(Luận Văn Thạc Sĩ) Mặt Trận Tổ Quốc Việt Nam Trong Công Tác Tôn Giáo Ở Thành Phố Hải Phòng Hiện Nay.pdf

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGUYỄN VIỆT ĐỨC

MẶT TRẬN TỔ QUỐC VIỆT NAM TRONG CƠNG TÁC TƠN GIÁO
Ở THÀNH PHỐ HẢI PHỊNG HIỆN NAY

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH TRỊ HỌC

HÀ NỘI, 2019


VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGUYỄN VIỆT ĐỨC

MẶT TRẬN TỔ QUỐC VIỆT NAM TRONG CƠNG TÁC TƠN GIÁO
Ở THÀNH PHỐ HẢI PHỊNG HIỆN NAY
Ngành:

Chính trị học

Mã số:

8 31 02 01

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
PGS.TS. CHU VĂN TUẤN

HÀ NỘI, 2019


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn thạc sĩ chính trị học tại Học viện Khoa học xã hội
với đề tài: “Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong công tác tơn giáo ở thành phố Hải
Phịng hiện nay” là cơng trình nghiên cứu của tơi dưới sự hướng dẫn của PGS.TS.
Chu Văn Tuấn.
Số liệu được sử dụng để nghiên cứu là hồn tồn trung thực. Các trích dẫn
tham khảo sử dụng trong luận văn đều có tác giả cụ thể, nguồn gốc rõ ràng. Những
kết quả nghiên cứu của luận văn dựa trên sự phân tích, đánh giá tỉ mỉ, khách quan,
lập luận một cách logic, khoa học.
Tôi xin chịu trách nhiệm với lời cam đoan trên.
Hà Nội, ngày

tháng

năm 2019

Tác giả

Nguyễn Việt Đức


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận văn thạc sĩ ngành chính trị học với đề tài “Mặt trận Tổ
quốc Việt Nam trong công tác tôn giáo ở thành phố Hải Phịng hiện nay”, tơi xin
gửi lời cảm ơn đặc biệt sâu sắc và chân thành nhất tới các cơ quan, tổ chức, đơn vị,
cá nhân sau đây:
Đầu tiên, tôi xin trân trọng cảm ơn các Thầy Cô giáo đã giảng dạy tôi những

môn học trong suốt 03 kỳ học chương trình đào tạo thạc sĩ ngành chính trị học tại
Học viện Khoa học xã hội, đó là: GS.TS. Vũ Văn Viên và PGS.TS. Phan Thị Mai
Hương với học phần Phương pháp luận nghiên cứu khoa học xã hội; PGS.TS. Hồ
Việt Hạnh và TS. Nguyễn Thị Hoài với học phần Triết học Mác – Lênin; TS.
Nguyễn Tuấn Khanh với học phần Tham nhũng và phòng chống tham nhũng ở
nước ta hiện nay; PGS.TS. Nguyễn Tài Đông với học phần Tư tưởng chính trị
phương Đơng; TS. Vũ Mạnh Tồn với học phần Tư tưởng chính trị phương Tây;
PGS.TS. Hồ Việt Hạnh với học phần Những vấn đề lý luận về quyền lực chính trị;
TS. Lưu Thúy Hồng với học phần Những vấn đề chung về chính trị quốc tế;
PGS.TS. Nguyễn An Hà và PGS.TS. Đặng Minh Đức với học phần Thể chế chính
trị và hệ thống chính trị Việt Nam; PGS.TS. Chu Văn Tuấn với học phần Mối quan
hệ giữa chính trị và tôn giáo; PGS.TS. Nguyễn Ngọc Hà với học phần Dân chủ: lý
luận và thực tiễn; TS. Nguyễn Văn Thuận với học phần Bầu cử: lý luận và thực
tiễn; GS.TS. Nguyễn Hữu Khiển với học phần Con người chính trị và quyết sách
chính trị; TS. Vũ Anh Tuấn với học phần Tâm lý học chính trị; PGS.TS. Lương
Đình Hải với học phần Mối quan hệ giữa chính trị và kinh tế; PGS.TS. Cao Thu
Hằng với học phần Văn hóa chính trị. Tâm huyết của các Thầy Cô dồn vào từng lời
giảng, đem đến cho tôi nhiều nội dung kiến thức cơ bản, quan trọng của các mơn
học, giúp tơi tích lũy thêm nhiều tri thức hữu ích để sau này có thể vận dụng trong
cơng việc và trong cuộc sống hàng ngày.
Tiếp theo, tôi xin chân thành cảm ơn các Thầy Cô giáo Khoa Triết học cùng
các cán bộ, công chức, viên chức, nhà nghiên cứu khoa học, người lao động của
Học viện Khoa học xã hội, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam và các cơ sở
giáo dục - đào tạo khác ở nước ta đã tận tình hướng dẫn, tư vấn, giúp đỡ tơi trong
suốt khoảng thời gian tôi học tập, nghiên cứu dưới mái trường này.


Cùng với đó, tơi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất tới Ủy ban Mặt trận Tổ quốc
Việt Nam thành phố Hải Phịng, Ban Tơn giáo, Sở Nội vụ thành phố Hải Phịng đã
nhiệt tình cung cấp cho tơi những tài liệu, tư liệu q giá để tơi có thể hồn thành

cơng trình nghiên cứu của mình một cách thuận lợi, dễ dàng.
Tôi đặc biệt cảm ơn PGS.TS. Chu Văn Tuấn – Viện trưởng Viện Nghiên cứu
Tôn giáo, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam đã ân cần chỉ bảo, tận tâm
hướng dẫn, dìu dắt tơi trong suốt q trình nghiên cứu để hồn thành luận văn. Luận
văn của tơi khó có thể đạt được kết quả tốt nếu như khơng có sự khuyến khích, quan
tâm sát sao từ Thầy.
Cuối cùng, không thể quên lời cảm ơn chân tình dành cho Gia đình, Bạn bè,
những người thân đã, đang và sẽ ở bên cạnh ủng hộ, cổ vũ và động viên tôi trên con
đường học tập, nghiên cứu đầy gian nan và khơng ít thử thách./.
Hà Nội, ngày tháng 5 năm 2019
Tác giả

Nguyễn Việt Đức


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
Chương 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ MẶT TRẬN TỔ QUỐC VIỆT
NAM THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG TRONG CÔNG TÁC TÔN GIÁO ............13
1.1. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố Hải Phịng .........................................13
1.2. Tơn giáo và công tác tôn giáo .........................................................................17
1.3. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố Hải Phịng trong cơng tác tơn giáo..........21
Chương 2: THỰC TRẠNG CỦA MẶT TRẬN TỔ QUỐC VIỆT NAM
THÀNH PHỐ HẢI PHỊNG TRONG CƠNG TÁC TƠN GIÁO HIỆN NAY ..36
2.1. Khái qt về tình hình tơn giáo ở thành phố Hải Phòng hiện nay ..................36
2.2. Những ưu điểm và hạn chế còn đang tồn tại của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam
thành phố Hải Phịng trong cơng tác tơn giáo hiện nay .........................................43

Chương 3: DỰ BÁO TÌNH HÌNH TƠN GIÁO Ở THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG
THỜI GIAN TỚI VÀ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO VỊ TRÍ, VAI TRỊ
CỦA MẶT TRẬN TỔ QUỐC VIỆT NAM THÀNH PHỐ HẢI PHỊNG
TRONG CƠNG TÁC TƠN GIÁO ........................................................................64
3.1. Dự báo tình hình tơn giáo ở thành phố Hải Phòng thời gian tới ....................64
3.2. Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao vị trí, vai trò của Mặt trận Tổ quốc
Việt Nam thành phố Hải Phịng trong cơng tác tơn giáo .......................................70
KẾT LUẬN ..............................................................................................................83
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Từ viết tắt

Giải thích

BTT

Ban Thường trực

CS

Chức sắc

CTTG

Cơng tác tơn giáo

CHXHCNVN

Cộng hịa xã hội chủ nghĩa Việt Nam

DT

Dân tộc

ĐCSVN

Đảng Cộng sản Việt Nam

GHPGVN

Giáo hội Phật giáo Việt Nam

HP

Hải Phịng

KĐĐK

Khối đại đồn kết

MT

Mặt trận

MTTQVN

Mặt trận Tổ quốc Việt Nam

NTH

Nhà tu hành

TĐ

Tín đồ

TP

Thành phố

TG

Tơn giáo

TƯ

Trung ương

UB

Ủy ban

UBĐKCG

Ủy ban Đồn kết Cơng giáo

VN

Việt Nam


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
MTTQVN là một trong ba bộ phận cấu thành hệ thống chính trị của nước
CHXHCNVN. Trải qua gần chín thập kỷ hình thành và khơng ngừng phát triển,
MTTQVN mà hình thức đầu tiên với tên gọi Hội phản đế đồng minh do Chủ tịch
Hồ Chí Minh và ĐCSVN sáng lập và lãnh đạo đã đi qua một chặng đường hết sức
vẻ vang. Cùng với ĐCSVN, Nhà nước CHXHCNVN, MTTQVN đã có những đóng
góp to lớn trong công cuộc đấu tranh bảo vệ Tổ quốc, giữ vững nền độc lập DT
trước các thế lực xâm lược và thù địch trong suốt chiều dài lịch sử dựng nước và
giữ nước. Ngày nay, vị trí và vai trị của MTTQVN ngày càng được khẳng định
trong cơng cuộc xây dựng đất nước theo con đường xã hội chủ nghĩa và trong xu
thế tồn cầu hóa, hội nhập quốc tế đang diễn ra một cách sâu rộng.
Quá độ đi lên chủ nghĩa xã hội ở VN là một quá trình lâu dài, trải qua nhiều
chặng đường cùng với sự tồn tại của các giai cấp, tầng lớp khác nhau trong xã hội cũng
như sự hiện diện của nhiều thành phần kinh tế, thành phần DT, thành phần TG. Với mục
tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh [30], vấn đề tập hợp tất cả các
lực lượng trong xã hội, đại đồn kết tồn DT ln được xem là nhiệm vụ thường xuyên,
mang tính chiến lược, là nhân tố có ý nghĩa quyết định bảo đảm thắng lợi sự nghiệp xây
dựng và bảo vệ đất nước mà MTTQVN là tổ chức đảm nhận trực tiếp sứ mệnh cao cả ấy.
Đồn kết tồn dân trong đó có đồng bào theo TG là vấn đề được hệ thống chính trị
quan tâm, đặt lên hàng đầu. Thực tế cho thấy, trong quá khứ và hiện tại, TG đã và đang có
ảnh hưởng rất lớn đến đời sống văn hóa, tinh thần, kinh tế, chính trị, xã hội,... của đất nước
và của KĐĐK toàn dân. Việt Nam là một quốc gia đa tơn giáo. Đại bộ phận nhân dân đều
có niềm tin tôn giáo cũng như một bộ phận không nhỏ là tín đồ của các tơn giáo [15, tr.333]. Vấn đề TG và CTTG luôn được Đảng và Nhà nước chú trọng. MTTQVN với tư cách
là tổ chức liên minh chính trị, cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân, nơi thể hiện ý chí,
nguyện vọng, tập hợp KĐĐK toàn dân, phát huy quyền làm chủ của nhân dân có vai trị

quan trọng trong việc chủ động tham gia xây dựng đường lối, chủ trương, chính sách, pháp
luật có liên quan đến TG; vận động nhân dân trong đó có đồng bào các TG thực hiện chính

1


sách, pháp luật về TG; giám sát việc thực hiện đường lối, chính sách, pháp luật về TG của
các cơ quan nhà nước, các đại biểu dân cử và của cán bộ, công chức nhà nước nhằm đảm
bảo cho các chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật ấy thể hiện đầy đủ, đúng đắn ý
chí nguyện vọng của các TG, của đồng bào theo TG và đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp,
chính đáng của các TG; qua đó củng cố và tăng cường KĐĐK toàn dân.
CTTG quan trọng và được các nhà chuyên môn khai thác khá nhiều. Nhưng
việc nghiên cứu CTTG của MTTQVN – một trong ba chủ thể của hệ thống chính trị
trên một địa bàn cụ thể, đặc biệt là ở TP HP thì cịn chưa có nhiều tác giả thực hiện.
Thành phố Hải Phịng là một trong những trung tâm tôn giáo của vùng Dun hải
Bắc bộ [10, tr.5]. Các tơn giáo có lịch sử du nhập và phát triển vào vùng đất này từ rất sớm.
Hiện nay, thành phố có bốn tơn giáo chính: Phật giáo, Cơng giáo, Tin Lành, Cao Đài [10,
tr.5]. Mỗi động thái của TG ở HP ít nhiều tác động đến sinh hoạt TG trong cả nước. Những
năm qua, MTTQVN TP HP cùng với Thành ủy, chính quyền TP và các đoàn thể, tổ chức
thành viên của MT đã triển khai, phối hợp thực hiện có hiệu quả CTTG, góp phần thực hiện
tốt chính sách đại đồn kết tồn dân, phát huy sức mạnh tổng hợp trong công cuộc xây dựng,
bảo vệ và phát triển TP hoa phượng đỏ. Bên cạnh nhiều thành tựu đã đạt được, CTTG cũng
đang đặt ra nhiều thách thức đối với cả nước nói chung và đối với TP HP nói riêng trong
cơng cuộc đổi mới đất nước và trong điều kiện hội nhập quốc tế sâu rộng như hiện nay.
Những năm trở lại đây, trên địa bàn TP HP xuất hiện một số hiện tượng “TG mới”, “đạo lạ”,
gây khó khăn cho quá trình thực hiện CTTG của Thành ủy, chính quyền và MTTQVN TP.
Việc nghiên cứu về MTTQVN TP HP trong CTTG là một u cầu cần thiết, có
tính thời sự. Qua việc nghiên cứu này, tác giả luận văn sẽ đưa ra một số giải pháp góp
phần nâng cao vị trí, vai trò của MTTQVN TP HP trong CTTG. Từ những lập luận
trên, tác giả lựa chọn đề tài: “Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong công tác tôn giáo ở

thành phố Hải Phòng hiện nay” cho luận văn thạc sĩ ngành chính trị học của mình.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
2.1. Nhóm cơng trình nghiên cứu về Mặt trận Tổ quốc Việt Nam

2


Từ trước đến nay, đã có rất nhiều cơng trình nghiên cứu về MTTQVN.
Những cơng trình tiêu biểu phải kể đến mà tác giả tham khảo cho luận văn của mình
đó là:
Cuốn sách “Mặt trận dân tộc thống nhất Việt Nam quá khứ và hiện tại” của
tác giả Trần Hậu do Nhà xuất bản Chính trị quốc gia – Sự thật xuất bản năm 2016 là
cuốn sách tổng hợp đầy đủ, nhiều kiến thức về MT Dân tộc Thống nhất VN từ khi
hình thành, trong giai đoạn cách mạng giải phóng DT; về ĐCSVN lãnh đạo MT Dân
tộc Thống nhất trong giai đoạn đất nước thống nhất, xây dựng chủ nghĩa xã hội; về tư
tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng MT Dân tộc Thống nhất; về vai trò giám sát của
MTTQVN; về MTTQVN góp phần cùng quân đội nhân dân bảo vệ vững chắc Tổ
quốc. Những nội dung này tương ứng với sáu chương sách, giúp tác giả luận văn nắm
được kiến thức cơ bản nhất về MTTQVN để hoàn thiện đề tài nghiên cứu.
Cuốn sách “Hỏi – đáp về Mặt trận Tổ quốc Việt Nam” của Nhà xuất bản
Chính trị quốc gia xuất bản năm 2016, do tác giả Nguyễn Quang Minh chủ biên, tập
trung trình bày những nội dung cơ bản của luật MTTQVN năm 2015, điều lệ
MTTQVN thể hiện dưới hình thức hỏi đáp, qua đó làm rõ những nội dung mới của
luật cũng như các quy định khác về MTTQVN; giúp tác giả luận văn nắm bắt thêm
các thông tin về MTTQVN.
Đề tài khoa học KX.10.03 “Mơ hình đổi mới, hồn thiện tổ chức và hoạt
động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội trong hệ
thống chính trị giai đoạn hiện nay” do tác giả Thang Văn Phúc làm chủ nhiệm là
cơng trình nghiên cứu khá tồn diện về tổ chức bộ máy và hoạt động của
MTTQVN. Trong đó, các nhà khoa học đã tập trung làm rõ ưu điểm, hạn chế về tổ

chức bộ máy và hoạt động của MTTQVN trong công cuộc đổi mới. Công trình này
cung cấp cho tác giả luận văn những nội dung quan trọng để nhìn nhận về vai trị
của MTTQVN trong xây dựng KĐĐK DT, trong tổ chức thực hiện các phong trào,
cuộc vận động.
Kỷ yếu hội thảo khoa học - thực tiễn “Phát huy truyền thống Mặt trận Dân
tộc Thống nhất Việt Nam nâng cao vai trò Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong thời kỳ

3


mới” của UB TƯ MTTQVN (năm 2007) là tập hợp các bài viết của nhiều tác giả
khẳng định truyền thống lịch sử của MT Dân tộc Thống nhất VN luôn gắn liền với
quá trình xây dựng, phát triển hết sức vẻ vang của ĐCSVN và DT VN. Nhiều bài
viết trong đó đã nêu ra vấn đề phải làm thế nào để có thể phát huy vai trị, vị trí của
MT trong đời sống xã hội, làm sao để MT, những nghị quyết và chương trình hành
động của MT được xây dựng một cách thiết thực, phù hợp và đi vào cuộc sống.
Luận án tiến sĩ Chính trị học (năm 2008), Học viện Chính trị - Hành chính
Quốc gia Hồ Chí Minh của tác giả Nguyễn Thị Lan về đề tài “Mặt trận Tổ quốc
Việt Nam với việc xây dựng sự đồng thuận xã hội ở nước ta hiện nay” là một cơng
trình nghiên cứu về một nhiệm vụ cơng tác của MT: việc xây dựng sự đồng thuận
xã hội. Với kết cấu ba chương, luận án đã đưa ra được cơ sở lý luận về đồng thuận
xã hội, thực trạng cùng những thách thức của MTTQVN với nhiệm vụ xây dựng sự
đồng thuận xã hội và cuối cùng đưa ra các giải pháp để tiếp tục phát huy vai trò của
MTTQVN trong việc xây dựng sự đồng thuận xã hội. Tham khảo cơng trình này
giúp tác giả luận văn có định hướng xây dựng khung lý thuyết cho đề tài của mình.
Luận án tiến sĩ Sử học (năm 2018), Học viện Khoa học xã hội của tác giả Lê
Mậu Nhiệm về đề tài “Vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong thời kỳ đổi mới
đất nước (1986 – 2010)”. Luận án đã phân tích vai trị của MTTQVN trong việc mở
rộng KĐĐK tồn dân, góp phần thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, bảo
đảm quốc phòng, an ninh; trong việc tham gia xây dựng Đảng, xây dựng Nhà nước.

Từ đó, tác giả đưa ra nhận xét về vai trò của MTTQVN trong sự nghiệp đổi mới đất
nước (1986 – 2010) và một số bài học kinh nghiệm. Luận án này là tài liệu giúp tác
giả luận văn có thêm những gợi mở trong quá trình triển khai thực hiện đề tài.
2.2. Nhóm cơng trình nghiên cứu về tôn giáo, công tác tôn giáo ở Việt
Nam
Cho tới nay, có hàng nghìn cuốn sách, đề tài nghiên cứu khoa học, bài báo,
bài viết tạp chí về TG và CTTG ở VN. Có thể điểm qua những cơng trình tiêu biểu
gắn với nội dung luận văn như sau:

4


Cuốn sách “Lý luận về tơn giáo và tình hình tơn giáo ở Việt Nam” của Nhà
xuất bản Chính trị quốc gia do tác giả Đặng Nghiêm Vạn chủ biên là một cơng trình
khá tồn diện, q giá về lý luận TG và tình hình TG ở VN. Cuốn sách được xuất
bản lần đầu năm 2001 và tái bản nhiều lần các năm sau đó: 2005, 2007, 2012. Cuốn
sách nghiên cứu một số vấn đề lý luận liên quan đến vấn đề TG ở VN, đặc điểm và
vai trò của TG VN trong đời sống hiện nay, đặc biệt là đời sống văn hóa khi đất
nước đang bước vào thời kỳ đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa, chủ động hội
nhập vào xu thế tồn cầu hóa. Từ đó, tác giả cuốn sách đề cập đến vấn đề chủ
trương, chính sách TG của Đảng và Nhà nước ta. Cuốn sách cung cấp những kiến
thức cơ bản, nền tảng nhất cho những ai mới nghiên cứu về TG có thể tham khảo.
Cuốn sách “Vấn đề tôn giáo trong cách mạng Việt Nam, lý luận và thực tiễn”
của tác giả Đỗ Quang Hưng được Nhà xuất bản Lý luận chính trị xuất bản năm
2008 là cơng trình nghiên cứu có tính tổng hợp và toàn diện nhất về quan điểm, chủ
trương, chính sách của Đảng và Nhà nước ta về vấn đề TG trong suốt chiều dài lịch
sử cách mạng. Cuốn sách bao gồm 4 phần, 18 chương với những nội dung về: bối
cảnh quốc tế của vấn đề TG ở VN; chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh
về TG; quá trình nhận thức, phát triển quan điểm, đường lối về TG của ĐCSVN;
từng bước hồn thiện chính sách TG ở VN. Cuốn sách là tài liệu tham khảo hữu ích

dành cho các nhà nghiên cứu, nhà quản lý về TG ở nước ta và cần thiết với tác giả
luận văn để thực hiện đề tài này.
Cuốn sách “Công tác tôn giáo từ quan điểm Mác – Lênin đến thực tiễn Việt
Nam” của tác giả Ngô Hữu Thảo được Nhà xuất bản Chính trị - Hành chính xuất bản
năm 2012 là một cuốn sách tiêu biểu viết về đề tài CTTG mà tác giả luận văn đã tham
khảo phần nhiều cho luận văn của mình. Trong cuốn sách này, tác giả Ngơ Hữu Thảo
đã tóm lược một cách ngắn gọn cho độc giả về quan điểm của các nhà kinh điển Mác
– Lênin về CTTG ở chương 1; tư tưởng Hồ Chí Minh về tín ngưỡng, TG – một số
vấn đề lý luận và thực tiễn ở chương 2. Trọng tâm ở chương 3, tác giả phân tích về
CTTG của hệ thống chính trị và một số vấn đề đặt ra hiện nay. Tác giả dành phần III
chương 3 để nói về CTTG của MTTQVN thời kỳ đổi mới đất nước và một số vấn đề

5


đặt ra. Tuy nhiên, đặt trong tổng thể một cuốn sách, phần nội dung này cũng chỉ được
khái quát ở mức cơ bản nhất chứ khơng được phân tích cụ thể, chi tiết, rõ ràng.
Bài viết “Sự biến đổi của tôn giáo ở Việt Nam trong bối cảnh hội nhập quốc
tế” của tác giả Chu Văn Tuấn đăng trên Tạp chí Nghiên cứu Tơn giáo số 1 năm
2015 là tài liệu quan trọng nghiên cứu về TG ở VN trong bối cảnh hiện nay. Trong
bài viết này, tác giả nêu lên sự tác động của tồn cầu hóa và hội nhập quốc tế đã dẫn
tới những biến đổi trong đời sống TG ở VN trên nhiều phương diện khác nhau. Sự
biến đổi ấy đặt ra một số vấn đề, trong đó có vấn đề giữ gìn, bảo tồn những giá trị
của văn hóa truyền thống VN nói chung, của TG nói riêng. Tác giả luận văn chắt
lọc được những thơng tin mới mẻ, có tính thời sự từ bài viết này.
Luận án tiến sĩ Triết học (năm 2016), Trường Đại học Khoa học Xã hội và
Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội của tác giả Lê Thị Minh Thảo về đề tài: “Công
tác tôn giáo ở Việt Nam hiện nay – Lý luận và thực tiễn (qua khảo sát tại tỉnh Ninh
Bình)” là cơng trình tiêu biểu về đề tài CTTG ở VN qua nghiên cứu, khảo sát trên
địa bàn một tỉnh cụ thể từ góc nhìn triết học. Luận án được triển khai thành bốn

chương: (1) Tổng quan; (2) Lý luận về CTTG và thực tiễn CTTG ở VN hiện nay;
(3) Thực tiễn CTTG ở tỉnh Ninh Bình hiện nay; (4) Dự báo xu hướng tình hình TG,
những vấn đề đặt ra và một số giải pháp, khuyến nghị. Đề tài nghiên cứu của tác giả
được đánh giá là có ý nghĩa lý luận và thực tiễn, có giá trị ứng dụng và tính thời sự
cấp thiết. Tuy nhiên, phần viết về thực tiễn CTTG ở tỉnh Ninh Bình có vẻ được chú
tâm ở hoạt động của Ban Tôn giáo tỉnh, các bộ phận khác của hệ thống chính trị
trong CTTG như MTTQVN tỉnh, Ban Dân vận Tỉnh ủy chưa tương xứng.
Luận án Tiến sĩ Tôn giáo học (năm 2018), Học viện Khoa học xã hội của tác
giả Đàm Tuấn Anh về đề tài: “Tôn giáo và công tác tơn giáo ở Hà Nội hiện nay” là
cơng trình nghiên cứu một cách tổng thể về tình hình, đặc điểm và hoạt động của
các TG trên địa bàn Hà Nội, cùng với sự đánh giá thực trạng CTTG ở Hà Nội. Luận
án đưa ra dự báo tình hình TG, một số khuyến nghị giải pháp nhằm nâng cao hiệu
quả CTTG ở Hà Nội trong thời gian tới, góp phần bổ sung, làm phong phú thêm cơ
sở lý luận và thực tiễn trong CTTG cho các cơ quan của Đảng, chính quyền Nhà

6


nước và các tổ chức chính trị - xã hội. Tác giả luận văn đã học hỏi được nhiều điều
từ những đóng góp mới của luận án này.
2.3. Nhóm cơng trình nghiên cứu về Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong
công tác tôn giáo
Vấn đề MTTQVN trong CTTG dường như chưa được nhiều học giả, nhà
nghiên cứu, nhà quản lý quan tâm, chú ý khai thác. Hiện nay, số lượng cơng trình
viết về đề tài này cịn hạn chế, nếu có cũng chỉ mang tính chất lý thuyết, chưa
nghiên cứu sâu, làm rõ về thực trạng MTTQVN trong CTTG trên thực tiễn, cụ thể:
Cuốn sách “Mấy vấn đề về tôn giáo và Mặt trận Tổ quốc Việt Nam với công
tác tôn giáo” của Nhà xuất bản Công an nhân dân xuất bản năm 2013 do Vũ Trọng
Kim chủ biên là cơng trình quan trọng về MTTQVN trong CTTG, tài liệu giữ vai
trị chủ đạo trong việc xây dựng, hình thành hướng triển khai cho đề tài nghiên cứu

của tác giả luận văn. Với kết cấu ba phần chính, cuốn sách đã lần lượt hệ thống
những kiến thức cơ bản, cần thiết nhất cho độc giả, cụ thể: đại cương về TG và các
TG ở VN; một số vấn đề chủ yếu trong tư tưởng Hồ Chí Minh về tín ngưỡng TG và
căn cứ chính trị, pháp lý về vai trị, nhiệm vụ của MTTQVN trong CTTG; một số
yêu cầu và những nội dung cơ bản về MTTQVN với CTTG. Ngoài ra, cuốn sách
cũng cung cấp những văn bản, tài liệu hiện hành của Đảng, Nhà nước về TG và có
liên quan đến TG; tổng hợp số liệu về các tổ chức TG ở VN hiện nay.
Bài viết “Một số nghiên cứu tiêu biểu về tôn giáo và công tác tôn giáo của
Mặt trận thời gian qua” của tác giả Nguyễn Văn Thanh đăng trên Tạp chí Mặt trận
số 100 năm 2012 đã khái quát một số kết quả nghiên cứu, tham mưu cơ bản mà MT
tham gia đóng góp vào những nghiên cứu chung về TG và CTTG của các cơ quan,
tổ chức trong hệ thống chính trị.
Bài viết “Sự phối hợp của Mặt trận và các đoàn thể ở địa phương trong quản
lý nhà nước về thực hiện quyền tự do tín ngưỡng, tơn giáo” của tác giả Nguyễn Thị
Minh Huệ đăng trên Tạp chí Mặt trận số 114 năm 2013 đã khẳng định vai trò hết
sức to lớn của MTTQVN và các tổ chức thành viên tác động đến q trình thực hiện
quyền tự do tín ngưỡng, TG của nhân dân; bên cạnh đó đưa ra một số giải pháp để

7


phát huy, nâng cao vai trò của MT và các đoàn thể ở địa phương, cơ sở đối với việc
thực hiện quyền tự do tín ngưỡng, TG của nhân dân.
Bài viết “Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp tỉnh Quảng Nam tiếp tục đổi
mới, nâng cao hiệu quả công tác tôn giáo” của tác giả Nguyễn Phi Hùng đăng trên
Tạp chí Cộng sản số 138 năm 2018 đã phân tích, làm rõ việc đổi mới nội dung,
phương thức hoạt động của MTTQVN và các đồn thể chính trị - xã hội các cấp
trong CTTG ở tỉnh Quảng Nam thời gian qua đã và đang góp phần quan trọng vào
nhiệm vụ tăng cường vận động, tập hợp, đoàn kết các TG trong KĐĐK toàn DT
trên địa bàn tỉnh. Bài viết là tài liệu tham khảo giúp tác giả luận văn bổ sung thêm

kiến thức cần thiết để hoàn thiện đề tài.
Cuốn sách “Tập bài giảng về công tác Mặt trận” của Nhà xuất bản Chính trị
quốc gia xuất bản năm 2016 do tác giả Vũ Trọng Kim chủ biên là cuốn sách tổng
hợp những tri thức cơ bản, quan trọng về cơng tác MT. Cuốn sách dành một phần
để trình bày về MTTQVN với CTTG, trong đó có tổng kết một số kết quả CTTG
của MT trong nhiệm kỳ 2009 – 2014.
Cuốn sách “Sổ tay công tác tôn giáo” của Viện Nghiên cứu TG, tín ngưỡng
và UB MTTQVN TP Hà Nội do Nhà xuất bản Tôn giáo xuất bản năm 2018 là cuốn
sách mới nhất viết về CTTG. Trong đó, ngoài Phần 1 sơ lược về quan điểm, chủ
trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về TG, tín ngưỡng, cuốn sách
đã tập trung làm rõ vị trí, vai trò và trách nhiệm của MTTQVN trong CTTG ở Phần
II và khái quát về TG trên địa bàn TP Hà Nội ở Phần III. Đây cũng là cuốn sách góp
phần cung cấp những tri thức quan trọng cho tác giả hồn thành luận văn của mình.
2.4. Nhóm cơng trình nghiên cứu về Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành
phố Hải Phịng, tơn giáo trên địa bàn thành phố Hải Phòng, Mặt trận Tổ quốc
Việt Nam thành phố Hải Phòng trong công tác tôn giáo
Cuốn sách “Lịch sử Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố Hải Phòng (1930
– 2002)” của UB MTTQVN TP HP do Nhà xuất bản Hải Phòng xuất bản năm 2002
là cuốn sách tổng hợp cụ thể, tỉ mỉ, chi tiết nhất quá trình hình thành, phát triển của
MTTQVN TP HP qua các giai đoạn: 1925 – 1945, 1945 – 1955, 5/1955 – 1964,

8


1965 – 1975, 1975 – 1985, 1986 – 2002, tương ứng với sáu chương sách. Qua việc
nghiên cứu cuốn sách này, tác giả luận văn có thêm kiến thức về MTTQVN TP HP
để triển khai thực hiện đề tài của mình.
Cuốn sách “Tìm hiểu một số tơn giáo ở Hải Phịng” của Ban Tơn giáo, Sở
Nội vụ HP do Nhà xuất bản Hải Phòng xuất bản năm 2016 là cuốn sách khái quát
quá trình du nhập và phát triển cũng như đặc điểm của bốn TG chính ở HP; giúp tác

giả luận văn có được những thơng tin mới thống kê, điều tra về tình hình hoạt động
của các TG trên địa bàn TP HP, phục vụ cho việc nghiên cứu đề tài của mình.
Như vậy, từ việc tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài, có thể
khẳng định lại một lần nữa, cho đến thời điểm tác giả luận văn tiến hành triển khai đề
tài của mình, chưa có một cơng trình nào được cơng bố nghiên cứu về MTTQVN trong
CTTG ở TP HP. Những công trình đi trước khơng chỉ cung cấp cơ sở lý luận, thực tiễn,
cơ sở phương pháp luận, nêu những vấn đề đặt ra để luận văn tham khảo mà còn giúp
cho tác giả luận văn nhận thấy những vấn đề đã được nghiên cứu, những vấn đề chưa
được nghiên cứu để từ đó xác định những nội dung luận văn cần tập trung làm rõ.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở một số vấn đề lý luận về MTTQVN TP HP trong CTTG, luận văn
đi sâu phân tích, đánh giá thực trạng của MTTQVN TP HP trong CTTG hiện nay;
từ đó dự báo tình hình TG ở TP HP thời gian tới và đề xuất giải pháp nhằm nâng
cao vị trí, vai trị của MTTQVN TP HP trong CTTG.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục đích nêu trên, luận văn tập trung thực hiện các nhiệm vụ
sau:
Một là, trình bày một số vấn đề lý luận về MTTQVN TP HP trong CTTG;
Hai là, phân tích, đánh giá những kết quả đạt được và những tồn tại, hạn chế
của MTTQVN TP HP trong CTTG hiện nay;
Ba là, dự báo tình hình TG ở TP HP thời gian tới và đề xuất một số giải pháp
nhằm nâng cao vị trí, vai trị của MTTQVN TP HP trong CTTG.

9


4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Luận văn nghiên cứu các hoạt động của MTTQVN TP HP với vai trò là chủ

thể trong CTTG ở TP HP.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Về nội dung: Trong khuôn khổ luận văn này, tác giả tập trung nghiên cứu,
trình bày về MTTQVN TP HP trong CTTG qua một số nội dung chủ yếu: vận động
TĐ các TG; vận động CS, NTH các TG; vận động các tổ chức giáo hội TG; chăm lo,
động viên, giúp đỡ các tổ chức xã hội của đồng bào các TG; phát huy dân chủ, tham
gia xây dựng, giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật có liên quan đến TG và
CTTG, phản biện xã hội đối với dự thảo các chủ trương, đường lối, chính sách, pháp
luật về TG và CTTG.
Về khơng gian: Luận văn nghiên cứu về MTTQVN TP HP trong CTTG ở TP HP.
Về thời gian: Luận văn nghiên cứu các vấn đề nói trên từ năm 2014 – 2018.
Năm 2014 là năm bắt đầu nhiệm kỳ Đại hội MTTQVN TP HP khóa VIII. Những dự
báo tình hình TG ở TP HP trong luận văn được nhìn nhận đến năm 2025.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở lý luận
Luận văn dựa trên quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin về TG;
Bên cạnh đó, luận văn dựa trên tư tưởng Hồ Chí Minh về TG, CTTG; đường
lối, chủ trương của ĐCSVN về vị trí, vai trò của MTTQVN; về TG, CTTG;
Luận văn dựa vào những quy định pháp luật của Nhà nước CHXHCNVN về
MTTQVN, về MTTQVN đối với CTTG; dựa vào chính sách, pháp luật có liên quan
đến TG, CTTG của Nhà nước CHXHCNVN.
Ngồi ra, luận văn còn kế thừa và phát huy những kết quả của các nhà
nghiên cứu đi trước về những nội dung liên quan đến đề tài.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Về phương pháp luận: luận văn sử dụng phương pháp luận của chủ nghĩa
duy vật biện chứng, chủ nghĩa duy vật lịch sử.

10

Về phương pháp nghiên cứu khoa học: luận văn sử dụng các phương pháp
sau:
Phương pháp logic và lịch sử: để tìm hiểu về lịch sử MTTQVN TP HP và
nội dung chủ yếu về MTTQVN TP HP trong CTTG;
Phương pháp thống kê: được sử dụng để tổng hợp số liệu cho việc triển khai các
nội dung liên quan đến đề tài nghiên cứu, như: thống kê tình hình các TG trên địa bàn
TP HP, thống kê số lượng đóng góp từ thiện của các tổ chức TG, thống kê số lượng
CS, NTH tham gia làm đại biểu dân cử, tham gia Ủy viên UB MTTQVN các cấp của
TP,...
Phương pháp phân tích, tổng hợp: được sử dụng nhằm đưa ra những nhận
xét, đánh giá về thực trạng MTTQVN TP HP trong CTTG;
Phương pháp phân tích – dự báo: được sử dụng nhằm dự báo tình hình hoạt
động và phát triển của các TG trên địa bàn TP HP thời gian tới, đồng thời đưa ra
một số giải pháp nhằm nâng cao vị trí, vai trị của MTTQVN TP HP trong CTTG;
Phương pháp tiếp cận chính trị học: để nghiên cứu MTTQVN TP HP với tư
cách là một bộ phận cấu thành của hệ thống chính trị ở TP HP;
Phương pháp tiếp cận văn hóa vùng: để tìm hiểu đặc điểm dân cư, tính cách
con người HP, góp phần đánh giá đúng về đời sống tâm linh của người dân nơi đây,
đồng thời nhận định chính xác về sự phát triển của các TG trên địa bàn TP HP.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn
Luận văn góp phần nghiên cứu làm rõ vị trí, vai trị, những ưu điểm, hạn chế
cịn đang tồn tại của MTTQVN TP HP trong CTTG; góp phần làm rõ tình hình TG,
xu hướng vận động phát triển của TG ở TP HP trong thời gian tới.
Từ những kết quả đó, luận văn góp phần vào việc nghiên cứu lý luận và thực
tiễn làm cơ sở khoa học cho việc nâng cao vị trí, vai trị của MTTQVN TP HP nói
riêng và của MTTQVN nói chung trong CTTG.
Luận văn có thể dùng làm tài liệu tham khảo phục vụ cho hoạt động của cán
bộ, công chức làm CTTG của MTTQVN các cấp; phục vụ việc nghiên cứu, giảng dạy

11

tại các cơ sở giáo dục - đào tạo ngành chính trị học, tơn giáo học trên phạm vi cả
nước.
7. Kết cấu của luận văn
Luận văn bao gồm phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, phụ lục và nội dung
chính:
Chương 1. Một số vấn đề lý luận về Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố
Hải Phòng trong công tác tôn giáo
Chương 2. Thực trạng của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố Hải Phịng
trong cơng tác tơn giáo hiện nay
Chương 3. Dự báo tình hình tơn giáo ở thành phố Hải Phòng thời gian tới và
giải pháp nhằm nâng cao vị trí, vai trị của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố
Hải Phịng trong cơng tác tôn giáo

12


Chương 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ MẶT TRẬN TỔ QUỐC VIỆT NAM
THÀNH PHỐ HẢI PHỊNG TRONG CƠNG TÁC TÔN GIÁO
1.1. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố Hải Phòng
1.1.1. Vài nét giới thiệu về Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố Hải
Phòng
Suốt chiều dài lịch sử dựng nước và giữ nước của DT, nhân dân HP đã bền
bỉ, kiên cường đấu tranh với thiên nhiên khắc nghiệt và giặc ngoại xâm hung hãn
cũng như bọn cường quyền áp bức, các thế lực thù địch, phản cách mạng để giữ gìn,
phát triển và tạo dựng nên truyền thống vẻ vang của TP mình.
Năm 1930, ĐCSVN ra đời đã đánh dấu bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử DT
ta. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, trực tiếp là Đảng bộ TP, nhân dân HP đã phát huy

cao độ truyền thống yêu quê hương, đất nước thành chủ nghĩa anh hùng cách mạng,
góp phần xứng đáng vào sự nghiệp giải phóng DT, thống nhất Tổ quốc và đang
vững bước cùng cả nước tiến lên trên con đường xây dựng chủ nghĩa xã hội, làm
cho HP ngày càng giàu đẹp, nhân dân có cuộc sống ấm no, hạnh phúc.
Nhìn lại chiều dài lịch sử, quá trình hình thành và phát triển của MTTQVN
TP HP trải qua các giai đoạn lớn sau đây:
Giai đoạn 1925 – 1945: MT Dân tộc Thống nhất hình thành, phát triển trong
phong trào đấu tranh cách mạng; trong đó: 1925 – 1930: q trình hình thành MT Dân
tộc Thống nhất trong cuộc vận động thành lập Đảng và các tổ chức quần chúng trên địa
bàn TP; 1930 – 1935: Đảng bộ HP ra đời, phong trào đấu tranh cách mạng phát triển làm
cơ sở cho sự hình thành Đồng minh phản đế; 1936 – 1939: MT Dân chủ và cao trào cách
mạng đòi tự do – dân chủ, cơm áo – hịa bình của nhân dân TP; 1939 – 1945: MT Việt
Minh và sự phát triển mạnh mẽ các phong trào cách mạng của TP giai đoạn này.
Giai đoạn 1945 – 1955: MT mở rộng KĐĐK tồn dân, xây dựng chính
quyền dân chủ nhân dân vững mạnh, tiến hành thắng lợi cuộc kháng chiến trường
kỳ chống thực dân Pháp xâm lược, giải phóng TP; trong đó: 1945 – 1946: MT mở
rộng KĐĐK toàn dân, động viên nhân dân TP xây dựng và bảo vệ chính quyền dân

13