Kinh tế phát triển - Bổ sung kiến thức - ĐH Kinh tế quốc dân

1
KINH TẾ PHÁT TRIỂN


Bộ môn Kinh tế Phát triển
Khoa Kế hoạch và Phát triển
2
Tài liệu đọc chính
1. Giáo trình Kinh tế phát triển (dùng cho SV ngoài chuyên ngành), ĐH KTQD,
NXB Tài chính 2012
2. Slide bài giảng của giáo viên
3
Mở đầu
KINH TẾ PHÁT TRIỂN NGHIÊN
CỨU GÌ?
4

KINH TẾ PHÁT TRIỂN NGHIÊN CỨU GÌ?
Đầu vào
(K,L,R,T)
PL
Y
AD
AS
Mô hình AD- AS
E
đầu ra
- Q
r
- U
n

- ∏
- TMQT
Hộp đen kinh tế vĩ mô
(Qf)
5
Kinh tế phát triển nghiên cứu gì?( tiếp)
Q
f
≈ Q
r
Q
f
>> Q
r
Mục tiêu: Q
r

Q
f
r
r
f
f
Các nước …… Các nước …………
6
Kinh tế học phát triển: là một môn trong hệ thống các môn kinh tế học, nghiên cứu nguyên lý phát triển kinh tế và
vận dụng trong điều kiện kém phát triển (áp dụng cho các nước đang phát triển):
- Thứ nhất Nghiên cứu các vấn đề kinh tế : Làm thế nào để chuyển nền kinh tế từ tình trạng trì trệ, lạc hậu, tăng
trưởng thấp sang một nền kinh tế tăng trưởng nhanh và hiệu quả
- Thứ hai Nghiên cứu các vấn đề xã hội: Làm thế nào để mang lại một cách có hiệu quả nhất những thành quả của

tiến bộ kinh tế để cải thiện nhanh chóng, trên quy mô rộng về mức sống và các vấn đề xã hội : nghèo đói, bất bình
đẳng
Kinh tế phát triển nghiên cứu gì?
( tiếp)
Nội dung nghiên cứu

Phần I: Những vấn đề lý luận chung: gồm chương mở đầu, chương 2,
chương 3, chương 4, chương 5

Phần II: Các nguồn lực của tăng trưởng kinh tế: Chương 6, chương 7

Phần III: Các chính sách tăng trưởng kinh tế: Chương 8
7
8
PHẦN I
TỔNG QUAN VỀ TĂNG TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ



Ths.Nguyễn Quỳnh Hoa
Những nội dung cần nắm được

Đặc điểm chung của các nước đang phát triển

Khái niệm phát triển kinh tế (2 phạm trù, 3 nội dung)

Các mô hình lựa chọn con đường phát triển kinh tế

Tăng trưởng kinh tế (so sánh GDP &GNI; giá so sánh về mặt không gian, yếu tố tác động tới tăng trưởng)


Chuyển dịch cơ cấu kinh tế: Tập trung khái niệm, nội dung cơ cấu ngành kinh tế

Mối quan hệ giữa tăng trưởng và phúc lợi xã hội

Mối quan hệ giữa tăng trưởng và phát triển con người

Mô hình chữ U ngược của S. Kuznet
Các nước đang phát triển trong hệ thống kinh tế thế giới

Sự xuất hiện của các nước thế giới thứ 3

Sự phân chia các nước theo mức thu nhập

Sự phân chia các nước theo trình độ phát triển con người

Sự phân chia các nước theo trình độ phát triển kinh tế
Sự xuất hiện các nước “thế giới thứ 3”

“Thế giới thứ 1”: các nước có nền kinh tế phát triển, đi theo con đường TBCN,
còn gọi là các nước “phương Tây”

“Thế giới thứ 2”: các nước có nền kinh tế tương đối phát triển, đi theo con
đường XHCN, còn gọi là các nước “phía Đông”

“Thế giới thứ 3”: các nước thuộc địa mới giành độc lập sau thế chiến 2, nền
kinh tế nghèo nàn, lạc hậu.
Sự phân chia các nước theo mức thu nhập
Hệ thống phân loại của Ngân hàng thế giới (WB): Dựa vào GNI bình quân đầu
người (USD/người – WDR 2012)
- Các nước có thu nhập cao: >= $ 12276

- Các nước có TNTB: $1006 – $12275
+ thu nhập trung bình cao: $3.976 - $11 905
+ thu nhập trung bình thấp: $1006 -$3 976
- Các nước có thu nhập thấp: <= $1005
Sự phân chia các nước theo mức thu nhập (tiếp)
Hệ thống phân loại của Liên hiệp quốc (UN): Dựa vào GDP bình quân đầu người
(USD/người)
- Các nước có thu nhập cao: > $ 10 000
- Các nước có TNTB: $736 – $10 000
+ thu nhập trung bình cao: $3 000 - $10 000
+ thu nhập trung bình thấp: $736 - $3 000
- Các nước có thu nhập thấp: <= $736
Sự phân chia các nước theo trình độ phát triển con người
UNDP dựa vào HDI để phân loại:

Nhóm nước có HDI cao: 0,669<HDI<0,784

Nhóm nước có HDI trung bình: HDI từ 0,47 đến 0,669

Nhóm nước có HDI thấp: 0,14<HDI < 0,47
17
Phân loại các nước theo trình độ phát triển kinh tế

Theo cách xếp loại của WB, nền kinh tế thế giới chia thành:

Các nước phát triển

Các nước đang phát triển

Trải qua quá trình phát triển các nước ĐPT phân hóa thành:

Các nước NIC.

Các nước OPEC.

Các nước đang phát triển (LIC, LMC,UMC).
18
Các điều kiện xuất hiện các nước đang phát triển
1. Điều kiện lịch sử
2. Điều kiện chính trị
3. Điều kiện kinh tế
4. Điều kiện địa lý

Đặc điểm chung của các nước đang phát triển

Mức sống thấp

Tỷ lệ tích lũy thấp

Trình độ kỹ thuật của sản xuất thấp

Năng suất lao động thấp

Tỷ lệ tăng dân số và số người sống phụ thuộc cao
Sự cần thiết lựa chọn con đường phát triển

Vòng luẩn quẩn của sự nghèo khổ
Thu nhập thấp
Tích lũy thấp

Trình độ kỹ
thuật thấp
Năng suất thấp
Tiêu dùng thấp
21
S cn thit phi la chn con ng phỏt triờn
(1) Lý thuyết về Cái vòng luẩn quẩn:
Nghèo tích luỹ thấp Đầu t thấp công nghệ lạc hậu và kết cục nghèo.
(2) N ớc nào cũng muốn thoát khỏi cái vòng luẩn quẩn trên và trên thực tế có nhiều cách đi
khác nhau
(3) Mỗi n ớc lại có các điều kiện trong n ớc khác nhau và phát triển theo các điều kiện lịch sử
khác nhau
cần phải lựa chọn con đ ờng phát triển cho mỗi n ớc.
22
Chương 2
TỔNG QUAN VỀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ
2323
1. Phát triển kinh tế
1.1. KHÁI NIỆM:
PHÁT TRIỂN KINH TẾ LÀ QUÁ TRÌNH TĂNG TIẾN TOÀN DIỆN VÀ VỀ MỌI MẶT TRONG NỀN KINH TẾ CỦA MỘT
QUỐC GIA HOẶC MỘT ĐỊA PHƯƠNG
1.2 NỘI HÀM PHÁT TRIỂN KINH TẾ

THEO NỘI DUNG:
PT NỀN KT  PTLVKT + PTLVXH
PTLĩnh Vực KT  TTKT + CDCCKT
PTLĩnh Vực XH  SỰ TIẾN BỘ XÃ HỘI CHO CON NGƯỜI

THEO QUAN ĐIỂM TRIẾT HỌC :
PTNỀN KT  THAY ĐỔI VỀ LƯỢNG + BIẾN ĐỔI VỀ CHẤT

24
24
Phát triển kinh tế (tiếp theo)
Công thức phát triển kinh tế:
25
2. Lựa chọn con đường phát triển của các nước đang phát triển
Ba con đường các nước đang phát triển lựa chọn:
1. Nhấn mạnh công bằng xã hội
2. Nhấn mạnh tăng trưởng nhanh
3. Phát triển toàn diện