Đổi mới đánh giá hoạt động sư phạm trong trường trung học phổ thông các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM



TRẦN THỊ TUYẾT MAI










CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 62.14.05.01





TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ

HÀ NỘI – NĂM 2009


Công trình được hoàn thành tại:
Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam


NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
1. PGS.TS TRẦN NGỌC GIAO
2. PGS.TS TÔ BÁ TRƯỢNG

Phản biện 1: PGS.TS Trần Kiểm
Trường Đại học sư phạm Hà Nội


Phản biện 2: PGS.TS Nguyễn Thị Mỹ Lộc
Đại học Quốc gia Hà Nội


Phản biện 3: PGS.TS Nguyễn Công Giáp
Học viện Quản lý Giáo dục


Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp nhà nước họp
tại Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam
Vào hồi 14h giờ 00 ngày 02 tháng 10 năm 2009

Có thể tìm luận án tại:
- Thư viện Quốc gia
- Thư viện Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam






1


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Chiến lược phát triển giáo dục 2001 – 2010 đã nêu bảy nhóm giải pháp chung về
giáo dục. Trong bảy giải pháp này, phát triển đội ngũ nhà giáo là giải pháp trọng tâm, đổi
mới quản lý giáo dục được coi là khâu đột phá. Trong bối cảnh hiện nay, đổi mới quản lý
giáo dục cần được thực hiện ở tất cả các cấp quản lý giáo dục, ở tất cả các khâu của quá
trình quản lý từ xây dựng kế hoạch đến tổ chức thực hiện và kiểm tra đánh giá, trong đó
đổi mới đánh giá HĐSP của giáo viên có ý nghĩa quan trọng đối với việc xây dựng và
nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo.
Trong hệ thống giáo dục quốc dân, chất lượng giáo dục THPT là điều kiện trực tiếp,
có ý nghĩa quan trọng trong việc đào tạo nguồn nhân lực, đáp ứng yêu cầu thị trường sức
lao động. Muốn nâng cao chất lượng giáo dục THPT, trước hết cần nâng cao chất lượng
giảng dạy, giáo dục của đội ngũ giáo viên THPT thông qua đào tạo, bồi dưỡng và kiểm
tra đánh giá HĐSP của giáo viên.
Thực tiễn giáo dục những năm gần đây cho thấy, chất lượng giáo dục ở các trường
THPT tuy có chuyển biến bước đầu song vẫn còn thấp, chưa đáp ứng với yêu cầu của xã
hội. Một trong các nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên là do trình độ quản lý giáo dục ở
cơ sở chưa theo kịp với thực tiễn, nhất là kiểm tra đánh giá HĐSP của giáo viên trong

nhà trường còn thực hiện một cách chiếu lệ, mang tính hình thức, kém hiệu quả. Điều đó
đòi hỏi các nhà trường phải thực hiện công tác đánh giá HĐSP của giáo viên theo hướng
tập trung vào chất lượng, từ đó tạo ra động lực mạnh mẽ, khuyến khích, động viên, thúc
đẩy giáo viên hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.
ĐBSCL là khu vực có vai trò quan trọng trong chiến lược an ninh lương thực của
đất nước. Hiện nay ĐBSCL đang trong quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế đa dạng.
Quá trình đó đòi hỏi phải đặc biệt đầu tư vào nguồn nhân lực có trình độ văn hóa và
chuyên môn kỹ thuật mà giáo dục - đào tạo đóng vai trò rất quan trọng. Tuy nhiên, giáo
dục và đào tạo ĐBSCL vẫn được đánh giá là “nằm ở vị trí thấp nhất trong bản đồ giáo
dục và đào tạo của cả nước”.
1
Cần có những giải pháp đổi mới công tác quản lý, trước
hết là đổi mới đánh giá HĐSP trong trường THPT nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, nâng
cao chất lượng đội ngũ giáo viên đáp ứng yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực cho ĐBSCL

1
Bộ giáo dục và đào tạo (2005), Phát triển giáo dục và đào tạo vùng đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2010 và định hướng
đến năm 2020, Cần Thơ




2


“xây dựng ĐBSCL phát triển toàn diện, bền vững, trở thành một vùng kinh tế trọng điểm
của cả nước với tốc độ tăng trưởng kinh tế cao”
2
. Với những lý do trên, chúng tôi chọn vấn
đề: “Đổi mới đánh giá chất lượng hoạt động sư phạm trong trường trung học phổ

thông các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long” làm đề tài nghiên cứu cho luận án của mình.
2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn của việc thực hiện đổi mới đánh giá HĐSP
trong trường THPT các tỉnh ĐBSCL. Từ đó, đề xuất các giải pháp đổi mới công tác tổ
chức đánh giá HĐSP, góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và đổi mới công
tác quản lý giáo dục ở cơ sở.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
- Khách thể nghiên cứu: Quá trình quản lý HĐSP trong trường THPT.
- Đối tượng nghiên cứu: Công tác đánh giá HĐSP trong trường THPT ở các tỉnh
ĐBSCL.
4. Giả thuyết khoa học
Nếu áp dụng được qui trình đánh giá trên cơ sở tăng cường tự đánh giá, với các tiêu
chí đánh giá hợp lý, khả thi cũng như xây dựng được văn hóa đánh giá tích cực trong nhà
trường thì sẽ phát huy được vai trò, tác dụng của hoạt động đánh giá, nâng cao chất
lượng đội ngũ giáo viên, góp phần đổi mới công tác quản lý giáo dục ở cơ sở.
5. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu
5.1. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lý luận của việc đổi mới đánh giá HĐSP;
- Phân tích thực trạng công tác đánh giá HĐSP trong trường THPT ở các tỉnh
ĐBSCL;
- Đề xuất các giải pháp đổi mới đánh giá HĐSP trong nhà trường.
- Thực nghiệm một vài giải pháp đổi mới đánh giá HĐSP ở một số trường THPT
các tỉnh ĐBSCL để kiểm nghiệm tính hợp lý và khả thi cũng như tác dụng, hiệu quả của
các giải pháp.
5.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về nội dung: Luận án tập trung nghiên cứu về đánh giá HĐSP của giáo viên được
tiến hành dưới sự điều hành, lãnh đạo của hiệu trưởng nhà trường. Tuy nhiên, nhà trường

2
Chính phủ (2006), Quyết định số 20/2006/QĐ-TTg ngày 20 tháng 1 năm 2006 của Thủ tướng Chính phủ về phát triển giáo

dục, đào tạo và dạy nghề vùng đồng bằng sông Cửu Long




3


là một hệ thống mở nên việc nghiên cứu về công tác đánh giá HĐSP của giáo viên trong
nhà trường không có tính khép kín mà phải xem xét ở mức độ nhất định trong mối quan
hệ với công tác quản lý của cấp trên, với sự tương tác của môi trường xung quanh;
- Về địa bàn nghiên cứu: Đề tài chỉ nghiên cứu công tác đánh giá HĐSP của giáo
viên THPT ở các tỉnh ĐBSCL;
- Về thời gian: Đề tài nghiên cứu thực trạng công tác đánh giá HĐSP của giáo viên
ở trường THPT thuộc các tỉnh ĐBSCL trong năm học 2006 – 2007, 2007 - 2008.
6. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
Tác giả nghiên cứu đề tài trên cơ sở các quan điểm phương pháp luận: lịch sử, thực
tiễn, toàn diện. Đề tài sử dụng một số phương pháp nghiên cứu chủ yếu sau: nghiên cứu
lý luận, nghiên cứu thực tiễn và thống kê toán học.
7. Nơi khảo sát thực tế
- Khảo sát thực trạng công tác đánh giá HĐSP trong một số trường THPT một số
tỉnh ĐBSCL sau: Trà Vinh, An Giang, Bến Tre, Sóc Trăng, Đồng Tháp, Tiền Giang,
Kiên Giang, thành phố Cần Thơ.
- Tiến hành thực nghiệm một vài giải pháp đổi mới đánh giá HĐSP ở một số
trường THPT thuộc các tỉnh ĐBSCL sau: Trà Vinh, An Giang, Bến Tre, Sóc Trăng, Tiền
Giang, Long An.
8. Những luận điểm bảo vệ
- Đánh giá HĐSP là một công việc không thể thiếu trong chu trình quản lý, lãnh
đạo dạy học của hiệu trưởng trường THPT. Thực hiện tốt công việc này có ý nghĩa quan
trọng trong việc xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, góp phần nâng cao

chất lượng giáo dục, chất lượng quản lý nhà trường;
- Công tác đánh giá HĐSP trong trường THPT các tỉnh ĐBSCL còn mang tính hình
thức, chưa tập trung vào chất lượng chuyên môn và nặng về xếp loại giáo viên. Vì vậy,
chưa tạo ra động lực cho sự phát triển về chuyên môn nghiệp vụ sư phạm, chưa thúc đẩy
mạnh mẽ việc bồi dưỡng, tự bồi dưỡng của đội ngũ giáo viên;
- Cần đổi mới đánh giá HĐSP của giáo viên theo hướng tập trung vào chất lượng.
Cụ thể là:
+ Trong đánh giá không tập trung vào việc xếp loại giáo viên mà tập trung vào mục
tiêu phát triển, nâng cao chất lượng giảng dạy, giáo dục của giáo viên, nâng cao chất
lượng đào tạo trong nhà trường;




4


+ Thực hiện nghiêm túc qui trình đánh giá theo hướng coi trọng tự đánh giá của
giáo viên, theo các tiêu chí đánh giá hợp lý, khả thi và góp ý điều chỉnh liên tục;
+ Xây dựng văn hóa đánh giá tích cực, thân thiện, thúc đẩy quá trình tự bồi dưỡng
và bồi dưỡng của mỗi giáo viên về chuyên môn nghiệp vụ sư phạm một cách tự giác,
thường xuyên và hiệu quả.
9. Những điểm mới của luận án
- Đã vận dụng tổng hợp một số tiếp cận hiện đại trong quản lý: Quản lý chất lượng
tổng thể, Quản lý lấy nhà trường làm cơ sở, Văn hóa tổ chức để xác định một số quan
niệm mới trong đánh giá hoạt động sư phạm của giáo viên ở nước ta;
- Đề xuất các giải pháp đổi mới đánh giá HĐSP trong trường THPT các tỉnh
ĐBSCL, nhất là xây dựng hệ thống các tiêu chí đánh giá HĐSP của giáo viên;
- Chứng minh tính hợp lý, khả thi và tác dụng của qui trình và tiêu chí đánh giá
HĐSP của giáo viên mà đề tài đề xuất đối với việc nâng cao chất lượng đội ngũ giáo

viên, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trong trường THPT các tỉnh ĐBSCL.
10. Kết cấu của luận án: Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, danh mục
các tài liệu tham khảo, luận án gồm 3 chương:
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỔI MỚI ĐÁNH GIÁ
HOẠT ĐỘNG SƯ PHẠM TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1 Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề
Các nghiên cứu về đánh giá trong quản lý, có thể chia thành hai hướng:
- Hướng thứ nhất: Nghiên cứu về kiểm tra đánh giá với ý nghĩa là một chức năng
quản lý. Trong nhiều tài liệu, giáo trình về quản lý, kiểm tra đánh giá được trình bày
dưới dạng là một chức năng quản lý cơ bản bên cạnh các chức năng quản lý khác như:
lập kế hoạch, tổ chức và chỉ huy, điều khiển. Có thể kể đến các tác giả trong và ngoài
nước như: Harold Koontz, Cyril O’donnel, Heinz Weihrich, Wayne K Hoy và Cecil
G.Miskel, Phillip L. Hunsaker, Nguyễn Ngọc Quang, Nguyễn Tấn Phước, Trần Kiểm…
- Hướng thứ hai: Nghiên cứu những vấn đề về lý luận và thực hành đánh giá của
nhà quản lý đối với hoạt động của các cá nhân, bộ phận trong một tổ chức. Trong hướng
nghiên cứu này, các nội dung được đề cập đến là:
- Đánh giá năng lực thực hiện công việc của nhân viên - một nội dung của quản lý
nguồn nhân lực được nhiều tác giả trong và ngoài nước đề cập đến như: Alison Allenby




5


và Dela Jenkins, Ken Langdon & Christina Osborne, Trần Kim Dung, Nguyễn Hữu
Thân…
- Lý thuyết đánh giá trong quản lý nhà trường. Có thể kể đến các tác giả như Pam
Robbins Harvey B. Alvy, Thomas R. Guskey, Ngô Cương, Hà Sĩ Hồ và Lê Tuấn,

Nguyễn Kiên Trường và nhóm dịch giả
- Các văn bản pháp lý về thanh tra, có thể sử dụng làm cơ sở cho đánh giá HĐSP
của giáo viên.
- Bộ công cụ đánh giá nhà trường, trong đó có nội dung về đánh giá giáo viên.
Chẳng hạn như bộ công cụ SEP của Peter Van Petegem, mô hình trường học ưu việt
(school excellence model) của Singapore.
- Chuẩn nghề nghiệp giáo viên: nhiều nước trên thế giới đã quan tâm xây dựng
chuẩn nghề nghiệp giáo viên từng bậc học. Ở nước ta, đã có chuẩn nghề nghiệp giáo viên
tiểu học. Hiện nay đang hoàn thiện chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học.
- Đánh giá năng lực chuyên môn của giáo viên từ bên ngoài nhà trường do lực
lượng thanh tra giáo dục thực hiện. Có thể kể đến luận án tiến sĩ Giáo dục học của Phạm
Thị Minh Hạnh, Dự án “Đào tạo cán bộ thanh tra và quản lý giáo dục Việt Nam
(FICEV)”…
- Nghiên cứu về đánh giá chất lượng giáo dục, trong đó đề cập tới một thành tố
quan trọng là người dạy. Các hội thảo như “Đánh giá chất lượng giáo dục và những điều
kiện nâng cao chất lượng giáo dục – đào tạo” (2004), “Đánh giá chất lượng giáo dục: Lý
luận và thực tiễn” (2005), cuốn “Chất lượng giáo dục – những vấn đề lý luận và thực
tiễn” do Nguyễn Hữu Châu chủ biên v.v…
Điểm qua tình hình nghiên cứu về kiểm tra đánh giá trong quản lý cho thấy, có
nhiều công trình đề cập đến các vấn đề cơ bản về kiểm tra đánh giá trong quản lý nói
chung, cũng như các khía cạnh khác nhau của đánh giá HĐSP của giáo viên. Điều đó
cho thấy tầm quan trọng và tính chất phức tạp của việc nghiên cứu về đánh giá trong
quản lý. Tuy nhiên, đến nay chưa có công trình nào đi sâu nghiên cứu một cách hệ thống
về đánh giá HĐSP của giáo viên được tiến hành trong trường THPT dưới sự điều hành
của hiệu trưởng, nhất là trên địa bàn các tỉnh ĐBSCL – nơi mà đội ngũ giáo viên trong
vùng “còn thiếu về số lượng, yếu về chất lượng và chưa đồng bộ về cơ cấu”. Điều đó đòi
hỏi cần có nghiên cứu cụ thể thực trạng công tác đánh giá HĐSP của giáo viên trong các
trường THPT vùng ĐBSCL, từ đó đề ra các giải pháp đổi mới đánh giá HĐSP của giáo

6


viên nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo các tỉnh
ĐBSCL.
1.2 Một số khái niệm cơ bản của đề tài
1.2.1 Khái niệm sư phạm, hoạt động sư phạm
Từ khái niệm sư phạm, có thể hiểu, HĐSP là hoạt động của nghề dạy học, chính là
hoạt động giảng dạy, giáo dục trong nhà trường. Nó đặt trọng tâm vào công việc của
người giáo viên tác động vào đối tượng lao động sư phạm là học sinh nhằm đạt được
mục tiêu giáo dục. Hoạt động này bao gồm một loạt các công việc liên quan đến môi
trường, phương tiện, công cụ, trang thiết bị…trong nhà trường.
Như vậy, HĐSP có phạm vi rất rộng, nó liên quan đến toàn bộ các bộ phận trong
nhà trường. Trong phạm vi nghiên cứu của luận án, tác giả xin được xem xét, khảo sát
sâu về HĐSP của giáo viên. Hoạt động sư phạm của giáo viên là toàn bộ hoạt động mang
tính nghề nghiệp của người giáo viên nhằm hướng tới việc giảng dạy, giáo dục học sinh.
Hoạt động này bao gồm việc thực hiện những qui định về chuyên môn và việc thực hiện
nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục của người giáo viên ở trong và ngoài giờ lên lớp.
1.2.2 Khái niệm đánh giá, đánh giá hoạt động sư phạm
Từ khái niệm đánh giá và HĐSP đã nêu, có thể hiểu đánh giá HĐSP của giáo viên
là quá trình được tiến hành có hệ thống nhằm xác định mức độ đáp ứng các yêu cầu về
giảng dạy, giáo dục của người giáo viên so với những mục tiêu và tiêu chuẩn đã đề ra
nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo của
nhà trường. Trong bối cảnh hiện nay, đánh giá HĐSP của giáo viên cần được thực hiện
theo hướng tập trung vào chất lượng.
1.2.3 Khái niệm đổi mới, đổi mới đánh giá HĐSP của giáo viên
Đổi mới là việc làm rất cần thiết, có tính thường xuyên trong công việc của mỗi
người, mỗi tổ chức. Đó là sự loại bỏ cái cũ, lỗi thời, lạc hậu; điều chỉnh, sửa đổi cái đã

có cho hợp lý hơn; phát triển thêm cái hiện hành đang thực hiện tốt. Đổi mới còn là sự
thực hiện ý tưởng mới nhằm đạt được kết quả cao hơn. Đổi mới đánh giá HĐSP của
giáo viên là quá trình sửa đổi, phát triển thêm những công việc hiện hành hoặc thực hiện
những ý tưởng mới trong công tác đánh giá HĐSP nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ
nhà giáo, nâng cao chất lượng dạy học, giáo dục, góp phần phát triển hệ thống giáo dục
quốc dân.




7


Trong bối cảnh đổi mới quản lý giáo dục ở nước ta hiện nay, đổi mới đánh giá
HĐSP của giáo viên THPT có thể được thực hiện theo các hình thức: đổi mới từng bước,
đổi mới củng cố và đổi mới bổ sung. Đổi mới đánh giá HĐSP của giáo viên được thể
hiện trên một số khía cạnh như: đổi mới quan điểm, nhận thức về đánh giá; đổi mới qui
trình đánh giá; đổi mới tiêu chí đánh giá; đổi mới phương pháp và hình thức đánh giá;
đổi mới văn hóa đánh giá…
1.3 Quản lý trường THPT trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay
1.3.1 Trường THPT trong sự nghiệp phát triển giáo dục và đổi mới giáo dục
Trường THPT có những đặc điểm chủ yếu sau: Tham gia trực tiếp vào việc đặt cơ
sở cho đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước;
Giáo viên trung học phổ thông là người có trình độ cao; Hoạt động giáo dục trong nhà
trường được thực hiện theo nguyên tắc chuyên môn hóa; Học sinh trung học phổ thông ở
lứa tuổi thanh xuân.
Trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay, trường THPT với HĐSP của giáo viên
cần được đổi mới và phát triển nhằm nâng cao chất lượng dạy học, giáo dục. Dưới góc
độ quản lý giáo dục ở cơ sở, người hiệu trưởng trường THPT phải hiểu rõ nội dung quản
lý nhà trường và thực hiện đổi mới quản lý nhà trường trong tất cả các khâu của quá

trình quản lý.
1.3.2 Nội dung quản lý nhà trường trung học phổ thông
Quản lý nhà trường THPT do người hiệu trưởng thực hiện bao gồm các nội dung cơ
bản sau: Quản lý hoạt động dạy - học và các hoạt động giáo dục khác, quản lý các điều
kiện phục vụ dạy học, giáo dục, quản lý nhân sự trong nhà trường, quản lý nhà trường
trong mối quan hệ với cộng đồng, tổ chức tự đánh giá chất lượng giáo dục, cải tiến công
tác quản lý nhà trường. Trong các nội dung này, quản lý dạy học – giáo dục là hoạt động
trung tâm của nhà trường. Để nâng cao chất lượng đào tạo trong nhà trường cần chú
trọng nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên thông qua việc thực hiện tốt các chức năng
quản lý của người hiệu trưởng. Đó là các chức năng: hoạch định; tổ chức; chỉ đạo - điều
khiển; kiểm tra đánh giá.




8


1.4 Đánh giá HĐSP của giáo viên – một nội dung cơ bản của quản lý chất
lượng giáo dục trong trường THPT
1.4.1 Tầm quan trọng của đánh giá HĐSP của giáo viên
Xét cả về lý luận và thực tiễn, đánh giá HĐSP là công việc không thể thiếu trong
chu trình quản lý của hiệu trưởng. Thông qua đánh giá HĐSP của giáo viên, hiệu trưởng
có thể điều chỉnh việc phân công giáo viên cho phù hợp với công việc, phát hiện và làm
bộc lộ những tiềm năng còn ẩn dấu trong họ, giúp họ phát triển toàn diện. Mặt khác, qua
đánh giá hiệu trưởng nhận được thông tin phản hồi của giáo viên về phương pháp quản
lý và các chế độ, chính sách của nhà trường, tăng cường quan hệ tốt đẹp giữa cấp trên và
cấp dưới. Đánh giá HĐSP còn cung cấp thông tin phản hồi cho giáo viên về mức độ thực
hiện công việc của họ so với yêu cầu đề ra; giúp giáo viên điều chỉnh, sửa chữa các thiếu
sót trong cả quá trình dạy học, giáo dục, đồng thời kích thích động viên, tạo động lực

làm việc cho họ. Có thể nói, đánh giá HĐSP của giáo viên là một trong những yếu tố tạo
nên chất lượng giáo dục – đào tạo trong nhà trường.
1.4.2 Nguyên tắc đánh giá HĐSP của giáo viên
Đánh giá HĐSP của giáo viên cần quán triệt các nguyên tắc cơ bản sau: đảm bảo
tính toàn diện; tính lịch sử, cụ thể; tính phát triển và dự báo; tính dân chủ và thống nhất;
tính khách quan, tin cậy; tính hiệu quả; tính phù hợp với đặc điểm đối tượng.
1.4.3 Nội dung đánh giá HĐSP của giáo viên
Nội dung đánh giá HĐSP của giáo viên tập trung vào đánh giá việc thực hiện các
công việc mang tính nghề nghiệp sư phạm của giáo viên như: việc thực hiện qui chế
chuyên môn của giáo viên, giờ dạy trên lớp, kết quả giảng dạy và các nhiệm vụ giáo dục
khác mà giáo viên được phân công.
1.4.4 Phương pháp đánh giá HĐSP của giáo viên
Có thể kể một số phương pháp đánh giá như: phương pháp thang điểm, phương
pháp tự luận, phương pháp ghi chép các vụ việc quan trọng, phương pháp thang điểm
đánh giá căn cứ vào hành vi, phương pháp xếp hạng luân phiên, phương pháp so sánh
cặp. Căn cứ vào nguồn thông tin và nội dung đánh giá, việc đánh giá giáo viên còn có
thể sử dụng các phương pháp sau: Phương pháp thống kê, phương pháp điều tra thu thập
ý kiến người học và những người liên quan, phương pháp đánh giá dựa vào chuẩn nghề
nghiệp của giáo viên.




9


1.4.5 Hình thức đánh giá HĐSP của giáo viên
Có các hình thức đánh giá như: đột xuất và định kỳ; toàn diện và chuyên đề. Người
ta còn phân chia các hình thức đánh giá dựa trên thời điểm thực hiện việc đánh giá, theo
chủ thể thực hiện đánh giá…

Trong thực tiễn đánh giá HĐSP của giáo viên ở trường THPT cần lựa chọn và kết
hợp các phương pháp và hình thức đánh giá để nâng cao hiệu quả công tác đánh giá.
1.5 Đổi mới đánh giá HĐSP của giáo viên theo hướng tập trung vào chất lượng
1.5.1 Một số tiếp cận hiện đại trong quản lý giáo dục và việc vận dụng trong đổi mới
đánh giá HĐSP của giáo viên
Luận án trình bày tổng quan một số tiếp cận hiện đại trong quản lý giáo dục như:
“Quản lý chất lượng tổng thể”, “Quản lý lấy nhà trường làm cơ sở” và tiếp cận “Văn hóa
tổ chức” và việc việc vận dụng vào tổ chức đánh giá HĐSP trong trường trung học phổ
thông. Với quan điểm: “coi học sinh – khách hàng của nhà trường là trọng tâm”, “làm tốt
ngay từ đầu” và “cải tiến liên tục”, cần phối hợp vận dụng các tiếp cận hiện đại một cách
đồng bộ vào đổi mới đánh giá HĐSP trong nhà trường. Một cách tổng quát, cần đánh giá
HĐSP của giáo viên theo các định hướng sau:
- Trong đánh giá không tập trung vào việc xếp loại giáo viên mà tập trung vào mục
tiêu phát triển, nâng cao chất lượng giảng dạy, giáo dục của giáo viên, nâng cao chất
lượng đào tạo trong nhà trường;
- Thực hiện nghiêm túc qui trình đánh giá theo hướng coi trọng tự đánh giá của giáo
viên, theo các tiêu chí đánh giá hợp lý, khả thi và góp ý điều chỉnh liên tục;
- Xây dựng văn hóa đánh giá tích cực, thân thiện, thúc đẩy quá trình tự bồi dưỡng
và bồi dưỡng của mỗi giáo viên về chuyên môn nghiệp vụ sư phạm một cách tự giác,
thường xuyên và hiệu quả.
1.5.2 Nguyên tắc đổi mới đánh giá HĐSP của giáo viên
Đổi mới đánh giá HĐSP cần dựa trên một số nguyên tắc cơ bản sau đây: đảm bảo
sự ổn định và phát triển, đảm bảo tính hiệu quả, tính kế thừa, đảm bảo tính khả thi.
1.5.3 Xu hướng mới trong đánh giá HĐSP của giáo viên
Đổi mới chiến lược đánh giá cần theo hướng tập trung vào chất lượng.
- Một là: Chuyển từ sự đo đạc, phản ánh, mô tả sang tác động, phát triển

10

- Hai là: Bên cạnh việc tìm hiểu thực trạng, phải xác định được điều kiện, nguyên
nhân của những thành công và hạn chế trong HĐSP của giáo viên được đánh giá. Từ đó,
cùng giáo viên đề ra biện pháp cụ thể nâng cao chất lượng giảng dạy, giáo dục.
Xu hướng chung trong đánh giá HĐSP là không tập trung nhiều vào việc xếp loại
giáo viên mà tập trung vào các biện pháp phát triển, nâng cao hiệu quả làm việc của
từng giáo viên và tập thể sư phạm nhà trường.
1.5.4 Đổi mới đánh giá HĐSP của giáo viên THPT
Đổi mới đánh giá HĐSP là một quá trình, trước hết cần xây dựng, hoàn thiện tiêu chí
đánh giá và đổi mới qui trình đánh giá.
* Việc xây dựng và hoàn thiện tiêu chí đánh giá HĐSP phải dựa trên các yêu cầu
sau: phù hợp với luật và các văn bản qui phạm pháp luật; có tính tiên tiến; có tính định
hướng; có tính khả thi; có tính đại chúng; kích thích được tinh thần hợp tác.
Xuất phát từ nội dung đánh giá HĐSP của giáo viên và các yêu cầu đối với việc xây
dựng và hoàn thiện tiêu chí đánh giá HĐSP cũng như phân tích thực trạng quá trình tổ
chức đánh giá HĐSP trong trường THPT các tỉnh ĐBSCL, chúng tôi đã đề xuất các tiêu
chí đánh giá HĐSP của giáo viên.
* Đổi mới qui trình đánh giá cần chú trọng tới mục tiêu phát triển chuyên môn của
giáo viên và tập thể sư phạm nhà trường. Đặc biệt, coi trọng tự đánh giá, xây dựng môi
trường đánh giá thân thiện, hiệu quả và thường xuyên cải tiến.
Chương 2
THỰC TRẠNG CÔNG TÁC ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG SƯ PHẠM
CỦA GIÁO VIÊN TRƯỜNG THPT CÁC TỈNH ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG
2.1 Khái quát đặc điểm tự nhiên, tình hình kinh tế - xã hội, giáo dục các tỉnh
ĐBSCL và định hướng phát triển giáo dục đến năm 2010 và những năm tiếp theo
2.1.1 Khái quát đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội vùng ĐBSCL
ĐBSCL gồm 12 tỉnh và 1 thành phố trực thuộc trung ương. ĐBSCL là khu vực có
vai trò quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của đất nước nhưng còn có
khó khăn về nhiều mặt. Hiện nay ĐBSCL đang trong quá trình chuyển dịch kinh tế đa

dạng. Quá trình đó đòi hỏi phải đầu tư mạnh về cơ sở hạ tầng, tài chính, khoa học công
nghệ, đặc biệt là nhân lực có trình độ văn hóa và chuyên môn kỹ thuật đáp ứng yêu cầu
xây dựng ĐBSCL phát triển toàn diện, bền vững, trở thành một vùng kinh tế trọng điểm của
cả nước với tốc độ tăng trưởng kinh tế cao.




11

2.1.2 Khái quát giáo dục và đào tạo vùng ĐBSCL
- Qui mô các ngành học, bậc học, mạng lưới trường lớp: Được sự quan tâm của
Đảng và Nhà nước, giáo dục của ĐBSCL đã có những bước phát triển quan trọng. Tuy
nhiên, so với các vùng khác và bình quân chung cả nước, qui mô phát triển giáo dục của
ĐBSCL còn thấp, chưa tương xứng với tầm vóc và vị trí chiến lược của mình.
- Đội ngũ giáo viên: Giáo viên các bậc học, cấp học vẫn còn thiếu về số lượng.
Theo qui định hiện hành, còn thiếu trên 3284 giáo viên THPT. Giáo viên phổ thông mặc
dù có tỉ lệ đạt chuẩn khá cao nhưng trên thực tế chưa đáp ứng đầy đủ các yêu cầu về
trình độ học vấn, kiến thức chuyên môn, năng lực sư phạm do được đào tạo từ nhiều
nguồn khác nhau, qua các thời kỳ và hoàn cảnh khác nhau.
- Cơ sở vật chất – kỹ thuật, tài chính: Cơ sở vật chất trường lớp ở các tỉnh ĐBSCL
đã có chuyển biến rõ rệt, song còn nghèo nàn, lạc hậu; nguồn lực cung cấp chưa đủ đảm
bảo cho giáo dục và đào tạo ĐBSCL có những phát triển đột phá.
- Chất lượng và hiệu quả giáo dục - đào tạo: So với đồng bằng sông Hồng, chất
lượng giáo dục phổ thông của ĐBSCL đang có một khoảng cách khá xa. Tỉ lệ học sinh
xếp loại học lực yếu và kém của ĐBSCL cao hơn mức bình quân chung của cả nước. Từ
năm 2002 đến 2006 tỉ lệ tốt nghiệp THPT các tỉnh ĐBSCL luôn ở những vị trí cuối cùng
của bảng xếp hạng. Trong 2 năm gần đây, tỉ lệ này có được cải thiện song vẫn thấp hơn
so với đồng bằng sông Hồng, vùng Đông Nam bộ và vùng Duyên Hải miền Trung.
2.1.3 Phương hướng phát triển giáo dục – đào tạo các tỉnh ĐBSCL đến năm 2010

và những năm tiếp theo
Mục tiêu phát triển giáo dục, đào tạo và dạy nghề vùng ĐBSCL đến năm 2010 và
những năm tiếp theo đã được xác định trong quyết định số 20/2006/QĐ-TTg ngày 20
tháng 1 năm 2006 của Thủ tướng Chính phủ. Quyết định còn nêu lên một số cơ chế,
chính sách nhằm tạo điều kiện cho sự phát triển giáo dục - đào tạo vùng ĐBSCL.
2.2 Phân tích thực trạng công tác đánh giá HĐSP của giáo viên THPT các tỉnh
ĐBSCL
2.2.1 Vài nét về đối tượng khảo sát
Để tìm hiểu thực trạng công tác đánh giá HĐSP của giáo viên THPT các tỉnh
ĐBSCL, chúng tôi đã trao đổi và hỏi ý kiến 1062 cán bộ quản lý và giáo viên ở 8 tỉnh,
thành phố vùng ĐBSCL. Đối tượng trao đổi, hỏi ý kiến là khá đa dạng, bao gồm cả cán
bộ quản lý cấp trường, tổ chuyên môn và giáo viên với các độ tuổi khác nhau, có thời




12

gian tham gia quản lý và tham gia giảng dạy nhất định nên các ý kiến của họ đã phản ánh
được thực trạng về nhận thức, quá trình tổ chức đánh giá và việc xử lý kết quả đánh giá
cũng như tác dụng của công tác đánh giá HĐSP của giáo viên trong nhà trường. Chúng
tôi tập trung hỏi ý kiến cán bộ giáo viên của 20 trường THPT. Các trường được khảo sát
khá đa dạng, bao gồm cả trường chuẩn quốc gia, trường có cơ sở vật chất khá tốt và
trường có cơ sở vật chất còn hạn chế, trường đóng trên địa bàn thành phố, thị xã, trường
ở vùng ven, vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa, trường chuyên, trường dân tộc nội trú.
Do đó, việc nghiên cứu thực trạng về đánh giá HĐSP của giáo viên ở các trường vùng
ĐBSCL được phản ánh khá toàn diện và khách quan.
Ngoài ra, để tìm hiểu thực trạng công tác đánh giá HĐSP của giáo viên ở các
trường THPT các tỉnh ĐBSCL chúng tôi còn trao đổi trực tiếp với các hiệu trưởng, phó
hiệu trưởng và giáo viên của các trường thuộc ĐBSCL trong thời gian họ tham gia các

lớp bồi dưỡng cán bộ quản lý cũng như phân tích các tài liệu sản phẩm hoạt động quản
lý như: kế hoạch năm học, kế hoạch kiểm tra, hồ sơ thanh tra, kiểm tra HĐSP của giáo
viên, báo cáo tổng kết năm học…
2.2.2. Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên trường THPT các tỉnh ĐBSCL về
đánh giá HĐSP của giáo viên trong nhà trường
Chúng tôi đã tìm hiểu nhận thức của cán bộ giáo viên về sự cần thiết và mục đích
của đánh giá HĐSP của giáo viên.
* Đa số cán bộ quản lý và giáo viên cho rằng đánh giá HĐSP của giáo viên là cần
thiết. Tuy nhiên, có 10,45% số người được hỏi còn phân vân hoặc chưa thấy được sự cần
thiết của đánh giá HĐSP của giáo viên. Như vậy, có một bộ phận cán bộ quản lý và giáo
viên chưa nhận thức được sự cần thiết của đánh giá HĐSP. Một số nguyên nhân mà
chúng tôi tìm hiểu được qua trao đổi với các cán bộ quản lý và giáo viên là: quá trình tổ
chức đánh giá chưa thật sự nghiêm túc, mang tính hình thức; tác dụng, hiệu quả của đánh
giá còn hạn chế…
* Qua phân tích phiếu hỏi ý kiến cho thấy: có đến 35,88% số người được hỏi chưa
nhận thức đúng đắn về mục đích đánh giá HĐSP của giáo viên. Điều này sẽ có những
ảnh hưởng đáng kể trong quá trình thực hiện đánh giá.
2.2.3 Quá trình đánh giá HĐSP của giáo viên
* Qua khảo sát thực tế, đánh giá HĐSP của giáo viên ở trường THPT các tỉnh
ĐBSCL có thuận lợi và khó khăn sau:




13

- Thuận lợi: Có cơ sở pháp lý để người hiệu trưởng tổ chức đánh giá HĐSP của
giáo viên; đa số cán bộ quản lý và giáo viên đều khẳng định sự cần thiết của công tác
đánh giá HĐSP trong nhà trường.
- Khó khăn: Các khó khăn được nêu ra là, chưa có hệ thống các tiêu chí đánh giá

HĐSP của giáo viên; người đánh giá chưa được đào tạo, bồi dưỡng về công tác đánh giá;
người đánh giá chưa nhận thức đúng về mục đích đánh giá; bị động về thời gian, xu
hướng đánh giá quá cao, quá dễ dãi, xu hướng đánh giá quá thấp, quá khắt khe, xu hướng
bình quân trong đánh giá, hiệu trưởng chưa thực sự có quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm
về quản lý đội ngũ giáo viên…
Để nâng cao hiệu quả công tác đánh giá HĐSP của giáo viên trường THPT các tỉnh
ĐBSCL phải chú ý khắc phục những khó khăn đã nêu ở trên, đặc biệt là cần nâng cao
nhận thức về mục đích đánh giá cho cán bộ giáo viên, xây dựng và hoàn thiện tiêu chí
đánh giá, tăng cường năng lực và đào tạo, bồi dưỡng về công tác đánh giá cho lực lượng
đánh giá.
* Thực trạng quá trình đánh giá HĐSP của giáo viên trường THPT các tỉnh ĐBSCL
Thực tế cho thấy, quá trình đánh giá HĐSP được thực hiện từ việc xây dựng kế
hoạch đến tổ chức thực hiện, chỉ đạo điều hành và sơ kết, tổng kết hoạt động đánh giá.
Qua xem xét các hồ sơ, tài liệu về công tác đánh giá HĐSP và phân tích các số liệu
thống kê, chúng tôi có một số nhận xét về quá trình và tác dụng của đánh giá HĐSP của
giáo viên THPT ở các tỉnh ĐBSCL như sau:
Ưu điểm: - Nhìn chung các trường đã có kế hoạch đánh giá HĐSP. Kế hoạch
thường được lồng ghép với kế hoạch hoạt động chung của nhà trường và được thực hiện
tập trung vào các tháng 10, 11, 3 và 4. Đây là thời gian mà các hoạt động dạy học, giáo
dục diễn ra sôi nổi tạo điều kiện cho giáo viên thể hiện rõ rệt kết quả HĐSP của mình.
- Lực lượng đánh giá là cán bộ quản lý nên có tinh thần trách nhiệm cao, qui trình
đánh giá được thực hiện thống nhất từ trên xuống dưới nên hiệu trưởng dễ dàng kiểm
soát công tác đánh giá.
- Trên thực tế, đánh giá HĐSP trong trường THPT các tỉnh ĐBSCL đã có tác dụng
nhất định trong việc giúp đỡ, bồi dưỡng giáo viên, điều chỉnh những sai sót, lệch lạc
trong quá trình thực hiện nhiệm vụ của giáo viên. Từ đó, chất lượng dạy học, giáo dục
được nâng lên một bước.

14

Hạn chế: - Hình thức đánh giá thường là định kỳ, báo trước nên giáo viên được
chuẩn bị kỹ lưỡng song điều đó cũng dẫn đến tình trạng kết quả đánh giá chưa phản ánh
được thực tế kết quả HĐSP của giáo viên trong điều kiện hoạt động bình thường. Mặt
khác, do chưa có hệ thống các tiêu chí đánh giá HĐSP nên việc thực hiện đánh giá chủ
yếu dựa vào nhiệm vụ của giáo viên được qui định trong điều lệ nhà trường. Nói cách
khác, tính chính xác trong đánh giá chỉ ở mức độ chấp nhận được.
- Lực lượng đánh giá thực hiện nhiệm vụ chủ yếu dựa vào kinh nghiệm, đa số chưa
được đào tạo, bồi dưỡng về nghiệp vụ đánh giá. Các số liệu thống kê cho thấy, chỉ
khoảng 2/3 số người thực hiện đánh giá có đủ phẩm chất và năng lực để thực hiện nhiệm
vụ. Công việc đánh giá mới dừng ở việc xếp loại giáo viên để phục vụ cho công tác thi
đua. Bên cạnh đó, các hoạt động đánh giá chủ yếu theo một chiều, mang tính áp đặt, từ
cấp trên xuống cấp dưới, giáo viên chưa chủ động trong quá trình đánh giá. Vì vậy, công
tác đánh giá chưa tạo điều kiện cho giáo viên tự đánh giá HĐSP của mình. Có thể nói,
công tác đánh giá chưa tạo ra động lực cho sự phát triển về chuyên môn nghiệp vụ, chưa
thúc đẩy mạnh mẽ việc bồi dưỡng, tự bồi dưỡng của đội ngũ giáo viên.
- Do hiệu trưởng chưa thực sự được giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong
quản lý đội ngũ giáo viên thuộc quyền quản lý của mình nên việc tổ chức đánh giá
HĐSP của giáo viên còn mang tính hình thức. Các biểu hiện của tính hình thức là nể
nang, dễ dãi, qua loa trong đánh giá HĐSP của giáo viên.
- Công tác sơ kết, tổng kết việc đánh giá HĐSP chủ yếu là thống kê kết quả xếp loại
HĐSP của giáo viên. Trên thực tế, các trường chưa chú ý trao đổi, rút kinh nghiệm công
tác đánh giá, chưa phân tích những ưu, nhược điểm và nguyên nhân của chúng trong quá
trình đánh giá để từ đó đưa ra các biện pháp điều chỉnh đối với đối tượng đánh giá, lực
lượng đánh giá và công tác quản lý của hiệu trưởng.
Chương 3
CÁC GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI ĐÁNH GIÁ HĐSP
CỦA GIÁO VIÊN TRƯỜNG THPT CÁC TỈNH ĐBSCL

3.1 Ý nghĩa của đổi mới đánh giá HĐSP của giáo viên THPT các tỉnh ĐBSCL
- Thúc đẩy quá trình đào tạo, bồi dưỡng, tự bồi dưỡng của mỗi giáo viên được thực
hiện một cách tự giác, tích cực và bền bỉ thường xuyên.
- Khuyến khích tinh thần hợp tác cùng phát triển, tạo môi trường đánh giá tích cực,
dân chủ, công khai, đảm bảo tính tin cậy, hiệu quả của hoạt động đánh giá và xây dựng




15

văn hoá chất lượng trong nhà trường.
Tăng cường quan hệ tốt đẹp giữa cấp trên - cấp dưới đồng thời tạo ra động lực
mạnh mẽ, khuyến khích, động viên giáo viên hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.
Có thể nói, đổi mới đánh giá HĐSP của giáo viên THPT các tỉnh ĐBSCL có ý
nghĩa quyết định trong việc xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, tăng
cường đổi mới công tác quản lý ở cơ sở.
3.2 Nội dung các giải pháp đổi mới đánh giá HĐSP
3.2.1 Nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý nhà trường và giáo viên về đánh giá
HĐSP
* Mục tiêu: Đảm bảo cán bộ quản lý và giáo viên nhận thức đầy đủ, chính xác
những vấn đề cơ bản về đánh giá HĐSP trong nhà trường, từ đó có thái độ và hành vi
đúng đắn, tích cực đối với công tác đánh giá, coi đánh giá là để tự khẳng định và được
khẳng định, là một thành tố quan trọng trong việc xây dựng môi trường văn hóa chất
lượng.
* Nội dung: Làm cho cán bộ giáo viên nhận thức được vai trò, sự cần thiết và mục
đích của đánh giá HĐSP trong nhà trường; làm cho họ nắm được tinh thần của quản lý
chất lượng, thực hiện phương châm “làm tốt ngay từ đầu”. Coi trọng tự đánh giá, tránh
tư tưởng áp đặt, nể nang trong quá trình đánh giá. Xây dựng bầu không khí thân thiện,
hợp tác, chia sẻ, kịp thời công nhận và khuyến khích những thành công của mỗi người.

* Tổ chức thực hiện: Các trường cần đưa nội dung nâng cao nhận thức của cán bộ
giáo viên về công tác đánh giá vào kế hoạch năm học của nhà trường; tổ chức cho cán bộ
giáo viên thảo luận về vai trò, sự cần thiết, mục đích và qui trình tổ chức đánh giá HĐSP.
Từ đó, nâng cao hiểu biết và tinh thần trách nhiệm của từng cán bộ giáo viên trong công
tác đánh giá; tổ chức cho lực lượng đánh giá của trường nắm được những vấn đề cơ bản
về nghiệp vụ đánh giá, làm cho giáo viên tin tưởng vào tính công bằng, khách quan cũng
như thấy được tác dụng, hiệu quả của đánh giá HĐSP; phối hợp với tổ chức công đoàn
cơ sở động viên cán bộ giáo viên thực hiện tốt nhiệm vụ của mình thông qua các phong
trào thi đua dạy tốt – học tốt, các hội thảo chuyên đề. Từ đó, nâng cao ý thức trách
nhiệm, tinh thần tự giác, chủ động, sáng tạo của mỗi giáo viên. Xây dựng môi trường
văn hóa chất lượng trong tập thể sư phạm.




16

3.2.2. Tăng cường quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của hiệu trưởng trong quản lý
đội ngũ giáo viên
* Mục tiêu: Đảm bảo cho hiệu trưởng thực sự có quyền và đủ năng lực, phẩm chất
thực hiện quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong quản lý đội ngũ giáo viên từ việc tuyển
dụng, hợp đồng, bố trí sử dụng, đào tạo bồi dưỡng đến kiểm tra đánh giá, đãi ngộ, sa thải
giáo viên.
* Nội dung: Tăng cường quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về quản lý đội ngũ giáo
viên của nhà trường là điều kiện quan trọng để các nhà trường thực hiện đổi mới đánh
giá HĐSP. Bởi lẽ, nếu hiệu trưởng thực sự có quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong
quản lý đội ngũ giáo viên và có đủ năng lực, phẩm chất thực hiện quyền hạn được giao
thì việc đánh giá HĐSP của giáo viên mới đi vào thực chất. Một số nội dung cần thực
hiện là: có văn bản hướng dẫn cụ thể trao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho hiệu
trưởng các trường THPT trong việc quản lý đội ngũ cán bộ giáo viên; nâng cao nhận

thức cho đội ngũ cán bộ quản lý các cấp, trước hết là cơ quan quản lý giáo dục cấp trên
để có sự chuyển biến về hành động trong việc giảm bớt chỉ đạo một chiều đối với các
nhà trường về quản lý nhân sự; đào tạo, bồi dưỡng hiệu trưởng có năng lực và phẩm chất
thực hiện quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong xây dựng và phát triển đội ngũ giáo
viên của đơn vị; nâng cao tinh thần trách nhiệm, sự hiểu biết và năng lực thực hiện
nhiệm vụ một cách tự giác, chủ động, sáng tạo cho đội ngũ cán bộ giáo viên.
* Tổ chức thực hiện: Tăng cường quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về quản lý đội
ngũ giáo viên của hiệu trưởng nhà trường cần được thực hiện từ các cơ quan quản lý nhà
nước về giáo dục đến các trường THPT. Các công việc cụ thể là:
- Đối với cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục: Ban hành các văn bản giao quyền
tự chủ về nhân sự, hướng dẫn cụ thể để nhà trường được tự chủ trong việc tuyển dụng,
hợp đồng, bố trí, sử dụng, đề bạt, đào tạo bồi dưỡng, sa thải, tăng lương, đãi ngộ cán bộ
giáo viên thuộc quyền quản lý của mình; ban hành văn bản chỉ đạo, hướng dẫn cụ thể các
nhà trường tổ chức và vận hành Hội đồng trường nhằm thực hiện chiến lược phân quyền,
thiết lập cơ chế dân chủ đại diện; Bộ giáo dục và đào tạo ban hành bộ chuẩn về giáo dục
phổ thông như: chuẩn nghề nghiệp giáo viên THPT, chuẩn hiệu trưởng THPT, chuẩn
nhà trường THPT. Đây là căn cứ để đào tạo bồi dưỡng và đánh giá đội ngũ giáo viên phù
hợp với từng giai đoạn phát triển giáo dục của đất nước, của vùng miền; Tổ chức đào




17

tạo, bồi dưỡng hiệu trưởng trường THPT có năng lực thực hiện quyền tự chủ, tự chịu
trách nhiệm; Xây dựng chế độ chính sách đối với lao động của hiệu trưởng.
- Đối với các trường THPT: Hiệu trưởng và các cán bộ quản lý khác của trường cần
tu dưỡng rèn luyện phẩm chất, năng lực để có thể thực hiện được quyền tự chủ, tự chịu
trách nhiệm; Cần phát huy vai trò của Hội đồng trường để thực hiện quyền tự chủ của
nhà trường, đảm bảo sự tham gia của nhiều người vào quá trình ra quyết định về nguồn

nhân lực của nhà trường và các vấn đề quan trọng khác; Thực hiện phân cấp mạnh mẽ về
chuyên môn cho các tổ chuyên môn và giáo viên. Tùy theo tình hình thực tế của từng
trường cần có qui định cụ thể về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của tổ trưởng chuyên
môn, của mỗi giáo viên nhằm tăng cường quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong việc
thực hiện nhiệm vụ của họ.
3.2.3 Xây dựng và đổi mới văn hóa đánh giá, tạo môi trường tích cực trong đánh
giá HĐSP của giáo viên
* Mục tiêu: Nâng cao hiệu quả của công tác đánh giá HĐSP của giáo viên trên tinh
thần thiện chí, dân chủ, hợp tác cùng phát triển giữa các thành viên trong tập thể sư
phạm nhà trường.
* Nội dung: Đánh giá chính xác, công bằng, dân chủ; đánh giá vì sự tiến bộ và phát
triển của giáo viên và tập thể sư phạm nhà trường; Coi trọng tự đánh giá; Nêu cao tinh
thần hợp tác, chia sẻ và tin tưởng giữa người đánh giá và giáo viên được đánh giá; Xây
dựng bầu không khí tâm lý vui vẻ, cởi mở, thân thiện trong quá trình đánh giá; Không
tập trung nhiều vào việc xếp loại giáo viên mà tập trung vào các biện pháp phát triển,
nâng cao chất lượng, hiệu quả công việc của họ.
* Tổ chức thực hiện: Nhận dạng những giá trị, truyền thống, mẫu hành vi…trong
công tác đánh giá mà nhà trường sẽ bảo tồn, điều chỉnh và phát triển; Nêu rõ các giá trị
mới cần xây dựng, những công việc và biện pháp cần thực hiện để đổi mới văn hóa đánh
giá. Các giá trị cần xây dựng, nuôi dưỡng, vun trồng là: sự sáng tạo, tính thích nghi,
trung thực, sự chia sẻ, tính cởi mở, sự thân thiện, tính hợp tác…; Truyền thông cho mọi
thành viên trong nhà trường hiểu đầy đủ, chính xác về lý do, mục đích và kế hoạch của
xây dựng, đổi mới văn hóa đánh giá; Huấn luyện cho cán bộ cốt cán và giáo viên hiểu rõ
về các giá trị, mẫu hành vi cần bảo tồn và cần thay đổi trong quá trình đánh giá HĐSP;
Thực hiện kế hoạch đổi mới văn hóa đánh giá; Đánh giá rút kinh nghiệm và điều chỉnh,




18

uốn nắn các thiếu sót đồng thời động viên, khuyến khích những việc làm tốt nhằm nâng
cao hiệu quả đánh giá HĐSP.
3.2.4. Xây dựng và hoàn thiện các tiêu chí đánh giá HĐSP của giáo viên
* Mục tiêu: Đảm bảo có hệ thống các tiêu chí đánh giá HĐSP của giáo viên hợp lý
và khả thi, làm cơ sở cho việc thực hiện đổi mới tổ chức công tác đánh giá nhằm nâng
cao chất lượng đội ngũ nhà giáo trong các trường THPT vùng ĐBSCL.
* Nội dung: Xây dựng và hoàn thiện tiêu chí đánh giá HĐSP bao gồm 2 công việc:
- Một là, xây dựng mới tiêu chí đánh giá đối với các nội dung của HĐSP chưa có
tiêu chí đánh giá. Các nội dung đánh giá HĐSP chưa có tiêu chí đánh giá là: thực hiện
qui chế chuyên môn, công tác chủ nhiệm lớp, kết quả giảng dạy. Do đó các tiêu chí này
cần được xây dựng mới.
- Hai là, điều chỉnh cho phù hợp hơn tiêu chí đánh giá đã có. Hiện nay, các trường
THPT thực hiện đánh giá giờ dạy của giáo viên theo công văn 10227/THPT ngày
11/9/2001 Hướng dẫn đánh giá và xếp loại giờ dạy ở bậc trung học. Tuy nhiên, công văn
này có nhiều điểm không còn phù hợp. Vì vậy cần có sự điều chỉnh cho phù hợp hơn.
* Tổ chức thực hiện
Chúng tôi đã xây dựng và hoàn thiện tiêu chí đánh giá HĐSP của giáo viên. Các
tiêu chí đánh giá mà chúng tôi xây dựng bao gồm:
* Tiêu chí đánh giá việc thực hiện qui chế chuyên môn của giáo viên: Tiêu chí này
đề cập đến các qui định về chuyên môn mà giáo viên phải thực hiện như: thực hiện
chương trình giảng dạy; chuẩn bị giờ dạy; kiểm tra, chấm bài, quan tâm giúp đỡ các đối
tượng học sinh; tham gia sinh hoạt chuyên môn; thí nghiệm, thực hành, sử dụng đồ
dùng, thiết bị dạy học; hồ sơ sổ sách chuyên môn; tự bồi dưỡng và tham gia bồi dưỡng
chuyên môn, nghiệp vụ; tuân thủ qui định dạy thêm.
* Tiêu chí đánh giá giờ dạy của giáo viên: Đánh giá giờ dạy trên lớp của giáo viên
được coi là một nội dung trọng tâm của công tác đánh giá HĐSP của giáo viên. Trên cơ
sở phân tích về bối cảnh hiện nay và các yêu cầu đặt ra đối với giờ dạy trên lớp của
người giáo viên THPT cũng như những thuận lợi và khó khăn trong việc sử dụng công
văn 10227/THPT, chúng tôi đã điều chỉnh và xây dựng tiêu chí đánh giá giờ dạy trên lớp

của giáo viên theo 5 phương diện: nội dung dạy học; phương pháp và hình thức tổ chức
dạy – học; phương tiện, đồ dùng dạy – học; quan hệ trong hoạt động dạy – học và kết
quả giờ dạy. Với tiêu chí đánh giá này giúp cho việc đánh giá bao quát cả hoạt động của




19

Thầy, hoạt động của Trò và các mối quan hệ trong tiết dạy, giúp cho việc đánh giá được
cụ thể, toàn diện và chính xác hơn.
* Tiêu chí đánh giá công tác chủ nhiệm lớp của giáo viên: Từ chức năng, nhiệm vụ
của giáo viên chủ nhiệm được qui định trong điều lệ nhà trường và yêu cầu của người
giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường THPT trong giai đoạn hiện nay, chúng tôi đã xây dựng
tiêu chí đánh giá công tác chủ nhiệm lớp của giáo viên về các khía cạnh: tìm hiểu thông
tin về HS lớp chủ nhiệm và xây dựng kế hoạch giáo dục các đối tượng HS; xây dựng tập
thể lớp HS tự quản; tổ chức tiết sinh hoạt tập thể lớp hàng tuần; thực hiện nội dung
chương trình chính khóa giáo dục ngoài giờ lên lớp theo qui định của Bộ Giáo dục và
Đào tạo; tổ chức cho học sinh tham gia các hoạt động giáo dục ngoài giờ; công tác phối
hợp với các lực lượng giáo dục trong nhà trường (Đoàn TNCS HCM, giáo viên bộ môn,
giáo viên chủ nhiệm cùng khối…); công tác phối hợp với lực lượng giáo dục ngoài nhà
trường (gia đình HS, chi hội cha mẹ HS, chính quyền địa phương, đoàn thể xã hội, cơ
quan chức năng, tổ chức kinh tế ở địa phương); thực hiện việc đánh giá, xếp loại học
sinh theo qui định; thực hiện hồ sơ sổ sách và chế độ báo cáo về tình hình lớp với hiệu
trưởng nhà trường; kết quả học tập, rèn luyện của học sinh lớp chủ nhiệm.
Ngoài ra, đề tài còn đề cập đến việc đánh giá kết quả giảng dạy của giáo viên.
3.2.5 Đổi mới qui trình đánh giá HĐSP của giáo viên
* Mục tiêu: Đảm bảo tính toàn diện, chính xác, dân chủ và hiệu quả trong đánh giá
HĐSP của giáo viên nhằm xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo, góp phần
nâng cao chất lượng dạy học trong nhà trường.

* Nội dung
- Thực hiện qui trình: tự đánh giá – đánh giá – đánh giá lại đánh giá, thay cho việc
đánh giá theo lối áp đặt của cấp trên đối với cấp dưới như hiện nay;
- Coi trọng tự đánh giá của giáo viên;
- Đa dạng hóa nguồn thông tin phản hồi về HĐSP của giáo viên được đánh giá. Từ
đó, có sự đánh giá chính xác, toàn diện;
- Thực hiện phản hồi tích cực sau khi thu thập và xử lý thông tin về HĐSP nghĩa là,
chú ý tư vấn, giúp đỡ, tập trung vào tiềm năng của giáo viên hơn là những những thiếu
sót của họ;
- Xây dựng môi trường tích cực, dân chủ trong đánh giá. Khuyến khích tinh thần
hợp tác cùng phát triển của các giáo viên trong nhà trường.




20

* Tổ chức thực hiện
Qui trình này yêu cầu thực hiện nghiêm túc các bước từ xây dựng kế hoạch đến tổ
chức và tổng kết, điều chỉnh công tác đánh giá. Trong đó, coi trọng tự đánh giá của giáo
viên và phối hợp các phương pháp thu thập thông tin, hình thức đánh giá.
Như vậy, đề tài đã đề xuất 5 giải pháp đổi mới đánh giá HĐSP của giáo viên. Các
giải pháp này có mối quan hệ chặt chẽ với nhau nên cần được phối hợp và thực hiện đồng
bộ. Trong đó, giải pháp 1 là giải pháp về mặt nhận thức, giải pháp 2 và 3 là các giải pháp
về điều kiện cho việc thực hiện đổi mới đánh giá, giải pháp 4 và 5 là các giải pháp để thực
thi đổi mới đánh giá HĐSP của giáo viên THPT.
3.3 Thực nghiệm đổi mới đánh giá HĐSP của giáo viên THPT các tỉnh ĐBSCL
Trong khuôn khổ đề tài, chúng tôi đã xem xét tính cấp thiết, tính khả thi và tính hợp
lý cũng như tác dụng, hiệu quả của các giải pháp đổi mới đánh giá HĐSP của giáo viên
thông qua các cách thức sau:

- Trưng cầu ý kiến cán bộ quản lý và giáo viên về tính cấp thiết và khả thi của các
giải pháp đề xuất;
- Tổ chức thực nghiệm 2 giải pháp trong số 5 giải pháp đổi mới đánh giá HĐSP của
giáo viên mà đề tài đề xuất tại một số trường THPT các tỉnh ĐBSCL.
3.3.1 Kết quả trưng cầu ý kiến cán bộ quản lý và giáo viên về các giải pháp đổi mới
đánh giá HĐSP trong trường THPT
Chúng tôi đã tổ chức trao đổi và hỏi ý kiến các cán bộ quản lý và giáo viên các
trường THPT thuộc 8 tỉnh ĐBSCL về các giải pháp đổi mới đánh giá HĐSP trong trường
THPT. Kết quả trưng cầu ý kiến cho thấy, các giải pháp mà đề tài đề xuất có tính cấp thiết
và khả thi cao. Đặc biệt, các tiêu chí đánh giá HĐSP của giáo viên đã được các cán bộ
quản lý và giáo viên đánh giá cao về tính hợp lý và khả thi. Đây là cơ sở để tổ chức thực
nghiệm trong thực tiễn quản lý nhà trường.
3.3.2. Thực nghiệm một số giải pháp đổi mới đánh giá HĐSP trong trường THPT
một số tỉnh ĐBSCL
Chúng tôi đã tiến hành thực nghiệm đổi mới qui trình và tiêu chí đánh giá HĐSP
của giáo viên ở một số trường THPT vùng ĐBSCL theo 2 giai đoạn:
- Giai đoạn 1: Thực nghiệm thăm dò ở 11 trường THPT của 5 tỉnh đồng bằng sông
Cửu Long. Đó là các trường: THPT dân tộc nội trú Huỳnh Cương tỉnh Sóc Trăng, THPT




21

Chuyên tỉnh Trà Vinh, THPT Chợ Lách A tỉnh Bến Tre, THPT Châu Thành tỉnh Trà
Vinh, THPT Lương Định Của tỉnh Sóc Trăng, THPT Lịch Hội Thượng tỉnh Sóc Trăng,
THPT Mỹ Hội Đông tỉnh An Giang, THPT Đoàn Thị Điểm tỉnh Bến Tre, THPT Mỹ
Phước Tây tỉnh Tiền Giang, THPT Vĩnh Lộc tỉnh An Giang, THPT Thiên Hộ Dương
tỉnh Tiền Giang. Như vậy, trong số các trường trên có: 1 trường chuyên, 1 trường dân tộc
nội trú và 9 trường THPT bình thường (3 trường thị trấn, 4 trường nông thôn, 2 trường

vùng sâu).
- Giai đoạn 2: Thực nghiệm kiểm tra ở 7 trường THPT của 6 tỉnh ĐBSCL. Cụ thể là
các trường: THPT Vĩnh Lộc - An Giang, THPT Mỹ Hội Đông - An Giang, THPT Mỹ
Phước Tây - Tiền Giang, THPT Dân tộc Nội trú Huỳnh Cương - Sóc Trăng, THPT An
Ninh - Long An, THPT Chuyên Trà Vinh - Trà Vinh và THPT Chợ Lách A - Bến Tre.
Trong 7 trường THPT nói trên có 1 trường chuyên, 1 trường dân tộc nội trú, 1 trường
đóng trên địa bàn thị trấn, 3 trường nông thôn và 1 trường vùng sâu.
Qua 2 giai đoạn thực nghiệm, các trường đã tổ chức đánh giá theo qui trình và tiêu
chí đánh giá mà đề tài đề xuất đối với 1473 lượt giáo viên (951 lượt giáo viên ở giai đoạn
1 và 522 lượt giáo viên ở giai đoạn 2). Từ việc trao đổi với hiệu trưởng, tổng hợp báo
cáo sơ kết, tổng kết của các trường thực nghiệm, phân tích các hồ sơ đánh giá HĐSP của
giáo viên ở các trường thực hiện thực nghiệm đánh giá và các trường không thực hiện
thực nghiệm cũng như phân tích, so sánh ý kiến nhận xét của các giáo viên được thực
nghiệm đánh giá (được đánh giá theo qui trình và tiêu chí đánh giá mà đề tài đề xuất) và
các giáo viên khác ở các trường đối chứng (được đánh giá theo qui trình và tiêu chí hiện
hành) cho thấy, các trường đều đánh giá cao tính hợp lý và khả thi của qui trình và tiêu
chí đánh giá mà đề tài đề xuất. Kết quả phân tích cho phép đưa ra kết luận: qui trình và
tiêu chí đánh giá mới có tác dụng đối với việc nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên
trong nhà trường cao hơn so với qui trình và tiêu chí đánh giá hiện hành. Qua thực
nghiệm, các trường đã có sự cải tiến trong công tác đánh giá HĐSP, thực hiện đổi mới
quản lý ở cơ sở đồng thời vai trò trách nhiệm của người giáo viên, tổ trưởng chuyên môn
được nâng cao, chất lượng giảng dạy, giáo dục được cải thiện.
Ngoài ra, chúng tôi còn xem xét tác dụng của việc sử dụng qui trình và tiêu chí đánh
giá mới đối với kết quả dạy học, giáo dục trong nhà trường. Phân tích các số liệu thống kê
về kết quả học tập và rèn luyện của học sinh trong 2 năm học 2006 – 2007 và 2007 –




22

2008 ở 7 trường thực nghiệm cho thấy, việc sử dụng qui trình và tiêu chí đánh giá mới
bước đầu đã có tác dụng nhất định trong việc nâng cao chất lượng dạy học, giáo dục trong
nhà trường.
Phần thứ ba
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
1. Trong nhà trường, người giáo viên với HĐSP của họ là điều kiện tiên quyết đối
với việc nâng cao chất lượng đào tạo, đối với sự phát triển giáo dục. Xét về lý luận và
thực tiễn, đánh giá HĐSP là một công việc không thể thiếu trong chu trình quản lý, lãnh
đạo của hiệu trưởng trường THPT. Trong bối cảnh hiện nay, cần đổi mới đánh giá HĐSP
nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo, góp phần phát triển hệ thống giáo dục quốc
dân. Xu hướng chung trong đánh giá HĐSP hiện nay là tập trung vào các biện pháp phát
triển, nâng cao hiệu quả làm việc của từng giáo viên, của tập thể sư phạm nhà trường.
2. Đề tài đã tiến hành khảo sát thực trạng công tác đánh giá HĐSP của giáo viên
THPT các tỉnh ĐBSCL. Kết quả nghiên cứu cho thấy, nhìn chung công tác đánh giá
HĐSP được tiến hành khá nghiêm túc nhưng tính chính xác chỉ ở mức độ tạm chấp nhận,
hơn nữa kết quả đánh giá mới dừng ở việc xếp loại giáo viên để phục vụ cho công tác thi
đua nên tác dụng, hiệu quả đối với việc xây dựng đội ngũ giáo viên chưa cao. Nguyên
nhân của thực trạng này là do nhận thức về sự cần thiết và mục đích của đánh giá HĐSP
của giáo viên trong nhà trường chưa đầy đủ và chính xác, chưa có hệ thống tiêu chí đánh
giá HĐSP, quá trình đánh giá được thực hiện chủ yếu theo một chiều, từ cấp trên xuống
cấp dưới, vì vậy chưa tạo điều kiện cho giáo viên tự đánh giá HĐSP của mình…
3. Trên cơ sở lý luận và thực tiễn, đề tài đã đề xuất các giải pháp đổi mới đánh giá
HĐSP của giáo viên THPT các tỉnh ĐBSCL nhằm xây dựng và nâng cao chất lượng đội
ngũ giáo viên, góp phần nâng cao chất lượng dạy học. Cụ thể là:
- Nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý nhà trường và giáo viên về đánh giá HĐSP;
- Tăng cường quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của hiệu trưởng trong quản lý đội
ngũ giáo viên;
- Xây dựng và đổi mới văn hóa đánh giá, tạo môi trường tích cực trong đánh giá
HĐSP của giáo viên.

- Xây dựng và hoàn thiện các tiêu chí đánh giá HĐSP của giáo viên;
- Đổi mới qui trình đánh giá HĐSP của giáo viên.




23

Đề tài đã tổ chức thực nghiệm đổi mới qui trình và tiêu chí đánh giá HĐSP của giáo
viên ở một số trường THPT các tỉnh ĐBSCL. Kết quả thực nghiệm đã chứng minh tính
hợp lý, khả thi và tác dụng của qui trình và tiêu chí đánh giá mới đối với việc nâng cao
chất lượng đội ngũ giáo viên, góp phần nâng cao chất lượng dạy học giáo dục trong nhà
trường. Tuy nhiên, để công tác đánh giá HĐSP có tác dụng, hiệu quả cao hơn các giải
pháp trên cần được tiến hành đồng bộ, chủ động và tích cực trong quá trình đánh giá
HĐSP của giáo viên ở trường THPT.
4. Đổi mới đánh giá HĐSP là một quá trình lâu dài và phức tạp, đòi hỏi sự nỗ lực
của cán bộ quản lý nhà trường, sự tham gia chủ động, tích cực của đội ngũ giáo viên và
sự hỗ trợ của cơ quan quản lý giáo dục cấp trên. Chúng tôi xin nêu một vài khuyến nghị
sau:
* Đối với cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục
- Chính phủ tiếp tục có chính sách ưu đãi, mang tính đặc thù áp dụng cho giáo dục -
đào tạo các tỉnh ĐBSCL và các vùng khó khăn. Ưu tiên đào tạo, đào tạo lại và bồi dưỡng
nâng cao trình độ chuyên môn, trình độ quản lý cho đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý
giáo dục nhằm thực hiện đổi mới giáo dục, đổi mới quản lý giáo dục đạt kết quả;
- Ban hành văn bản hướng dẫn cụ thể trao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho
các trường THPT trong việc quản lý đội ngũ cán bộ giáo viên, tạo điều kiện cho hiệu
trưởng nhà trường tổ chức đánh giá HĐSP của giáo viên đúng thực chất;
- Ban hành bộ chuẩn về giáo dục trung học: chuẩn nhà trường, chuẩn hiệu trưởng,
chuẩn nghề nghiệp giáo viên. Đây là căn cứ để xây dựng và đánh giá nhà trường, bồi
dưỡng và nâng cao năng lực, phẩm chất của hiệu trưởng, đào tạo bồi dưỡng và đánh giá

đội ngũ giáo viên đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục của đất nước, của từng vùng miền.
* Đối với trường trung học phổ thông
- Mỗi nhà trường cần xây dựng, nuôi dưỡng, vun trồng văn hóa nhà trường đảm bảo
cho cán bộ giáo viên được làm việc trong môi trường vui vẻ, cởi mở, tin tưởng lẫn nhau.
Đó là điều kiện quan trọng trong việc thực hiện có hiệu quả đánh giá HĐSP của giáo
viên trong nhà trường;
- Xây dựng, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên cốt cán có năng lực chuyên môn giỏi và
phẩm chất nghề nghiệp tốt để hỗ trợ, giúp đỡ, kèm cặp các giáo viên còn thiếu kinh
nghiệm hoặc gặp khó khăn trong việc thực hiện nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục. Chú trọng