CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN SỰ LỰA CHỌN HÀNG HIỆU CỦA SINH VIÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÔN ĐỨC THẮNG
Tóm tắt: Bài viết nghiên cứu “Các yếu tố tác động đến xu hướng lựa chọn hàng của
sinh viên Trường Đại học Tôn Đức Thắng” nhằm tìm hiểu thực trạng lựa chọn hàng hiệu
của sinh viên và các yếu tố tác động đến nhu cầu này. Với mẫu nghiên cứu là 100 theo
tiêu chí chọn mẫu 50 nam 50 nữ sinh viên Trường Đại học Tôn Đức Thắng. Kết quả
nghiên cứu cho thấy sinh viên lựa chọn hàng hiệu rất nhiều và nam sinh viên lựa chọn
nhiều hơn nữ sinh viên. Yếu tố nhu cầu mỗi tác động mạnh đến sự lựa chọn hàng hiệu.
Bên cạnh đó các yếu tố thu nhập cá nhân, gia đình, bạn bè, thương hiệu sản phẩm và
truyền thông cũng tác động đến sự lựa chọn hàng hiệu của sinh viên.
1. Dẫn nhập
Đất nước đang trên đà hội nhập và phát triển không ngừng tên các lĩnh vực. Nước
ta từ một quốc gia nghèo đã vươn lên trở thành một nước đang phát triển. Song song với
việc kinh tế phát triển, chất lượng cuộc sống của người dân được nâng lên, thì nhu cầu sử
dụng các sản phẩm có thương hiệu và chất lượng cũng tăng. Kéo theo đó là sự xuất hiện
của các thương hiệu hàng đầu trên thế giới tại Việt Nam như: D&G, Louis Vuitton,
Chanel, Praka, CK, Chloe’, Mango, Espirit… Do đó xu hướng tiêu d_ng hàng hiệu cũng
tăng, kể cả trong sinh viên. Tuy nhiên, khả năng tài chính của sinh viên có giới hạn, lại
xuất hiện hiện tượng đua đòi chạy theo trào lưu. “Nhiều bạn sinh viên không quản nhọc
nhằn làm thêm để gom góp tiền chỉ mua một bộ đồ hàng hiệu tương đối dành cho các
cuộc đi chơi cho hoành tráng” (Nguồn:vietbao.vn/The-gioi-tre/Nguoi-tieu-dung-tre-voi-
hang-hieu/30081150/275/). Các bạn khác chọn phương án là xin tiền bố mẹ, còn thậm chí
có nhiều bạn lầm đường lạc lối để có tiền mua hàng hiệu. đây cũng là vấn đề cần được
quan tâm trong xã hội ngày nay. Vậy tại sao đa số sinh viên lại có nhu cầu sử dụng hàng
hiệu? có phải do các bạn Sinh viên muốn mình được bằng bạn bè nên cũng học theo tiêu
d_ng hàng hiệu? Để làm rõ vấn đề này chúng tôi chọn đề tài “Các yếu tố ảnh hưởng đến
sự lựa chọn hàng hiệu của sinh viên trường đại học Tôn Đức Thắng” nhằm mục đích
tìm hiểu những yếu tố nào ảnh hưởng đến sự lựa chọn tiêu d_ng hàng hiệu của sinh viên.
Để hiểu rõ vấn đề này, chúng tôi đã nghiên cứu các tài liệu như sách “Tình yêu
hàng hiệu – Mối tình của người Châu Á với hàng hiệu” (Radhachadha & Paul Husband,
người dịch Đặng Quang Hiếu, NXB Trẻ 2008). Đây là quyển sách đầu tiên khai thác
cách thức và lý do của “vụ nổ hàng hiệu” đang làm chấn động Châu Á. Với hàng loạt
nghiên cứu và phân tích, tác giả đã làm nổi bật các công cụ tiếp thị mà các công ty đang
áp dụng thành công để tạo dựng tình yêu hàng hiệu ở thị trường châu Á, đã đưa ra những
yếu tố ảnh hưởng đến nhu cầu tiêu d_ng hàng hiệu của mọi người như muốn thể hiện địa
vị xã hội, hoàn cảnh kinh tế gia đình, bạn bè, truyền thông…. Tác giả đã khẳng định:
“Người tiêu d_ng sẵn sàng bỏ tiền ra mua những biểu tượng hữu hình nhưng lại thắt lưng
buộc bụng đối với sản phẩm vô hình”. Sách “Hành vi người tiêu dùng” (TS Nguyễn
Xuân Lãn, TS Phạm Thị Lan Hương, TS Đường Thị Liên Hà; NXB Tài chính, 2011).
Hành vi của người mua chịu ảnh hưởng của bốn yếu tố chủ yếu: Văn hóa, xã hội, cá
nhân, và tâm lý. Tất cả những yếu tố này đều cho ta những căn cứ để biết cách tiếp cận và
phục vụ người mua một cách hiệu quả hơn. Ngoài ra cũng có nhiều bài báo nêu lên xu
hướng tiêu d_ng hiệu người dân. Các yếu tố tác động sự lựa chọn hàng hiệu của sinh viên
chưa được nghiên cứu nhiều. Nhóm chúng tôi muốn tìm hiểu thực trạng chọn sự lựa
hàng hiệu trên ở giới trẻ mà đại điện là giới sinh viên, để biết các yếu tố tác động đến
hành vi lựa chọn hàng hiệu hiện nay của họ, đồng thời hành vi lựa chọn của người tiêu
d_ng luôn được người làm thị trường nghiên cứu để ứng dụng vào việc đưa ra sản phẩm
mới. Bài viết của nhóm nghiên về phương pháp định lượng nên chưa tìm hiểu sâu đặc
điểm của mẫu nghiên cứu. Và dung lượng mẫu nghiên cứu còn nhỏ nên bài viết chưa
mang tính đại diện.
2. Kết quả nghiên cứu:
2.1
Ở Việt Nam, những người với khả năng tài chính và nhu cầu sử dụng đồ cao cấp
để khẳng định mình đã tìm tới những mặt hàng có nhãn hiệu nổi tiếng của nước ngoài.
Tuy vậy, các mặt hàng này có giá cả cao hơn so với mức sống của người dân Việt
Nam.Song sang trọng, tinh tế, chất lượng, không nhất thiết phải mắc tiền… đó là một
quan niệm mới về cách định vị sản phẩm hàng hiệu Việt Nam. Giới sinh viên cũng có
quan điểm về thời trang không mấy khác biệt so với các tầng lớp khác trong xã hội Việt
Nam hiện nay.
Theo số liệu khảo sát, trong số 100 sinh viên được hỏi thì có 83 câu trả lời cho
rằng hàng hiệu là hàng hóa có thương hiệu và chất lượng cao. Với 15 câu trả lời hàng
hiệu là sản phẩm chỉ dành cho tầng lớp giàu có.Trong đó có người chỉ xem nó là bình
thường, như một loại hàng hóa bình thường với 11 câu trả lời. Ngoài ra, có ý kiếncho
rằng: sử dụng hàng hiệu là để thể hiện đẳng cấp của người d_ng, phong cách riêng của
mỗi cá nhân.
Ở giới trẻ, đặc biệt là sinh viên – bộ phận tri thức tiếp cận nhiều với thông tin -đa
số là bản thân họ chưa tạo ra thu nhập mà chủ yếu nhận chu cấp từ gia đình thế nhưng sự
mở rộng nền kinh tế thị trường hiện nay đã tác động khá mạnh đến nhận thức và việc nảy
sinh nhu cầu sử dụng những sản phẩm hàng hiệu trong sinh viên là tất yếu và có xu
hướng tăng. Theo tiến sĩ Nguyễn Minh Phong - viện nghiên cứu kinh tế - xã hội Hà Nội
trong cuộc phỏng vấn trên báo phụ nữ ngày 13 tháng 05 năm 2012 đã nhận định: “Nhóm
người tiêu dùng trẻ luôn bị hấp dẫn bởi sự khác biệt. Họ rất nhạy cảm, sẵn sàng chi tiêu
cho những sản phẩm mới, mẫu mã đẹp, độc đáo và chất lượng cao, nhưng nhiều sản
phẩm trong nước vẫn chưa đáp ứng được.”
Qua kết quả nghiên cứu, cho thấy rằng nhu cầu mua và sử dụng hàng hiệu trong
sinh viên là không nhỏ. Có 66 người trả lời là có mua sản phẩm hàng hiệu, chiếm 66%
trong tổng số người được hỏi, với tỷ lệ nam sinh viên mua hàng hiệu là 74% và nữ chỉ có
58%.Còn lại 34% là số sinh viên không mua sản phẩm hàng hiệu.
(Nguồn: Kết quả nghiên cứu)
Khi chọn mua sản phẩm hàng hiệu, sinh viên thường chọn mặt hàng có giá cả ph_
hợp nhưng vẫn đáp ứng được nhu cầu của bản thân. Tuy vào điều kiện kinh tế mà việc
chọn sản phẩm trong nước hay nước ngoài của các mặt hàng thời trang, máy tính, điện
thoại, mỹ phẩm…Không ít sinh viên trả lời, mình đã mua sản phẩm hàng hiệu nổi tiếng
từ các thương hiệu nước ngoài như: Thời trang và phụ kiện thời trang; Gucci, Chanel,
Calvin klein, Louis Vuiton, Converse, Lacoste, Versace, Nike, Adidas, Thiết bị công
nghệ cao: Hp, Apple, Sony, HTC, Nokia , SamSung…. Nhiều sinh viên cũng chú ý đến
những thượng hiệu trong nước ph_ hợp với túi tiền và những mẫu thiết kế từ các nhà sản
xuất trong nước cũng đi theo xu hướng chung của thế giới và thay đổi theo nhu cầu của
giới trẻ. Các thương hiệu trong nước được sinh viên sử dụngnhiều: PT, Blue Exchange,
Ninomax, Việt Tiến, Maxxstye, Blook, Đa số các bạn sinh viên thường mua những hàng
hiệu về thời trang và các thiết bị điện tử máy tính – điện thoại.
Theo số liệu thu thập, có 10% trong tổng số 66% sinh viên trả lời có mua sản
phẩm thời trang hàng hiệu, mỹ phẩm hàng hiệu, thường mua với mức giá từ 500 nghìn
đến 1 triệu đồng. Còn đối với các sản phẩm công nghệ cao như máy tính, điện thoại…từ
1 triệu cho đến 20 triệu t_y từng sản phẩm.
Thông qua số liệu thu thập cho thấy sinh viên đang có nhu cầu sử dụng hàng hiệu,
những sản phẩm có thương hiệu và chất lượng ngày một tăng. Và luôn chọn cho mình
những sản phẩm ph_ hợp với bản thân.
2.2
Nhu cầu mỗi cá nhân là yếu tố đầu tiên tác động đến sự lựa chọn hàng hiệu của
sinh viên.Từ kết quả nghiên cứu thời gian mua sắm hàng hiệu, đa số sinh viên mua hàng
hiệu khi có nhu cầu (76,9%), bạn bè rủ đi (40%), khi có tâm trạng (29,2%), khi có sản
phẩm mới ra (21,5%), định kì theo tuần hay tháng (7,7%). Ngoài ra có vài bạn sinh viên
đi mua sắm khi có khuyến mãi, có tiền và đi chung với gia đình. Mua sắm cũng là một
cách để nhiều bạn sinh viên có thể giải tỏa cảm xúc khi vui, buồn. Xem xét trong tổng thể
nghiên cứu, khi hỏi về yếu tố hàng hiệu được sử dụng thì 44,8% cho rằng hàng hiệu thể
hiện đẳng cấp. Mua sắm hàng hiệu không chỉ đáp ứng nhu cầu tâm lý mà còn đáp ứng
nhu cầu về thể hiện bản thân.
(Nguồn : Kết quả cuộc nghiên cứu)
%
Sự lựa chọn hàng hiệu của mỗi cá nhân chỉ được đáp ứng khi họ có đủ khả năng
về tài chính. Khả năng về tài chính của sinh viên đa phần phụ thuộc vào gia đình chu cấp
và đi làm thêm. Khi xem xét các bạn sinh viên đi làm thêm có sử dụng hay khơng, thì kết
quả bảng 1 cho thấy rằng: trong tổng số 36 bạn đi làm thêm thì có 29 bạn có mua hàng
hiệu. Điều đó cho thấy rằng việc đi làm thêm khơng chỉ để kiếm thêm thu nhập mà còn
để mua sắm hàng hiệu.
Bảng 1: Tiền đi làm thêm và việc mua sắm hàng hiệu
4 13,8 2 28,6 6 16,7
8 27,6 4 57,1 12 33,3
10 34,5 1 14,3 11 30,6
4 13,8 4 11,1
3 10,3 3 8,3
29 100,0 7 100,0 36 100,0
Dưới 1 triệu
Từ 1triệu - dưới 2 triệu
Từ 2 triệu - dưới 3 triệu
Từ 3 triệu - dưới 4 triệu
Trên 4 triệu
Số tiền làm
thêm hàng
tháng
Tổng
Tần số %
Có
Tần số %
Không
Mua sản phẩm hàng hiệu
Tần số %
Tổng
Gia đình cũng có ảnh hưởng rất lớn đến sự lựa chọn hàng hiệu của sinh viên. Qua
kết quả nghiên cứu những người sử dụng hàng hiệu cho thấy: khi được hỏi về nguồn
thơng tin giúp quyết định mua hàng thì có 39,1% trả lời người thân trong gia đình giới
thiệu.Trong việc chọn lựa hay mua bất kì sản phẩm nào đó, cha mẹ đều để cho con mình
có quyền tự quyết nhưng con cái cũng cần sự góp ý từ phía cha mẹ (48,4%) và anh chị
(51,6%). Đa phần các bạn sinh viên đều cho rằng khi quyết định mua sản phẩm đều phải
coi khả năng của mình hay hồn cảnh gia đình có ph_ hợp hay khơng để lựa chọn ph_
hợp. Những bạn có hồn cảnh gia đình khá giả thì có sự lựa chọn và sử dụng hàng hiệu
chiếm tỉ lệ cao (86,4%) trong tổng số người sử dụng hàng hiệu. Đối với những bạn khơng
sử dụng hàng hiệu thì cho biết lý do là điều kiện kinh tế gia đình còn hạn chế (55,6%) là
ngun chính các bạn khơng sử dụng hàng hiệu. Yếu tố từ phía gia đình cũng là yếu tố
quan trọng tác động đến việc sử dụng.
Ngồi ra, yếu tố bạn bè cũng đóng vai trò khơng nhỏ về mặt tâm lý tiêu d_ng, hầu
như trong tất cả chúng ta, ai cũng có bạn bè và bạn bè có ảnh hưởng rất lớn tác động đến
suy nghĩ của mỗi cá nhân. Kết quả nghiên cứu cho thấy, thời gian đi mua sắm có 40% ý
kiến trả lời là “khi bạn bè rủ đi”. Ngồi những góp ý từ phía gia đình thì ý kiến của bạn
bè cũng ảnh hưởng đến nhu cầu tiêu d_ng hàng hiệu của sinh viên (50%). Sau sự góp ý
của cha mẹ thì bạn bè chính là nguồn thông tin thứ hai ảnh hưởng đến cách chọn lựa của
họ. Bạn bè không chỉ là người góp ý mà còn là nguồn thông tin giúp mỗi cá nhân quyết
định mua hàng hiệu. Qua việc tìm hiểu nguồn thông tin quyết định mua hàng hiệu thì có
54,7% trả lời là bạn bè giới thiệu. Đây là một trong hai nguồn thông tin chủ yếu quyết
định mua hàng hiệu.
Qua đó cho thấy bên cạnh khả năng tự quyết định của cá nhân thì gia đình và bạn
bè là hai yếu tố ảnh hưởng đến suy nghĩ và quyết định mua hàng hiệu của mỗi người.
Cá tính, sự năng động cũng như điều kiện kinh tế gia đình của từng người là khác
nhau cho nên nhu cầu tiêu d_ng các sản phẩm hàng hóa là khác nhau và đa dạng.Về mặt
tổng thể, khi được hỏi các sản phẩm hàng hóa mà các bạn thường mua có 79,4% chọn
mua sản phẩm ph_ hợp mục đích sử dụng, 60,8% các bạn chọn mua sản phẩm hàng hóa
có chất lượng cao, 30,9% các bạn chọn mua sản phẩm hàng hóa có thương hiệu và
17,5% các bạn chọn sản phẩm hàng hóa bình dân giá rẻ. Như vậy qua khảo sát trên ta có
thể thấy bên cạnh việc tiêu d_ng sản phẩm hàng hóa ph_ hợp nhu cầu cá nhân thì có chất
lượng cao và có thương hiệu là cũng rất quan trọng.
Đa số các bạn sinh viên khi được hỏi theo các bạn thì lý do mà hàng hiệu
được sử dụng thì có 58,3% các bạn có câu trả lời là vì hàng hiệu có mẫu mã đẹp, đa dạng,
nhiều sự lựa chọn, 46,9% trả lời vì sành điệu, tạo cho mình một phong cách thật sự độc
đáo và nét cá tính của bản thân, 55,2% là vì các sản phẩm hàng hiệu thì được làm từ chất
liệu tốt nên bền và 44,8% cho rằng sử dụng hàng hiệu giúp cá nhân đó thể hiện được
đẳng cấp, sử dụng hàng hiệu làm cho cá nhân tự tin và người khác nhìn vào có thể biết
được mình năng động, theo kịp thời đại….làm tăng thêm vẻ đẹp cũng như sự tin khi họ
bước chân ra đường. Có thể đó là cách giúp họ cảm thấy tự tin hơn trong cuộc sống.Để
hiểu hơn về lí do vì sao hàng hiệu được sử dụng ta, chúng tôi đã thực hiện cuộc khảo sát
lí do vì sao hàng hiệu được các bạn sử dụng theo ý kiến của các bạn sinh viên có sử dụng
hàng hiệu. So sánh ý kiến giữa nam và nữ ta thấy có sự khác biệt, có 56% ý kiến bạn nữ
cho rằng hàng hiệu có mẫu mã đẹp, đa dạng và nhiều lựa chọn. Có 60,9% các bạn sinh
viên nữ chọn hàng hiệu vì sử dụng hàng hiệu thể hiện sự sành điệu, theo xu hướng thời
trang hiện đại của giới trẻ trong nước và thế giới của mình. Không khác biệt nhiều so với
ý kiến của các bạn nữ sinh viên, 47,8% các bạn nam sinh viên có sử dụng hàng hiệu cũng
cho rằng các bạn sử dụng hàng hiệu là vì sử dụng hàng hiệu là sành điệu. Hàng hiệu
được làm từ chất liệu tốt, gia công rất tỉ mỉ, cẩn thận nên hàng hiệu rất bền và đó cũng là
lí do mà 46,0% các bạn sinh viên nữ có sử dụng hàng hiệu đưa ra, các bạn nam sinh viên
chọn là 65,2%. Như vậy, các bạn rất chú ý đến chất lượng của sản phẩm hàng hiệu, đó là
nhân tố chủ yếu quyết định đến sự lựa chọn và sử dụng hàng hiệu, yếu tố bền (chuộng
chất lượng – nội dung) là lí do mà các bạn nam quan tâm và chú ý nhiều nhất khi chọn
mua hàng hiệu còn đối với các bạn nữ là mẫu mã đẹp (chuộng hình thức).
Qua khảo sát về nguồn thông tin giúp các bạn mua sắm hàng hiệu cho thấy rằng
truyền thông đại chúng và qua bạn bè giới thiệu là hai nguồn thông tin chủ yếu giúp các
bạn quyết định mua sắm hàng hiệu (54,7%). Khi công nghệ thông tin, truyền thông phát
triển nhất phát triển là sự phát triển nhanh và rộng rãi của mạng Internet, tạp chí thì thông
tin về hàng hiệu lại càng đến với người có nhu cầu sử dụng một cách dễ dàng và nhanh
chóng hơn. “Người tiêu dùng phải dựa vào các thông tin thời trang đến từ các bài báo
đăng trong tạp chí, bằng mọi giá họ phải tham gia một phần trong việc viết lên bài báo
này” (Tình yêu hàng hiệu – Mối tình của người Châu Á với hàng hiệu, Radhachadha &
Paul Husband, người dịch Đặng Quang Hiếu NXB Trẻ, 2008, trang 321).Nguồn thông tin
thứ hai giúp các bạn quyết định mua sắm hàng hiệu là thông qua quảng cáo (48,4%).Các
phương tiện truyền thông đại chúng đưa thông tin về sản phẩm thông qua quảng cáo đã
tác động đến sự lựa chọn và quyết định mua hàng hiệu của sinh viên.
!"#$%
Cuộc sống ngày một phát triển, chất lượng cuộc sống được nâng cao thì nhu
cầu tiêu d_ng hàng hóa ngày một gia tăng nhất là tiêu d_ng cá nhân.C_ng với sự phát
triển của cuộc sống, sự năng động, nhanh nhạy của sinh viên thì nhu cầu tiêu d_ng cá
nhân của sinh viên cũng tăng nhanh. Sinh viên Trường đại học Tôn Đức Thắng lựa chọn
những mặt hàng hiệu ngày càng nhiều có tới 66% trả lời có sử dụng hàng hiệu trong tổng
số 100 người được hỏi. Trong đó thì nam sinh viên có xu hướng tiêu d_ng hàng hiệu
nhiều hơn nữ sinh viên. Các bạn sinh viên có xu hướng lựa chọn những thương hiệu nước
ngoài và thường mua những sản phẩm thời trang như quần áo, túi xách, dày dép… Số
tiền mà sinh viên tiêu d_ng nhiều nhất là các sản phẩm về máy tính – điện tử, kế đến là
thời trang và cuối c_ng là mỹ phẩm.
Lựa chọn hàng hiệu không chỉ là đáp ứng nhu cầu tiêu d_ng cá nhân mà còn
đáp ứng nhu cầu thể hiện bản thân của mỗi người. Nhu cầu cá nhân là yếu tố chủ yếu tác
động đến sự lựa chọn hàng hiệu của sinh viên. Nhiều bạn sinh viên đã tự đi làm thêm và
với sự chu cấp của gia đình đã có đủ khả năng tài chính để lựa chọn hàng hiệu để tiêu
d_ng. Hoàn cảnh kinh tế gia đình cũng là yếu tố tạo điều kiện cho sinh viên có thể lựa
chọn những mặt hàng hiệu ph_ hợp với bản thân. Những yếu tố bên ngoài như bạn bè,
truyền thông, thương hiệu sản phẩm cũng tác động đến sự lựa chọn hàng hiệu của sinh
viên.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Sách “Tình yêu hàng hiệu – Mối tình của người Châu Á với hàng hiệu”
(Radhachadha & Paul Husband, người dịch Đặng Quang Hiếu NXB Trẻ, TP
HCM, 2008)
2. Báo điện tử: www.phunuonline.com.vn/thoitrang