chuyên đề đau bụng cấp

CHUYÊN ĐỀ
ĐAU BỤNG CẤP
NHÓM TRÌNH:
1. BÙI THANH LIÊM.
2. NGUYỄN THỊ THỦY TIÊN.
3. HUỲNH TRUNG NGHĨA.
4. PHAN THỊ HỒNG PHÚC.
5. LIÊU THỊ TRÚC THANH.
6. NGUYỄN THANH PHƯƠNG.
"Đau bụng cấp là một lý do đi khám
bệnh rất thường gặp ở khoa ngoại
chẩn và đôi khi là một thách thức
trong chẩn đoán”
Sarah L. Cartwright, MD và Mark P. Knudson, MD, MSPH thuộc
đại học Wake Forest University School of Medicine ở Winston-Salem, North
Carolina.
N I DUNGỘ
1. ĐẠI CƯƠNG.
2. PHÂN CHIA GIẢI PHẪU VÙNG BỤNG.
3. PHÂN CHIA CÁC KIỂU CẢM GIÁC ĐAU Ở BỤNG.
4. CÁC NGUYÊN NHÂN THƯỜNG GẶP GÂY ĐAU BỤNG CẤP
TRÊN LÂM SÀNG.
5. HƯỚNG TIẾP CẬN BỆNH NHÂN ĐAU BỤNG CẤP.
a. TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG.
b. CẬN LÂM SÀNG.
6. HƯỚNG XỬ TRÍ BỆNH NHÂN ĐAU BỤNG CẤP TẠI CẤP CỨU.
ĐẠI CƯƠNG
_ "Đau bụng cấp là lý do của 1.5% trường hợp đi
khám ở phòng khám và 5% những ca đến khoa
cấp cứu. Dù đa số những ca đau bụng cấp đều
lành tính nhưng vẫn có 10% bệnh nhân nhập

khoa cấp cứu và một số ít hơn đến khám ngoại
chẩn phát hiện thấy nguyên nhân rất nặng, nguy
hiểm đến tính mạng hoặc cần phải phẫu thuật
khẩn cấp."
ĐẠI CƯƠNG
_ Đau bụng cấp là triệu chứng hàng đầu trong đa
số các trường hợp cấp cứu về tiêu hóa.
_ Đau bụng cấp là triệu chứng chủ quan, phụ
thuộc cảm giác của bệnh nhân.
_ Không phải đau bụng cấp đều là cấp cứu ngoại
khoa => xác định có cần can thiệp ngoại khoa
khẩn cấp hay không. Tiên lượng phụ thuộc nhiều
vào việc chẩn đoán điều trị sớm.
THẾ NÀO LÀ ĐAU BỤNG CẤP????

ĐAU BỤNG CẤP LÀ TÌNH TRẠNG ĐAU BỤNG
BẮT ĐẦU ĐỘT NGỘT, DIỄN TIẾN XẤU ĐI MỘT
CÁCH NHANH CHÓNG VÀ KÉO DÀI DƯỚI 3
NGÀY.

ĐAU BỤNG CẤP LÀ TÌNH
TRẠNG ĐAU BỤNG KÉO DÀI
DƯỚI 1 TUẦN.
PHÂN CHIA GIẢI PHẪU VÙNG BỤNG
PHÂN CHIA GIẢI PHẪU VÙNG BỤNG
PHÂN CHIA CẢM GIÁC ĐAU BỤNG
1. VISCERAL: ĐAU KIỂU TẠNG.
2. PARIETAL: ĐAU KIỂU LÁ THÀNH.
3. REFERED: ĐAU QUI CHIẾU.

CÁC NGUYÊN NHÂN THƯỜNG GẶP GÂY ĐAU
BỤNG CẤP TRONG CẤP CỨU
_ Gastrointestinal _ Gynecologic Pain
•
AppendicitisAcute PID
•
Biliary Tract Disease Ectopic Preg
•
Small Ball Obstruction
•
Diverticulitis _ Vascular
•
Acute Pancreatitis AAA (Abdominal Aortic
Aneurysm)
_ Genitourinary Mesenteric Ischemia
•
Renal Colic Ischemic Colitis
•
Acute Urinary Retention / UTI
CÁC NGUYÊN NHÂN THƯỜNG GẶP GÂY ĐAU
BỤNG CẤP TRONG CẤP CỨU
1. UPPER ABDOMINAL PAIN:
_ ACUTE CHOLECYSTITIS.
_ ACUTE PANCREATITIS.
_ PERFORATED ULCER.
2. MIDABDOMINAL PAIN:
_ INTESTINAL OBSTRUCTION.
_ MESENTERIC ISCHEMIA.
3. LOWER ABDOMINAL PAIN.
_ ACUTE APPENDICITIS.

_ SIGMOIG DIVERTICULITIS.
_ GYNECOLOGIC CAUSES.
_ UROLOGIC CAUSES
CÁC NGUYÊN NHÂN THƯỜNG GẶP GÂY ĐAU
BỤNG CẤP TRONG CẤP CỨU
•
Non-specific abd pain 34%
•
Appendicitis 28%
•
Biliary tract dz 10%
•
SBO 4%
•
Gyn disease 4%
•
Pancreatitis 3%
•
Renal colic 3%
•
Perforated ulcer 3%
•
Cancer 2%
•
Diverticular dz 2%
•
Other 6%
HƯỚNG TIẾP CẬN BỆNH NHÂN ĐAU BỤNG
CẤP TRÊN LÂM SÀNG.
A/ TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG:

I/ HỎI BỆNH:
1/ BỆNH SỬ:
_ Vị trí đau.
_ Mức độ đau.
_ Kiểu đau (đặc tính cơn đau).
_ Hoàn cảnh khởi phát.
_ Thời gian đến bệnh viện.
_ Hướng lan.
_ Hoàn cảnh thuận lợi (yếu tố tăng giảm).
_ Triệu chứng kèm theo (nôn ói, nôn máu, bí trung đại tiện, tiêu phân đen,
tiêu máu, đái máu, tiêu chảy, táo bón, vàng da niêm, chảy máu âm đạo bất
thường…)

HƯỚNG TIẾP CẬN BỆNH NHÂN ĐAU BỤNG
CẤP TRÊN LÂM SÀNG.
1/ BỆNH SỬ:
•
GI symptoms:
–
Nausea, vomiting, hematemesis, anorexia, diarrhea, constipation,
bloody stools, melena stools
•
GU symptoms:
–
Dysuria, frequency, urgency, hematuria, incontinence
•
Gyn symptoms:
–
Vaginal discharge, vaginal bleeding
•

General:
–
Fever, lightheadedness
HƯỚNG TIẾP CẬN BỆNH NHÂN ĐAU BỤNG
CẤP TRÊN LÂM SÀNG.
2/ TIỀN CĂN:
_ Tiền căn bệnh lí vùng bụng đã được chẩn đoán.
_ Tiền căn những cơn đau tương tự trước đây.
_ Thuốc bệnh nhân đang dùng.
_ Tiền sử ngoại khoa: tiền sử mổ bụng trước đây.
_ Phụ nữ: hỏi chu kì kinh nguyệt và tiền căn thai nghén.
HƯỚNG TIẾP CẬN BỆNH NHÂN ĐAU BỤNG
CẤP TRÊN LÂM SÀNG.
2/ TIỀN CĂN:
•
GI
–
Past abdominal surgeries, h/o GB disease, ulcers; FamHx IBD
•
GU
–
Past surgeries, h/o kidney stones, pyelonephritis, UTI
•
Gyn
–
Last menses, sexual activity, contraception, h/o PID or STDs, h/o ovarian cysts, past gynecological
surgeries, pregnancies
•
Vascular
–

h/o MI, heart disease, a-fib, anticoagulation, CHF, PVD, Fam Hx of AAA
•
Other medical history
–
DM, organ transplant, HIV/AIDS, cancer
•
Social
–
Tobacco, drugs – Especially cocaine, alcohol
•
Medications
–
NSAIDs, H2 blockers, PPIs, immunosuppression, coumadin
HƯỚNG TIẾP CẬN BỆNH NHÂN ĐAU BỤNG
CẤP TRÊN LÂM SÀNG.
II/ KHÁM BỆNH:
1/ ĐÁNH GIÁ TỔNG QUÁT BỆNH NHÂN:
_ Tư thế bệnh nhân.
_ Tổng trạng.
_ Dấu hiệu sinh tồn.
_ Tim.
_ Phổi.
HƯỚNG TIẾP CẬN BỆNH NHÂN ĐAU BỤNG
CẤP TRÊN LÂM SÀNG.
2/ KHÁM BỤNG:
a/ Nhìn:
_ Bụng trướng.
_ Đánh giá cử động thành bụng theo nhịp thở.
_ Quai ruột nổi.
_ Dấu rắn bò.

_ Cơ nổi hằn.
_ Da phù nề tấy đỏ - vết bầm máu, xuất huyết.
_ Khối u.
_ Sẹo mổ.
HƯỚNG TIẾP CẬN BỆNH NHÂN ĐAU BỤNG
CẤP TRÊN LÂM SÀNG.
b/ Nghe:
_ Nhu động ruột: cường độ, âm sắc, tần số…
c/ Sờ:
_ Co cứng.
_ Phản ứng thành bụng.
_ Cảm ứng phúc mạc.
_ Phản ứng dội.
_ Các điểm đau: điểm mcBurney, Lanz, Clado, điểm túi mật, điểm mũi ức,
tam giác Chauffard-Rivet, Mayo Robson, điểm đau niệu quản…
_ Sờ các khối u, các tạng lớn.
_ Các dấu hiệu: Rovsing, dấu hiệu cơ thăn, dấu cơ bịt, nghiệm pháp Murphy,
nghiệm pháp rung gan, rung thận…
HƯỚNG TIẾP CẬN BỆNH NHÂN ĐAU BỤNG
CẤP TRÊN LÂM SÀNG.
d/ Gõ:
_ Mất vùng đục trước gan.
_ Đục vùng thấp.
e/ Thăm khám hậu môn trực tràng:
HƯỚNG TIẾP CẬN BỆNH NHÂN ĐAU BỤNG
CẤP TRÊN LÂM SÀNG.
B/ CẬN LÂM SÀNG:
I/ Hình ảnh học:
Phụ thuộc lâm sàng gợi ý đến chẩn đoán gì!!!!
•

Abdominal series
•
Ultrasound
•
CT abdomen/pelvis
•
MRI
HƯỚNG TIẾP CẬN BỆNH NHÂN ĐAU BỤNG
CẤP TRÊN LÂM SÀNG.
II/ Laboratory test:
_ Công thứ máu: chú ý bạch cầu và hct.
_ Đông máu.
_ Chức năng gan.
_ Chức năng thận.
_ Lipase/ amylase/ lactate
_ Tổng phân tích nước tiểu.
_ Men tim.
XỬ TRÍ ĐAU BỤNG CẤP
_ Theo dõi sát bệnh nhân để không bỏ sót bụng ngoại khoa.
_ Nhịn ăn.
_ Bù dịch đường TM, máu, thuốc vận mạch tùy tình trạng bệnh nhân.
_ Giảm đau.
_ Kháng sinh.
_ Mục tiêu chính là tìm nguyên nhân và điều trị nguyên nhân.
_ Chỉ định điều trị ngoại khoa khi cần thiết và đúng thời điểm.
XỬ TRÍ ĐAU BỤNG CẤP
Các yếu tố liên quan bệnh ngoại khoa cần chú ý:
_ Bệnh diến tiến nhanh, đột ngột trong vòng
48h.
_ Đau kèm nôn ói.

_ Có trụy mạch.
_ Bụng đề kháng.