Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Sinh viên: Hoàng Thị Hà
LỜI NÓI ĐẦU
Sau hơn 20 năm đổi mới nền kinh tế đất nước, cùng với sự phát triển nhanh chóng
của các ngành kinh tế, lĩnh vực Tài chính- Ngân hàng cũng được điều chỉnh và tập trung
phát triển cho phù hợp với yêu cầu thời kỳ mới.Bên cạnh đó, hệ thống các Ngân hàng
Thương Mại (NHTM) Việt Nam không ngừng lớn mạnh về mọi mặt, kể cả số lượng,
qui mô, nội dung và chất lượng; đã có những đóng góp xứng đáng vào công cuộc công
nghiệp hóa - hiện đại hóa nền kinh tế nói chung và quá trình đổi mới, phát triển của các
thành phần kinh tế, các doanh nghiệp và dân doanh nói riêng; thực sự là ngành tiên
phong trong quá trình đổi mới cơ chế kinh tế. Đặc biệt trong những năm qua, hoạt động
ngân hàng nước ta đã góp phần tích cực huy động vốn, mở rộng vốn đầu tư cho lĩnh vực
sản xuất phát triển, tạo điều kiện thu hút vốn nước ngoài để tăng trưởng kinh tế trong
nước. Ngành ngân hàng đã xứng đáng là công cụ đắc lực hỗ trợ cho nhà nước trong việc
kiềm chế, đẩy lùi lạm phát, ổn định giá cả, bình ổn thị trường và phát triển sản xuất,
kích thích tiêu dùng.
Trong hoạt động của ngân hàng thì hoạt động tín dụng là một trong những hoạt động
tạo ra giá trị lớn cho ngân hàng. Hoạt động tín dụng là nghiệp vụ chủ yếu của hệ thống
NHTM ở nước ta hiện nay, chiếm tỷ trọng lớn nhất (trên 60%) trong danh mục tài sản
nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro nhất. Do đó, song song với việc tăng trưởng tín dụng,
nhiệm vụ đặt ra đối với hệ thống ngân hàng Việt Nam là phải chú trọng hơn nữa đến
việc áp dụng và hoàn thiện các quy định của pháp luật nhằm kiểm soát rủi ro hạn chế
các tiêu cực mà các rủi ro này gây ra.
Trước tình hình đó, cộng với những kiến thức có được trong quá trình nghiên cứu
thực tập tại chi nhánh Ngânh hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Láng Hạ, tôi
quyết định chọn tên đề tài “Chế độ pháp lý nhằm quản lý rủi ro tín dụng tại chi
nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Láng Hạ” để từ đó có
nhận thức rõ hơn về tầm quan trọng của quản lý rủi ro tín dụng đối với sự an toàn và
vững mạnh của NHTM nói chung và chi nhánh Ngânh hàng Nông nghiệp và Phát triển
Nông thôn Láng Hạ nói riêng
Kết cấu của chuyên đề ngoài lời mở đầu và kết luận gồm 3 phần:
Trường ĐH Kinh tế Quốc dân - 1 - Lớp: Luật KD - K45
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Sinh viên: Hoàng Thị Hà
Chương 1: Vấn đề pháp lý chung nhằm quản lý rủi ro tín dụng
Chương 2: Thực tiễn áp dụng pháp luật nhằm quản lý rủi ro tại chi nhánh Ngânh
hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Láng Hạ
Chương 3: Một số giải pháp nhằm hạn chế rủi ro tín dụng tại chi nhánh Ngânh hàng
Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Láng Hạ nói riêng
Trường ĐH Kinh tế Quốc dân - 2 - Lớp: Luật KD - K45
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Sinh viên: Hoàng Thị Hà
CHƯƠNG 1. VẤN ĐỀ PHÁP LÝ CHUNG NHẰM
QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG
1.1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ TÍN DỤNG VÀ RỦI RO TÍN DỤNG
1.1.1. Những vấn đề cơ bản về tín dụng
1.1.1.1. Khái niệm về hoạt động Tín dụng Ngân hàng
Cùng với sự phát triển của nền kinh tế, hoạt động Ngân hàng đã có bước phát triển
rất nhanh chóng, các dịch vụ Ngân hàng cung cấp ngày càng phong phú, đa dạng và đã
mang lại nguồn thu rất lớn cho hệ thống các Ngân hàng, trong các hoạt động đã thì hoạt
động tín dụng là một trong những hoạt động chủ yếu tạo ra nguồn lợi nhuận lớn cho
Ngân hàng.
Vì vậy theo điều 20.8 Luật các tổ chức Tín dụng 2004 thì hoạt động tín dụng được
hiểu là việc các Ngân hàng sử dụng nguồn vốn tự có của mình, để cấp Tín dụng. Việc
cấp Tín dụng là công việc chủ yếu của hầu hết các Ngân hàng Thương Mại, là việc các
Ngân hàng Thương Mại thoã thuận để các khách hàng sử dụng một khoản tiền với
nguyên tắc có hoàn trả bằng các nghiệp vụ cho vay, chiết khấu, cho thuê tài chính, bảo
lãnh và các dịch vụ khác… Hầu hết các thoã thuận giữa Ngân hàng và các chủ thể khác
trong nền kinh tế được thể hiện thông qua các hợp đồng Tín dụng. Các hợp đồng này
phải bao gồm các nội dung sau:
• Điều kiện vay
• Mục đích sử dụng tiền vay
• Hình thức vay
• Số tiền vay
• Lãi suất vay
• Thời hạn vay
• Hình thức bảo đảm
• Giá trị tài sản bảo đảm
• Phương thức trả nợ
Trường ĐH Kinh tế Quốc dân - 3 - Lớp: Luật KD - K45
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Sinh viên: Hoàng Thị Hà
• Các cam kết khác
1.1.1.2. Khái niệm và phân loại tín dụng
Rất nhiều các khái niệm khác nhau về tín dụng của ngân hàng. Tuy nhiên, chung quy
lại tín dụng được hiểu là quan hệ vay mượn có hoàn trả vốn và lãi sau một thời gian
nhất định giữa ngân hàng với các chủ thể khác trong nền kinh tế (các cá nhân, hộ gia
đình, các tổ chức…). Tín dụng được phân loại theo nhiều tiêu thức:
* Theo thời gian, Tín dụng được phân chia thành
- Tín dụng ngắn hạn: là những khoản vay có thời gian dưới 01 năm để tài trợ
cho tài sản lưu động
- Tín dụng trung hạn: là những khoản vay thông thường từ 01 đến 05 năm tài trợ
cho các tài sản cố định như máy móc thiết bị
- Tín dụng dài hạn: là những khoản vay từ 5 năm trở lên để tài trợ cho các tài sản
cố định có giá trị lớn và thời gian sử dụng lâu dài.
Nhìn chung, tỷ trọng tín dụng ngắn hạn thường cao hơn tín dụng trung và dài hạn. Vì
tín dụng ngắn hạn chủ yếu tài trợ cho nhu cầu vốn lưu động của khách hàng, hơn nữa
Tín dụng ngắn hạn có rủi ro thấp hơn tín dụng trung và dài hạn, độ an toàn cao, Trong
khi đó tín dụng trung và dài hạn thì thời gian thu hồi vốn rất dài, thời gian sử dụng vốn
lâu…
* Theo hình thức tài trợ:
- Cho vay: Là việc Ngân hàng cho khách hàng vay tiền với cam kết khách hàng
phải hoàn trả gốc và lãi trong thời gian xác định. Hầu hết các Ngân hàng Thương Mại
thì hình thức cho vay chiếm một tỷ trọng rất lớn trong hoạt động Tín dụng
- Bảo lãnh: Theo điều 20.12 Luật các tổ chức Tín dụng 2004 đã là các cam kết
bằng văn bản của Ngân hàng (hay tổ chức Tín dụng khác) với bên có quyền về việc thực
hiện nghĩa vụ tài chính thay cho khách hàng khi khách hàng không thực hiện đúng nghĩa
vụ cam kết; khách hàng phải nhận nợ và hoàn trả cho Ngân hàng số tiền đã được trả
thay.
- Cho thuê: Là việc Ngân hàng bỏ tiền mua các tài sản để cho khách hàng thuê
theo sự thoã thuận của hai bên. Có hai hình thức cho thuê đó là cho thuê tài chính và cho
thuê nghiệp vụ. Trong đó hình thức cho thuê tài chính là hoạt động chủ yếu trong các
hoạt động cho thuê, đây là hoạt động tín dụng trung, dài hạn trên cơ sở các hợp đồng
Trường ĐH Kinh tế Quốc dân - 4 - Lớp: Luật KD - K45
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Sinh viên: Hoàng Thị Hà
cho thuê tài sản giữa bên cho thuê là Ngân hàng với các khách hàng thuê. Khi kết thúc
thời hạn thuê khách hàng có thể mua lại hoặc tiếp tục thuê tài sản đó theo các điều kiện
thoã thuận trong hợp đồng thuê. Trong thời hạn cho thuê không được đơn phương huỷ
hợp đồng (theo điều 20.1, Luật các tổ chức Tín dụng năm 2004).
* Theo tài sản đảm bảo:
- Tín dụng có tài sản đảm bảo: là việc ngân hàng cho khách hàng vay vốn dựa
trên cam kết người nhân tín dụng sẽ dùng tài sản đảm bảo để trả nợ trong một số trường
hợp.
- Tín dụng không có tài sản đảm bảo: có thể được cấp cho khách hàng có uy tín,
thường là làm ăn thường xuyên có lãi hoặc các khoản vay của các tổ chức lớn hay theo
chỉ định của Chính phủ. Ngoài ra, tín dụng ngân hàng còn có nhiều cách phân loại khác
nữa. Việc phân loại tín dụng tạo điều kiện thuận lợi hơn cho ngân hàng trong việc theo
dõi rủi ro, lợi nhuận…
1.1.2. Những vấn đề cơ bản về rủi ro tín dụng
1.1.2.1. Khái niệm, phân loại rủi ro tín dụng
Hoạt động tín dụng là một lĩnh vực hoạt động nhạy cảm và tiềm ẩn nhiều rủi ro. Đặc
biệt trước xu thế hội nhập các ngân hàng sẽ phải đối phó với cạnh tranh cũng như nhiều
loại hình rủi ro khác. Hơn nữa do nước ta có xuất phát điểm của các ngân hàng khác
thấp so với các nước trong khu vực nên việc phải tập trung phát triển và quan tâm đến
lợi nhuận được xem là ưu tiên số 1, chúng ta đã bỏ qua các loại hình rủi ro trong hoạt
động tín dụng. Những rủi ro này có thể mang những tổn thất nghiêm trọng, đó là lý do
tại sao tỉ lệ nợ xấu rất cao, khả năng kiểm soát thì rất thấp. Để hạn chế bớt rủi ro cho
hoạt động tín dụng trước hết chúng ta phải hiểu thế nào là rủi ro tín dụng. Có rất nhiều
khái niệm về rủi ro tín dụng:
- Theo điều 2.1 quyết định số: 493/2005/QĐ-NHNN, ngày 22/4/2005 của Thống đốc
Ngân hàng Nhà nước thì “rủi ro tín dụng trong hoạt động ngân hàng của tổ chức Tín
dụng là khả năng xảy ra tổn thất trong hoạt động ngân hàng của tổ chức Tín dụng do
khách hàng không thực hiện hoặc không có khả năng thực hiện nghĩa vụ của mình theo
cam kết”
- Theo điều 2.1 quyết định số: 165/QĐ-HĐQT, ngày 06/6/2005 của Hội đồng Quản
trị Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam thì “rủi ro trong hoạt
Trường ĐH Kinh tế Quốc dân - 5 - Lớp: Luật KD - K45
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Sinh viên: Hoàng Thị Hà
động của các Chi nhánh là khả năng xảy ra tổn thất trong hoạt động kinh doanh, do
khách hàng không thực hiện, hoặc không có khả năng thực hiện nghĩa vụ của mình theo
cam kết ”
Theo các quyết định này thì rủi ro tín dụng có nghĩa là Ngân hàng cho khách hàng
vay, khi đến hạn thanh toán bao gồm cả phần gốc và lãi thi khách hàng không thể trả
được hoặc có thể bị trì hoãn. Rủi ro tín dụng được tiến hành phân loại theo các tiêu thức
sau:
- Theo cơ cấu các loại hình rủi ro, rủi ro tín dụng đựơc chia thành rủi ro theo khoản
vay ngắn, trung và dài hạn
- Theo nguồn gốc hình thành, rủi ro tín dụng được chia thành 3 loại:
+ Rủi ro từ phía người cho vay: là những rủi ro do chính sách của Ngân hàng,
việc nghiên cứu, dự báo, theo dõi, xử lý rủi ro tín dụng, cán bộ tín dụng, công tác kiểm
tra, kiểm soát kém.
+ Rủi ro từ phía người vay: Đây là loại rủi ro chủ yếu trong các loại rủi ro tín
dụng
Ví dụ: Rủi ro vì khả năng Tài chính yếu kém, rủi ro trong hoạt động kinh
doanh…
+ Rủi ro từ các nguyên nhân khác: Đó là các rủi ro liên quan tới các khâu quản lý
của Ngân hàng Nhà nước; chế độ chính sách; môi trường; các biến động bất thường
trong nền kinh tế…
1.1.2.2. Tác động của rủi ro tín dụng:
Rủi ro trong hoạt động tín dụng có ảnh hưởng rất lớn tới hoạt động của ngân hàng
cũng như nó tác động rất mạnh mẽ tới các hoạt động của nền kinh tế. Đó là các tác động
rất xấu, thể hiện ở các khía cạnh sau:
* Rủi ro làm suy giảm uy tín của ngân hàng:
Một ngân hàng có rủi ro lớn là một ngân hàng hoạt động không có hiệu quả, tình
hình đó sẽ được báo chí nêu làm cho dân chúng thiếu lòng tin và như vậy khó lòng có
thể huy động được nguồn vốn dồi dào. Các ngân hàng vì thế mà lánh xa, không cấp các
hạn mức tín dụng, không mở quan hệ đại lý…
* Rủi ro làm cho khả năng thanh toán của ngân hàng giảm sút:
Trường ĐH Kinh tế Quốc dân - 6 - Lớp: Luật KD - K45
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Sinh viên: Hoàng Thị Hà
Các khoản tín dụng có rủi ro khiến cho việc hoàn trả gặp khó khăn, trong lúc đó các
khoản tiền gửi, tiền tiết kiệm của của dân cư vẫn phải thanh toán đúng kỳ hạn, trong lúc
không huy động được nguồn vốn dồi dào do mất uy tín, cũng vì thế người rút tiền thấy
tình trạng của Ngân hàng như thế lại rút tiền càng tăng lên, kết quả là Ngân hàng gặp
khó khăn trong khâu thanh toán.
* Rủi ro đưa đến kết quả là lợi nhuận suy giảm:
Do rủi ro đưa đến nhiều mất mát thiệt hại về tài chính, thêm vào đó là quá trình mở
rộng hoạt động gặp khó khăn bế tắc, thu nhập kết quả là giảm sút lợi nhuận.
* Rủi ro có thể dẫn tới phá sản:
Nếu những tác động của rủi ro trên 3 phương diện nêu trên không được ngăn chặn
và cứ phát triển đến một mức độ nào đó sẽ đẩy ngân hàng đến chỗ phá sản
1.1.2.3. Dấu hiệu nhận biết rủi ro tín dụng
Các chuyến thăm khách hàng thường xuyên là cách tốt nhất để phát hiện nhanh
chóng những dấu hiệu này. Những chuyến thăm luôn phải có việc kiểm tra tình hình
thực tế và sổ sách của khách hàng. Sau đây là một số dấu hiệu thường thấy từ phía
khách hàng cần được kiểm tra:
* Từ báo cáo tài chính:
- Ngân hàng không nhận được cáo báo cáo tài chính từ người vay một cách kịp
thời.
- Tiền mặt của khách hàng giảm
- Khả năng thanh khoản/vốn lưu động giảm
- Những thay đổi nhanh chóng của tài sản cố định
- Xuất hiện những khoản nợ mà công ty vay hoặc cho vay cán bộ hoặc cổ đông của
công ty.
- Doanh số bán hàng giảm hoặc gia tăng một cách nhanh chóng
- Mức độ chênh lệch lớn giữa tổng doanh thu và doanh thu ròng
- Doanh thu tăng nhưng lợi nhuận giảm
- Xuất hiện các khoản lỗ từ hoạt động kinh doanh
* Từ hoạt động kinh doanh:
- Thay đổi về phạm vi kinh doanh
Trường ĐH Kinh tế Quốc dân - 7 - Lớp: Luật KD - K45
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Sinh viên: Hoàng Thị Hà
- Mất những dây chuyền sản xuất chính, quyền phân phối sản phẩm hoặc nguồn
cung cấp.
- Mất một hay nhiều khách hàng có năng lực tài chính tốt hoặc nhà cung ứng chính
- Sự thay đổi đáng kể về giá trị của đơn đặt hàng hoặc hợp đồng mà có thể làm mất
năng lực sản xuất hiện hành
* Những dấu hiệu liên quan đến giao dịch ngân hàng:
- Số dư tài khoản tại ngân hàng giảm
- Xuất hiện khoản nợ quá hạn
- Đặt niềm tin nhiều vào các khoản nợ ngắn hạn
- Xin gia hạn nhiều lần hoặc đảo nợ nhiều lần
- Xuất hiện các khoản vay có nhiều nguồn trả nợ (như theo đề nghị vay vốn) nhưng
không dễ dàng nhận thấy chúng.
- Công tác kế hoạch hoá tài chính cho các nhu cầu về tài sản cố định hoặc về vốn
lưu động thể hiện sự đơn giản và kém cỏi.
* Những dấu hiệu liên quan đến quản trị công ty:
- Báo cáo và quản lý tài chính kém cỏi
- Các chức năng điều hành và phân công xử lý công việc thể hiện một sự chắp vá
- Mong muốn hoặc khăng khăng đòi “đánh bạc” với kinh doanh có những rủi ro
quá mức.
- Đặt giá bán hàng hoá và dịch vụ một cách không thực tế
- Những thay đổi trong quản lý, quyền sở hữu hoặc những nhân vật chủ chốt
- Chậm trễ trong việc phản ứng lại với sự đi xuống của thị trường hoặc các điều
kiện kinh tế
Tuy nhiên, khi khách hàng có một trong những dấu hiệu trên thì không đáng kể.
Nhưng khi một số dấu hiệu xảy ra đồng thời thì cán bộ cần xem xét, đánh giá kỹ để có
thể hạn chế và giảm thiểu tác động của rủi ro tín dụng
1.1.2.4.Nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng:
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng. Thông thường, người ta phân rủi
ro tín dụng thành ba nhóm: nguyên nhân thuộc về ngân hàng, nguyên nhân thuộc về
người vay, nguyên nhân khác.
1.1.2.4.1. Nguyên nhân thuộc về ngân hàng:
Trường ĐH Kinh tế Quốc dân - 8 - Lớp: Luật KD - K45
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Sinh viên: Hoàng Thị Hà
Thứ nhất: Sự yếu kém của đội ngũ cán bộ. Sự yếu kém ở đây bao gồm cả về năng
lực và phẩm chất đạo đức. Nếu một cán bộ tín dụng non kém về trình độ, thiếu kiến
thức, thiếu kinh nghiệm thì sẽ không có khả năng thẩm định và xử lý thông tin, đánh giá
khách hàng thiếu chính xác, mức vay,lãi suất vay và kỳ hạn không phù hợp; dẫn đến
chất lượng tín dụng thấp, rủi ro cao. Ngoài ra, nếu cán bộ tín dụng không tuân thủ theo
đúng quy trình tín dụng như giải ngân trước khi hoàn thành chứng từ hay không kiểm
tra giám sát việc sử dụng vốn của người vay, thì việc mất vốn rất dễ xảy ra. Hơn nữa,
cán bộ tín dụng mà phẩm chất đạo đức kém, không có tinh thần trách nhiệm, dễ bị cám
dỗ thì sẽ gây thiệt hại rất lớn cho ngân hàng bằng cách cho vay chỉ dựa trên mối quan hệ
với khách hàng, dựa trên lợi ích cá nhân mà bỏ qua những điều kiện và thủ tục cần thiết.
Thứ hai: Sự giám sát của các cấp quản lý trong ngân hàng là thiếu sát sao. Cán bộ tín
dụng cần có sự phê duyệt của lãnh đạo trước khi giải ngân. Vậy nên nếu cấp trên không
có sự kiểm tra, đánh giá xem quyết định của cán bộ đã thực sự chính xác chưa thì nguy
cơ rủi ro tín dụng sẽ là rất cao. Hơn nữa, sau khi giải ngân rồi, cán bộ tín dụng vẫn phải
tiếp tục theo dõi khách hàng để sớm phát hiện ra dấu hiệu của những khoản nợ có vấn
đề. Tuy nhiên, việc theo dõi này đối với nhiều cán bộ chỉ mang tính hình thức. Do vậy,
nếu các cấp quản lý không có sự giám sát đối với cán bộ tín dụng, hoạt động của các
cán bộ tín dụng sẽ không hiệu quả, thậm chí dẫn đến những sai phạm đạo đức trong cho
vay và thu nợ. Ngoài ra, các cơ quan cấp trên không quan tâm đến thực trạng tín dụng
của ngân hàng thì sẽ không có những chỉ đạo kịp thời để ngăn ngừa và xử lý rủi ro xảy
ra.
Thứ ba: Ngân hàng chưa đa dạng hoá các danh môc đầu tư. Một công cụ luôn được
nhắc đến trong quản trị tín dụng ở tất cả các ngân hàng trên thế giới là quản trị danh
môc đầu tư. Quản trị danh môc làm cân đối và kiềm chế rủi ro bằng cách nhận dạng, dự
báo và kiểm soát mức độ rủi ro với từng thị trường, khách hàng, loại sản phẩm tín dụng
và điều kiện hoạt động khác nhau. Nhiều chuyên gia ngân hàng tin rằng đa dạng hoá là
giải pháp phòng ngừa rủi ro tín dụng hữu hiệu nhất. Mặc dù hiểu rõ tầm quan trọng của
việc đa dạng hoá danh môc đầu tư, song rất nhiều ngân hàng chỉ cho vay một hoặc hai
ngành hoặc chỉ cho vay một vài doanh nghiệp lớn, nhóm kinh doanh đơn lẻ. Một danh
môc đầu tư phụ thuộc chủ yếu vào một ngành hay một loại mặt hàng là rất nguy hiểm vì
không ngành nào là không có rủi ro.
Trường ĐH Kinh tế Quốc dân - 9 - Lớp: Luật KD - K45
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Sinh viên: Hoàng Thị Hà
Thứ tư: Định giá khoản vay không theo mức độ rủi ro của khách hàng. Về cơ cấu, lãi
suất cho một khoản vay phải được xác định ở mức đảm bảo bù đắp được chi phí vốn
đầu vào, chi phí quản lý, phần lợi nhuận mong muốn và phần bù đắp rủi ro của khoản
vay. Khách hàng được đánh giá có mức độ rủi ro càng cao, phần bù rủi ro càng lớn.
Nhưng vì cạnh tranh nên một số ngân hàng có thể chấp nhận mức giá cho vay thấp,
thậm chí chỉ đủ chi phí vốn đầu vào và chi phí quản lý, không tính đến phần bù rủi ro.
Việc làm đó trong dài hạn không những làm giảm lợi nhuận mà còn làm tăng tính rủi ro
trong hoạt động tín dụng của ngân hàng.
1.1.2.4.2. Nguyên nhân thuộc về người vay:
Đây là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến rủi ro tín dụng, có thể chia nhóm này thành hai
loại chính:
Thứ nhất: Do khách hàng kinh doanh thua lỗ nên mất khả năng trả nợ. Trường hợp
này rất phổ biến do khách hàng có trình độ yếu kém trong dự đoán các vấn đề kinh tế,
yếu kém trong năng lực quản lý, sử dụng vốn sai môc đích, sản phẩm chất lượng thấp
không bán được... Hơn nữa có rất nhiều người vay sẵn sàng lao vào những cơ hội kinh
doanh mạo hiểm với kỳ vọng thu được lợi nhuận cao, mà không tính toán kỹ hoặc
không có khả năng tính toán những bất trắc có thể xảy ra nên khả năng xảy ra tổn thất
với ngân hàng là rất lớn.
Thứ hai: Do khách hàng cố tình chiếm dụng vốn của ngân hàng. Để đạt được môc
đích thu được lợi nhuận, nhiều khách hàng sẵn sàng tìm mọi thủ đoạn để ứng phó với
ngân hàng như mua chuộc hoặc cung cấp các báo cáo tài chính sai lệch. Trong trường
hợp này, nếu không phát hiện ra, ngân hàng sẽ đánh giá sai về khả năng tài chính của
khách và cho vay vốn với khối lượng và thời hạn không hợp lý, dẫn đến rủi ro tiềm ẩn là
rất cao. Ngoài ra, cũng có những trường hợp người kinh doanh có lãi song vẫn không trả
nợ cho ngân hàng đúng hạn mà cố tình kéo dài với ý định không trả nợ hoặc tiếp tục sử
dụng vốn vay càng lâu càng tốt.
1.1.2.4.3. Nguyên nhân khác:
Những nguyên nhân này phần lớn xuất hiện từ môi trường xung quanh như chất
lượng thông tin, biến động kinh tế, chính sách pháp luật…
Trường ĐH Kinh tế Quốc dân - 10 - Lớp: Luật KD - K45
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Sinh viên: Hoàng Thị Hà
Thứ nhất: Chất lượngthông tin chưa cao. Các thông tin mà ngân hàng thu thập
thường liên quan đến hoạt động sản xuất kinh doanh, khả năng tài chính của khách
hàng, tình hình kinh tế xã hội, cạnh tranh trên thị trường; sau đó dựa vào các thông tin
thu thập được để ra quyết định cho vay. Tuy nhiên, trên thực tế thì không phải lúc nào
các thông tin ngân hàng thu thập được đều có tính chính xác, đầy đủ và kịp thời. Do
vậy, nếu hệ thống thông tin tín dụng của ngân hàng không hoạt động có hiệu quả, cập
nhật được những thông tin đáng tin cậy thì tất yếu dẫn đến việc ngân hàng thất thoát vốn
khi cho vay.
Thứ hai: Những biến động kinh tế không dự báo được. Khi nền kinh tế ổn định, tăng
trưởng lành mạnh thì nhu cầu đầu tư trong xã hội có xu hướng gia tăng, tạo điều kiện
thuận lợi cho hoạt động tín dụng. Tuy nhiên, khi xuất hiện những biến động kinh tế như
lạm phát, giá tăng ở một số mặt hàng nào đó ảnh hưởng đến một nhóm ngành thì rủi ro
tín dụng với ngân hàng là rất lớn. Nhiều người vay có thể thích ứng và vượt qua khó
khăn đó, nhưng cũng có rất nhiều người bị đình trệ hoạt động sản xuất, kinh doanh thua
lỗ nên khả năng trả nợ vốn vay ngân hàng không được đảm bảo.
Thứ ba: Sự thay đổi trong các chính sách kinh tế, pháp luật. Sự thiếu nhất quán trong
các chính sách kinh tế pháp luật cũng gây ảnh hưởng không nhỏ tới ngân hàng cũng như
như các doanh nghiệp có sử dụng vốn vay ngân hàng. Hoạt động kinh doanh của doanh
nghiệp sẽ không ổn định khi có những thay đổi trong quy định về thuế, vốn..,cũng như
hoạt động tín dụng của ngân hàng cũng bị tác động nhiều bởi những văn bản luật về tài
sản đảm bảo, dự trữ, trích lập… Như vậy, các chính sách kinh tế, pháp luật không hoàn
chỉnh cũng gây khó khăn có doanh nghiệp về khả năng trả nợ, cũng như đe doạ đến sự
an toàn của ngân hàng trong cho vay
1.1.2.5. Nhân tố ảnh hưởng tới hạn chế rủi ro tín dụng
Như đã phân tích ở trên, rủi ro tín dụng luôn đi đôi với hoạt động kinh doanh ngân
hàng. Do vậy, ngân hàng chỉ có thể đưa ra các biện pháp ngăn ngừa để giảm khả năng
xảy ra hoặc giảm tổn thất do rủi ro tín dụng gây nên mà không thể loại trừ. Tuy nhiên,
việc hạn chế rủi ro tín dụng được nhiều hay ít lại phụ thuộc phần lớn vào chính bản thân
các ngân hàng. Sau đây là một số nhân tố ảnh hưởng tới việc hạn chế rủi ro tín dụng.
1.1.2.5.1. Chính sách và quy trình tín dụng:
Trường ĐH Kinh tế Quốc dân - 11 - Lớp: Luật KD - K45
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Sinh viên: Hoàng Thị Hà
Chính sách tín dụng là hệ thống các chủ trương, định hướng, quy định chi phối hoạt
động tín dụng do ngân hàng đưa ra nhằm sử dụng hiệu quả nguồn vốn để tài trợ cho các
doanh nghiệp, hộ gia đình và các cá nhân; đồng thời thiết lập môi trường nhằm giảm bớt
rủi ro trong hoạt động tín dụng. Thông thường, chính sách tín dụng quy định đối tượng
vay vốn, nhu cầu vay vốn, hạn mức, điều kiện vay, phương thức quản lý… Nếu chính
sách tín dụng được xây dựng khoa học, cẩn thận, thông suốt từ trên xuống dưới sẽ tạo
điều kiện cho ngân hàng duy trì tiêu chuẩn tín dụng của mình, tránh rủi ro quá mức và
đánh giá đúng về cơ hội kinh doanh. Ngược lại, chính sách tín dụng không cụ thể,
không thích ứng được với những thay đổi của môi trường, không phù hợp với khả năng
và môc tiêu của ngân hàng sẽ làm giảm chất lượng của những khoản vay, dễ phát sinh
rủi ro. Thực tế đã chứng minh rằng ngân hàng nào xây dựng được một chính sách tín
dụng hợp lý, chất lượng tín dụng tại ngân hàng đó thường cao hơn.
Trong khi đó, quy trình tín dụng lại bao gồm các bước cụ thể hoá chính sách tín
dụng, giúp cán bộ tín dụng tiến hành quá trình cho vay diễn ra thống nhất, khoa học, góp
phần đáp ứng nhu cầu vay vốn của khách hàng. Quy trình cho vay gồm nhiều bước nhỏ
nhưng thường được chia thành 4 giai đoạn: phân tích trước khi cấp tín dụng, xây dựng
và ký kết hợp đồng, giải ngân, kiểm soát sau khi cấp tín dụng. Chính vì cán bộ tín dụng
cho vay chủ yếu dựa vào các bước trong quy trình tín dụng nên đối với mỗi ngân hàng,
quy trình cần được xây dựng cụ thể, chi tiết đối với mỗi loại hình tín dụng, mỗi đối
tượng khách hàng để đảm bảo việc thực hiện đúng, đủ quy trình là có thể hạn chế được
rủi ro xảy ra.
1.1.2.5.2. Chính sách quản lý rủi ro tín dụng của ngân hàng:
Trong công tác phòng ngừa rủi ro tín dụng, ngoài việc tuân thủ theo các quy chế cho
vay, bảo lãnh, bảo đảm tiền vay…do ngân hàng trung ương ban hành, các ngân hàng
thương mại cần xây dựng riêng cho mình một chính sách quản lý rủi ro tín dụng phù
hợp. Môc tiêu của xây dựng chính sách này là nhằm giảm đến mức tối thiểu khả năng
xảy ra rủi ro tín dụng và tổn thất ở mức ngân hàng cho là hợp lý. Do vậy, chính sách này
cần phải quản lý được các rủi ro hiện hữu ở từng khoản vay, cả trước và sau khi rủi ro
gây ra tổn thất cho ngân hàng. Thông thường, chính sách quản lý rủi ro tín dụng thường
đưa ra những khuyến cáo về ngành, lĩnh vực, đối tượng khách hàng không nên hoặc
thận trọng cho vay để cán bộ tín dụng có thể sớm nhận biết được những rủi ro tiềm ẩn,
Trường ĐH Kinh tế Quốc dân - 12 - Lớp: Luật KD - K45
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Sinh viên: Hoàng Thị Hà
đồng thời đưa ra những công cụ quản trị hữu hiệu, thích hợp với đặc điểm của từng
ngân hàng. Cũng như vậy, trong trường hợp rủi ro đã xảy ra, chính sách quản lý rủi ro
tín dụng cũng quy định cách thức giải quyết sao cho thu hồi được nợ nhiều và nhanh
nhất, giảm tổn thất với ngân hàng. Có thể nói, ngân hàng ban hành được chính sách
quản lý rủi ro tín dụng đầy đủ, cụ thể bằng văn bản, ngân hàng đã đã thành công bước
đầu trong việc hạn chế rủi ro tín dụng.
1.1.2.5.3. Tổ chức quản lý tín dụng và rủi ro tín dụng
Phần lớn các ngân hàng đều thành lập tổ chức quản lý tín dụng và rủi ro tín dụng
như trung tâm thông tin tín dụng và phòng ngừa rủi ro, trung tâm giám sát và kiểm tra
tín dụng, công ty quản lý nợ và xử lý tài sản đảm bảo. Các tổ chức này có chức năng
cung cấp những thông tin thiết yếu cho cán bộ tín dụng về khách hàng, trợ giúp cán bộ
trong quá trình ra quyết định cho vay; đồng thời giám sát, kiểm tra tình hình những
khoản vay sau giải ngân để sớm phát hiện những dấu hiệu của rủi ro. Khi rủi ro xảy ra
thì có biện pháp xử lý tài sản đảm bảo, thu hồi nợ. Các tổ chức quản lý tín dụng và rủi
ro tín dụng của một ngân hàng nên phối hợp với nhau vì chỉ khi các tổ chức này hoạt
động hiệu quả thì mới hạn chế được nhiều rủi ro tín dụng. Tránh việc thành lập các tổ
chức này mang tính hình thức vì như vậy không những ngăn ngừa được mà còn làm tình
hình rủi ro tín dụng tại ngân hàng xấu đi.
1.1.2.5.4. Nhân tố công nghệ
Hiện nay, công nghệ thông tin là một trong những nhân tố có ảnh hưởng khá nhiều
đến công tác hạn chế rủi ro tín dụng tại ngân hàng. Một ngân hàng mà ứng dụng nhiều
công nghệ, kỹ thuật hiện đại thì sẽ đạt tính chính xác, độ nhanh nhạy cao trong hoạt
động tín dụng, giảm thiểu các sai sót. Ví dụ như thông tin về khách hàng cập nhật hơn,
đầy đủ hơn, đặc biệt là công tác chấm điểm khách hàng nếu làm tự động sẽ nhanh, ít
nhầm lẫn hơn. Ngoài ra, các cấp quản lý khi cần cũng có thể nắm bắt thông tin về tình
hình hoạt động tín dụng tại cơ sở nhanh nhất, chính xác nhất. Tóm lại, một ngân hàng
nên đầu tư vào các trang thiết bị, công nghệ hiện đại để vừa mở rộng tín dụng lại vừa
hạn chế được rủi ro.
1.2. PHÁP LUẬT VIỆT NAM NHẰM QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG:
Trường ĐH Kinh tế Quốc dân - 13 - Lớp: Luật KD - K45
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Sinh viên: Hoàng Thị Hà
1.2.1. Sự cần thiết quản lý rủi ro tín dụng:
Rủi ro tín dụng là loại rủi ro lớn nhất, thường xuyên xảy ra và thường gây hậu quả
nặng nề nhất, việc đánh giá rủi ro là trách nhiệm chính của hầu hết tất cả mọi ngân hàng
trong đó có chi nhánh chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Láng
Hạ. Hoạt động của ngân hàng thương mại chủ yếu là hoạt động tín dụng và đầu tư thông
thường trên thế giới nó mạng lại khoảng 6% thu nhập còn ở Việt Nam trong giai đoạn
hiện nay thu nhập từ hoạt động tín dụng mang lại trên 90% tổng thu nhập của mỗi ngân
hàng. Nhưng đồng thời trong lĩnh vực này rủi ro đã đưa đến cho ngân hàng những thiệt
hại nặng nề, có khi dẫn đến phá sản, một ngân hàng nào đó “các khoản tiền cho vay
cũng có xác suất vỡ nợ cao hơn so với những tài sản có khác. Do thiếu tính lỏng và có
rủi ro vỡ nợ cao hơn nên ngân hàng thu được lợi tức cao nhất nhờ vào các món vay. Rủi
ro tín dụng là loại rủi ro liên quan rất phức tạp, quản lý, phòng ngừa là cần thiết, tuy
nhiên nó cũng gặp rất nhiều khó khăn, nó có thể xảy ra bất cứ ở đâu, bất cứ lúc nào. Hễ
cứ một rủi ro nào đó của người vay cũng có thể đưa đến rủi ro cho ngân hàng và vì vậy
thường là nằm ngoài khả năng bình thường của cán bộ tín dụng, nó đòi hỏi ngân hàng
phải có giải pháp đồng bộ hữu hạn mới có thể hạn chế, ngăn ngừa bớt rủi ro, giảm tối
thiểu những thiệt hại có thể xảy ra. Trong quá trình thực hiện thì ngân hàng cần phải
tuân thủ tất cả các quy định về phân loại nợ, trích lập và sử dụng dự phòng để xử lý rủi
ro xảy ra, trên cơ sở đó để dự phòng cho những tổn thất có thể xảy ra do khách hàng của
chi nhánh không thực hiện nghĩa vụ theo cam kết.
Vì vậy quản lý rủi ro tín dụng là ưu tiên số 1 đối với các ngân hàng thương mại nói
chung và đối với chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Láng Hạ
nói riêng.
1.2.2.1. Các văn bản quy phạm pháp luật quy định
Có rất nhiều văn bản pháp luật Việt Nam quy định nhằm hạn chế bớt rủi ro trong
hoạt động tín dụng của hệ thống các Ngân hàng. Bên cạnh các văn bản pháp quy do Nhà
nước ban hành còn có các văn bản do các ngành đã ban hành nhằm quản lý hoạt động
trong nội bộ ngành của mình như:
- Luật Ngân hàng Nhà nước 1997;
- Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam năm
2003;
Trường ĐH Kinh tế Quốc dân - 14 - Lớp: Luật KD - K45
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Sinh viên: Hoàng Thị Hà
- Luật các tổ chức Tín dụng 1997;
- Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật các tổ chức Tín dụng năm 2004;
- Luật dân sự Việt Nam 2005;
- Nghị định số: 52/2003/NĐ-CP, ngày 19/5/2003 của Chính phủ quy định chức năng,
nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam;
- Nghị định số: 165/1999/NĐ-CP, ngày 19/11/1999 về giao dịch bảo đảm;
- Nghị định số: 178/1999/NĐ-CP, ngày 29/12/1999 về bảo đảm tiền vay của các tổ
chức tín dụng;
- Nghị định số: 85/2002/ND-CP, ngày 25/10/2002 sửa đổi bổ sung nghị định 178;
- Nghi định số: 08/2002/NĐ-CP, ngày 10/3/2002 về đăng ký giao dịch bảo đảm;
- Nghi định số: 52/2003/NĐ-CP, ngày 19/5/2003 của Chính phủ quy định chức năng,
nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam;
- Thông tư liên tịch số: 03/2001/TTLT, ngày 23/4/2001 giữa Ngân hàng Nhà nước -
Bộ Tư pháp - Bộ Tài chính - Tổng Cục Địa chính hướng dẫn xử lý tài sản bảo đảm tiền
vay;
- Quyết định số: 1647/2001/QĐ-NHNN, ngày 31/12/2001của Thống đốc Ngân hàng
Nhà nước về Quy chế cho vay đối với tổ chức tín dụng;
- Quyết định số: 127/2005/QĐ-NHNN, ngày 03/2/2005 của Thống đốc Ngân hàng
Nhà nước sửa đổi, bổ sung một số điều của quyết định số: 1647/2001/QĐ-NHNN;
- Quyết định số: 783/2005/QĐ-NHNN, ngày 31/5/2005 của Thống đốc Ngân hàng
Nhà nước về việc sửa đổ, bổ sung khoản 6 điều 1của quyết định số: 127/2005/QĐ-
NHNN;
- Quyết định số: 72/2002/QĐ-HĐQT-TD, ngày 31/3/2002 của Chủ tịch Hội đồng
Quản trị NHNo&PTNT Việt Nam về quy định cho vay đối với khách hàng;
- Quyết định số: 159/2005/QĐ-HĐQT-TD, ngày 03/6/2005 của Chủ tịch Hội đồng
Quản trị NHNo&PTNT Việt Nam sửa đổi, bổ sung một số điều của quyết định số:
72/2002/QĐ-HĐQT-TD;
- Quyết định số: 165/2005/QĐ-HĐQT, ngày 06/6/2005 của Hội đồng Quản trị
NHNo&PTNT Việt Nam bàn hành quy định về phân loại nợ, trích lập và sử dụng dự
phòng để xử lý rủi ro tín dụng trong hoạt động NHNo&PTNT Việt Nam;
Trường ĐH Kinh tế Quốc dân - 15 - Lớp: Luật KD - K45
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Sinh viên: Hoàng Thị Hà
- Quyết định số: 457/2005/QĐ-NHNN, ngày 19/4/2005 của Thống đốc Ngân hàng
Nhà nước về việc ban hành “quy định về các tủ lệ bảo đảm an toàn trong hoạt động của
tổ chức tín dụng”;
- Quyết định số: 493/2005/QĐ-NHNN, ngày 22/4/2005 của Thống đốc Ngân hàng
Nhà nước ban hành “quy định về phân loại nợ, trích lập và dự phòng để xử lý rủi ro tín
dụng trong hoạt động Ngân hàng của tổ chức tín dụng”;
- Chỉ thị số: 02/2005/CT-NHNN, ngày 20/4/2005 của Thống đốc Ngân hàng Nhà
nước về việc “nâng cao chất lượng tín dụng, tăng trưởng tín dụng phù hợp với khả năng
huy động vốn và kiểm soát rủi ro, bảo đảm an toàn hệ thống”
- Chỉ thị số: 05/2005/CT-NHNN, ngày 26/4/2005 của Thống đốc Ngân hàng Nhà
nước về việc phân loại nợ và trích lập dự phòng rủi ro theo quyết định số:
493/2005/QĐ-NHNN;
- Chỉ thị số: 3160/2005/NHNo-TD, ngày 01/7/2005 của Tổng Giám đốc Ngân hàng
NN&PT Nông thôn Việt nam về việc thực hiện chỉ thị số: 15/2005/CT-NHNN.
1.3. MỘT SỐ MÔ HÌNH LƯỢNG HOÁ RỦI RO TÍN DỤNG
Nhiều năm về trước,để đánh giá rủi ro tín dụng hầu hết các ngân hàng chỉ dựa duy
nhất vào phương pháp định tính như xem xét khách hàng có đủ tư cách không, có tài sản
thế chấp không, môc đích vay có hợp lý không…Tuy nhiên, phương pháp này tỏ ra vừa
mất thời gian, tốn kém, lại mang tính chủ quan, chính vì vậy, ngân hàng không ngừng
cải tiến phương pháp đánh giá khách hàng để ra quyết định cho vay.
Ngày nay, một số ngân hàng đã sử dụng mô hình cho điểm để lượng hoá rủi ro tín
dụng người vay. Mô hình cho điểm tín dụng có ưu điểm so với phương pháp truyền
thống ở chỗ là nó cho phép xử lý nhanh chóng một khối lượng lớn các đơn xin vay, với
chi phí thấp, khách quan, do đó góp phần tích cực trong việc kiểm soát rủi ro tín dụng
ngân hàng. Các mô hình cho điểm tín dụng sử dụng các số liệu phản ánh những đặc
điểm của người vay để lượng hoá xác suất vỡ nợ cũng như phân loại người thành các
nhóm có mức độ rủi ro khác nhau. Để sử dụng các mô hình này, nhà quản lý phải xác
định các tiêu chí về kinh tế và tài chính liên quan đến rủi ro tín dụng đối với từng nhóm
khách hàng cụ thể. Đối với tín dụng tiêu dùng, các tiêu chí đó có thể là thu nhập, tài sản,
tuổi tác, giới tính… Đối với tín dụng công ty thì các chỉ tiêu tài chính thường là các chỉ
tiêu chủ yếu. Sau khi tiêu chí đó được xác định, kỹ thuật thống kê sẽ được sử dụng để
Trường ĐH Kinh tế Quốc dân - 16 - Lớp: Luật KD - K45
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Sinh viên: Hoàng Thị Hà
lượng hoá xác suất rủi ro tín dụng hoặc để phân loại rủi ro tín dụng. Sau đây là một số
mô hình lượng hoá rủi ro tín dụng cơ bản thường được sử dụng
1.3.1. Mô hình điểm số Z
Mô hình điểm số Z do E.I.Altman hình thành để cho điểm tín dụng đối với các công
ty sản xuất của Mỹ. Đại lượng Z là thước đo tổng hợp để phân loại rủi ro tín dụng đối
với người vay và phụ thuộc vào:
- Trị số của các chỉ số tài chính của người vay (X
j
)
- Tầm quan trọng của các trị số này trong việc xác định xác suất vỡ nợ của người
vay (trọng số)
Từ đó, Altman đi đến mô hình cho điểm như sau:
Z = 1,2X
1
+ 1,4X
2
+ 3,3X
3
+ 0,6X
4
+ 1,0X
5
Trong đó:
X
1
: tỷ số vốn lưu động ròng/tổng tài sản
X
2
: tỷ số lợi nhuận giữ lại/tổng tài sản
X
3
: tỷ số lợi nhuận trước thuế và tiền lãi/tổng tài sản
X
4
: tỷ số thị giá cổ phiếu/giá trị ghi sổ của nợ dài hạn
X
5
: tỷ số doanh thu/tổng tài sản
Trị số Z càng cao thì người vay cao xác suất vỡ nợ càng thấp. Như vậy, khi trị số Z
thấp hoặc là một số âm sẽ là căn cứ để xếp khách hàng vào nhóm có nguy cơ vỡ nợ cao.
Theo Altman, bất cứ công ty nào có điểm số Z thấp hơn 1,81 phải được xếp vào nhóm
có nguy cơ rủi ro tín dụng cao và ngân hàng chỉ cấp tín dụng khi điểm số Z được cải
thiện.
Tuy nhiên, mô hình này có những hạn chế là chỉ phân biệt được khách hàng thành
hai nhóm vỡ nợ và không vỡ nợ. Trong thực tế, vỡ nợ được phân thành nhiều loại, từ
không trả hay chậm trễ trong việc trả tiền vay đến không trả. Như vậy, cần có một mô
hình chính xác hơn, với nhiều thang điểm khác nhau để phân loại khách hàng thành
nhiều nhóm. Hơn nữa, mô hình này không tính tới một số nhân tố quan trọng nhưng khó
lượng hoá, nhưng lại ảnh hưởng đáng kể đến mức độ rủi ro tín dụng của khách hàng
như danh tiếng, mối quan hệ truyền thống hay yếu tố vĩ mô như chu kỳ kinh tế, chu kỳ
kinh doanh.
Trường ĐH Kinh tế Quốc dân - 17 - Lớp: Luật KD - K45
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Sinh viên: Hoàng Thị Hà
1.3.2. Mô hình điểm số tín dụng tiêu dùng
Ngày nay rất nhiều ngân hàng trên thế giới, trong đó có cả Việt Nam sử dụng
phương pháp cho điểm để lượng hoá rủi ro tín dụng trong việc xử lý các đơn xin vay
của người tiêu dùng. Nhiều khách hàng ưa thích sự thuận tiện và nhanh chóng khi
những yêu cầu tín dụng của họ được xử lý bằng hệ thống cho điểm tự động. Thông
thường, khách hàng có thể gọi điện thoại đến ngân hàng để xin vay, thông qua hệ thống
máy tính nối mạng và có kết quả tín dụng sau vài phút.
Các yếu tố quan trọng liên quan đến khách hàng sử dụng trong mô hình cho điểm tín
dụng tiêu dùng bao gồm: hệ số tín dụng, tuổi đời, trạng thái tài sản, số người phụ thộc,
sở hữu nhà, thu nhập, tài khoản… Mô hình cho điểm tín dụng tiêu dùng thường sử dụng
từ 7 đến 12 hạng môc, mỗi hạng môc được cho điểm từ 1 đến 10 tương ứng với tình
trạng người xin vay. Tổng điểm ở tất cả các hạng môc của khách hàng đó là tiêu chí để
xếp hạng mức độ rủi ro cao hay thấp và từ đó có quyết định cho vay hay không?
Rõ ràng là mô hình điểm số đã loại bỏ được sự phán xét chủ quan trong quá trình
cho vay và giảm đáng kể thời gian quyết định tín dụng của ngân hàng. Tuy nhiên, mô
hình này cũng có nhược điểm như không điều chỉnh linh hoạt thích ứng với những thay
đổi trong nền kinh tế.
CHƯƠNG 2. THỰC TIỄN ÁP DỤNG PHÁP LUẬT
NHẰM QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI
CHI NHÁNH NHNo&PTNT LÁNG HẠ
2.1. GIỚI THIỆU VỀ CHI NHÁNH NHNo&PTNT LÁNG HẠ
2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển:
Thành lập ngày 26-3-1988 theo Luật các tổ chức Tín dụng đến nay NHNo&PTNT
Việt Nam là Ngân hàng Thương mại hàng đầu giữ vai trò chủ đạo và chủ lực trong đầu
Trường ĐH Kinh tế Quốc dân - 18 - Lớp: Luật KD - K45
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Sinh viên: Hoàng Thị Hà
tư vốn và phát triển kinh tế nông nghiệp và phát triển nông thôn cũng như đối với các
lĩnh vực kinh tế khác của nền kinh tế Việt Nam. Đứng trước tình hình đổi mới của nền
kinh tế đất nước, nhu cầu về vốn cho phát triển ngành kinh tế ngày càng tăng. Xuất phát
từ những yêu cầu và nhiệm vụ chính trị mới trong giai đoạn đó, cùng với sự ra đời của
một số chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp tại các thành phố lớn: thành phố Hồ Chí
Minh, Đà Nẵng, Huế… Ngày 01/8/1996 Tổng Giám đốc Ngân hàng Nông nghiệp và
phát triển Nông thôn Việt Nam ra quyết định số: 334/1996/QĐ-NHNNo-02 thành lập
chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển Nông thôn Láng Hạ. Chi nhánh đi vào
hoạt động từ ngày 17/3/1997.
Chi nhánh Ngân hàng NNo&PTNT Láng Hạ là chi nhánh cấp I, đơn vị phụ thuộc
của Ngân hàng NNo&PTNT Việt Nam. Chi nhánh có con dấu riêng và có nhiệm vụ
thực hiện một phần các hoạt động của Ngân hàng NNo&PTNT Việt Nam theo sự uỷ
quyền của Ngân hàng NNo&PTNT Việt Nam.
Chi nhánh đã tổ chức được một mạng lưới cơ sở rộng khắp, trụ sở chính tại: số 24
Láng Hạ có 11 phòng, 2 đơn vị trực thuộc đó là các chi nhánh:
- Chi nhánh Bách Khoa: Số 92 Võ Thị Sáu, quận Hai Bà Trưng, TP. Hà Nội.
- Chi nhánh Mỹ Đình: Nhà CT5 đường Phạm Hùng - TP. Hà Nội.
Hai Chi nhánh này về quy mô và cơ cấu tổ chức nó tương đương với chi nhánh quận
huyện. Bên cạnh đó chi nhánh có 9 phòng giao dịch:
+ Phòng giao dịch số 2: Số 179, Phố Phùng Hưng, quận Hoàn Kiếm, TP. Hà Nội.
+ Phòng giao dịch số 3: Số 36, Phạm Kế Thiện, quận Cầu Giấy, TP. Hà Nội.
+ Phòng giao dịch số 4: Số 226 Lò Đúc - TP. Hà Nội.
+ Phòng giao dịch số 5: C2, đường Trung Kính, quận Cầu Giấy, TP. Hà Nội
+ Phòng giao dịch số 6: Số 91 Hàng Mã - TP. Hà Nội
+ Phòng giao dịch số 7: Số 106 Đào Tấn - TP. Hà Nội
+ Phòng giao dịch số 8: Đường Khuất Duy Tiến, quận Thanh Xuân, TP. Hà Nội
+ Phòng giao dịch số 9: Số 54, Lê Thanh Nghị, quận Hai Bà Trưng, TP. Hà Nội
+ Phòng giao dịch số 11: Đường Nguyễn Phong Sắc, quận Cầu Giấy, TP. Hà
Nội.
Ngay từ khi mới thành lập chi nhánh NHNo&PTNT Láng Hạ đã được phép thực
hiện mọi hoạt động kinh doanh, thanh toán trong và ngoài nước, tham gia các hoạt động
Trường ĐH Kinh tế Quốc dân - 19 - Lớp: Luật KD - K45
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Sinh viên: Hoàng Thị Hà
mua bán ngoại tệ. Ngân hàng hoạt động kinh doanh chủ yếu trong các lĩnh vực tiền tệ,
tín dụng và các dịch vụ ngân hàng trên địa bàn Hà Nội.
Trường ĐH Kinh tế Quốc dân - 20 - Lớp: Luật KD - K45
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Sinh viên: Hoàng Thị Hà
2.1.2. Cơ cấu tổ chức, quản lý:
Trường ĐH Kinh tế Quốc dân - 21 - Lớp: Luật KD - K45
Giám đốc
Phó Giám đốc
Phòng Tín dụng
Phòng Thanh
toán quốc tế
Phó Giám đốc
Phòng Kế toán
ngânquỹ
Phòng Kế hoạch
Phòng
Thẩm
định
Phòng
Tổ chức
cán bộ
và đào
tạo
Phòng
Hành
chính
Phòng
kiểm tra
kiểm
soát nội
bộ
Tổ Tin
học
Tổ
Nghiệp
vụ thẻ
Tổ tiếp
thị
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Sinh viên: Hoàng Thị Hà
2.1.2.1. Bộ máy lãnh đạo:
Bộ máy lãnh đạo của chi nhánh bao gồm:
- Giám đốc.
- Các Phó Giám đốc.
- Trưởng phòng Kế toán ngân quỹ.
- Các Phòng, tổ Chuyên môn nghiệp vụ.
2.1.2.2. Các phòng, tổ chuyên môn nghiệp vụ:
2.1.2.2.1. Phòng Tín dụng:
Phòng Tín dụng có nhiệm vụ: Xây dựng các chiến lược, phân loại, đề xuất các
chính sách ưu đãi, mở rộng theo hướng đầu tư khép kín, phân tích kinh tế theo ngành
nghề, danh môc khách hàng lựa chọn, thẩm định và đề xuất cho vay các dự án, hoàn
thiện các hồ sơ trình ngân hàng cấp trên theo phân cấp uỷ quyền, tiếp nhận, thực hiện
các chương trình, dự án thuộc nguồn vốn trong nước, nước ngoài...
2.1.2.2.2. Phòng Kế hoạch:
Có nhiệm vụ: Nghiên cứu, đề xuất chiến lược khách hàng, huy động vốn, xây
dựng kế hoạch kinh doanh ngắn, trung, dài hạn, tổng hợp, theo dõi các chỉ tiêu kinh
doanh, cân đối, sử dụng nguồn vốn, điều hoà kinh doanh của các chi nhánh, tổng hợp,
phân tích, dự thảo các báo cáo hoạt động kinh doanh quý, năm.
2.1.2.2.3. Phòng Thẩm định:
Thu thập, quản lý, cung cấp phục vụ việc thẩm định ngăn ngừa rủi ro, thẩm định
các khoản vay, vay vượt mức, tổ chức kiểm tra công tác thẩm định của Chi nhánh,
tập huấn nghiệp vụ, thực hiện chế độ thông tin cho cán bộ thẩm định.
2.1.2.2.4. Phòng Thanh toán quốc tế:
Có nhiệm vụ: kinh doanh ngoại tệ, thanh toán quốc tế, thực hiện nghiệp vụ tín
dụng, bảo lãnh ngoại tệ có liên quan đến thanh toán quốc tế, thực hiện các nghiệp vụ
kiều hối, chuyển tiền, mở tài khoản.
2.1.2.2.5. Phòng Kế toán ngân quỹ:
Trường ĐH Kinh tế Quốc dân - 22 - Lớp: Luật KD - K45
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Sinh viên: Hoàng Thị Hà
Hạch toán kế toán, hạch toán thống kê và thanh toán theo quy định, xây dựng các
chỉ tiêu kế hoạch tài chính, quyết toán thu chi tài chính, quỹ tiền lương đối với các
chi nhánh, quản lý và sử dụng quỹ chuyên dùng, tổng hợp lưu trữ hồ sơ tài liệu, thực
hiện các khoản nộp ngân sách Nhà nước.
2.1.2.2.6. Phòng Vi tính:
Tổng hợp thống kê lưu trữ số liệu, thông tin liên quan đến hoạt động, xử lý các
nghiệp vụ phát sinh, quản lý, bảo dưỡng, sửa chữa máy móc tin học, thống kê và
cung cấp số liệu, thông tin theo quy định.
2.1.2.2.7. Phòng Hành chính:
Xây dựng chương trình công tác hàng tháng, quý của chi nhánh, thường xuyên
việc thực hiện chương trình đã được Giám đốc Chi nhánh phê duyệt, xây dựng và
triển khai chương trình giao ban nội bộ của Chi nhánh, tư vấn pháp chế trong việc
thực thi các nhiệm vụ cụ thể về giao kết hợp đồng, hoạt động tố tụng, tranh chấp dân
sự, hình sự, kinh tế, lao động, hành chính liên quan đến cán bộ nhân viên và tài sản
của Chi nhánh, thực thi pháp luật có liên quan đến an ninh trật tự, lưu trữ các văn bản
pháp luật có liên quan đến ngân hàng và văn bản chế định của Ngân hàng
NNo&PTNT Việt Nam.
2.1.2.2.8. Phòng Tổ chức cán bộ và Đào tạo:
Xây dựng quy định lề lối làm việc trong Đơn vị và mối quan hệ với tổ chức Đảng,
Công đoàn, đề xuất mở rộng mạng lưới kinh doanh, đề xuất định mức lao động, giao
khoán quỹ tiền lương đến từng Chi nhánh, thực hiện công tác quy hoạch cán bộ, đề
xuất đào tạo cư đi học, hoàn thiện và lưu trữ hồ sơ theo quy định của Nhà nước.
2.1.2.2.9. Tổ Kiểm tra Kiểm toán nội bộ:
Xây dựng chương trình công tác năm, quý phù hợp với chương trình công tác
kiểm tra, kiểm toán của Ngân hàng Nông nghiệp Việt Nam. Tuân thủ tuyệt đối sự chỉ
đạo nghiệp vụ kiểm tra, kiểm toán, tổ chức thực hiện kiểm tra kiểm toán theo đề
cương chương trình, thực hiện sơ kết, tổng kết chuyên đề theo định kỳ.
2.1.2.2.10. Tổ Tiếp thị:
Trường ĐH Kinh tế Quốc dân - 23 - Lớp: Luật KD - K45
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Sinh viên: Hoàng Thị Hà
Đề xuất kế hoạch tiếp thị, thông tin, tuyên truyền, quảng bá hình ảnh và các hoạt
động của Chi nhánh thông qua dịch vụ, triển khai các phương án tiếp thị thông tin
tuyên truyền theo chỉ đạo của cấp trên, xây dựng kế hoạch quảng bá thương hiệu,
thực hiện văn hoá doanh nghiệp, lập chương trình phối hợp với cơ quan báo chí
truyền thông, quảng bá hoạt động của Chi nhánh...
2.1.2.2.11. Tổ Nghiệp vụ thẻ:
Trực tiếp tổ chức triển khai nghiệp vụ thẻ trên địa bàn theo quy định, thực hiện
quản lý giám sát nghiệp vụ phát hành và thanh toán thẻ, giải đáp thắc mắc của khách
hàng, xử lý các tranh chấp khiếu nại liên quan đến hoạt động kinh doanh...
2.1.3. Chức năng, nhiệm vụ
2.1.3.1. Chức năng
Chi nhánh Láng Hạ có các chức năng sau:
+ Trực tiếp kinh doanh tiền tệ, tín dụng, dịch vụ Ngân hàng và các hoạt động kinh
doanh khác có liên quan vì môc tiêu lợi nhuận, phân cấp của Ngân hàng NNo&PTNT
Việt Nam trên địa bàn theo địa giới hành chính.
+ Tổ chức điều hành kinh doanh và kiểm tra kiểm toán nội bộ theo uỷ quyền
Tổng Giám Đốc Ngân hàng NNo&PTNT Việt Nam.
+ Thực hiện các nhiệm vụ khác được giao và lệnh của Tổng Giám Đốc Ngân
hàng NNo&PTNT Việt Nam
2.1.3.2. Nhiệm vụ
* Huy động vốn.
+ Khai thác, nhận tiền gửi của các tổ chức, cá nhân và tổ chức tín dụng khác dưới
các hình thức tiền gửi khác nhau và các loại tiền gửi khác trong nước và nước ngoài
bằng đồng Việt Nam và ngoại tệ;
+ Phát hành chứng chỉ tiền gửi, trái phiếu, kỳ phiếu và giấy tờ có giá khác để huy
động vốn theo quy định của NHNo&PTNT Việt Nam;
+ Tiếp nhận nguồn vốn tài trợ, vốn uỷ thác của Chính phủ, chính quyền địa
phương và các tổ chức kinh tế, cá nhân theo quy định của NHNo&PTNT Việt Nam;
Trường ĐH Kinh tế Quốc dân - 24 - Lớp: Luật KD - K45
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Sinh viên: Hoàng Thị Hà
+ Được phép cho vay vốn các tổ chức tài chính, tín dụng khi được Tổng Giám
đốc NHNo&PTNT Việt Nam cho phép bằng văn bản;
+ Các hình thức huy động vốn khác theo quy định của NHNo&PTNT Việt Nam
+ Việc huy động vốn có thể bằng đồng Việt Nam, ngoại tệ, vàng và công cụ khác
theo quy định.
* Cho vay.
+ Cho vay ngắn hạn đáp ứng vốn cho sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, đời sống cho
các tổ chức, cá nhân hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam.
+ Cho vay trung, dài hạn thực hiện các dự án đầu tư phát triển sản xuất, kinh
doanh, dịch vụ, đời sống cho các tổ chức cá nhân hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam.
* Kinh doanh ngoại hối.
Huy động vốn và cho vay, mua, bán ngoại tệ, thanh toán quốc tế, bảo lãnh, tái bảo
lãnh, chiết, tái chiết khấu bộ chứng từ hoặc tài liệu khác về ngoại hối theo chính sách
quản lý ngoại hối của Chính phủ, Ngân hàng nhà nước, NHNo&PTNT Việt Nam.
* Cung ứng các dịch vụ thanh toán ngân quỹ gồm:
+ Cung ứng phương tiện thanh toán.
+ Thực hiện dịch vụ thanh toán cho khách hàng.
+ Thực hiện dịch vụ thu, chi hộ.
+ Thực hiện dịch vụ thu, phát tiền mặt cho khách hàng.
+ Thực hiện dịch vụ thanh toán khác theo quy định.
* Các dịch vụ ngân hàng khác.
Kinh doanh dịch vụ ngân hàng gồm: thu, phát tiền mặt; mua, bán vàng bạc; máy
rút tiền tự động; dịch vụ thẻ; két sắt, nhận bảo quản, cất giữ, chiết khấu thương phiếu
và các loại giấy tờ có giá khác, thẻ thanh toán; nhận uỷ thác cho vay của các tổ chức
tài chính, tín dụng, tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước; đại lý cho thuê tài chính,
các dịch vụ ngân hàng khác được cho phép.
* Tư vấn tài chính tín dụng dưới hình thức trực tiếp tư vấn cho khách hàng;
* Cân đối, điều hoà vốn kinh doanh đối với các chi nhánh cấp 2 phụ thuộc trên
địa bàn.
* Thực hiện hạch toán kinh doanh, phân phối thu nhập theo quy định.
Trường ĐH Kinh tế Quốc dân - 25 - Lớp: Luật KD - K45