rơi xuống 0 độ C vào mùa đông, nhưng mùa hè nước ao
có thể lên tới 24-25 độ C, trong các suối nhiệt độ lên tới 20
độ C, nước cấp cho trang trại được lấy một phần từ thác Bạc
và suối nhỏ gần kề. Tốc độ dòng chảykhoảng 30l/s trong mùa
khô và trên 120l/s trong mùa mưa. Các điều kiện của trại thử
nghiệm cá Hồi vân rất phù hợp cho việc ấp trứng vào mùa
đông, ương và nuôi cá thịt vào thời gian còn lại trong năm.
Cá Hồi được nuôi nước chảy và cho ăn thức ăn viên khô (35-
65% đạm) và được trộn thêm vitamin C và vitamin B1, tỷ lệ
cho ăn là 3,5% - 5% khối lượng cá trong bể, phụ thuộc vào
nhiệt độ nước và mức ôxy hoà tan. Muối cũng được cấp lấy
định kỳ vào bể để cung cấp thêm các ion kim loại cần thiết
(khi nước bị đục).

Bệnh cá: Cho đến nay chưa phát hiện được bất kỳ một loại
bệnh nào, mặc dù đã tìm thấy ký sinh trùng và nấm trong môi
trường nước với số lượng ít. Tuy vậy, công tác vệ sinh bể
nuôi, bể cấp nước luôn được coi trọng, dụng cụ cho ăn được
phơi nắng, hạn chế người lạ vào khu vực sản xuất.
Vào những ngày nắng gắt, khi nhiệt độ nước đạt 19 – 20 độ C
hoặc sau mỗi đợt mưa nhiệt, nước bị đục thì bổ sung nước
muối loãng.
2. MỘT SỐ THẤT BẠI TRONG THỜI GIAN QUA
Lần 1: Vào khoảng tháng 2 năm 2005 có khoảng vài trăm cá
mới nở bị chết ngạt do chưa có nhà xưởng để ương. Khi đặt
xô vào bể để lọc nước do cá có sở thích vào bóng tối, nên cá
chui vào dưới đáy xô và bị chết ngạt.
Lần 2: Vào ngày 23/04/2005 có khoảng 17.000 cá giống cỡ
từ 3 – 7g bị chết do thiếu ôxy. Nguyên nhân là do trời mưa
to, các lá cây làm tắc đường ống.
Tất cả các nguyên nhân trên đều bắt nguồn trực tiếp hay gián
tiếp từ việc thiếu cơ sở hạ tầng cần thiết cho trại nuôi.
3. NHỮNG THUẬN LỢI VÀ KHÓ KHĂN
Do quá trình khảo sát điều tra trước khi xây dựng dự án được
thực hiện một cách nghiêm túc, nên tỷ lệ sống và tốc độ tăng
trưởng, sức khoẻ của cá khá cao.
Tuy nhiên, do thiếu các phương tiện sản xuất nên cá bị nuôi ở
mật độ quá cao dẫn đến tăng trưởng chậm (cá đợt 1 đạt 31
g/con, cá đợt 2 đạt 21g/con). Ngoài ra, do số lượng cá giống
nhiều hơn so với dự kiến nên lượng thức ăn được dự án cấp
chỉ đủ để sản xuất 6,5 tấn cá, tương đương khoảng 9.000 cá
giống. Trong khi đó, cá tầm cũng đang dần dần sử dụng thức
ăn của cá Hồi khiến tình trạng thiếu thức ăn là điều không
tránh khỏi. Do không có nguồn tài chính để xây dựng các cơ

sở hạ tầng thiết yếu (thi công đường ống, làm bể chứa nước,
hệ thống lọc rác, bể muối) nên gây ra nhiều rủi ro tiềm ẩn
trong mùa mưa bão hoặc cá thành phẩm phải bán sớm.
Mặt khác, do trại không chủ động được điện lưới, phải sử
dụng điện máy phát nên điện áp thay đổi làm ảnh hưởng tới
quá trình sục khí nhất là vào thời gian mùa hè, nhiệt độ nước
cao trên 18 độ C (ôxy bão hoà chỉ đạt 7,4 – 7,7%. Khi nhiệt
độ nước là 11 – 13% thì mức ôxy bão hoà đạt 9,8 –
10,3%mg/l).
KẾT LUẬN
Cá Hồi vân được đưa vào Việt Nam đẻ nuôi ở các nguồn
nước lạnh từ các suối bước đầu cho hiệu quả cao tạo nên một
nguồn cung cấp tiềm năng thay thế dần lượng cá Hồi nhập
khẩu, cũng như để thoả mãn nhu cầu của khách du lịch nói
chung và Sapa nói riêng./.
Theo Báo cáo tại Hội nghị Bàn biện pháp phát triển NTTS
miền núi phía Bắc 5/2005

Triển vọng nghề nuôi cá hồi
Sau 4 năm được đưa vào Việt Nam, đến nay, việc nuôi cá hồi
vân đã cho kết quả khả quan ở một số tỉnh có điều kiện phù
hợp. Điều khích lệ nhất đối với người nuôi là cá hồi vân nuôi
ở Việt Nam có buồng trứng và tinh sào phát triển rất tốt, hạt
trứng cũng có đường kính khá lớn. Các nhà khoa học trong
nước đã cho sinh sản nhân tạo loài này thành công và hiện
đang triển khai chương trình sản xuất cá hồi vân toàn cái để
phục vụ việc sản xuất trứng cá hồi thực phẩm.
Năm 2005 cá hồi vân Oncorhynchus mykiss được nhập vào
nước ta từ Phần Lan dưới dạng trứng đã thụ tinh (phôi đang
phát triển) theo một dự án của Bộ thủy sản.

Sở dĩ gọi cá hồi vân là từ tên tiếng Anh (rainbow trout).
Rainbow nghĩa là cầu vồng. Tuy nhiên, loài cá này còn có
một tên khác bằng tiếng Anh là Steelhead trout (đầu thép).
Đây là loài cá nước ngọt có nguồn gốc ở phía tây bắc Mỹ ven
bờ Thái Bình Dương, được nhập vào châu Âu từ cuối thế kỷ
19. Tính đến năm 2002 cá hồi được nuôi ở 64 quốc gia thuộc
tất cả các đại lục trừ châu Phi, điển hình như Chi Lê, Hoa Kỳ,
Na Uy, Anh, Úc, Trung Quốc, Hàn Quốc, Israel, Ấn Độ,
Nepal. Cá hồi vân là loài cá ưa nước lạnh (nhiệt độ không
quá 20 độ C), giàu oxy hòa tan (trên 7 mg/l), trung tính (pH
6,7 - 7,5). Vì thế, cá hồi vân thích hợp để nuôi ở những vùng
núi có nhiều suối và khí hậu mát mẻ. Trên thực tế loài cá này
đã được nuôi và cho kết quả khả quan ở các tỉnh Lào Cai,
Sơn La, Yên Bái, Hà Giang, Cao Bằng, Lâm Đồng. Trong tự
nhiên, cá ăn các động vật không xương sống như côn trùng,
giáp xác và cá nhỏ. Cá sử dụng tốt thức ăn viên nhân tạo.
Trong điều kiện được chăm sóc tốt và thức ăn có hàm lượng
protein cao (35 - 40%), hệ số thức ăn thấp (1,5 - 1,8) cá có
thể đạt thể trọng 2 kg sau 18 tháng. Cá hồi vân nuôi ở Việt
Nam có tốc độ sinh trưởng rất khả quan.
Nếu cá tra thịt gần như không thể đạt giá 20.000 đ/kg thì giá
cá hồi vân cao gấp nhiều lần.
Điều đáng khích lệ nhất đối với người nuôi cá ở các cao
nguyên là cá hồi vân nuôi ở Việt Nam có buồng trứng và tinh
sào phát triển rất tốt. Được nuôi ở Thác Bạc, Sapa, Lào Cai,
cá hồi vân có thể đạt hệ số thành thục (tỷ lệ buồng trứng trên
trọng lượng thân không nội tạng) là 15,4%. Cuối năm vừa
qua, các cán bộ Viện nghiên cứu thủy sản 1 đã cho sinh sản
nhân tạo loài này thành công. Có thể sẽ không phải nhập
giống loài cá này từ nước ngoài nữa!

Một chi tiết đáng mừng khác là hạt trứng cá hồi vân nuôi ở
nước ta có đường kính khá lớn, hơn nửa centimet. Trứng cá
hồi là một món ăn đặc sản hiếm và đắt ở các nhà hàng cao
cấp. Hiện đã có chương trình sản xuất cá hồi vân toàn cái để
phục vụ việc sản xuất trứng cá hồi thực phẩm.
Mai Chi (Khoa học phổ thông, 09/01/2009)

Nuôi cá hồi vân tại Lâm Đồng
Cá hồi vân là một sản phẩm được người tiêu dùng ưa chuộng
vì thịt cá rất ngon. Thành phần dinh dưỡng chính trong 100 g
thịt cá gồm 30,2 g chất rắn, 17,5 g protein, 10,2 g chất béo,
0,1 g đường, ngoài ra còn chứa nhiều axít béo omega-3, axít
này dễ hòa tan vitamin A, D và nước hòa tan vitamin B12. Ở
thị trường Mỹ, giá 1 pound (0,45 kg) cá nguyên con là 3,49
USD, bỏ đầu và đuôi là 3,79 USD, 1 pound fi lê giá 4,3 USD.
Giá các sản phẩm chế biến như cá hun khói, đóng hộp còn
cao hơn nhiều so với cá tươi. Hàng năm, nước ta nhập nhiều
sản phẩm cá hồi cung cấp cho nhà hàng, khách sạn.
Nhận thấy điều kiện tự nhiên, nguồn nước có thể thích hợp
cho cá hồi vân sinh trưởng và phát triển, năm 2006, UBND
tỉnh Lâm Đồng đã giao Sở Nông nghiệp và Phát triển nông
thôn tỉnh phối hợp với Viện nghiên cứu nuôi trồng thủy sản I
và III triển khai đề án nuôi thử nghiệm cá nước lạnh trên địa
bàn. Tháng 4/2006, những con cá hồi vân đầu tiên đã được
nhập về nuôi tại thôn Klong Klanh, xã Đạ chais, huyện Lạc
Dương. Cá được nuôi trong ao lót bạt với nguồn nước suối
lạnh lưu thông liên tục được lấy từ rừng già, nhiệt độ nước từ
16-19oC. Thức ăn cho cá được nhập từ Phần Lan. Sau một
năm nuôi thả, cá hồi đạt kích cỡ trung bình 1.000 g/con,
trọng lượng lớn nhất đạt 1.700 g/con, tỷ lệ sống đạt 76,8%.

Năng suất quy đổi đạt 40 tấn/ha.
Kết quả nuôi thử nghiệm cá hồi vân tại Lâm Đồng cho thấy,
cá đạt tốc độ tăng trưởng nhanh, tỷ lệ sống cao, chất lượng
thịt không thua kém cá nuôi ở các nước ôn đới. Nếu có nguồn
nước tốt, thực hiện đúng quy trình kỹ thuật, con giống và
nguồn thức ăn đảm bảo chất lượng thì năng suất nuôi có thể
đạt 30-40 tấn/ha. Với giá bán hiện nay của cá hồi vân trên thị
trường khoảng 120 ngàn/kg, doanh thu có thể đạt 3,6-4,8 tỷ
đồng/ha/năm và lợi nhuận đạt 40-50% từ vốn.
Hiện nay, tại thành phố Đà Lạt và các huyện Lạc Dương,
Đam Rông, nhiều doanh nghiệp đã đầu tư nuôi giống cá này
như công ty cổ phần Giang Ly, công ty Thung lũng nắng
(Nga), công ty Thiên Thai, công ty 7/5, công ty Ngọc Mai
Trang… nâng diện tích nuôi cá hồi vân trên địa bàn khoảng
10 ha. Dự kiến năm 2009, sản lượng cá có thể đạt trên 150
tấn và sẽ tăng nhanh trong những năm tiếp theo.
Tuy nhiên, cá hồi vân là đối tượng hoàn toàn mới, công nghệ
nuôi và địa bàn mới nên việc nhân rộng và phát triển giống
cá này trên địa bàn tỉnh còn nhiều vấn đề cần phải nghiên
cứu để có giải pháp thích hợp:
+ Nguồn thức ăn và con giống phải nhập ngoại nên giá thành
cao và không chủ động.
+ Chưa có quy hoạch cho việc phát triển các đối tượng cá
nước lạnh tại Lâm Đồng.
+ Việc xúc tiến giới thiệu sản phẩm, mở rộng thị trường, phát
triển công nghệ chế biến nhằm tạo ra những sản phẩm có giá
trị cao hơn (cá hồi hun khói, cá phi lê…).
+ Vấn đề đào tạo nhân lực nắm chắc kỹ thuật nuôi (khá phức
tạp) và vấn đề đầu tư cơ sở vật chất kỹ thuật khá cao.
+ Vấn đề đảm bảo môi trường sinh thái tại các thủy vực nuôi

cá.
Về chủ trương phát triển, Nghị quyết số 57/2006/NQ-HĐND
của Hội đồng nhân dân tỉnh Lâm Đồng khóa VII tại kỳ họp
thứ VIII về nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội năm 2007 chỉ
rõ: Lâm Đồng sẽ “khai thác diện tích mặt nước sẵn có để
nuôi trồng thủy sản, trong đó phát triển mạnh mô hình cá
nước lạnh”.
Thông báo số 84/TB-UBND ngày 24/7/2007 của Chủ tịch
UBND tỉnh Lâm Đồng trong sơ kết đề án nuôi thử nghiệm cá
nước lạnh trên địa bàn kết luận “tập trung phát triển cá hồi tại
Lạc Dương, trên cơ sở thực hiện các dự án đầu tư vào vùng
quy hoạch hạ tầng nuôi cá nước lạnh, dựa trên nguồn tài
nguyên nước hiện có, điều kiện cụ thể từng nơi và khả năng
mở rộng thị trường, không khuyến khích phát triển ở những
địa phương khác”, với mục đích “tạo ra sản phẩm đặc thù, có
giá trị cao trong nuôi trồng thủy sản gắn với du lịch và dịch
vụ”.
Có thể nói, việc đưa cá hồi vân vào nuôi là một thành công
lớn của tỉnh, giúp khai thác nguồn nước lạnh sẵn có ở vùng
sâu, vùng xa, tạo ra một sản phẩm đặc thù có giá trị cao. Hy
vọng với chủ trương đúng và sự quyết tâm của các cấp,
ngành, nhà khoa học và sự mạnh dạn đầu tư của doanh
nghiệp, cơ sở, nghề nuôi cá hồi của tỉnh sẽ có những bước
phát triển mạnh, vững chắc trong thời gian tới.
Cá hồi vân, tên tiếng Anh: Rainbow trout, tên khoa
học: Oncorhynchus mykiss, có nguồn gốc từ vùng biển Thái
Bình Dương khu vực Bắc Mỹ, được di nhập vào nuôi ở nhiều
nước châu Âu từ những năm 1890.
Là loài cá được gia hóa và nuôi trong các thủy vực nước ngọt
phổ biến ở nhiều nước trên thế giới. Cá hồi vân được nuôi ở

các thủy vực tự nhiên và trong các hệ thống nước chảy với
pH thích hợp là 6,7-8,6. Cá sinh trưởng và phát triển tốt nhất
ở nhiệt độ nước từ 10-20oC, có khả năng chịu tới 24oC trong
một thời gian ngắn. Hàm lượng ôxy hòa tan trong nước cần
đạt > 7 mg/l.
Ở ngoài tự nhiên, khi còn nhỏ, cá hồi vân ăn ấu trùng côn
trùng, giáp xác nhỏ, động vật phù du; khi trưởng thành,
chúng ăn giáp xác (ốc, trai ), côn trùng nước và cá con. Cá
hồi vân nuôi sử dụng thức ăn công nghiệp dạng viên.