Quản Lý Thu Ngân Sách Nhà Nước Tại Thị Xã Đồng Xoài, Tỉnh Bình Phước.doc

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
….……/……….

BỘ NỘI VỤ
…./….

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

NGUYỄN THỊ NGỌC CHÂU

QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC
TẠI THỊ XÃ ĐỒNG XỒI, TỈNH BÌNH PHƢỚC

LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ CƠNG

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, NĂM 2017


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
….……/……….

BỘ NỘI VỤ
…./….

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

NGUYỄN THỊ NGỌC CHÂU

QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC
TẠI THỊ XÃ ĐỒNG XỒI, TỈNH BÌNH PHƢỚC

LUẬN VĂN THẠC SỸ CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ CÔNG
MÃ SỐ: 60 34 04 03

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. ĐÀO ĐĂNG KIÊN

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, NĂM 2017


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận văn này, trước hết em xin được bày tỏ lòng tri ân
sâu sắc đến Tiến sĩ Đào Đăng Kiên - người Thầy đã trực tiếp hướng dẫn hết
sức chu đáo và chỉ bảo tận tình cho tác giả trong suốt quá trình nghiên cứu
và hoàn thành luận văn tốt nghiệp.
Qua đây, em xin được gửi lời cảm ơn chân thành đến quý thầy, cô đã
trực tiếp giảng dạy truyền đạt kiến thức cho lớp cao học HC20.N8 tại cơ sở
thành phố Hồ Chí Minh. Xin cảm ơn Ban Giám đốc Học viện Hành chính
Quốc gia, Khoa Sau đại học, bạn bè, đồng nghiệp đang cơng tác tại Trường
Chính trị tỉnh Bình Phước đã giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho em trong
thời gian học tập và nghiên cứu để hồn thành chương trình học.
Xin trân trọng cảm ơn.
Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Ngọc Châu


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn “Quản lý thu ngân sách nhà nước tại thị
xã Đồng Xoài, tỉnh Bình Phước” là cơng trình nghiên cứu độc lập của tôi
dưới sự hướng dẫn của TS. Đào Đăng Kiên. Các số liệu, kết luận nghiên cứu
trình bày trong luận văn này là trung thực và chính xác. Những kết quả của

luận văn chưa từng được công bố trong bất cứ cơng trình nào.
TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Nguyễn Thị Ngọc Châu


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
DN:

Doanh nghiệp

KCN:

Khu công nghiệp

NSNN:

Ngân sách Nhà nước

NSTW:

Ngân sách trung ương

NSĐP:

Ngân sách địa phương

TNCN:

Thu nhập cá nhân

UBND:

Ủy ban nhân dân

HĐND:

Hội đồng nhân dân

GTGT:

Giá trị gia tăng

KBNN:

Kho bạc Nhà nước

DNNN:

Doanh nghiệp Nhà nước

DNNQD:

Doanh nghiệp ngoài quốc doanh

HTX:

Hợp tác xã

KT - TM:

Kinh tế thương mại

KT - XH:

Kinh tế - xã hội

CNH- HĐH: Cơng nghiệp hóa - hiện đại hóa
CTN-NQD: Cơng thương nghiệp ngồi quốc doanh


DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang
Bảng 1.1: Lịch biểu lập Ngân sách Nhà nước Việt Nam theo luật NS năm 2015.......242
Bảng 2.1: Thu ngân sách nhà nước chi tiết theo các khoản thu từ 2012-2016............445
Bảng 2.2: Các khoản thu phân chia theo tỷ lệ phần trăm giữa các cấp Ngân sách........52
Bảng 2.3: Dự toán và thu NSNN theo nội dung thu thị xã Đồng Xồi 2012-2016.......53
Bảng 2.4: Dự tốn và thu NSNN trên địa bàn thị xã Đồng Xoài 2012- 2016..............59
Bảng 2.5: Thu NSNN và GDP thị xã Đồng Xoài 2012- 2016....................................... 53
Bảng 3.1: Bảng tổng hợp trình độ chun mơn, ngoại ngữ, tin học của đội ngũ cán
bộ, công chức, người lao động Chi cục thuế thị xã Đồng Xoài................................................83

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ
Trang
Sơ đồ 1.1: Hệ thống ngân sách nhà nước...........................................................175
Sơ đồ 1.2: Cơ cấu của chi cục thuế cấp Huyện....................................................21
Sơ đồ 2.1:.........................................................................................................................................................50


MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU.................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu.................................................................1
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài....................................................... 3
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu................................................................... 6
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.................................................................... 6
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu...............................................7
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn.....................................................7
7. Kết cấu của luận văn.........................................................................................8
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH
NHÀ NƢỚC.......................................................................................................9
1.1 Những vấn đề chung về thu ngân sách nhà nƣớc.....................................9
1.1.1. Khái niệm và đặc điểm thu ngân sách nhà nước.....................................9
1.1.2. Thu ngân sách cấp huyện trong hệ thống ngân sách nhà nước.............16
1.2. Quản lý thu ngân sách nhà nƣớc cấp Huyện..........................................20
1.2.1. Khái niệm.............................................................................................. 20
1.2.2. Nội dung quản lý thu ngân sách cấp Huyện..........................................21
1.3. Các nhân tố ảnh hƣởng đến quản lý thu NSNN cấp huyện..................31
1.3.1. Thể chế, cơ chế chính sách liên quan....................................................31
1. 3.2. Bộ máy tổ chức, quản lý và con người.................................................31
1. 3.3. Trình độ phát triển KTXH của địa phương..........................................32
1.4. Kinh nghiệm của một số địa phƣơng trong quản lý thu NSNN và bài học

rút ra cho thị xã Đồng Xồi, tỉnh Bình Phƣớc.............................................. 33


1.4.1. Kinh nghiệm của Quận Bình Thạnh, TP. Hồ Chí Minh........................33
1.4.2. Kinh nghiệm quản lý thu ngân sách của của Huyện Chơn Thành, tỉnh Bình

Phước.............................................................................................................. 33
1.4.3. Bài học rút ra cho thị xã Đồng Xồi, tỉnh Bình Phước.........................36

TIỂU KẾT CHƢƠNG 1..................................................................................................................38
CHƢƠNG 2:THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH TRÊN
ĐỊA BÀN THỊ XÃ ĐỒNG XỒI, TỈNH BÌNH PHƢỚC........................... 39
2.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội ảnh hƣởng đến quản lý thu NS tại
thị xã Đồng Xồi, tỉnh Bình Phƣớc................................................................39
2.1.1. Vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên.............................................................39
2.1.2. Tình hình kinh tế - xã hội của Thị xã Đồng Xoài.................................40
2.2. Thực trạng quản lý thu NS nhà nƣớc tại thị xã Đồng Xồi, tỉnh
Bình Phƣớc....................................................................................................... 42
2.2.1. Kết quả thu ngân sách nhà nước giai đoạn 2012 – 2016.......................42
2.2.2. Thực trạng các nội dung quản lý thu ngân sách nhà nước trên địa bàn thị xã

Đồng Xồi, tỉnh Bình Phước...........................................................................46
2.3. Đánh giá chung về quản lý thu NSNN trên địa bàn thị xã Đồng Xồi, tỉnh

Bình Phƣớc.......................................................................................................62
2.3.1. Những kết quả đạt được........................................................................ 62
2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân....................................................................... 64
2.3.3. Nguyên nhân......................................................................................... 69
TIỂU KẾT CHƢƠNG 2................................................................................. 71
CHƢƠNG 3: ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ THU NGÂN
SÁCH TẠI THỊ XÃ ĐỒNG XOÀI, TỈNH BÌNH PHƢỚC.........................72


3.1. Định hƣớng hoàn thiện, quan điểm, mục tiêu hoàn thiện quản lý
thu ngân sách tại thị xã Đồng Xoài, tỉnh Bình Phƣớc..................................72
3.1.1. Định hướng hồn thiện.......................................................................................................72
3.1.2. Quan điểm và mục tiêu......................................................................... 74
3.2. Giải pháp hoàn thiện quản lý thu ngân sách trên địa bàn thị xã Đồng
Xồi, tỉnh Bình Phƣớc..................................................................................... 77

3.2.1. Hồn thiện quy trình lập dự tốn thu ngân sách................................... 77
3.2.2. Chấp hành nghiêm kỷ luật trong quản lý thực hiện ngân sách.............78
3.2.3. Nâng cao hiệu quả quyết toán ngân sách.............................................. 78
3.2.4. Tăng cường kỷ luật và thanh kiểm tra quản lý thu ngân sách...............81
3.2.5. Đào tạo bồi dưỡng đội ngũ CB,CC quản lý thu ngân sách...................83
3.3. Một số kiến nghị.........................................................................................85
3.3.1. Đối với Bộ Tài chính.............................................................................85
3.3.2. Đối với UBND tỉnh Bình Phước...........................................................88
TIÊU KẾT CHƢƠNG 3................................................................................. 90
KẾT LUẬN.......................................................................................................91
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................93


PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Quản lý thu ngân sách là một trong những nội dung quan trọng của
chính sách Tài chính quốc gia được xuất phát từ vai trò quan trọng của Thuế
trong việc điều tiết kinh tế vĩ mô nền kinh tế quốc dân, điều tiết mọi hoạt
động giữa các thành phần kinh tế, giữa các ngành, giữa các vùng nhằm đảm
bảo sự cơng bằng, bình đẳng về quyền lợi và nghĩa vụ của mọi tổ chức, cá
nhân trong xã hội. Do vị trí quan trọng của nguồn thu ngân sách, địi hỏi
phải thu đúng, thu đủ, chống thất thu có hiệu quả là vấn đề hết sức khó khăn
phức tạp, nhưng cũng là yêu cầu cấp bách vừa nhằm tăng thu cho Ngân sách
Nhà nước, vừa khuyến khích sản xuất kinh doanh phát triển.
Những năm gần đây, chính sách và cơ chế quản lý thu ngân sách đã
có nhiều đổi mới, góp phần tăng thu cho Ngân sách, khuyến khích sản xuất,
kinh doanh đúng hướng. Tuy nhiên, trong nền kinh tế hiện nay khi các thành
phần kinh tế phát triển tạo nên tính cạnh tranh mạnh mẽ tạo ra nhiều thuận
lợi cho phát triển nền kinh tế, nhưng đồng thời vấn đề quản lý và thu ngân
sách như thế nào đảm bảo tính cơng bằng giũa các thành phần kinh tế ở các

địa phương khác nhau trong lĩnh vực thực hiện nghĩa vụ đối với Ngân sách
Nhà nước là một vấn đề đặt ra cần phải nghiên cứu và giải quyết.
Do vậy, quản lý nguồn thu có một vị trí quan trọng trong phát triển
kinh tế - xã hội của thị xã, xét trên phương diện tài chính cũng như phương
diện tác động của chúng đối với quá trình điều tiết sản xuất kinh doanh và
tiêu dùng của nhân dân. Nên phải cần quan tâm nhiều hơn nữa đến công tác
quản lý thu Thuế nhằm đảm bảo công bằng xã hội, điều tiết hợp lý. Mặt
khác đảm bảo công bằng trong việc thực hiện nghĩa vụ nộp Ngân sách, góp
phần thúc đẩy đất nước ngày càng vững mạnh trên con đường tiến lên xã hội
chủ nghĩa.
1


Thị xã Đồng Xồi là trung tâm chính trị, hành chính, kinh tế, văn hóa,
xã hội, khoa học cơng nghệ, giáo dục và đào tạo, trung tâm thương mại của
tỉnh Bình Phước, Thị xã đang mở rộng hệ thống giao thơng, phát triển các
cơng trình cơ sở hạ tầng, mạng lưới giao thông nội tỉnh và kết nối miền
Đông và Tây Nguyên theo tuyến Quốc lộ 13 và 14 và hình thành hệ thống
khu cơng nghiệp, khu kinh tế cửa khẩu, mở rộng hợp tác kinh tế với Lào và
Camphuchia, đơ thị ngày càng phát triển, Đảng bộ và chính quyền tỉnh Bình
Phước quyết tâm phấn đấu xây dựng cơ sở hạ tầng phấn đấu đến năm 2018
Thị xã Đồng Xoài trở thành thành phố loại III.
Trong những năm qua, quản lý thu ngân sách trên địa bàn thị xã đã
đạt được những kết quả quan trọng, tuy nhiên, hiện cũng cịn những hạn chế,
gặp rất nhiều khó khăn, qui mô sản xuất nhỏ, nguồn lực phát triển kinh tế xã hội chưa được khai thác có hiệu quả, ý thức người dân trong việc đóng
góp nghĩa vụ Thuế cho ngân sách nhà nước chưa cao, hiện tượng trốn thuế,
chây ì và kéo dài thời gian nộp thuế, cũng gây cho công tác quản lý thu ngân
sách gặp nhiều trở ngại, thực hiện phân cấp quản lý ngân sách và tổ chức
thực hiện thu ngân sách chưa có sựu phối kết hợp đồng bộ của hệ thống
chính trị, cán bộ cơng chức ngành thuế cịn một bộ phận hạn chế về năng

lực, nghiệp vụ, kỹ năng quản lý thu ngân sách, trong đó có cả nguyên nhân
khách quan và chủ quan, điều đó cho thấy cần có những giải pháp quản lý
phù hợp, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý thu ngân sách nhà nước tại thị xã
nhằm bổ sung nguồn lực phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
Từ những lý do nêu trên học viên chọn đề tài: „„Quản lý thu ngân
sách nhà nước tại thị xã Đồng Xồi, tỉnh Bình Phước‟‟ làm đề tài nghiên
cứu cho luận văn cao học quản lý công của mình.

2


2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Ngân sách nhà nước là vấn đề được các nhà quản lý cũng như nhiều
nhà nghiên cứu quan tâm. Vì vậy đã có những cơng trình nghiên cứu về
ngân sách nhà nước theo nhiều khía cạnh, góc độ và phạm vi khác nhau,
trong đó có những cơng trình nghiên cứu với phạm vi quốc gia, có những đề
tài nghiên cứu đối với từng địa phương cụ thể. Có thể nêu lên một số đề tài,
một số cơng trình nghiên cứu tại Việt Nam như sau:
Sách và giáo trình:
Nguyễn Thị Mỹ Linh (2010) với sách chuyên khảo “Thuế thực hành”,
tác giả mô tả các phương pháp tính thuế cơ bản tại Việt Nam và sự đóng góp
của các sắc thuế trong tổng thu ngân sách nhà nước, cuốn sách là tài liệu
tham khảo hữu ích và là khối kiến thức cơ bản trong nghiên cứu quản lý
thuế tại Việt Nam.
Ngân hàng thế giới (2011) “Cải cách thuế ở Việt Nam: Hướng tới một
hệ thống hiệu quả và cơng bằng hơn”, cơng trình nghiên cứu đã tập trung
xem xét, đánh giá hệ thống thuế hiện hành tại Việt Nam, trên cơ sở đó đánh
giá tác động của hệ thống thuế và thiết kế, đề xuất giải pháp nhằm hoàn
thiện hệ thống thuế và quản lý thuế tại Việt Nam gắn với bối cảnh hội nhập
quốc tế.

PGS.TS Trần Văn Giao (2011): “Quản ý tài chính cơng”, sách chun
khảo, NXB Lý luận chính trị, HN. Nội dung chủ yếu của sách chuyên khảo
trình bày và làm rõ các lý luận cơ bản về Tài chính, quản lý tài chính và
kinh nghiệm một số nước trên thế giới quản lý đối với tài chính cơng. Sách
trình bày có tính hệ thống về qui trình quản lý tài chính ở Việt Nam trong
thời gian qua, những hạn chế bất cập trong thực hiện thực thi tài chính và
phân cấp quản lý tài chính chưa phù hợp đối với một số chính quyền địa
phương và tổ chức.
3


Nội dung khoa học về quản lý tà chính cơng trong sách chun khảo
bổ ích, có tính lý luận và thực tiễn cao, là tài liệu hữu ích cho tác giả luận
văn nghiên cứu quản lý thu ngân sách tại thị xã Đồng Xồi tỉnh Bình Phước.
TS. Mai Đình Lâm (2014):” Tác động của Phân cấp Tài khóa đến
tăng trưởng kinh tế của Việt Nam”. NXB Tổng hợp TP. Hồ Chí Minh. Sách
chun khảo có nội dung chủ yếu luận bàn về phân cấp tài khóa, những tác
động của phân cấp tài khóa đến tăng trưởng kinh tế của Việt Nam với các
giải pháp có tính khả thi, trên cơ sở lý luận về phân cấp , về chính sách tài
khóa quốc gia. Sách là tài liệu hữu ích bổ sung luận cứ khoa học về tài khóa
và phân cấp tài khóa gắn liền với nghiên cứu của học viên, giúp học viên có
định hướng nghiên cứu làm rõ quản lý thu ngân sách một phần trong chính
sách tài khóa đang là vấn đề bức xúc hiện nay ở nước ta và tại Thị xã Đồng
Xồi, tỉnh Bình Phước.
Nghiên cứu của Bird, RichardM, và Milka Cansanegra de Jantscher,
eds (1992) “Cải cách hành chính thuế ở các nước đang phát triển” đã có
đánh giá thực trạng cải cách hành chính thuế ở một số nước đang phát triển,
từ đó đưa ra những kinh nghiệm quý báu cho các nước khác trong quá trình
cải cách, quản lý thuế.
Luận văn, luận án:

Nguyễn Thành Phương (2016) tác giả luận văn cao học với đề tài
“Quản lý thu ngân sách trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương” luận
văn đã nghiên cứu nhằm hệ thống hóa cơ sở lý thuyết về quản lý thu ngân
sách, trên cơ sở đó phân tích thực trạng và đề xuất được một số giải pháp
nhằm hoàn thiện thu ngân sách trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương
Tuy nhiên, luận văn có khơng gian khác biệt so với địa bàn của học
viên nghiên cứu, thực trạng của thị xã Bến Cát và Đồng Xoài cũng có tính
khác biệt về vị trí địa lý và vai trị thị xã Đồng Xồi là Trung tâm chính trị,
4


hành chính, kinh tế, văn hóa, xã hội, thương mại, tài chính của tỉnh Bình
Phước, cịn thị xã Bến Cát là thị xã thuộc tỉnh mới thành lập.
Luận văn thạc sỹ của Tô Minh Huê (2013) “Một số biện pháp nhằm
đổi mới công tác hiệu quả thu thuế trên địa bàn tỉnh Hà Giang” đã hệ thống
hóa được khung lý thuyết lý thuyết về thuế và hiệu quả quản lý thuế, từ đó
đánh giá thực trạng hoạt động quản lý thuế trên địa bàn tỉnh, từ đó có các đề
xuất nhằm nâng cao hiệu quả công tá quản lý thuế tại địa phương. Kết quả
nghiên cứu của luận văn đã giú cho học viên có cái nhìn tổng thể về hình
thức và nội dung cần có trong luận văn của mình. Tuy nhiên, luận văn
nghiên cứu ở vùng Tây Bắc, điều kiện kinh tế - xã hội cịn nhiều khó khăn
qui mô nhỏ, mặc dù trên địa bàn một tỉnh, khác biệt với nghiên cứu của học
viên.
Lê Văn Nghĩa (2012) trong luận văn thạc sỹ với hướng nghiên cứu
“Quản lý thu ngân sách nhà nước trên địa bàn c p hu ện tỉnh Đ ”, luận văn
xây dựng được khung lý thuyết về thu ngân sách và quản lý thu ngân sách
nhà nước, trên cơ sở đó đánh giá thực trạng quản lý thu ngân sách cấp
Huyện thuộc tỉnh ĐăkLăk, và đề xuất các giải pháp hoàn thiện thu ngân sách
cấp Huyện trên địa bàn tỉnh. Luận văn có kết quả nghiên cứu có tính lý luận
và thực tiễn cao. Song chưa chỉ ra được những tác động chủ yếu đến quản lý

thu ngân sách cấp huyện ở tỉnh Đắk Lắk, các giải pháp chưa có tính đặc thù
và khả thi cao vì nghiên chung cấp huyện trên địa bàn tỉnh
Như vậy, cho đến thời điểm hiện tại đã có nhiều nghiên cứu về quản
lý thu ngân sách nhà nước, tuy nhiên hầu hết các nghiên cứu dừng ở mức độ
nghiên cứu quản lý ngân sách nhà nước dưới góc độ vĩ mô nền kinh tế, hoặc
ở các địa bàn khác, chứ chưa nghiên cứu việc thu ngân sách nhà nước cụ thể
dưới góc độ từng địa phương, với đặc thù riêng có như tại thị xã Đồng Xồi,
tỉnh Bình Phước.
5


3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý thu ngân sách tại thị xã
Đồng Xồi, tỉnh Bình Phước, từ đó, đề xuất các giải pháp hồn thiện quản lý
thu ngân sách trong thời gian tới.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Với mục đích nghiên cứu đã xác định, nhiệm vụ cụ thể của luận văn nhằm:

- Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý thu ngân sách nhà nước.
- Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý thu ngân sách tại thị xã Đồng
Xồi, tỉnh Bình Phước.
- Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý thu ngân sách tại
thị xã Đồng Xồi, tỉnh Bình Phước.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tƣợng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là hoạt động quản lý thu ngân sách
tại thị xã Đồng Xoài, tỉnh Bình Phước.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi nội dung: Nghiên cứu quản lý thu ngân sách nhà nước

Phạm vi không gian: tại thị xã Đồng Xồi, tỉnh Bình Phước.
Phạm vi thời gian: thời gian từ năm 2012 - 2016, tầm nhìn đến năm
2020.

6


5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu
- Phƣơng pháp luận:
Đề tài được nghiên cứu trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa duy vật biện
chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử, nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác Lênin và tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
- Phƣơng pháp nghiên cứu:
Phương pháp thu thập và xử lý thông tin:
Được thực hiện thông qua nghiên cứu, tổng hợp từ các tài liệu, cơng
trình được cơng bố: như giáo trình Quản lý thuế của Đại học Kinh tế quốc
dân Hà Nội, Quản lý tài chính cơng của Học viện Hành chính Quốc gia, số
liệu của Chi Cục Thuế Thị xã Đồng Xồi, tỉnh Bình Phước.
Tác giả phân tích định tính kết hợp phân tích định lượng (chủ yếu
bằng phần mền Excel).
Phương pháp nghiên cứu phân tích, tổng hợp:
Nguồn dữ liệu cơ bản được thu thập là số liệu thứ cấp, vì vậy luận văn
sử dụng phương pháp này để phân tích, tổng hợp trên cơ sở đó đánh giá thực
trạng quản lý thu NS trên địa bàn thị xã.
Ngồi ra, luận văn cịn sử dụng các phương pháp dự báo, thống kê, báo cáo...

6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn
6.1. Ý nghĩa khoa học
- Trên cơ sở hệ thống hóa về lý luận và pháp lý, luận văn đã làm rõ
được nội hàm các khái niệm chính trong khung lý thuyết về Quản lý thu
ngân sách nhà nước.

- Luận văn có thể là tài liệu tham khảo hữu ích cho việc nghiên cứu,
học tập hoặc những ai quan tâm đến quản lý thu ngân sách nhà nước.
7


6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Các kết luận, cũng như những giải pháp được đề xuất trong luận văn
là căn cứ khoa học có thể có hữu ích cho các nhà quản lý để hoàn thiện quản
lý thu ngân sách nhà nước tại địa phương.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận
văn gồm các chương sau:
Chương 1: Cơ sở khoa học về quản lý thu ngân sách nhà nước
Chương 2: Thực trạng Quản lý thu ngân sách tại thị xã Đồng Xồi,
tỉnh Bình Phước
Chương 3: Định hướng và giải pháp quản lý thu ngân sách tại thị xã
Đồng Xoài, tỉnh Bình Phước

8


CHƢƠNG 1:
CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC
1.1. Những vấn đề chung về thu ngân sách nhà nƣớc
1.1.1. Khái niệm và đặc điểm thu ngân sách nhà nước
1.1.1.1. Khái niệm thu ngân sách nhà nước
Ngân sách nhà nước (NSNN) là một phạm trù kinh tế và là phạm trù
lịch sử; là một thành phần trong hệ thống tài chính phản ánh các quan hệ
kinh tế phát sinh gắn liền với quá trình tạo lập, phân phối, sử dụng quỹ tiền
tệ tập trung của nhà nước khi nhà nước tham gia phân phối các nguồn tài

chính quốc gia nhằm thực hiện các chức năng của mình trên cơ sở luật định.
Thuật ngữ "ngân sách nhà nước" được sử dụng rộng rãi trong đời sống kinh
tế, xã hội ở mọi quốc gia, song quan niệm về NSNN lại chưa thống nhất, có
nhiều định nghĩa khác nhau về NSNN tùy theo các trường phái, các lĩnh vực
nghiên cứu.
Các nhà nghiên cứu kinh tế cổ điển cho rằng: NSNN là một văn kiện
tài chính mơ tả các khoản thu, chi của chính phủ được thiết lập hàng năm.
Nhiều nhà nghiên cứu kinh tế hiện đại thì cho rằng NSNN là bảng liệt kê
các khoản thu chi bằng tiền mặt trong một giai đoạn nhất định của nhà nước
(Keynes, 1936).
Theo luật Ngân sách nhà nước năm 2015 thì: “Ngân sách nhà nước là
toàn bộ các hoản thu, chi của Nhà nước được dự toán và thực hiện trong
một hoảng thời gian nh t định do cơ quan nhà nước có thẩm qu ền qu ết
định để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của nhà nước”.
Từ khái niệm trên, có thể thấy NSNN vừa là nguồn lực để nuôi dưỡng
bộ máy Nhà nước, vừa là công cụ hữu hiệu để Nhà nước quản lý, điều tiết
9


nền kinh tế và giải quyết các vấn đề xã hội, nên có những đặc điểm chính
sau:

- Thứ nh t, việc tạo lập và sử dụng quỹ NSNN luôn gắn liền với
quyền lực kinh tế - chính trị của Nhà nước, được Nhà nước tiến hành trên cơ
sở những luật lệ nhất định. NSNN là một bộ luật tài chính đặc biệt, bởi lẽ
trong NSNN, các chủ thể của nó được thiết lập dựa vào hệ thống các pháp
luật có liên quan như hiến pháp, các luật thuế,… nhưng mặt khác, bản thân
NSNN cũng là một bộ luật do Quốc hội quyết định và thơng qua hằng năm,
mang tính chất áp đặt và bắt buộc các chủ thể kinh tế - xã hội có liên quan
phải tuân thủ.

- Thứ hai, NSNN luôn gắn chặt với sở hữu Nhà nước và ln chứa
đựng lợi ích chung, lợi ích cơng cộng. Nhà nước là chủ thể duy nhất có
quyền quyết định đến các khoản thu - chi của NSNN và hoạt động thu - chi
này nhằm mục tiêu giúp Nhà nước giải quyết các quan hệ lợi ích trong xã
hội khi Nhà nước tham gia phân phối các nguồn tài chính quốc gia giữa Nhà
nước với các tổ chức kinh tế - xã hội, các tầng lớp dân cư,…

- Thứ ba, NSNN là một bản dự toán thu chi. Các cơ quan, đơn vị có
trách nhiệm lập NSNN và đề ra các thơng số quan trọng có liên quan đến
chính sách mà Chính phủ phải thực hiện trong năm tài khóa tiếp theo. Thu,
chi NSNN là cơ sở để thực hiện các chính sách của Chính phủ. Chính sách
nào mà khơng được dự kiến trong NSNN thì sẽ khơng được thực hiện.
Chính vì như vậy mà, việc thơng qua NSNN là một sự kiện chính trị quan
trọng, nó biểu hiện sự nhất trí trong Quốc hội về chính sách của Nhà nước.
Quốc hội mà khơng thơng qua NSNN thì điều đó thể hiện sự thất bại của
Chính phủ trong việc đề xuất chính sách đó, và có thể gây ra mâu thuẫn về
chính trị.

10


- Thứ tư, NSNN là một bộ phận chủ yếu của hệ thống tài chính quốc
gia. Hệ thống tài chính quốc gia bao gồm: tài chính nhà nước, tài chính
doanh nghiệp, trung gian tài chính và tài chính cá nhân hoặc hộ gia đình.
Trong đó tài chính nhà nước là khâu chủ đạo trong hệ thống tài chính quốc
gia. Tài chính nhà nước tác động đến sự hoạt động và phát triển của toàn bộ
nền kinh tế - xã hội. Tài chính nhà nước thực hiện huy động và tập trung
một bộ phận nguồn lực tài chính từ các định chế tài chính khác chủ yếu qua
thuế và các khoản thu mang tính chất thuế. Trên cơ sở nguồn lực huy động

được, Chính phủ sử dụng quỹ ngân sách để tiến hành cấp phát kinh phí, tài
trợ vốn cho các tổ chức kinh tế, các đơn vị thuộc khu vực công nhằm thực
hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội.
NSNN là một hệ thống bao gồm các cấp ngân sách phù hợp với hệ
thống chính quyền nhà nước các cấp, được phân thành NSTW và NSĐP.
NSTW là ngân sách của các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính
phủ và các cơ quan khác ở trung ương. NSĐP bao gồm ngân sách của đơn vị
hành chính các cấp có HĐND và UBND. Tương ứng với các cấp ngân sách
của hệ thống NSNN, quỹ NSNN được chia thành: quỹ ngân sách của trung
ương, quỹ ngân sách của chính quyền cấp tỉnh và tương đương, quỹ ngân
sách của chính quyền cấp huyện và tương đương, quỹ ngân sách của chính
quyền cấp xã và tương đương. Quỹ ngân sách các cấp gồm nhiều phần nhỏ
để sử dụng cho các lĩnh vực khác nhau: dùng cho phát triển kinh tế; dùng
cho phát triển văn hoá, giáo dục, y tế; dùng cho các biện pháp xã hội, an
ninh, quốc phòng...
Thực chất, thu NSNN là việc nhà nước dùng quyền lực để tập trung
một phần nguồn tài chính quốc gia hình thành quỹ tiền tệ tập trung của nhà
nước, đồng thời thu NSNN cũng là một kênh phân phối thu nhập quốc dân
trong hệ thống tài chính quốc gia. Về phương diện pháp lý, thu NSNN bao
gồm những khoản tiền nhà nước huy động vào ngân sách để thỏa mãn nhu
11