MỘT SỐ GIẢI PHÁP GIÚP HỌC SINH HỌC TỐT MÔN ÂM NHẠC Ở TRƯỜNG THCS

−
PHÒNG GD&ĐT VĨNH TƯỜNG
TRƯỜNG THCS………………….
----------

CHUYÊN ĐỀ CỤM
MỘT SỐ GIẢI PHÁP GIÚP HỌC SINH HỌC TỐT
MÔN ÂM NHẠC Ở TRƯỜNG THCS

Người thực hiện: ……………………….
Tổ: Khoa học xã hội

THÁNG 3 NĂM 2023

1


STT

CHỮ VIẾT TẮT

NGHĨA LÀ

1

GV

Giáo viên

2

HS

Học sinh

3

TĐN

Tập đọc nhạc

4

ÂNTT

âm nhạc thường thức

5

THCS

Trung học cơ sở

2


MỤC LỤC

Trang

1. Lời giới thiệu

4

2. Tên chuyên đề

5

3. Tác giả của chuyên đề

5

4. Chủ đầu tư chuyên đề

5

5. Lĩnh vực áp dụng chuyên đề

5

6. Ngày chuyên đề được áp dụng

5

7. Mô tả bản chất chuyên đề

5

7.1. Cơ sở pháp lý.

5

7.2. Cơ sở thực tiễn.

6

7.3. Thực trạng của việc dạy và việc học môn Âm nhạc trong trường THCS

7

7.4. Các biện pháp để giải quyết vấn đề

8

8. Những thông tin cần được bảo mật

16

9. Các điều kiện để thực hiện chuyên đề

16

10. Đánh giá lợi ích thu được

17

11. Danh sách những tổ chức, cá nhân đã tham gia áp dụng th ử

18

hoặc áp dụng chuyên đề lần đầu.

1. Lời giới thiệu:
Âm nhạc là một loại hình nghệ thuật gắn liền với cuộc sống con người, có sức
hấp dẫn mạnh mẽ đối với tất cả mọi người dù ở lứa tuổi nào. Đó là một bộ mơn nghệ
thuật dùng âm thanh và nhịp điệu để diễn tả tâm tư tình cảm của con người, xuất hiện
từ rất lâu đời. Có thể khẳng định rằng âm nhạc có tính truyền cảm trực tiếp, bao gồm
cả âm thanh của giọng hát và âm thanh của các loại nhạc cụ. Loài người đã sử dụng
âm nhạc như một phương tiện để làm cho đời sống tinh thần phong phú, góp phần cải
thiện và nâng cao chất lượng cuộc sống. Âm nhạc đem đến cho con người những khoái
cảm thẩm mỹ. Khả năng truyền bá của âm nhạc là hết sức rộng lớn.
Âm nhạc là phương tiện giáo dục tích cực góp phần hình thành ở học sinh một
tâm hồn trong sáng, thị hiếu âm nhạc lành mạnh, tư duy sắc sảo, lịng khát khao sáng
tạo, giàu tình cảm ln tự tin và có cái nhìn đẹp hơn, hồn thiện hơn nhằm giúp các em
giảm bớt căng thẳng cho những tiết học ở những môn học khác.
Từ xưa đến nay, Âm nhạc là vốn văn hóa lâu đời mang đậm đà bản sắc dân tộc,
khi âm nhạc tồn tại thì nhu cầu thưởng thức âm nhạc là động lực thúc đẩy khả năng
sáng tạo của mỗi con người. Yếu tố đó đã tạo điều kiện cho sự phát triển âm nhạc dân
gian đa dạng và phong phú, qua việc học âm nhạc ở trường THCS, môn Âm nhạc là
một trong những phương tiện hiệu quả nhất để thực hiện nhiệm vụ giáo dục đạo đức,
thẩm mĩ cho học sinh nhằm góp phần giáo dục toàn diện cho học sinh theo mục tiêu
đào tạo, tạo cơ sở hình thành nhân cách con người mới.
Thông qua những phương tiện của nghệ thuật âm nhạc để bồi dưỡng khả năng
nhận thức, phát triển tư duy, óc sáng tạo góp phần cùng các môn học khác phát triển
năng lực trí tuệ cho học sinh, bồi dưỡng những năng khiếu nghệ thuật, đẩy mạnh
phong trào văn nghệ quần chúng làm cho khơng khí của nhà trường thêm vui tươi lành
mạnh. Từ mục tiêu giáo dục và những lí do chung của mơn học Âm nhạc nói trên, bản
thân tơi nhận thấy đó là một hướng đi và là một phương pháp giáo dục đúng đắn mang
tính đặc thù của việc giáo dục cái hay cái đẹp, giáo dục tình cảm, thẩm mĩ âm nhạc
góp phần quan trọng vào việc hình thành nhân cách tồn diện của con người mới: Đức

- Trí - Thể - Mĩ. Trong nghệ thuật âm nhạc, sự sáng tạo của mỗi cá nhân đóng vai trị
cực kì quan trọng. Sáng tạo có nhiều mức độ, có thể phát triển từ những ý tưởng đã có,
có thể là thay đổi hệ thống nguyên tắc.
4


Xuất phát từ những lý do và niềm hứng thú đó cá nhân đi vào nghiên cứu một
đề tài - “Một số giải pháp giúp học sinh học tốt môn Âm nhạc ở Trường THCS ”
góp phần nâng cao chất lượng dạy học.
2. Tên chuyên đề:
“Một số giải pháp giúp học sinh học tốt môn Âm nhạc ở Trường THCS ”
3. Tác giả của chuyên đề:
Họ và tên:....................................
Địa chỉ: Trường THCS .................................
4. Chủ đầu tư chuyên đề:
......................................
5. Lĩnh vực áp dụng chuyên đề:
Dạy học bộ môn âm nhạc 7.
6. Ngày chuyên đề được áp dụng:
Từ tháng 2/2022
7. Mô tả bản chất chuyên đề
7.1. Cơ sở pháp lý.
Nghị quyết TW II khóa VIII tiếp tục khẳng định đổi mới phương pháp giáo dục,
khắc phục lới truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo của người
học, từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến và phát triển hiện đại vào quá trình
dạy học đảm bảo.
Trong chương trình âm nhạc ở trường THCS nói chung và lớp 7 nói riêng mặc
dù không nhằm đào tạo các em thành những con người hoạt động nghệ thuật chuyên
nghiệp mà chủ yếu là giáo dục văn hoá âm nhạc, làm cho các em u thích nghệ thuật
âm nhạc, hình thành ở học sinh một tâm hồn trong sáng, một thị hiếu âm nhạc lành

mạnh, cách tư duy sắc sảo, lòng khát khao sáng tạo, giàu tình cảm, nhanh nhẹn hoạt
bát và sống vui tươi. Âm nhạc phát triển tối đa những tố chất sinh lý, những phẩm chất
tâm lý của lứa tuổi học sinh, tạo điều để các em hoàn chỉnh và cân đối về tâm hồn, trí
tuệ và thể chất, làm phong phú tình cảm của lứa tuổi học trị. Mặt khác qua đó phát
triển bồi dưỡng những mầm non nghệ thuật cho tương lai đất nước. Đây là một mơn
học cịn rất mới mẻ không giống những môn học khác, môn học mang tính nghệ thuật

5


cao, học sinh học theo phương châm học vui- vui học. Vì vậy tạo cho các em say mê
hứng thú học tập là rất cần thiết.
Giáo dục phổ thông nhằm giáo dục học sinh phát triển tồn diện, khơng những
nâng cao hiểu biết về kiến thức văn hố mà cịn phát huy năng lực cảm thụ âm nhạc,
làm cho đời sống tinh thần thêm phong phú, lành mạnh tạo điều kiện để các em bộc lộ
và phát triển năng khiếu, góp phần phát triển tồn diện và hài hịa về tính cách cho các
em. Đặc biệt giáo dục thẩm mỹ trong trường THCS là một trong bốn mặt giáo dục
quan trọng nhất: Đức -Trí-Thể -Mĩ. Cái đẹp trong nghệ thuật âm nhạc xuất phát từ tác
phẩm, từ nghệ thuật trình diễn tạo nên những hình tượng âm nhạc có tác dụng truyền
cảm mạnh mẽ làm rung động lòng người, hướng con người tới Chân-Thiện -Mĩ.
7.2. Cơ sở thực tiễn.
            - Từ phản ánh hiện thực cuộc sống, âm nhạc là một yếu tố văn hóa quan trọng
của cộng đồng. Bởi tầm quan trọng đó, âm nhạc đã được đưa vào hệ thống giáo dục
Quốc gia là một môn học bắt buộc từ cấp học mầm non cho đến trung học cơ sở và ở
các trường chuyên nghiệp. Trong hệ thống giáo dục, âm nhạc mang nhiều vai trò như:
Giáo dục thẩm mĩ; giáo dục đạo đức; giáo dục trí tuệ; giáo dục thể chất. thực tế hiện
nay cho thấy mạng internet phát triển, HS tiếp cận với mạng xã hội với những mục
đích khác nhau trong đó có nhiều luồng thông tin không hay, không phù hợp với lứa
tuổi của các em thậm chí có cả những điều tiêu cực cám dỗ, nhưng khi có âm nhạc sẽ
giúp các em có những cái nhìn tích cực, vui tuơi để hịa nhập với cuộc sống với bạn

bè, và đúng như câu nói sữa ni phần xác - hát ni tâm hồn.
- Ở cấp trung học cơ sở, bộ môn âm nhạc cùng với các bộ môn khác giúp học
sinh phát triển nhân cách toàn diện ở tất cả các mặt: Đức - Trí - Thể - Mĩ. Chương
trình Giáo dục phổ thơng quy định: “Âm nhạc là một mơn văn hóa bắt buộc. Tất cả
học sinh đều được học để có một trình độ văn hóa Âm nhạc phổ thơng trong nền
học vấn chung ở Tiểu học và Trung học cơ sở”. 
- Tuy nhiên ở các trường THCS không phải trường nào cũng có giáo viên Âm
nhạc, nhiều GV khơng có trình độ chuyên môn hoặc chưa được đào tạo bài bản.
- Gv ở các trường chưa được quan tâm và tạo điều kiện để phát triển chun
mơn cụ thể là: ít sân chơi giành cho GV Âm nhạc, cơ sở vật chất cịn thiếu thốn nếu có
thì rất sơ sài, nhà trường coi Âm nhạc là mơn phụ vì thế GV thường được phân công
dạy thay các môn khác.
6


- Mơn Âm nhạc góp phần hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển
đúng đắn, lâu dài về mặt thẩm mỹ, truyền đạt một số kiến thức cơ bản, cần thiết, mang
tính phổ thơng nhằm thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện, đồng thời phát hiện những
học sinh có năng khiếu, tạo điều kiện cho các em tiếp tục phát triển năng khiếu âm
nhạc.
7.3. Thực trạng của việc dạy và việc học môn Âm nhạc trong trường THCS
- Thuận lợi:
+ HS ngoan, đa số các em rất u thích mơn Âm nhạc. Đặc biệt là phân môn
hát, HS cảm nhận giai điệu các bài hát khá tốt, thực hiện các bài hát với phần nhạc nên
không lời tốt.
-

Khó khăn:

+ Cơ sở vật chất nhà trường có trang bị những còn hạn chế cho việc dạy và học

môn Âm nhạc. Các trang thiết bị dùng cho dạy học chưa đáp ứng đầy đủ cho các tiết
dạy, sách đọc thêm và các tài liệu tham khảo khác rất ít. Giáo viên phải tự tìm tài liệu,
sưu tầm đồ dùng dạy học để phục vụ cho việc dạy và học.
+ Phụ huynh và HS của trường ở vùng nông thơn, điều kiện học tập gặp nhiều
khó khăn. Mặt khác, các em thường tập trung cho các môn học như: Văn, Tốn, Tiếng
Anh . Mơn Âm Nhạc ít được quan tâm, vì thế hiểu biết về âm nhạc đang cịn hạn chế,
chưa sâu rộng, khơng kích thích các em học tập.
+ Với HS trường THCS nói chung đa phần các em hiểu biết về âm nhạc đang
còn hạn chế, chưa sâu rộng, khơng kích thích các em học tập. Hầu hết phần lớn HS bị
chi phối, ảnh hưởng về các mơn chính, phần nào sao nhãng việc học mơn âm nhạc.
+ Hiện nay dòng nhạc trẻ, nhạc thị trường được phổ biến rộng rãi trên các trang
mạng xã hội như: youtobe, tiktok vì thế các em có thể hát say sưa theo các bài nhạc
trẻ, biết rõ về gia cảnh của ca sĩ mình thần tượng…. nhưng lại khơng thuộc bài trong
SGK hoặc cho các bài hát trong chương trình học là không hay nên không học, không
nhớ hết được tiểu sử của các nhạc sĩ trong phân môn Thường thức âm nhạc….
- Môn âm nhạc không phải như các môn khác, không phải ai học cũng làm
được, không phải ai cũng có khả năng cảm âm tốt. Nhiều học sinh nghe nhạc và theo
nhịp cịn kém thậm chí có những em cứ thế mà hát không cần nhịp phách, đa phần là
các em không phân biệt được hát như thế nào là đúng, như thế nào là sai.

7


Nhìn chung học sinh ngày nay tiếp xúc nhiều cơng nghệ hiện đại nên các em
chững chạc hơn, trong học tập chưa có sự cố gắng,nhưng lại xem thường các mơn phụ
vì khơng thi tốt nghiệp. Bản thân giảng dạy môn âm nhạc học sinh xem là môn phụ,
quyết định tìm một số giải pháp tạo hứng thú học tập cho học sinh qua môn âm nhạc.
Bước đầu thực hiện các giải pháp tạo hứng thú học tập cho học sinh kết quả giảng dạy
nâng lên hàng năm. Với sáng kiến này bản thân tiếp tục tìm thêm những giải pháp mới
và khả thi nhất để thực hiện trong thời gian tới để kết quả học tập của học sinh ngày

càng cao hơn.
Trước khi thực hiện chuyên đề, tôi đã cho các em HS toàn trường làm bài khảo
sát về nội dung liên quan đến chuyên đề, kết quả như sau:
Tổng số HS

Thích

TL

học
248

70

Bình

TL

thường
28,2%

150

Khơng

TL

thích học
60.5%

28

11,3%

7.4. Các biện pháp để giải quyết vấn đề:
*Giải pháp 1: Gây hứng thú cho HS từ mở đầu bài học
- GV vào lớp, với thái độ vui vẻ thân mật đối với HS, việc đánh giá công bằng
trong việc kiểm tra miệng..., đều là những yếu tố góp phần tạo nên khơng khí hào hứng
chung của cả lớp để chuẩn bị bước vào bài học mới. Nhưng sự hứng thú học tập chỉ
thực sự bắt đầu với phần giới thiệu đề mục mới, tạo sự hấp dẫn đối với HS. GV có thể
dùng hình ảnh minh hoạ nội dung của bài hát cho HS nhận biết để giới thiệu vào bài,
có thể sử dụng trị chơi giải ơ chữ để vào bài, giáo viên có thể sử dụng những đoạn
nhạc đã được xử lí làm méo tiếng và cho các em nghe đoán bài hát … cũng đều rất hấp
dẫn HS.
- Trong quá trình giảng dạy giáo viên phải biết phát huy tính tích cực, chủ động
sáng tạo của học sinh để gây hứng thú học tập cho các em. Thực chất của việc học tập
là chuỗi vấn đề được đặt ra, được nhận thức rồi được đặt ra và được nhận thức ở mức
độ cao hơn, đặc trưng của môn âm nhạc là thực hành. Thực hành là sợi chỉ đỏ xuyên
suốt quá trình dạy và học của bộ môn. Thông qua thực hành để dạy lý thuyết, lấy lý
thuyết để củng cố kỹ năng thực hành trên cơ sở sử dụng thời gian trên lớp một cách tối
ưu để tất cả học sinh được nhìn nghe và luyện tập nhiều.
8


Trong giờ học Âm nhạc thường thức ngồi những thơng tin đã có trong sách
giáo khoa, nếu giáo viên có những câu chuyện kể về tác giả, tác phẩm hay các tư liệu
về các sinh hoạt âm nhạc, các loại nhạc cụ... thì sẽ thu hút được sự tập trung chú ý của
học sinh vào bài học, giúp các em dễ nhớ hơn nội dung bài học và góp phần tích cực
trong việc giáo dục đạo đức, tình cảm cho các em thơng qua bộ mơn.
- Ví dụ: Giới thiệu nhạc sỹ Phan Huỳnh Điểu (tiết 10 lớp 8) tôi đã kể cho các

em nghe câu chuyện nhạc sỹ sáng tác ca khúc đầu tay của mình, bài hát “Đồn vệ quốc
quân”, như thế nào. Giới thiệu cho các em biết rằng, một thành công to lớn của nhạc sỹ
Phan Huỳnh Điểu là đã phổ nhạc cho các bài thơ như: “Thuyền và biển ” (thơ Xuân
Quỳnh), “Hành khúc ngày và đêm” (thơ Bùi Cơng Minh), ”Bóng cây kơnia” (thơ
Ngọc Anh). . .
Qua những câu chuyện như vậy, đã góp phần khơng nhỏ trong việc giáo dục ý
thức giữ gìn, bảo vệ bản sắc văn hố dân tộc và lịng yêu quê hương đất nước cho học
sinh.
*Giải pháp 2: Khuyến khích kỹ năng nghe và đánh giá của học sinh
Để HS không bị thụ động trong cách lựa chọn tiết tấu cho bài hát, GV khuyến
khích kỹ năng nghe và đánh giá của HS bằng cách như sau: GV thay đổi tiết tấu,
tempo hay dịch giọng bản nhạc để HS nhận biết và thực hành.
Ví dụ: - GV thay đổi tốc độ của bài hát: Từ tempo 110 xuống 90 hoặc thay đổi
tiết tấu từ Machl sang Beat ballat….
Giải pháp 3: HS phát biểu cảm nhận về bài hát
Trong học tập, so với bắt chước thì tìm tịi sáng tạo là hình thức cao nhất thể
hiện tính tích cực học tập của HS, hãy bắt đầu khuyến khích các em mạnh dạn nói lên
những cảm nhận của mình về mơn học, về bài hát. HS có thể khơng ủng hộ ý kiến của
GV, của bạn bè, có thể trình bày những ý kiến, tư tưởng của mình. Đó là cơ sở để có kĩ
năng sáng tạo lớn hơn. GV cần tạo điều kiện để HS tự nhận xét, tự đánh giá, tự cảm
nhận để có thể điều chỉnh cách học theo hướng tích cực.
Ví dụ:
Cách 1:
Sau khi cho HS nghe hát mẫu và đọc lời ca, GV đặt câu hỏi:
9


Em hãy nêu cảm nhận của mình về bài hát “Khai trường”?
Ví dụ: Nội dung bài hát nói lên điều gì? Giai điệu bài hát như thế nào? Qua bài
hát này bản thân em học tập được gì? Em sẽ phải làm gì để xứng với những điều mà

nội dung bài hát muốn chuyển tải tới?…
Có thể HS trả lời chưa được trôi chảy hoặc ý tứ chưa được sâu sắc, song qua
nhận xét và khắc hoạ của giáo viên thì học sinh từ chỗ hiểu nội dung bài hát còn mơ hồ
sẽ hiểu sâu sắc hơn và đặc biệt là sẽ có trách nhiệm hơn trong việc học tập cũng như
rèn luyện.
Cách 2:
Học xong bài hát, GV chia lớp thành 2 hoặc 3 nhóm. Lần lượt từng nhóm viết
lời giới thiệu cho bài hát. Các nhóm nhận xét, GV nhận xét, chấm điểm.
+ Lời giới thiệu nhóm 1:….
+ Lời giới thiệu nhóm 2:….
*Giải pháp 4: Hướng dẫn HS học hát kết hợp biểu diễn
- Hình thức trình bày bài hát của mỗi nhóm sẽ rất đa dạng, phong phú, giàu tính
sáng tạo.
- HS tự chọn động tác phụ hoạ cho bài hát: HS có thể nghĩ ra động tác phù hợp
với nội dung bài hát và tập trình bày cho đều, đẹp (hát kết hợp vận động hoặc múa, hát
kết hợp một vài động tác diễn xuất). Tuy nhiên để sự sáng tạo đạt hiệu quả cao, GV
cần tạo điều kiện về thời gian cho HS chuẩn bị. Thông thường GV thơng báo trước
một tuần để HS chọn nhóm và tập cách trình bày, biểu diễn bài hát.
Ví dụ 1: Với bài hát “Nhớ ơn thầy cô” GV hướng dẫn một vài động tác nhẹ
nhàng uyển chuyển hoặc bài hát “ Lí kéo chài ” GV hướng dẫn một số động tác khi
vừa hát vừa kéo lưới của người dân Nam Bộ hoặc … Như vậy những điều đó sẽ khơng
chỉ giúp cho cách trình bày bài hát thêm sinh động mà các em cịn được tìm hiểu về
những điệu múa mang tính chất đặc trưng vùng miền hay các động tác vui nhộn của
tân nhạc rất cuốn hút và đặc sắc.
Thông qua những tiết học như vậy HS sẽ có những áp dụng sáng tạo trong
những lần hội diễn văn nghệ trong nhà trường, các hoạt động ngoại khoá, biết cách dàn
dựng và sử dụng những động tác múa phù hợp với thể loại bài hát.
10

Khi học GV đưa ra yêu cầu HS tự chọn nhóm 4 hoặc 5 HS và biểu diễn bài hát
có động tác phụ hoạ. GV không nên áp đặt các em vào từng nhóm, để các em tự chọn sẽ
làm HS phấn khởi, vui thích khi được làm việc trong nhóm phù hợp về sở thích, về âm
vực, chất giọng.
- HS tự chọn cách trình bày bài: Các em có thể trình bày bài một hoặc hai lần,
có mở đầu có kết thúc, mỗi câu hát sẽ do em nào đảm nhiệm hay cả nhóm cùng hát. Bài
hát gồm mấy đoạn, tính chất như thế nào? (GV có thể gợi ý trước). Ngồi ra, HS có thể
chọn để sử dụng các cách hát như lĩnh xướng, hoà giọng, đối đáp…làm thế nào để phù
hợp với nội dung cũng như cấu trúc bài hát. Như vậy hình thức trình bày bài hát của
mỗi nhóm sẽ rất đa dạng, phong phú, giàu tính sáng tạo.
- HS tự chọn động tác phụ hoạ cho bài hát: HS có thể nghĩ ra động tác phù hợp
với nội dung bài hát và tập trình bày cho đều, đẹp (hát kết hợp vận động hoặc múa, hát
kết hợp một vài động tác diễn xuất).
- Tuy nhiên để sự sáng tạo đạt hiệu quả cao, GV cần tạo điều kiện về thời gian
cho HS chuẩn bị. Thông thường GV thông báo trước một tuần để HS chọn nhóm và
tập cách trình bày, biểu diễn bài hát. (Khơng thể vừa luyện tập vùa thể hiện trong 1 tiết
học)
*Giải pháp 5: Sử dụng phương tiện dạy học
Một giờ học sinh động GV không thể không sử dụng phương tiện dạy học. Đồ
dùng dạy học phổ biến đó là sách giáo khoa, nhạc cụ tranh ảnh. Các phương tiện đó
GV phải biết sử dụng cho phù hợp với nội dung từng bài học. Biết minh hoạ một cách
độc đáo, thú vị sẽ kích thích hứng thú học tập của các em. Kinh nghiệm đã xác nhận
nếu chỉ lặp lại những kiến thức trong sách giáo khoa thì HS cũng khơng hứng thú học
tập và vai trò của GV trên lớp cũng khơng phát huy được. Mặt khác nếu thốt ly sách
giáo khoa làm cho HS khó nắm kiến thức cần thiết thì bài giảng dù có hấp dẫn sinh
động đến mấy cũng khơng mang lại hiệu quả sư phạm. Vì vậy phải biết kết hợp kiến
thức sách giáo khoa phải vừa mở rộng kiến thức. Đặc biệt với môn nhạc phải chú
trọng thực hành GV dạy nhạc khơng có nhạc cụ, khơng biết sử dụng nhạc cụ thì tiết
học sẽ trở nên nhàm chán, hiệu quả bài dạy không cao. Tiết dạy powepoint với màu
sắc sinh động, những hình ảnh ngộ nghĩnh, các video hấp dẫn sẽ thu hút học sinh chú ý

11


vào bài giảng đem lại hiệu quả cao trong mỗi bài dạy. Các mẫu chuyện tranh ảnh đòi
hỏi GV phải có để minh hoạ thêm cho HS, ngồi ra HS cũng phải có đầy đủ các
phương tiện học tập như: sách, vở, bút, thanh phách, mõ…
Ví dụ: Khi dạy về giới thiệu các nhạc cụ Phương Tây và nhạc cụ của dân tộc
Việt Nam. Về ngoại hình của các loại nhạc cụ, tốt nhất là làm sao để học sinh thấy
được nhạc cụ thật và tìm hiểu tính năng của nó. Nếu khơng có nhạc cụ thật thì cần có
tranh ảnh phóng to và giáo viên mơ phỏng âm sắc và tính năng của các nhạc cụ đó trên
đàn phím điện tử để học sinh hiểu biết sâu hơn.
Ví dụ: Khi dạy về trường độ của âm thanh, giáo viên cho học sinh nghe trích
đoạn một bài hát quen thuộc và gõ phách để học sinh nhận ra trường độ của âm thanh
có độ dài ngắn khác nhau.
*Giải pháp 6: Thường xuyên củng cố và phát triển hứng thú của HS trong giờ học
âm nhạc
Việc gây hứng thú cho HS trong giờ học không chỉ một lần mà phải rèn luyện
thường xuyên từ phút đầu đến phút cuối giờ học. Hơn nữa phải làm cho mức độ hứng
thú ngày càng tăng đến nỗi các em không để ý thời gian trơi đi nhanh chóng và đến khi
giờ học kết thúc HS cịn luyến tiếc. Đó là một việc làm khơng đơn giản đối với mỗi
GV,đặc biệt là tình trạng HS cá biệt. Vậy GV làm sao phải thu hút được sự chú ý của
tất cả các em vào bài giảng. Ở lứa tuổi THCS các em đã có sự chuyển đổi tâm lý rất rõ
rệt, GV cần nắm bắt tâm lý lứa tuổi để đưa ra những phương pháp tạo hứng thú của
HS trong giờ học. Sự mới mẻ, đổi mới trong từng tiết dạy sẽ tạo được cho HS cảm
giác chờ đợi, mong ngóng đến tiết học, Gv có thể lồng ghép giới thiệu và cho nghe
nhạc di sản âm nhạc của Vĩnh Phúc như: hát Trống quân là di sản văn hóa của nhân
dân Đức Bác huyện Sơng Lơ. Việc ghi điểm khuyến khích HS cũng là một cách tạo
hứng thú đối với HS. Theo kinh nghiệm của bản thân, có thể chuẩn bị những bơng hoa
điểm tốt thi đua giữa các tổ, nhóm, cuối tháng tổng kết xem tổ nào đạt được nhiều hoa
điểm tốt sẽ được nhận một phần quà nhỏ khuyến khích động viên tinh thần học tập của

các em.
Ví dụ: Muốn định nghĩa về nhịp 2/4, giáo viên cần hát trích đoạn và đánh nhịp
một số bài hát viết ở nhịp 2/4 và gợi ý để học sinh trả lời về định nghĩa nhip 2/4. Giáo
12


viên củng cố, bổ sung và đưa ra định nghĩa về nhịp 2/4. Nguyên tắc: “Lấy cái học sinh
đã biết để đi đến cái học sinh chưa biết”.
*Giải pháp 7: Chơi trò chơi
- Sau khi HS hát đúng giai điệu của bài hát GV hướng dẫn HS chơi trò chơi: GV
làm kí hiệu tay theo các chữ cái A, U, I. Khi GV đưa tay theo kí hiệu, học sinh hát giai điệu
chỉ với các chữ cái theo đúng kí hiệu GV hướng dẫn trước lớp.
Ví dụ 1: Bài hát: “Vì cuộc sống tươi đẹp”
Câu 1: GV đưa tay kí hiệu chữ A, HS hát "A" theo giai điệu của câu 1. “À à, à à a à á
a”
Câu 2: GV đưa tay kí hiệu chữ U, HS hát "U" theo giai điệu của câu 2.“U ú u u ù ụ ù u u
ù u”
- GV tiếp tục thay đổi các kí hiệu khác cho đến hết bài hát.
Trị chơi này giúp các em thay đổi khơng khí học tập, đồng thời để kiểm tra
việc ghi nhớ giai điệu của HS .
- Trị chơi: "Ai nhanh tai hơn”
Ví dụ sau khi học xong bài hát GV sử dụng đàn đánh giai điệu một tiết nhạc bất
kì cho HS nghe và hát lời ca câu nhạc đó. Trị chơi này giúp HS mau thuộc lời ca, phát
triển tai nghe. Việc kết hợp tổ chức một trò chơi trong giờ học hát vừa giúp HS nắm
kiến thức chắc hơn, sâu hơn nhanh hơn, vừa tạo ra khơng khí sơi nổi cho HS, tạo hứng
thú cho HS học môn Âm nhạc cũng như học các mơn học khác.
- Cũng có thể cho học sinh chơi trị chơi “Nghe nhạc đốn tên bài”,
Ví dụ: Giáo viên đàn cho học sinh nghe câu nhạc:
+ “Đồ mi son son mi đồ rê đồ rê mí rê”( Bài đọc nhạc số 1lớp 7)
+ “La, si, đô, đô, đô, rê, rê, rê, si ” ( Cánh én tuổi thơ)

*Giải pháp 7: Vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học
- Tránh cách dạy khô khan tẻ nhạt ,GV nắm chắc đặc trưng mơn học để có cách
dạy cho phù hợp, giờ học âm nhạc phải là giờ học nghệ thuật hấp dẫn với phương
châm học vui - vui học.
13


- Tránh dạy lý thuyết trừu tượng và dạy tập đọc nhạc nặng nề, căng thắng, tìm
mọi cách cải tiến cách dạy từng phân mơn theo hướng tích cực hố hoạt động của học
sinh.
- Bổ sung sáng tạo thêm nhiều thủ pháp sinh động, hấp dẫn, đa dạng hoá cách
thức truyền đạt ở mỗi bài học, mỗi tiết dạy, cụ thể:
.Đối với học hát
- Qua việc hướng dẫn học hát, giáo dục cho các em có tình cảm, đạo đức trong sáng,
lành mạnh, hướng tới những điều thiện và cái đẹp trong cuộc sống .
- Xây dựng khả năng tham gia hoạt động âm nhạc, giúp cho việc phát triển toàn diện
cân bằng và hài hoà.
- Phát hiện những học sinh có năng khiếu về âm nhạc, động viên và giúp các em phát
triển năng khiếu của mình.
Sau khi học xong bài hát có thể học sinh kết hợp một số động tác múa đơn giản
hoặc vận động thân thể theo nhạc. Cuối cùng cho học sinh tập biểu diễn thể hịên giọng
hát của mình kết hợp phụ hoạ. Để tạo cho học sinh sự mạnh dạn, tự tin, GV cùng thực
hiện động tác với HS (vừa hát vừa múa, động tác phù hợp với nội dung bài hát. Cho
HS chuẩn bị theo nhóm trong vài phút sau đó lên trình diễn thi đua giữa các nhóm, GV
nhận xét tun dương tạo niềm vui cho các em.
.Đối với dạy Nhạc lý - Tập đọc nhạc
- Để tạo cho các em sự hứng thú trong học TĐN, GV dạy tập đọc cao độ nên cho các
em dựa vào tiếng đàn làm mẫu, kỹ năng thể hiện trường độ và tiết tấu phải được quan
tâm nhiều hơn bằng những bài tập riêng trong nhiều tiết học. GV đàn từng câu ngắn để
các em đọc theo đúng tên nốt nhạc và cuối cùng HS trong lớp đọc đúng được cả bài

đọc nhạc.Với những bài TĐN ( dân ca ) có thể cho các em đặt lời mới theo nhiều nội
dung khác nhau…Dạy nhạc lý – Tập đọc nhạc phải thật nhẹ nhàng, dễ học với đại đa
số HS.
-Ví dụ: Khi học TĐN GV nên gọi HS đọc theo từng ô nhịp hoặc từng câu nhạc
để HS dễ đọc và có niềm vui khi thực hiện được yêu cầu của GV.
.Đối với dạy âm nhạc thường thức

14


- Phân môn này bao gồm các nội dung: giới thiệu tác phẩm, nghe nhạc và một số kiến
thức liên quan đến đời sống âm nhạc, để tạo ra hứng thú đối với phân mơn này GV có
thể tiến hành dưới các hình thức:
+ Đọc truyện, kể chuyện, xem tranh và giải thích, nghe băng nhạc hoặc GV tự
trình bày tác phẩm.
+ Trường học đọc, kể chuyện theo sách GV đọc cho cả lớp nghe. Nếu cần tóm
tắt ý chính và nêu câu hỏi cho HS trả lời. Bài nào có tranh minh hoạ cần sưu tầm,
phóng to những hình vẽ trong sách treo trên bảng.
*Giải pháp 8: Tăng cường các hoạt động âm nhạc ngoại khóa cho học sinh dưới
hình thức lồng ghép những nội dung của phân mơn âm nhạc thường thức.

            Nếu như chương trình âm nhạc chính khóa có nội dung hồn tồn theo sách
giáo khoa, thời lượng học mỗi tiết theo quy định của Bộ GD & ĐT thì các hoạt động
âm nhạc ngoại khóa lại có nội dung, hình thức, thời lượng rất linh hoạt. Điều này rất
thuận lợi để tổ chức các hoạt động âm nhạc ngoại khóa khác nhau.
            Khi xây dựng kế hoạch tổ chức các hoạt động ngoại khóa có lồng ghép nội
dung âm nhạc thường thức cần dựa trên một số nguyên tắc để đảm bảo phù hợp với
thực tế nhà trường về cơ sở vật chất, lực lượng phối hợp…, phù hợp với đối tượng học
sinh tham gia. Một số nguyên tắc ấy theo chúng tôi là:
            - Phù hợp tâm sinh lí lứa tuổi học sinh

            - Kích thích sáng tạo, gây được hứng thú cho học sinh
            - Không nặng nề kiến thức, các hoạt động cần phong phú, sinh động
            - Quy mô phù hợp với điều kiện nhà trường và địa phương
             - Nội dung khơng q xa rời chương trình âm nhạc chính khóa
            Các hoạt động ngoại khóa có thể tổ chức ở các hình thức như sau:
* Tổ chức các chương trình văn nghệ:
           Có thể tổ chức các chương trình biểu diễn theo các chủ đề như sau:
            - Các chủ đề phù hợp với lứa tuổi thiếu nhi như: Tình bạn, nhạc teenpop, ca
khúc thiếu nhi phổ thơ…
15


          - Chủ đề mang tính giáo dục cho học sinh.
            - Các cuộc thi nghệ thuật cấp trường, khối (Hát, đàn, múa… ), các chương trình
trị chơi âm nhạc.
Ngồi ra có thể tổ chức các hoạt động múa hát tập thể cho các em học sinh với các
bài hát truyền thống, các bài hát thiếu nhi theo lớp, khối, trường vào đầu giờ và giữa
giờ.
  * Tổ chức các chương trình trị chơi âm nhạc:
            Các chương trình trị chơi ln có sức hấp dẫn lớn đối với các em học sinh.
Hình thức chơi mà học thu hút sự quan tâm của các em học sinh bởi có tính thi đua,
kích thích sự khám phá, gắn kết các cá nhân trong tập thể. Dựa vào những điều này
giáo viên âm nhạc có thể kết hợp với ban giám hiệu, các tổ chức trong nhà trường tổ
chức các chương trình trị chơi âm nhạc có thể mang mục tiêu cung cấp cho học sinh
kiến thức tổng hợp về âm nhạc .
            Các chương trình trị chơi âm nhạc có thể được tổ chức theo cấp lớp - đây là
quy mô tổ chức dễ thực hiện nhất và có thể lồng ghép trong tiết học hoặc tổ chức theo
cấp trường, kết hợp cụm trường tổ chức trong các chuyên đề âm nhạc. Để thực hiện,
giáo viên âm nhạc cần có sự chuẩn bị chi tiết về mục tiêu chương trình, hệ thống câu
hỏi và đáp án, các hình thức chơi… và có sự liên kết chặt chẽ với các đối tượng tham

gia.
->Ứng dụng giải pháp này trong dạy môn Âm nhạc cho HS THCS thời gian qua
trong ở trường tôi đạt hiệu quả cao. Một số giải pháp trên có thể ứng dụng đạt hiệu quả
cao cho dạy môn Âm nhạc ở tất cả các trường THCS.
8. Những thông tin cần được bảo mật: Không
9. Các điều kiện để thực hiện chuyên đề
Muốn thực hiện những nội dung trên có hiệu quả địi hỏi mỗi GV phải khơng
ngừng nâng cao kiến thức, học hỏi trên mọi phương tiện thông tin để tạo cho mình một
trình độ chun mơn vững vàng, thường xun học hỏi rút kinh nghiệm ở các đồng
nghiệp trong và ngoài nhà trường.
- Những vấn đề quan trọng của sáng kiến, từ thực tế giảng dạy, kết quả đạt được
qua việc áp dụng các biện pháp nói trên, bản thân tôi đúc rút ra một số kinh nghiệm
như sau:
16


Để tạo hứng thú đối với HS thì trước hết phải gây hứng thú cho HS ngay từ
phần mở đầu bài học, phần giới thiệu đề mục mới.
- Trong quá trình giảng dạy GV phải biết phát huy tính tích cực chủ động sáng
tạo của HS.
- GV cần phải nắm đặc trưng của bộ mơn, có phương pháp dạy học linh hoạt
sáng tạo, phải tìm mọi cách để cải tiến cách dạy từng phân mơn theo hướng tích cực
hóa hoạt động của HS, bổ sung sáng tạo thêm nhiều thủ pháp sinh động, hấp dẫn, đa
dạng hóa cách thức truyền đạt ở mỗi bài học.
- Phương tiện dạy học phải đầy đủ, GV phải biết sử dụng phương tiện dạy học
như một yếu tố gây xúc cảm
- Trong các tiết học phải tạo cho các em sự hứng thú từ đầu đến hết tiết học, tạo
cho các em sự hứng thú vui tươi bởi vì đặc trưng bộ mơn đó là học vui - vui học, tránh
gò ép đối với HS.
- Tăng cường các hoạt động âm nhạc trong lớp trong trường bằng hình thức tổ

chức hội thi văn nghệ ngoại khóa.
10. Đánh giá lợi ích thu được
Sau khi áp dụng chuyên đề, trong thời gian giảng dạy và kiểm tra tơi nhận
thấy HS có nhiều tiến bộ được thể hiện cụ thể như:
- Hát đúng, chính xác giai điệu các bài hát.
- Hát đúng tính chất bài ca.
- Biết hát có vận động phụ hoạ.
- Biết thể hiện bài hát dưới nhiều hình thức khác nhau.
- Biết biểu diễn trên sân khấu.
- Sáng tác lời ca mới hiệu quả dựa trên giai điệu một số bài hát.
- Học sinh nhận biết chính xác vị trí nốt nhạc trên khng
- Hiểu sơ lược về những kiến thức nhạc lí cơ bản như : nhịp, phách, nhịp 2/4 và
những kí hiệu âm nhạc thường gặp trong bản nhạc…
- Học sinh nắm được những nét cơ bản về những nhạc sĩ nổi tiếng trên thế giới
cũng như ở Việt Nam qua phần ÂNTT.

17


Qua theo dõi nhận thấy HS có nhiều thay đổi tích cực, để biết được chính xác
hơn về sự thay đổi đó, sau khi áp dụng chun đề tơi đã khảo sát HS một lần nữa và
cho kết quả như sau:
Tổng Thích
số Hs

học

251

210

TL

Bình

TL

thường
84%

41

Khơng

TL

thích học
16%

0

0

Mơn học Âm nhạc ở trường THCS mỗi tuần chỉ có một tiết, thật ít ỏi nhưng các
em được làm quen với: Học hát, TĐN, nhạc lí, âm nhạc thường thức là một tác động
lớn vào thế giới tinh thần của các em. Với những giải pháp trên, trong năm qua đối với
việc học âm nhạc ở trường, tôi thấy kết quả học tâp của các em được nâng lên rõ rệt,
các em đã biết trình bày hoàn chỉnh một bài hát (hát kết hợp vận động nhẹ, biểu diễn)
biết cảm nhận về nội dung bài hát, biết đọc được bài TĐN. Các em thường xuyên ôn
luyện ở nhà để ghi nhớ và khắc sâu kiến thức, do đó trong giờ học rất sơi nổi và thoải

mái, các em thi đua nhau trả lời câu hỏi của GV đưa ra, tự giác xung phong lên trình
bày bài trước lớp, đem lại cho các em lòng tự tin, say mê trong học tập. Từ đó, hình
thành cho HS thói quen tự tìm tịi và tự cảm nhận được nội dung, tính chất của một tác
phẩm âm nhạc, hiểu biết sâu sắc về cuộc đời và quá trình sáng tác của từng tác giả.
Cảm nhận được các âm sắc thể hiện trên mỗi loại nhạc cụ.
- Sau khi áp dụng chuyên đề, kết quả cho thấy ngoài sự mong đợi, số học sinh
thích học Âm nhạc tăng lên đáng kể, đặc biệt khơng cịn HS nào khơng hứng thú mà
thay vào đó hầu hết các em đều mong đến giờ học Âm nhạc, điều đó được thể hiện qua
kết quả kiểm tra cuối học kì 1 của các lớp đều cao. 100% HS được đánh giá Đạt, có
nhiều em thể hiện rõ nét có năng khiếu về bộ mơn.
- Trên đây là “Một số giải pháp giúp học sinh học tốt môn Âm nhạc” tôi đã áp
dụng với học sinh trường THCS Việt Xuân và có kết quả tốt. Tôi mạnh dạn đưa ra để
các đồng nghiệp tham khảo, những phương pháp cơ bản về cách dạy và học âm nhạc
đặc biệt là phương pháp dạy thực hành áp dụng cho HS vì đa phần các HS trong tập
thể rất thích hoạt động sáng tạo. Các em hứng thú học âm nhạc hơn, thực hành tự tin
hơn và có tiến bộ rõ rệt. Tơi rất mong được sự góp ý trao đổi kinh nghiệm của các bạn
đồng nghiệp cũng như của những người u thích mơn âm nhạc, để tìm ra được những
phương pháp tối ưu nhất nhằm giúp HS có hứng thú và ham mê học âm nhạc, từ đó
18


giáo dục óc thẩm mĩ cho các em, giúp các em hiểu được cái hay, cái đẹp trong cuộc
sống.
11. Danh sách những tổ chức, cá nhân đã tham gia áp dụng thử hoặc áp dụng
chuyên đề lần đầu.
Qua kết quả nghiên cứu trên tôi nhận thấy: “Một số biện pháp giúp học sinh
học tốt môn Âm nhạc ở Trường THCS ” có thể áp dụng được cho cả HS tồn trường
cũng như trong phạm vi rộng hơn. GV có thể sử dụng và thực hiện trong quá trình
giảng dạy và lên lớp chính khóa, lồng ghép các hình thức vận dụng sáng tạo cho HS
khi học trên lớp hoặc trong các chương trình biểu diễn văn nghệ của trường.

Tên tổ chức, cá nhân

Phạm vi, Lĩnh vực

Địa chỉ

Áp dụng sáng kiến
Vận dụng giảng dạy môn Âm

…………………

Trường THCS ………….

nhạc ở trường THCS với học
sinh đại trà.

………………, ngày 02 tháng 3 năm 2023
Người viết chuyên đề

…………………………

19