Thực trạng và Giải pháp huy động vốn đầu tư vào ngành Dầu khí ở VN giai đoạn hiện nay

Phần một: Lời mở đầu

Bớc vào thế kỷ XXI, trong bối cảnh khu vực hoá, toàn cầu hoá, các nền
kinh tế diễn ra mạnh mẽ, cộng với sự suy thoái kinh tế mang tính toàn cầu, sau
các sự kiện đầy kịch tính ở Mỹ, Nga, Trung Đông, nớc ta cũng không thể thoát
khỏi những thách thức đầy gam go nh các nớc khác trong khu vực. Tuy vậy,
năm 2002 đã khép lại bằng những thành tựu kinh tế_xã hội mà Việt Nam đã
đạt đợc trong bối cảnh không ít khó khăn thách thức đó. Nền kinh tế tiếp tục
tăng tởng với tốc độ khá cao, đạt 7,04%, giá trị sản lợng công nghiệp tăng
14,5%. Việt Nam đã khẳng định mình là một quốc gia ổn định trên con đờng
phát triển và hội nhập. Trong thành tựu chung đó có sự đóng góp quan trọng
của ngành Dầu khí Việt Nam.
Một thực tế là, nhiều năm nay, Dầu khí là một trong những ngành đầu t hấp
dẫn nhất. Kim ngạch xuất khẩu Dầu khí chiếm tỷ trọng đáng kể và đóng góp
quan trọng đối với nền kinh tế nhiều nớc .Riêng với ngành Dầu khí Việt Nam,
cơ hội đầu t có nhiều, nhng vốn đầu t còn hạn chế. Thêm vào đó ta nhận thấy
ngành công nghiệp Dầu khí thế giới đang đi vào giai đoạn đỉnh để bớc sang
giai đoạn suy tàn, cuộc khủng bố ở Newyork ngày 11.9.2001 đã mang lại
những thay đổi to lớn trong bức tranh địa lý_ chính trị Dầu khí toàn cầu. Và
những gì chúng ta đã và đang thấy trong hoạt động chính trị- quân sự của Mỹ
ở Trung Cận Đông phần nào nói lên tầm quan trọng của năng lợng Dầu khí.
Trớc sự quan trọng nh vậy của năng lợng Dầu khí, cùng với một tiềm năng
Dầu khí không phải là ít ở Việt Nam, thì vấn đề đầu t vào phát triển ngành Dầu
khí ở Việt nam là vấn đề đang đợc quan tâm. Chính vì lẽ đó, mà trong bài viết
này em xin trình bày về tình hình huy động vốn đầu t vào phát triển ngành Dầu
khí ở Việt Nam, nhằm đánh giá một cách cụ thể hơn các hoạt động đầu t vào
phát triển ngành Dầu khí Việt Nam, cũng nh sự phát triển ngành Dầu khí nớc
ta giai đoạn hiện nay, để từ đó có những giải pháp cụ thể thu hút các nguồn
vốn đầu t vào phát triển ngành Dầu khí. Đa ngành Dầu khí phát triển xứng
đáng với tiềm năng sẵn có của đất nớc.
Tuy bài viết đã có nhiều cố gắng, song không tránh khỏi những thiếu sót và

còn nhiều hạn chế, em mong sự đóng góp của thầy cô giáo để bài viết đợc
hoàn thành tốt hơn.
Bài viết đợc hoàn thành với sự hớng dẫn tận tình của cô giáo, Thạc sỹ: Trần
Mai Hơng. Em xin chân thành cảm ơn cô.
Hà Nội: 11.2003.

Nội dung
Chơng I: Khái quát chung về đầu t và vấn đề huy động
vốn đầu t vào ngành Dầu khí Việt Nam.
Trớc khi đi sâu vào nghiên cứu vấn đề huy động vốn đầu t cho sự phát
triển ngành Dầu khí, em xin trình bày những khái niệm cơ bản về đầu t, đầu
t cho phát triển và các nguồn vốn cơ bản cần huy động cho công cuộc đầu t.
I / Đầu t và nguồn vốn đầu t.
1. Khái niệm về đầu t, đầu t phát triển
Đầu t là thuật ngữ có thể đợc hiểu đồng nghĩa với sự bỏ ra, sự hi sinh.
Từ đó có thể coi Đầu t là sự bỏ ra, sự hi sinh những cái gì đó ở hiện tại để
tiến hành các hoạt động nhằm đem lại cho ngời đầu t các kết quả nhất định
trong tơng lai lớn hơn các nguồn lực đã bỏ ra.
Các nguồn lực bỏ ra có thể là tiền, tài nguyên thiên nhiên, sức lao động, tài
sản vật chất khác. Còn những kết quả đạt đợc có thể là tăng thêm tài sản tài
chính, tài sản vật chất, tài sản trí tuệ và nguồn lực có đủ điều kiện để làm việc
với năng suất lao động và hiệu suất công tác cao hơn trong nền sản xuất xã
hội.
Những kết quả đã đạt đợc ở trên đây, những kết quả là tài sản vật chất, tài
sản trí tuệ và nguồn nhân lực tăng thêm có vai trò quan trọng trong mọi lúc,
mọi nơi, đối với cả ngời bỏ vốn và nền kinh tế. Những 1kết quả này không chỉ
riêng ngời đầu t mà cả nền kinh tế đợc hởng.
Trong hoạt động đầu t có bao gồm Đầu t cho tài chính, Đầu t thơng mại và
Đầu t cho phát triển. Đầu t vào ngành dầu khí là hoạt động thuộc thuộc lĩnh
vực Đầu t phát triển.

Vậy Đầu t cho phát triển là gì?
Đầu t cho phát triển đợc hiểu là hoạt động sử dụng các nguồn lực tài chính,
nguồn lực vật chất, nguồn lực lao động và trí tuệ nhằm duy trì tiềm lực hoạt
động của các cơ sở đang tồn tại và tạo ra tiềm lực mới cho nền kinh tế xã hội,
tạo việc làm và nâng cao đời sống của mọi thành viên trong xã hội.
* Đặc điểm của đầu t phát triển:
Khác với các hoạt động đầu t khác, Đầu t phát triển có đặc điểm sau:
Hoạt động Đầu t phát triển đòi hỏi một khối lợng vốn lớn, vốn nằm khế
đọng, không vận động suốt quá trình thực hiện đầu t. Đây chính là cái giá khá
lớn của Đầu t phát triển.
Thời gian để tiến hành một công cuộc đầu t cho đến khi các thành quả của
nó phát huy tác dụng thờng đòi hỏi nhiều thời gian với nhiều biến động xảy ra.
Thời gian cần huy động đòi hỏi để có thể thu hồi đủ vốn đã bỏ ra đối với
các cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ sản xuất kinh doanh thờng là lớn và do đó
không tránh khỏi sự tác động hai mặt (tích cực, tiêu cực) của các yếu tố không
ổn định về tự nhiên, xã hội, chính trị, kinh tế
Các thành quả của hoạt động đầu t phát triển có giá trị sử dụng lâu dài
nhiều năm, có khi hàng trăm, hàng ngàn năm và thậm chí tồn tại vĩnh viễn nh
các công trình nổi tiếng thế giới ( Kim Tự Tháp cổ ở Ai Cập, nhà thờ La Mã ở
Rome, Vạn Lý Trờng Thành ở Trung Quốc, Đền AngcoVat của Campuchia ).
Điều này nói lên giá trị của các thành quả Đầu t phát triển.
Các thành quả hoạt động Đầu t phát triển là công trình xây dựng sẽ hoạt
động ở ngay nơi mà nó đợc tạo dựng. Do đó các điều kiện về địa lý, địa hình
nơi đầu t sẽ ảnh hởng lớn đến quá trình thực hiện đầu t cũng nh tác dụng sau
này của các kết quả đầu t.
Mọi thành quả và hậu quả của quá trình thực hiện đầu t chịu ảnh hởng
nhiều của các yếu tố không ổn định theo thời gian và điều kiện pháp lý của
không gian.
Từ những đặc điểm trên, ta thấy Đầu t phát triển không những tác động đến
nền kinh tế mà còn tác động đến toàn bộ xã hội. Vì vậy mà Đầu t phát triển có

những vai trò quan trọng đối với nền kinh tế nói riêng và toàn xã hội nói
chung.
* Vai trò của Đầu t phát triển:
Các nhà kinh tế đều cho rằng Đầu t phát triển là chìa khoá của sự tăng tr-
ởng. Vai trò này đợc thể hiện ở các mặt sau:
Thứ nhất: Trên giác độ toàn bộ nền kinh tế của đất nớc:
+ Đầu t vừa tác động đến tổng cung, vừa tác động đến tổng cầu:
Về mặt cung: Khi thành quả của đầu t phát huy tác dụng, các năng lực mới
đi vào hoạt động thì tổng cung, đặc biệt là tổng cung dài hạn tăng lên (đờng S
dịch chuyển sang đờng S), kéo theo sản lợng tiềm năng từ Q1 đến Q2 và do
đó giá cả sản phẩm từ P1 đến P2. Sản lợng tăng, giá cả giảm, cho phép tăng
tiêu dùng. Tăng tiêu dùng đến lợt mình lại tiếp tục kích thích sản xuất hơn nữa
sản xuất phát triển là nguồn gốc cơ bản để tăng tích luỹ, phát triển kinh tế - xã
hội, tăng thu nhập cho ngời lao động, nâng cao đời sống của mọi thành viên
trong xã hội.
Về mặt cầu: Đầu t là một yếu tố chiếm tỷ trọng lớn trong tổng cầu của
toàn bộ nền kinh tế. Theo số liệu của Ngân hàng thế giới, đầu t thờng chiếm
khoảng 24% - 28% trong cơ cấu tổng cầu của tất cả các nớc trên thế giới. Đối
với tổng cầu tác động của đầu t là ngắn hạn. Với tổng cung cha kịp thay đổi,
sự tăng lên của đầu t làm cho tổng cầu tăng (đờng D dịch sang D) kéo theo l-
ợng cân bằng tăng theo từ Qo đến Q1 và giá cả của các đầu vào của đầu t tăng
từ Po đến P1. Điểm cân bằng dịch chuyển từ Eo đến E1.
Sự tác động của đầu t đến cung, cầu đợc thể hiện qua mô hình sau:
Đầu t có tác động hai mặt đến sự ổn định kinh tế:
Sự tác động không đồng thời về mặt thời gian của đầu t đối với tổng cầu và
đối với tổng cung của nền kinh tế làm cho mỗi sự thay đổi của đầu t, dù là tăng
D
D
E2
E1

S
S
Eo
Qo
Q1
Q2
Po
P2
P1
Q
P
hay giảm đều cùng một lúc vừa là yếu tố duy trì sự ổn định vừa là yếu tố phá
vỡ sự ổn định của nền kinh tế của mọi quốc gia.
+ Đầu t với việc tăng cờng khả năng khoa học và công nghệ của đất nớc:
Công nghệ là trung tâm của công nghiệp hoá. Đầu t là điều kiện tiên quyết
của sự phát triển và tăng cờng khả năng công nghệ của đất nớc ta hiện nay.
Theo đánh giá của các chuyên gia công nghệ, trình độ công nghệ của Việt
nam lạc hậu nhiều thế hệ so với thế giới và khu vực. Theo UNIDO, nếu chia
quá trình phát triển công nghệ thế giới ra làm 7 giai đoạn thì Việt nam năm
1990 ở vào giai đoạn 1 và 2. Chúng ta đều biết rằng có hai con đờng cơ bản để
có công nghệ từ nớc ngoài. Dù là tự nghiên cứu hay nhập từ nớc ngoài đều cần
phải có tiền, cần phải có vốn đầu t. Mọi phơng án đổi mới công nghệ không
gắn với nguồn vốn đầu t sẽ là phơng án không khả thi.
+ Đầu t và sự dịch chuyển cơ cấu kinh tế:
Kinh nghiệm của các nớc trên thế giới cho thấy, con đờng tất yếu có thể
tăng trởng nhanh với tốc độ mong muốn là tăng cờng đầu t nhằm tạo ra sự phát
triển nhanh ở khu vực công nghiệp và dịch vụ.
Đối với các ngành nông lâm nghiệp, thuỷ hải sản do những hạn chế về
đất đai và khả năng sinh học, để đạt đợc tốc độ tăng trởng từ 5% - 6% là rất
khó khăn. Nh vậy chính sách đầu t quyết định quá trình chuyển dịch cơ cấu

kinh tế ở các quốc gia nhằm đạt đợc tốc độ tăng nhanh của toàn bộ nền kinh
tế.
Về cơ cấu lãnh thổ, đầu t có tác dụng giải quyết những mặt cân đối về phát
triển giữa các vùng, lãnh thổ, đa những vùng kém phát triển thoát khỏi tình
trạng nghèo đói, phát huy tối đa những lợi thế so sánh về tài nguyên, địa thế,
kinh tế, chính trị của những vùng có khả năng phát triển nhanh, làm bàn đạp
thúc đẩy những vùng khác cùng phát triển.
+ Đầu t tác động đến tốc độ tăng trởng và phát triển nền kinh tế:
Kết quả nghiên cứu của các nhà kinh tế cho thấy: Muốn giữ tốc độ phát
triển ở mức trung bình thì tỷ lệ đầu t phải đạt từ 15% - 20% so với GDP, tuỳ
thuộc vào ICOR của mỗi nớc


ICOR = => Mức tăng GDP =
Nếu ICOR không đổi, mức tăng GDP hoàn toàn phụ thuộc vào vốn đầu t.
Thứ hai: Xét trên giác độ các đơn vị kinh tế của đất nớc, Đầu t phát triển
có những vai trò sau:
+ Đối với các cơ sở sản xuất kinh doanh dịch vụ: Đầu t quyết định sự ra
đời, tồn tại và phát triển của mỗi cơ sở. Chẳng hạn, để tạo dựng cơ sở vật chất -
kỹ thuật cho sự ra đời của bất kỳ cơ sở nào đều cần phải xây dựng nhà xởng,
cấu trúc hạ tầng, mua sắm và lắp đặt thiết bị máy móc trên nền bệ, tiến hành
các công tác xây dựng cơ bản và thực hiện các chi phí khác gắn với sự hoạt
động trong một chu kỳ của các cơ sở vật chất kỹ thuật vừa đợc tạo ra. Các hoạt
động này chính là hoạt động đầu t.
Đối với các cơ sở sản xuất kinh doanh phục vụ đang tồn tại, sau một thời
gian hoạt động, các cơ sở vật - chất kỹ thuật của các cơ sở này hao mòn h
hỏng. Để duy trì đợc sự hoạt động bình thờng cần định kỳ tiến hành sửa chữa
lớn hoặc thay mới các cơ sở vật chất - kỹ thuật đã h hỏng, hao mòn hoặc đổi
mới để thích ứng với điều kiện hoạt động mới của sự phát triển khoa học kỹ
thuật và nhu cầu tiêu dùng của nền sản xuất xã hội, mua sắm các thiết bị mới

thay thế cho các trang thiết bị cũ đã lỗi thời, cũng có nghĩa là phải đầu t.
+ Đối với các cơ sở vô vị lợi, để duy trì sự hoạt động, ngoài tiến hành sửa
chữa lớn định kỳ, các cở sở vật chất - kỹ thuật còn phải thực hiện các chi phí
thờng xuyên. Tất cả những hoạt động và chi phí này đều là những hoạt động
đầu t.
Nh vậy : Đầu t có một vai trò vô cùng to lớn đối với toàn bộ sự phát triển
của một quốc gia. Muốn hoạt động đầu t ta cần có vốn đầu t. Vậy vốn là gì?
Vốn huy động từ đâu?
2. Vốn và nguồn vốn
Vốn
đầu t

Mức tăng GDP
Vốn
đầu t
ICOR
* Khái niệm về vốn:
Xét một phơng diện tổng quát nguồn vốn đầu t là thuật ngữ dùng để chỉ các
nguồn tập trung và phân phối vốn cho đầu t kinh tế đáp ứng nhu cầu chung của
nhà nớc và của xã hội. Nguồn vốn đầu t bao gồm nguồn đầu t trong nớc và
nguồn đầu t nớc ngoài.
Nếu chỉ xét theo nguồn hình thành và mục tiêu sử dụng thì vốn đầu t là tiền
tích luỹ của xã hội, của các cơ sở sản xuất kinh doanh phục vụ, là tiền tiết
kiệm của dân c và vốn huy động từ các nguồn khác đợc đa vào sử dụng trong
quá trình tái sản xuất xã hội, nhằm duy trì tiềm lực sẵn có và tạo ra tiềm lực
mới cho nền sản xuất xã hội.
* Các nguồn vốn cơ bản:
Có rât nhiều cách phân chia các nguồn vốn huy động vào hoạt động đầu t
phát triển kinh tế. ở đây tôi xin đa ra một cách phân chia nguồn vốn huy động,
mà ta sẽ dựa vào các nguồn này để xem xét vấn đề huy động vốn vào ngành

đầu khí ở phần sau. Đó là cách phân chia nguồn vốn huy động căn cứ vào
quyền sở hữu nguồn vốn. Có 3 nhà sở hữu vốn ở đây là:
+ Sở hữu của nhà nớc (bao gồm ODA)
+ Sở hữu của t nhân (chủ yếu doanh nghiệp t nhân)
+ Sở hữu của nớc ngoài (chủ yếu FDI)
Đối với nguồn vốn thuộc sở hữu của nhà nớc bao gồm nguồn vốn của
ngân sách nhà nớc (trong đó bao gồm cả nguồn vốn viện trợ phát triển chính
thức ODA từ các chính phủ, các tổ chức quốc tế, các tổ chức phi chính phủ
thực hiện dới hình thức khác nhau là viện trợ hoàn lại, viện trợ không hoàn lại,
cho vay u đãi với thời hạn dài, lãi suất thấp và hai nguồn vốn nữa là nguồn vốn
tín dụng và nguồn vốn của doanh nghiệp nhà nớc.
Nguồn vốn ngân sách nhà nớc : Là nguồn chi của ngân sách nhà nớc cho
đầu t. Đó là một nguồn vốn đầu t quan trọng trong chiến lợc phát triển kinh tế
xã hội của mỗi quốc gia. Nguồn này thờng đợc sử dụng cho các dự án kết cấu
hạ tầng kinh tế - xã hội, quốc phòng an ninh, hỗ trợ cho các dự án của doanh
nghiệp đầu t vào lĩnh vực cần tham gia của nhà nớc, chi cho công tác lập và
thực hiện các dự án quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội vùng, lãnh
thổ, quy hoạch xây dựng đô thị và nông thôn.
Nguồn vốn tín dụng đầu t phát triển của nhà nớc. Cùng với quá trình đổi
mới và mở cửa, tín dụng đầu t phát triển của nhà nớc ngày càng đóng vai trò
đáng kể trong chiến lợc phát triển kinh tế xã hội. Nếu nh trớc năm 1990, vốn
tín dụng Đầu t phát triển của nhà nớc cha đợc sử dụng nh một công cụ quản lý
và điều tiết nền kinh tế thì trong giai đoạn 1991- 2000 nguồn vốn này đã có
mức tăng trởng đáng kể và bắt đầu có vị trí quan trọng trong chính sách đầu t
của chính phủ.
Nguồn vốn tín dụng của nhà nớc có tác dụng tích cực trong việc giảm
đáng kể sự bao cấp vốn trực tiếp của nhà nớc. Với cơ chế tín dụng, các đơn vị
sử dụng vốn này phải đảm bảo nguyên tắc hoàn trả vốn vay. Chủ đầu t phải
tính kỹ hiệu quả đầu t, sử dụng vốn tiết kiệm hơn. Vốn tín dụng của nhà nớc là
một hình thức quá độ chuyển từ phơng thức cấp phát ngân sách sang phơng

thức tín dụng đối với các dự án có khả năng thu hồi vốn trực tiếp.
Nguồn vốn đầu t từ Doanh nghiệp nhà nớc(DNNN): Đợc xác định là thành
phần giữ vai trò chủ đạo trong nền kinh tế, các DNNN vẫn nắm giữ một khối l-
ợng nhà nớc khá lớn. Theo báo cáo tổng kết tổng kiểm kê tài sản và xác định
lại giá trị tài sản DNNN tại thời điểm 0h ngày 1 tháng 1 năm 2000 tổng nguồn
vốn chủ sở hữu tại các DNNN là: 173857 tỷ đồng. Mặc dù vẫn còn một số hạn
chế nhng đánh giá một cách công bằng thì khu vực kinh tế nhà nớc với sự
tham gia của các DNNN vẫn đóng vai trò chủ đạo trong nền kinh tế nhiều
thành phần.
Nguồn vốn thuộc sở hữu của t nhân: Bao gồm phần tiết kiệm của dân c,
phần tích luỹ của các DN dân doanh, các hợp tác xã. Theo đánh giá sơ bộ, khu
vực kinh tế ngoài nhà nớc vẫn sở hữu một lợng vốn tiềm năng rất lớn mà cha
đợc huy động triệt để. Nguồn vốn này xấp xỉ bằng 80% tổng nguồn vốn huy
động của toàn bộ hệ thống ngân hàng. Thực tế phát hành trái phiếu của chính
phủ và trái phiếu của một số ngân hàng thơng mại quốc doanh cho thấy, chỉ
trong thời gian ngắn đã huy động đợc hàng ngàn tỷ đồng và hàng chục triệu
USD từ khu vực dân c.
Thực hiện chính sách đổi mới, cơ chế cởi mở nhằm huy động mọi nguồn
lực cho đầu t đợc thực hiện, trong những năm gần đây các loại hình doanh
nghiệp dân doanh có những bớc phát triển mạnh mẽ. Hàng chục ngàn doanh
nghiệp đợc thành lập mới với số vốn hàng chục ngàn tỷ đồng( chỉ riêng 8
tháng đầu năm 2001có khoảng 11 ngàn doanh nghiệp mới đợc thành lập với số
vốn 13000 tỷ đồng)
Nguồn vốn đầu t trực trực tiếp nớc ngoài (FDI).
Đây là nguồn vốn quan trọng cho đầu t và phát triển không chỉ đối với các
nớc nghèo mà kể cả các nớc công nghiệp phát triển. Theo số liệu của ngân
hàng thế giới (WB) trong năm 1999 toàn bộ các nớc đang phát triển chỉ thu
hút đợc 165 tỷ USD vốn FDI, thì chỉ riêng Mỹ đã thu đợc mức132,8 tỷ USD.
Nguồn FDI có đặc điểm cơ bản khác với các nguồn vốn nớc ngoài khác là
việc tiếp nhận nguồn vốn này không phát sinh nợ cho các nớc tiếp nhận. Thay

vì nhận lãi suất trên vốn đầu t, nhà đầu t sẽ nhận đợc phần lợi nhuận thích
đáng khi dự án đầu t hoạt động có hiệu quả FDI mang theo toàn bộ tài nguyên
kinh doanh vào các nớc nhận đầu t vốn nên nó có thể thúc đẩy phát triển
ngành nghề mới, đặc biệt là những ngành đòi hỏi cao về kỹ thuật, công nghệ,
hay cần nhiều vốn. Vì thế nguồn vốn này có tác dụng cực kỳ to lớn với quá
trình công nghiệp hoá, chuyển dịch cơ cấu kinh tế và tốc độ tăng trởng nhanh
ở các nớc nhận đầu t.
Đối với Việt Nam, sau hơn 10 năm thực hiện chính sách mở cửa, nguồn
vốn đầu t trực tiếp nớc ngoài đã góp phần bổ sung vốn quan trọng cho đầu t
phát triển, tăng cờng tiềm lực để khai thác và nâng cao hiệu quả sử dụng các
nguồn lực trong nớc nh dầu khí, điện... Tính từ năm 1988 đến năm 2000 trên
phạm vi cả nớc đã có 3251 dự án đợc cấp phép với tổng số vốn đăng ký là
44587 triệu USD cho đến nay, Việt Nam đã thu hút đợc 65 quốc gia và vùng
lãnh thổ đa vốn vào đầu t.
Đánh giá về tỷ trọng các nguồn vốn so với tổng đầu t toàn xã hội ta xem
xét qua bảng số liệu sau đây:
Bảng 1: Cơ cấu tổng đầu t xã hội (% giá hiện hành )
1998 1999 2000 2001 2002
Tổng vốn 100 100 100 100 100
I.Vốn Nhà nước 53.97 61.6 61.94 24.7 22.6
1. Vốn ngân sách Nhà nước 22.82 25.02 23.22 24.7 22.6
2.Vốn tín dụng 10.49 18.29 20.48 14.4 10.9
3.Vốn của các doanh nghiệp 20.66 18.29 18.24 19.3 18.8
II.Vốn ngoài quốc doanh 21.06 20.21 19.49 23.5 28.8
III.Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài 24.97 18.19 18.57 18.3 18.8

Năm 2002 tổng vốn đầu t toàn xã hội đạt 180,4 nghìn tỷ đồng, đánh giá
mốc cao nhất từ trớc tới nay về tỷ lệ tổng vốn đầu t so với GDP (33,7%). Đầu
t năm 2002 đã vợt mức 4% mục tiêu kế hoạch đã đợc quốc hội thông qua và
tăng 10,3% so với năm 2001.

Năm 2002 đầu t Nhà nớc chiếm 52,3% tổng đầu t xã hội. Năm 2001, vốn
tín dụng của nhà nớc ớc thực hiện chỉ đạt 83,4% so với mục tiêu kế hoạch.
Nguyên nhân chủ yếu là do vốn hỗ trợ phát triển chính thức( ODA) đợc giải
ngân đạt 1,58 tỷ USD, chỉ bằng 88% kế hoạch. Đầu t nhà nớc tuy vẫn là nguồn
quan trọng nhất, song đã có xu hớng giảm dần xét trong tỷ trọng vốn đầu t xã
hội (bảng1). Hơn nữa, mức giảm tỷ trọng vốn đầu t ngân sách Nhà nớc cho
thấy giới hạn của nhà nớc trong việc tăng đầu t từ ngân sách cả về con số tuyệt
đối và tơng đối (xét trong tơng quan giữa thu và chi, giữa chi thờng xuyên và
chi đầu t phát triển).
Năm 2002, đầu t của khu vực kinh tế ngoài quốc doanh tiếp tục tăng mạnh,
đạt 28,8% tổng vốn đầu t toàn xã hội, mức kỷ lục từ trớc tới nay. Mức đóng
góp của vốn FDI thực hiện xét theo tỷ trọng trong tổng số vốn đầu t toàn xã
hội đã có bớc sụt giảm đáng kể sau năm 1998 và hầu nh không đổi trong
những năm 1999-2000. Xu hớng này còn có thể tiếp tục vì vốn FDI cam kết
cũng đang có xu hớng giảm.
Xu hớng suy giảm FDI diễn ra trong tình hình Việt Nam đợc xem là quốc
gia ổn định nhất trong khu vực và Việt Nam đã thực hiện nhiêu biện pháp để
cải thiện môi trờng cho Đầu t Nhà nớc kể từ năm 2000. Rõ ràng những nỗ lực
vừa qua là cha đủ hấp dẫn FDI. Những vấn đề đang cản trở thu hút FDI vẫn đ-
ợc các nhà Đầu t Nhà nớc liệt kê là: quy trình, thủ tục hành chính rờm rà và tệ
nạn tham nhũng, các hệ thống văn bản pháp luật cha đồng bộ và thiếu minh
bạch, quy chế hai giá và chi phí dịch vụ hạ tầng hỗ trợ sản xuất kinh doanh đắt
đỏ, thuế thu nhập cá nhân quá cao, quy định về tuyển dụng lao động cứng
nhắc, tổ chức xúc tiến đầu t cha hiệu quả. Nhiều tắc trách, thiếu nhất quán và
mâu thuẫn trong xử lý các vấn đề phát sinh cả đối với FDI và đầu t.
Các hình thức huy động vốn nói chung:
Hiện nay có rất nhiều hình thức huy động vốn thích hợp trong các điều kiện
nhất định, vì vậy, có thể sử dụng nhiều hình thức khác nhau đối với các nhu
cầu khác nhau về vốn. Ta có thể xem xét các hình thức khá phổ biến nh sau :
Huy động vố thông qua ngân hàng, các tổ chức tín dụng phi ngân hàng, thị tr-

ờng chứng khoán, nguồn tín dụng phi chính thức. Ngoài ra hình thức huy động
vốn theo dự án, phát hành trái phiếu công trình đối với các dự án lớn cũng là
phơng thức huy động vốn đáng chú ý.
+ Huy động vốn thông qua các tổ chức ngân hàng.
Đây là hình thức huy động vốn phổ biến nhất đối với nhu cầu vốn ngắn
hạn, trung hạn và dài hạn. Tuy nhiên hiện nay huy động vốn trung và dài hạn
qua ngân hàng còn hạn chế, do rất nhiều nguyên nhân. Do đó, bên cạnh nguồn
vốn huy động dới dạng tín dụng ngân hàng, có thể huy động thêm vốn của
ngân hàng dới dạng góp vốn ( vốn cổ phần ), theo quyết định mới đây của
ngân hàng Nhà nớc Việt Nam. Cách huy động này ngoài tác dụng đáp ứng nhu
cầu về vốn, còn tạo nên sợi dây gắn bó ngân hàng và nhà đầu t, do đó giảm bớt
độ rủi ro trong hoạt động tín dụng của ngân hàng và tăng cơ hội vay vốn trung
và dài hạn của các nhà đầu t.
+ Huy động vốn thông qua các tổ chức tài chính phi ngân hàng.
Các tổ chức tài chính phi ngân hàng ở Việt Nam hiện nay chủ yếu bao gồm
các công ty tài chính và các công ty bảo hiểm hoạt động khá khiêm tốn,phạm
vi hẹp, đối tợng phục vụ có giới hạn. Tuy vậy đây là hình thức huy động vốn
mà các nhà đầu t bắt đầu quan tâm, do đó cần có những thông tin phổ biến hơn
về các điều kiện huy động vốn từ các tổ chức trên, để đa dạng hoá nguồn vốn
nhằm tăng khả năng đảm bảo nhu cầu về vốn, đồng thời là tăng tính cạnh tranh
giữa các tổ chức ngân hàng và phi ngân hàng. Một trong những hình thức huy
động qua các công ty tài chính rất đáng quan tầm là hình thức tín dụng thuê
mua. Tuy nhiên,cần xem lại thủ tục và lãi suất của tín dụng thuê mua để tăng
sức hấp dẫn đối với các nhà đầu t.
+ Huy động vốn thông qua thị trờng chứng khoán.
Thị trờng tài chính thứ cấp ở nớc ta còn kém phát triển, mặc dù thị trờng
chứng khoán đã hoạt động từ tháng 7 năm 2000, nhng quy mô hoạt động còn
nhỏ bé, dung lợng giao dịch không đáng kể, hơn nữa phần lớn mang tính chất
thu lợi ngắn hạn. Vì vậy theo em trong tơng lai gần khó có thể coi đây là hình
thức huy động vốn nhiều Ưtiĩutytuy vọng. Mặc dù vậy thị trờng tài chính vẫn

là một kênh dẫn vốn quan trọng và tạo điều kiện luân chuyển vốn dễ dàng hơn,
đặc biệt có tác động tới hình thức đầu t dới dạng góp vốn.
+ Huy động vốn thông qua hình thức tài trợ theo dự án.
Để tăng nguồn vốn cho các dự án, các nhà đầu t nên sử dụng rộng rãi hơn
hình thức tài trợ theo dự án, bao gồm phát hành trái phiếu theo các công trình
để huy động vốn. Hình thức này rất có lợi do mang tính độc lập tơng đối đối
với các kết quả hoạt động khác các ngành cần vốn lớn, nhng đã vay nợ nhiều
nên không thể huy động thêm vốn theo cách thông thờng. Tuy nhiên, đây là
hình thức đòi hỏi có sự hỗ trợ của các tổ chức tín dụng, đồng thời phải đợc
chuẩn bị chu đáo để tạo lập uy tín cho dự án và tăng cờng sức hấp dẫn đối với
các nhà đầu t, nhất là các nhà đầu t nớc ngoài.
+ Huy động vốn thông qua các hình thức tín dụng phi chính thức.
Mặc dù nguồn vốn phi chính thức coi nh là nguồn vốn không đợc kiểm soát
và không đợc khuyến khích. Tuy vậy không thể phủ nhận một thực tế là hình
thức huy động không chính thức này hiện nay khá hấp dẫn. Điều đó là do tính
đơn giản trong việc huy động vốn, chi phí giao dịch thấp. Đây cũng là một
cách làm rất có hiệu quả để huy động các nguồn vốn đa dạng còn nhàn rỗi
trong các tầng lớp dân c theo hình thức tài trợ trực tiếp.
II. Đặc điểm của ngành dầu khí và vấn đề huy động vốn đầu t
vào ngành dầu khí.
1.Đặc điểm của ngành dầu khí.
Dầu khí là thuật ngữ gọi tắt cho dầu mỏ và khí đốt. Chúng là những
hợp chất hữu cơ tự nhiên. Riêng khí đốt còn gọi là khí tự nhiên. Khí này tồn tại
cùng với dầu thô gọi là khí đồng hành. Dầu khí không chỉ là nhiên liệu mà
còn là nguyên liệu nên nó ảnh hởng rất lớn đối với nền kinh tế thế giới. Khác
với than đá, hay các khoáng sản khác, việc thăm dò khai thác chế biến phân
phối dầu thô đã rất nhanh chóng mang tính toàn cầu. Do đó về mặt công nghệ,
trình độ công nghiệp dầu khí ở tất cả các nớc đều gần nh nhau, không phân
biệt đó là nớc phát triển cao hay lạc hậu.
Ngành dầu khí là ngành công nghiệp bao gồm rất nhiều công đoạn không

những thăm dò, khai thác mà còn phải chế biến từ dầu thô trở thành dầu tinh.
Theo thông lệ, ngành dầu khí đợc chia là ba nhóm loại hình hoạt động gọi là
thợng nguồn, trung nguồn, và hạ nguồn. Nhóm thợng nguồn gồm các hoạt
động nghiên cứu địa chất, tìm kiếm, thăm dò, khai thác mỏ. Nhóm trung
nguồn gồm các hoạt động tàng trữ vận chuyển, và nhóm hạ nguồn gồm các
hoạt động xử lý, chế biến ( lọc dầu, hoá dầu, hoá khí ) và phân phối. Ba nhóm
này có những đặc điểm riêng nhng gắn kết với nhau tạo thành một vòng khép
kín của một ngành công nghiệp hoàn chỉnh.
Trong ngành công nghiệp dầu khí để khai thác đợc một tấn sản phẩm thì
phải mất nhiều năm từ việc thăm dò khai thác, khảo sát địa chất công trình,
thẩm định trữ lợng, đánh giá tiềm năng, phát triển đa mỏ vào khai thác cũng
phải qua rất nhiều công đoạn. Thêm vào đó điều kiện địa lý thiên nhiên ngày
càng xấu đi, việc khai thác vận chuyển đòi hỏi chi phí tăng nhanh. Nói cách
khác, đối với ngành dầu mỏ càng khai thác đợc nhiều thì ngày càng khó khai
thác. Một vấn đề nữa của ngành dầu khí là công nghệ rất hiện đại, vốn đầu t
cực kỳ lớn, rủi ro cao, lợi nhuận nhiều và tính quốc tế cao. Vì các đặc điểm đó
mà cho đến giữa thế kỷ 20, ngành này hoàn toàn nằm trong tay các nớc phát
triển cao, cùng các tập đoàn siêu quốc gia mang tính độc quyền. Cho nên các
quốc gia đang phát triển dù có một tiềm năng lớn về tài nguyên dầu khí thì vấn
đề phát triển dầu khí vẫn còn khó khăn.
2/ Sự cần thiết phải huy động vốn đầu t vào ngành dầu khí ở Việt Nam
Từ nhiều năm nay dầu khí là một trong những ngành đầu t hấp dẫn nhất.
Kim ngạch xuất khẩu dầu khí chiếm tỷ lệ đáng kể và đóng góp quan trọng đối
với nền kinh tế nớc. Trong lĩnh vực thăm dò và khai thác dầu khí, đặc biệt là
trong môi trờng thềm lục địa và tiềm năng dầu khí của Việt Nam, cơ hội đầu t
có nhiều nhng vốn đầu t có hạn. Vì vậy vấn đề huy động vốn đầu t vào phát
triển ngành dầu khí không những phục vụ cho lĩnh vực thăm dò khai thác dầu
thô, mà điều quan trọng nữa là chúng ta cần vốn để trang bị công nghệ, kiến
thức tơi tinh lọc dầu. Khi đó mới hy vọng đất nớc đi theo con đờng CNH-HDH
mà ngành dầu khí là ngành dẫn đầu.

Nếu đặt nền kinh tế Việt Nam trong quỹ đạo kinh tế thế giới: ta thấy hiện
nay năng lợng và nhiên liệu luôn đợc coi là đầu tàu cho sự phát triển kinh tế-
xã hội, vậy mà vẫn cha tìm ra một năng lợng, nhiên liệu nào thay thế than, dầu
khí. Dự báo trong vòng 15 năm tơi tiêu thụ dầu mỏ trên toàn thế giới sẽ đạt
mức cao nhất, khoảng 90-95 triệu thùng/ngày, so với hiện tại là 70-77 triệu
thùng. Sau đó sẽ giảm dần vì khai thác giảm đi, giá dầu tăng vọt, các nớc có
thể rơi vào khủng hoảng năng lợng. Thực tế là hiện nay, giá dầu thô tăng kỷ