Cách Phục Hồi (Trồng Rừng) Hệ Thực Vật Ở Vùng Đất Cát Vn.ppt

Cách phục hồi hệ thực vật ở vùng
đất cát Việt Nam
GV hướng dẫn: TS. Trương Thị Hiếu Thảo
HV thực hiện:


• Vùng đất cát ven biển Việt Nam được hình thành cách đây khoảng
600.000 năm, hiện nay chúng vẫn đang tiếp tục hình thành và có địa
hình bằng phẳng. Đặc điểm tự nhiên của vùng đất cát ven biển nước ta
vơ cùng khắc nghiệt, trong khi đó những vùng này có vai trị vơ cùng
quan trọng trong việc bảo vệ mơi trường, đa dạng sinh học, an ninh
quốc phịng và vấn đề phát triển kinh tế - xã hội. Việc xây dựng rừng
phịng hộ chắn gió, chắn cát ven biển là một giải pháp rất có hiệu quả
và đã được thực hiện ở nước ta hàng chục năm nay.


Đã có hàng chục hộ dân phải đập bỏ nhà
cửa đi nơi khác lánh nạn, khiến vùng quê
này trở nên tiêu điều, xơ xác

Tại xã Phú Thuận, huyện Phú Vang (TTH)
hiện có khoảng 6km bờ biển đang bị sạt lở
nghiêm trọng nhiều điểm đã tiến sát móng nhà
dân


• Ở Việt Nam, các nghiên cứu về hạn hán và sa mạc hóa đã được triển khai
trong 10 năm trở lại đây, chủ yếu tập trung vào 2 vấn đề chính:

• Các nghiên cứu cơ bản về hạn hán, hoang mạc hóa - sa mạc hóa và tác động đến dân
sinh, kinh tế, văn hóa, xã hội.

• Các giải pháp phòng chống và giảm nhẹ hạn hán bao gồm các giải pháp cơng trình
(chủ yếu tập trung vào cơng trình thủy lợi) và phi cơng trình (nghiên cứu xây dựng các
hệ thống dự báo, cảnh báo sớm, các giải pháp về thể chế chính sách giảm nhẹ hạn hán,
sử dụng tài nguyên nước hiệu quả...)


I. Một số mơ hình và biện pháp phịng chống sa mạc hóa
• Mơ hình kết hợp cây lâm nghiệp, cây cơng nghiệp cho cụm gia đình:
cây lâm nghiệp (keo lá tràm, bạch đàn, muồng đen, phi lao) được
trồng hỗn giao, theo hàng hoặc theo băng hai hàng; cây nông nghiệp
(đậu, lạc, dưa hấu lấy hạt, cà chua, ớt...) được trồng ở khoảng giữa các
đai trồng cây công nghiệp. Mô hình này có tác dụng phịng chống cát
bay, hạn chế bốc hơi, cải thiện độ ẩm đất, tuy nhiên khó áp dụng tại
những nơi có điều kiện tự nhiên quá khắc nghiệt.


• Mơ hình trồng cây chắn gió: đây là mơ hình trồng cây lâm nghiệp (keo lá tràm,
phi lao, xoan chịu hạn) quy mô lớn tạo thành các băng rừng chắn gió, bảo vệ
đất nơng nghiệp và các khu dân cư khỏi sự xâm lấn của cát di động.


• Mơ hình đào ao kết hợp cơng tác nơng lâm kết hợp: được thực hiện tại
những nơi điều kiện nguồn nước cho phép, ao có thể trữ nước mưa
hoặc thu nước ngầm, cây lâm nghiệp được trồng tại các hướng gió
chính để ngăn gió và cát di động, phía sau trồng các lồi cây ăn quả và
cây nơng nghiệp ngắn ngày.
• Một số biện pháp bảo vệ đất và nước: phủ gốc chống bốc hơi, dùng
chế phẩm giữ ẩm...

Măng tây xanh tươi mơn mỏn giữa vùng đất
cát bạc màu, nắng nóng trên 400C

Củ cải trắng cho năng suất cao, đạt
20-22 tấn/ha



Chị Lê Thị Minh ở xã Thạch Văn (huyện Thạch Hà, Hà Tĩnh) cho biết, trồng rau
củ quả trên đất cát ven biển đã mang lại nguồn thu nhập cao cho người dân


II. Kỹ thuật trồng rừng và xây dựng mơ hình trồng rừng
phịng hộ chắn gió, chắn cát ven biển
1. Các mơ hình trồng rừng

• Xây dựng dải rừng phịng hộ xung yếu chống cát bay trên đất cát mới
bồi nằm sát bờ biển, đây là loại đất cát trẻ nhất, cần trồng ngay các dải
rừng phòng hộ xung yếu với mật độ cây tương đối cao và liên tục với
bề dày tối thiểu của đai rừng này là 100m, chạy song song với bờ biển.
• Xây dựng rừng phịng hộ để cố định các cồn cát di động và bán di
động, trên các cồn cát này cần phải trồng ngay các rừng phịng hộ phủ
kín tồn bộ diện tích của các cồn cát di động và bán di động này.


• Xây dựng các dải rừng phòng hộ chống cát bay, trên đất cát ven biển để phát
triển sản xuất nông nghiệp, xung quanh các bờ ruộng đắp cao từ 0.8 – 1.2m
với bề rộng của mặt ruộng từ 0.6 – 1m hoặc rộng hơn nữa theo dạng ơ cờ.
• Xây dựng các dải rừng phịng hộ, phục vụ ni tơm trên đất cát ven biển.

Chăm sóc rừng cây chắn cát bay, cát chảy ở
Quảng Bình. Ảnh: Mạnh Thành


2. Lồi cây
• Do phải tạo rừng phịng hộ trên những vùng đất cát khô hạn, nghèo dinh
dưỡng với chức năng phịng hộ chống gió, chắn cát ven biển nên lựa chọn loài
cây trồng rừng rất được quan tâm, đây là một trong những khâu cốt yếu quyết
định đến sự thành bại của công tác trồng rừng.

Giống Bạch đàn

Giống Keo lai

Giống Xoan ta


Một số tiêu chí lựa chọn lồi cây trồng rừng phịng
hộ chắn gió, chắn cát ven biển như sau:
• Cây được trồng trong đai rừng có đặc điểm sinh thái phù hợp khí hậu đất đai
của địa phương, để có thể sinh trưởng tốt, ổn định và phải sống lâu.
• Cây được trồng phải có chiều cao nhất định để đáp ứng yêu cầu phòng hộ. Nên
chọn cây mọc nhanh, mau khép tán, tán lá đều đặn và không rụng nhiều lá về
mùa có gió hại.
• Cây dễ trồng, dễ chăm sóc, sẵn nguồn giống, tái sinh thiên nhiên bằng hạt hay
chồi tương đương rõ ràng.
• Cây có thể cung cấp gỗ, củi, nguyên liệu xây dựng. Bản thân cây phịng hộ ít
gây tác hại cho cây nơng nghiệp như rễ khơng ăn q sâu, khơng phải là cây kí
chủ sâu bệnh của cây nông nghiệp.

• Cây có bộ rễ phát triển sâu, rộng, khỏe, vững, lá có cấu tạo hạn chế thốt
hơi nước. Tán lá dày, thường xanh.
• Cây sống lâu năm, có khả năng chống chịu với bão, gió cát, khơ hạn.
• Cây đa tác dụng, mang lại thu nhập cho chủ rừng mà khơng ảnh hưởng đến
khả năng phịng hộ.
• Cây khơng có hoặc ít ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của cây nơng
nghiệp.
Các lồi cây ưu tiên trồng rừng phịng hộ chắn gió, chắn cát ven biển như:
keo dây, keo lá liềm, keo lá tràm, keo tumida, phi lao, xoan chịu hạn, bạch
đàn trắng Caman, bạch đàn trắng têrê, dừa, muồng đen, keo dậu,...
Tùy theo vị trí và nhiệm vụ của cây trong đai rừng mà chia ra cây chính, cây
bạn, cây bụi, cây ăn quả.


3. Mơ hình kết hợp cây lâm nghiệp với cây nơng nghiệp
• Ở các tỉnh vùng cát ven biển Nam Trung Bộ từ đèo Hải Vân trở vào, hệ
sinh thái vùng cát bao gồm các cồn cát, bãi cát di động, bãi thấp, bãi cao,
hồ, bàu. Thực vật vùng cát bao gồm các cây tự nhiên và cây trồng có đặc
tính chung là chịu hạn, chịu gió cát ven biển, sống trong điều kiện nghèo
dinh dưỡng, nhiệt độ cao. Ngoài tính thích nghi cao của các lồi cây tự
nhiên, cây trồng nhân tạo cũng được người dân lựa chọn, lai tạo để thu
được một tập đồn thích nghi với vùng cát.


• Cây lâm nghiệp chủ yếu là phi lao, bạch đàn, keo tai tượng, tràm bông vàng
chủ yếu để chắn gió, chắn cát bay, cát lấn, ngồi ra có thể thu hoạch lấy gỗ
hoặc làm nguyên liệu cho các ngành khác. Cây công nghiệp chủ yếu là cây
ngắn ngày như lạc, vừng, dưa hấu lấy hạt, các loài cây họ đậu. Cây ăn quả
tương đối phong phú gồm đào lộn hột, dừa, chanh, bưởi, xoài, dưa hấu, mãng

cầu xiêm, đu đủ, dứa... Đặc biệt ở tỉnh Ninh Thuận có cây nho và tỉnh Bình
Thuận có cây thanh long là cây trồng mang lại hiệu quả kinh tế lớn. Cây
lương thực chủ yếu là khoai lang, lúa ...chủ yếu được trồng trên nền đất phù
sa bồi trên nền cát.



4. Thu trữ nước
• Xây dựng các bể thu, chứa nước để sử dụng vào mùa khô, những nơi lượng
mưa thấp.
• Lợi ích của hệ thống thu trữ nước đã được FAO tổng kết là: làm tăng sản
lượng cây trồng và giảm nguy cơ mất mùa, cải thiện an ninh lương thực, bảo
vệ đất chống xói mịn, sử dụng nguồn nước tự nhiên một cách tốt nhất, đẩy
mạnh việc tái trồng rừng và góp phần cải thiện chế độ thủy văn lưu vực.
• Tại vùng đất cát ven biển Nam Trung Bộ, lượng mưa hàng năm nhỏ, nguồn
nước khan hiếm, cơng trình thủy lợi khơng tới được nên áp dụng các biện
pháp thu trữ nước là giải pháp hiệu quả nhất để cấp nước cho sản xuất và
sinh hoạt, làm tiền đề để triển khai các biện pháp để phòng chống sa mạc hóa
như các biện pháp nơng nghiệp, lâm nghiệp hay lâm nghiệp kết hợp.


Ứng dụng công nghệ thu trữ nước mưa xây dựng
mô hình nơng lâm nghiệp kết hợp thủy lợi góp phần
phịng chống sa mạc hóa ở tỉnh Bình Thuận